Оила хукукий муносабатларидан келиб чикадиган айрим ишларнинг тааллуклилиги масалалари

Оила хукукий муносабатларидан келиб чикадиган айрим ишларнинг тааллуклилиги масалалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

143.5 KB

Ko'chirib olish

Оила ҳуқуқий муносабатларидан келиб чиқадиган айрим ишларнинг тааллуқлилиги масалалари Бизга маълумки, жамиятда оила ҳуқуқий муносабатларидан келиб чиқадиган низоли ва низосиз ишлар фуқаролик ишлари бўйича судлар фаолияти иш юритувининг асосий қисмини, яъни ўн етти фоизи атрофини ташкил қилади. Биноба рин бу оила муносабатлари билан боғлиқ ишлар нинг кўп қисмини, афсуски, никоҳдан ажратиш билан боғлиқ ишлардир 1 . Оила ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишлар ёки низолар деганда, аввало никоҳдан ажратиш, алимент ундириш, ота ликни белгилаш, ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш, фарзандликка олишни бекор қилиш ёки ҳақиқий эмас деб топиш ва ҳ.к. низолар тушунилади. Оила ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган ишлар ёки низолар одатда оила ҳуқуқий муносабатларга доир ишларни ҳал қилиш ваколати васийлик ва ҳомийлик ўз-ўзини бошқариш органлари ва улар ҳузуридаги яраштирув комиссиялари, ФҲДЁ ҳамда суд орган ларига юклатилган. Ишнинг мазкур органлар ваколатига тааллуқли бўлишини белгиловчи омиллар (шартлар) сифатида ишнинг низоли ёки низосиз эканлиги, шунингдек ишни ҳал қилиш ваколати қонун ва бошқа тегишли қонун ости меъёрий ҳужжатларда аниқ кўрсатилган лиги, низолашувчи субъектлар доираси ҳамда берилаётган талабнинг мазмуни муҳим аҳамият касб этади. Биз шу ўринда никоҳдан ажратиш билан боғлиқ бўлмаган бошқа оила ҳуқуқий муносабатларидан келиб чиқадиган ишлар юзасидан бир мунча тўхталамиз. Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексида алимент ҳуқуқ ва мажбуриятларининг қуйидаги турлари мавжуд: 1 Қаранг: Никоҳдан ажратиш ишларининг тааллуқлилиги борасида “Оила қонунчилигини такомиллаштириш муаммолари” мавзусидаги илмий-амалий анжуман материаллари тўпламидаги “Оила ҳуқуқий муносабатларида никоҳдан ажратиш тўғрисидаги ишларнинг тааллуқлилиги” мақоласида батафсил баён этилган. –Б.73-82.

- ота-онанинг вояга етмаган болаларига нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари; - Ота-онанинг вояга етган меҳнатга лаёқатсиз, ёрдамга муҳтож болаларига нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари; - Ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларга нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари; - Болалар муассасаларига жойлаштирилган болаларга нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари; - Вояга етган, меҳнатга лаёқатли болаларнинг меҳнатга лаёқат сиз, ёрдамга муҳтож ўз ота-онасига нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбу риятлари; - Муомалага лаёқатсиз, ёрдамга муҳтож эр-хотинлар ва собиқ эр- хотинларнинг бир-бирларига нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари; - Қариндошлар ва бошқа шахсларнинг бир-бирларига нисбатан алимент ҳуқуқ ва мажбуриятлари. Алимент мажбуриятлари қуйидаги шаклларда амалга оширилади. Я ъни: - Алимент мажбуриятларини ихтиёрий амалга ошириш; - Али мент мажбуриятларини келишув йули билан амалга ошириш; - Алимент мажбуриятларини суд томонидан мажбурий тартибда амалга ошириш . Алимент мажбуриятларини юқоридаги ихтиёрий ва келишув асосида амалга ошириш шакллари алимент тўловчи билан алимент олувчи ў ртасидаги эркин, ихтиёрий алимент тўловларини т ў лаш ҳисобланади. Алимент тўлашнинг келишув шакли – никоҳ шартномаси ёки алоҳида шартнома асосида ихтиёрий тарзда ўзаро келишилади. Ке лишув ота- оналарнинг ўзаро никоҳда ёки никоҳдан ажрашганликдан қатъи назар тузилиши мумкин. Алимент тўлаш тўғрисидаги келишув, суд йўли билан ундириш ҳуқуқига эга бўлган шахслар ўртасида, шунингдек бундай ҳуқуққа эга бўлмаганлар ўртасида ҳам тузилиши мумкин 2 . 2 Отахўжаев Ф.М. Алиментлар. Қаранг: Хотин-қизлар ва болаларнинг ҳуқуқларига оид қонун кафолатлари (Оммабоп юридик маълумотнома). –Т.: Ўзбекистон, 2000. –Б.30-34.

Оила кодексининг 131-моддасига кўра, алимент тўғрисидаги келишув ёзма равишда тузилиб, нотариал тарзда тасдиқланиши шарт, чунки бундай келишув ижро варақасига тенглаштирилган бўлиб, суд қарорлари ҳамда бошқа давлат органлари ҳужжатларини ижро этиш каби амалга оширилади. Суд тартибида алимент ундиришга буйруқ тартибида ҳамда суднинг ҳал қилув қарорига асосан йўл қўйилади. Алимент ундириш юзасидан судга даъво аризаси билан ота-онадан бири ёки алимент олиш ҳуқуқига эга бошқа субъектлар, шунингдек прокурор, васийлик ва ҳомийлик органлари мурожаат қилишга ҳақли. Масалан, Тошкент шаҳар Уч тепа туманлараро фуқаролик ишлари бўйича судида 2006 йил 30 июлда кўриб чиқилган даъвогар К.С.нинг жавобгар К.Л.га нисбатан фарзанди таъминоти учун алимент ундириш ҳақидаги даъвоси бўйича юритилган 11118/06 сонли фуқаролик иши даъвогар К.С. судга жавобгар К.Л.га нисбатан фарзандининг таъминоти учун алимент ундириш ҳақида даъво аризаси билан мурожаат этган. Даъвогар судда ўз даъвосини қувватлаб, жавобгар билан қонуний никоҳдан ўтиб турмуш қурганликларини, ўртада З. исмли фарзанди борлигини, ҳозирда ўзаро муносабатлари ёмонлашганлиги сабабли жавобгар боласи ҳамда ўзинниг таъминоти учун моддий ёрдам бермаётганлиги туфайли жавобгардан боласининг таъминоти учун алимент ундиришни сўради. Суд мажлисида жавобгар даъвогарнинг талабларини тан олган ва ишда текширилган далилларга асосланиб, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 96-модда сига кўра, жавобгарнинг фарзанди таъминоти учун моддий ёрдам беришга мажбурлигини, фарзандининг туғилганлик ҳақидаги гувоҳ номасида отаси деб ёзилганлигини, томонлар ўртасидаги никоҳ ФҲДЁ бўлимида қайд қилиниб, шу кунга қадар бекор қилинмаганлигини инобатга олиб, Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 99-мод дасида кўрсатилган миқдорда алимент ундиришни лозим деб топади 3 . 3 Тошкент шаҳар Мирзо Улуғбек туманлараро фуқаролик ишлари бўйича судининг 10226/03 сонли фуқаролик иши бўйича ҳал қилув қароридан.

Оила кодексининг 142-моддасига кўра, алимент ўз вақтида тўланмаганлиги учун алимент тўловчига нисбатан жавобгарлик белги ланган. Чунончи, алимент тўлаш тўғрисидаги келишувга мувофиқ, алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг айби билан қарз вужудга келган бўлса, айбдор шахс ушбу келишувда белгиланган тартибда жавобгар бўлади. Суднинг ҳал қилув қарорига кўра алимент тўлаши шарт бўлган шахснинг айби билан қарз вужудга келган бўлса, айбдор шахс кечиктирилган ҳар бир кун учун тўланмай қолган алимент суммасининг 1/10 % миқдорида алимент олувчига неустойка тўлайди. Алимент тўлашдан қасддан бош тортиш ўз оқибатларига кўра, алимент тўловчини ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилишга (Оила ко дексининг 116- моддаси), алимент тўловчини жиноий жавобгарликка тортишга сабаб бўлади (ЖКнинг 122-моддаси). Кейинги пайтларда бу йўналишдаги муаммолар сифатида ота-оналар томонидан болаларни ихтиёрий равишда таъминламаслик, ота-оналик мажбуриятларини бажармаслик, алиментни ўз вақтида тўламаслик ёки тегишли иш жойларида ўтказишга пул йўқлигини рўкач қилиш ҳолатлари кузатилмоқда ва бу ҳолатлар ўз навбатида болаларнинг таъминотга оид манфаатларига зарар етказади. Болаларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишда оталикни белгилашга оид низоларни қонуний ва адолатли ҳал қилиниши муҳим аҳамият касб этади. Оталикни белгилаш тўғрисидаги ишларнинг мазмун-моҳиятида аслида шахсларнинг қонуний никоҳ муносабатларига киришмай, оила қуриш мақсадлари бор-йўқлигидан қатъи назар, ўзаро биргаликда эр-хотинлик муносабатларида бўлиб яшашлари ва бунинг натижасида улар ўртасида қонуний никоҳда бўлмаган боланинг туғилиши ҳамда унга нисбатан насл- насаб белгилаш масалалари ётади. Бундай шахсларнинг ФҲДЁ органларида никоҳларини тегишли тартибда расмийлаштирмасликларига асосий сабаблар сифатида уларнинг оилавий муносабатларга доир етарли билимга эга бўлмас - ликлари, бир томоннинг қонуний никоҳда эканлиги ёки қонуний никоҳ

муносабатларини ўз вақтида бекор қила олмаслиги ва бунинг натижасида оила қуриш мақсадисиз биргаликда яшаш ва бошқа ҳолатларни кўрсатиш мумкин бўлади. Суд амалиётида мазкур тои фадаги ишлар бўйича ўрганилган даъво аризалари ва ҳал қилув қарорларининг таҳлили шуни кўрсатадики, судга мурожаат қилув чилар асосан шаръий никоҳ асосида эр-хотинлик муносабатларида бўлиб, биргаликда умумий рўзғор юритганликларини кўрсатиб ўтишади 4 . Ўзбекистон Республикаси Оила кодексининг 62-моддасида бевосита оталикни белгилаш тўғрисида иш қўзғатувчи шахслар туркуми аниқ кўрсатилган бўлиб, унга мувофиқ боланинг ота-она-сидан бири, боланинг васийси (ҳомийси), бола кимнинг қарамоғида бўлса, шу шахс, шунингдек бола вояга етгандан кейин унинг ўзи даъво аризаси билан судга мурожаат қилишга ҳақли. Шунингдек, она вафот этганда, суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилганда, онанинг қаердалигини аниқлаш имконияти бўлмаганда ёки у оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинганда, отанинг ФҲДЁ органига ариза беришига васийлик ва ҳомийлик органи розилик бермаган ҳолларда ота судга даъво ариза билан мурожаат қилишга ҳақли бўлади. З.Н.Эсанова оталикни белгилаш тўғрисидаги фуқаролик ишлари ни тадқиқ қила туриб, у бундай туркумдаги ишларнинг тааллуқ лилигини икки турга, яъни, ФҲДЁ органида ҳамда судда оталикнинг белгиланиши деб ажратади 5 . Бизнинг фикримизча ҳам масаланинг низосизлигига қараб ишларнинг тааллуқлилигини белгилаш лозим бўлади, чунки оталик ихтиёрий тан олинса, бу ўз-ўзидан низонинг йўқлигини ва ишни ФҲДЁ органрида ҳал қилинишини англатса, иш бўйича низонинг мавжудлиги, яъни жавобгар томонидан оталикни тан олмаслик ишни суд йўли билан тегишли исботлаш ва далиллар орқали ҳал қилинишини билдиради. Фарзандликка олишга доир низоли ишлар болалар тарбияси билан боғлиқ низоли ишлар туркумига кириб, оила ҳуқуқий муносабатлар дан келиб 4 Эсанова З.Н. Оталикни белгилаш нима? /Рисола. /масъул муҳаррир О.Оқюлов. –Т.: ТДЮИ, 2006. -40 б. 5 Эсанова З.Н. Оталикни белгилаш тўғрисидаги ишларни судда кўришнинг процессуал хусусиятлари. Юридик фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация автореферати. –Т.: 2005. –Б.16.

чиқадиган ишлар сифатида қаралади. Фарзандликка олишга доир низоли ишлар фуқаролик суд ишларини юритиш тартибида даъво қўзғатиш усули орқали мазмунан кўрилиб, бундай муносабат лар Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси ва Фуқаролик процессуал кодекси нормалари орқали ҳуқуқий тартибга солинади. Фарзандликка олишга доир низолар фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб топиш ҳамда фарзандликка олишни бекор қилиш тўғрисидаги низоларга ажратилади. Ушбу низоларнинг тааллуқлилиги фақат судлар ваколатига тегишли бўлиб, бундай низоларни ҳал қилиш судсиз тартибда низони ҳал қилиш ваколатига эга бўлган давлат бошқарув органлари (ФҲДЁ, васийлик ва ҳомийлик органлари)га тааллуқли бўлмайди. Шунингдек, Оила кодексининг 163-моддасига кўра, туман (шаҳар) ҳокимининг фарзандликка олишни рад этганлиги устидан фарзандликка олиш ҳақида ариза берган шахс суд тартибида шикоят қилиши мумкин ва бу фуқаролик суд ишларини юритишнинг давлат органлари ва бошқа органлар, шунингдек мансабдор шахслар нинг хатти-ҳаракатлари (қарорлари) устидан берилган шикоят ва аризалар бўйича иш юритиш тартибида кўрилади. Фарзандликка олиш масаласининг ўзигина болани фарзандликка олишни истаган шахсларнинг аризасига ва васийлик ва ҳомийлик органлари тавсиясига кўра туман, шаҳар ҳокими қарори билан амалга оширилади ва ушбу қарор чиқарилгандан кейин 10 кун ичида ФҲДЁ органлари фарзандликка олинаётганларининг туғилиши қайд этилган дафтарга зарур ўзгартиришлар киритиши лозим. Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексида фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб топишнинг қуйидаги асослари кўрсатилган: - фарзандликка олиш қалбаки ҳужжатлар асосида расмийлашти рилган бўлса; - фарзандликка олиш сохта бўлса; - вояга етган шахс фарзандликка олинган бўлса;

- фарзандликка олувчи шахс Оила кодексининг 152-моддасига мувофиқ фарзандликка олиш ҳуқуқига эга бўлмаган бўлса, ҳақиқий эмас деб топилади. Фарзандликка олиш, агар фарзандликка олувчилар: - ўз зиммаларига юклатилган мажбуриятларни бажаришдан бўйин товлаётган ёки уларни лозим даражада бажармаётган бўлсалар; - ота-оналик ҳуқуқини суиистеъмол қилаётган бўлсалар; - фарзандликка олинувчиларга нисбатан шафқатсизлик билан муомалада бўлсалар; - муттасил ичкиликбозликка ёки гиёҳвандликка мубтало бўлган бўлсалар бекор қилиниши лозим. Фарзандликка олинувчининг хулқ-атвори фарзандликка олувчи ларнинг шаъни ва қадр-қимматига путур етказаётган, уларнинг ҳаёти ёки соғлиғига хавф солаётган бўлса, фарзандликка олинувчи вояга етганидан кейин фарзандликка олиш бекор қилинишига йўл қўйилади. Суд бошқа асосларга кўра ҳам боланинг манфаатларидан келиб чнқиб, унинг фикрини ҳисобга олган ҳолда фарзандликка олишни бекор қилишга ҳақлидир. Фарзандликка олинган шахснинг ота-онаси, прокурор, васийлик ва ҳомийлик органлари, вояга етмаганлар иши билан шуғулланувчи комиссиялар, шунингдек ўн олти ёшга тўлган фарзандликка олинган бола фарзандликка олишни суд тартибида бекор қилишни талаб этиш ҳуқуқига эга. Фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб топиш ва фарзандликка олишни бекор қилишга фақат суд тартибида йўл қўйилади. Бу тоифа даги ишларни ҳал қилишда ўн ёшга тўлган боланинг фикри ҳисобга олинади. Фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб топиш ёки фар зандликка олишни бекор қилиш тўғрисидаги суднинг ҳал қилув қа рори қонуний кучга киргандан кейин уч кундан кечиктирмай суд ушбу қарордан кўчирмани боланинг фарзандликка олиниши тўғриси да қарор чиқарган шаҳар, туман ҳокимига юбориши шарт.

Иш бўйича даъво қаноатлантирилиб, чиққан ҳал қилув қарори қонуний кучга киритилгандан кейин фарзандликка олиш билан боғлиқ ҳуқуқий муносабатлар тугатилади. Фарзандликка олишни ҳақиқий эмас деб топишда ушбу муносабат вужудга келган вақтидан бошлаб вужудга келмаган ҳисобланади. Қонунчилигимизда фарзандликка олишни бекор қилиш асослари нинг тахминий рўйхати берилган бўлиб, фарзандликка олиш бола манфаатларига жавоб бермай қолгандагина бекор қилиниши мумкин. Ота-онанинг мажбуриятлари фарзандликка олувчиларга ҳам тўлиқ тааллуқлидир. Фарзандликка олувчилар фарзандликка олинган вояга етмаган болаларни тарбиялашлари, уларнинг соғлиғи, жисмоний, руҳий, маънавий ва ахлоқий камолоти ҳақида ғамхўрлик қилишлари ҳамда уларга таъминот беришлари (боқишлари) шарт. Бу мажбурият ларни бажармаслик, бажаришдан бўйин товлаш ёки уларни лозим даражада бажармаслик фарзандликка олишни бекор қилишга асос бўлиши мумкин. Ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилиш фақат суд тар тибида амалга оширилади. Ишларнинг тааллуқлилиги нуқтаи назари дан бошқа органлар (ФҲДЁ, васийлик ва ҳомийлик органлари) бундай ваколатни амалга оширишга ҳақли эмаслар 6 . Судга тақдим этиладиган даъво аризага уни қўзғатиш учун асос бўлган ҳолатларни тасдиқловчи қуйидаги ҳужжатлар: - даъво ариза; - болаларнинг туғилганлик тўғрисидаги гувоҳномалари нусхалари; - болаларнинг яшаш шароитлари тўғрисида далолатнома; - ҳалқ таълими бўлими, васийлик ва ҳомийлик органи ҳамда вояга етмаганлар иши билан шуғулланувчи комиссиянинг хулосаси; - ота-онанинг ёки улардан бирининг муттасил ичкиликбозлик ёки гиёҳвандликка мубтало бўлганлиги ҳақида тиббий муассасанинг маълумотномаси; - ота-оналарга нисбатан тавсифнома; 6 Эсанова З.Н. Вояга етмаган болаларни фарзандликка олишга доир низоли ишларни судда кўриш. //“Ёшларга оид давлат сиёсатининг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш” мавзусидаги илмий-назарий конференция материаллари. – Тошкент: ТДЮИ, 2008. –Б.54-60.

- ота-она ёки улардан бирининг бола таъминоти учун алимент тўлашдан бўйин товлаганлиги ҳақида суд қарори нусхаси; - ота-онанинг ёки улардан бирининг болаларнинг ҳаёти ёки соғлиғига қарши қасддан жиноят содир қилганлиги ҳақидаги суд ҳукми нусхаси; - давлат божи тўланганлиги ҳақида чипта илова қилиниши лозим 7 . Бундай тоифадаги ишлар Ўзбекистон Республикаси ФПКнинг 131- моддаси 3-қисмига биноан фуқаролик иши судда кўришга тайёр лаб бўлинган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай кўрилиши лозим. Судья даъво аризаси бўйича иш қўзғатишдан олдин ушбу ота-она ёки улардан бири (ҳуқуқидан маҳрум этилаётган шахс) билан чуқур суҳбат ўтказиши, шу оила яшайдиган маҳалла жамоатчилиги томони дан уларга муносабат билдирилганлиги ёки вояга етмаганлар иши билан шуғулланувчи комиссияда ота-она (улардан бирининг) ҳаракати муҳокама қилинганлиги ўрганилиши керак. Акс ҳолда ҳеч қандай жамоатчилик таъсир чораси кўрилмаганлиги даъвони рад этишга олиб келиши мумкин. Ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болалар оила (фарзандликка олиниши, васийлик, ҳомийлик белгиланиши ёки тутинган оила)га берилиши, бундай имконият бўлмаганда эса, етим болалар ёхуд ота-оналар қарамоғидан маҳрум бўлган болалар учун тайинланган муас сасалар (тарбия, даволаш, аҳолини ижтимоий ҳимоялаш муассасаси ва шунга ўхшаш бошқа муассасалар)га тарбияга берилиши лозим (Оила кодекси 150-м). Шунингдек, Оила кодексида юқоридаги низолардан ташқари ота-оналик ҳуқуқини чеклаш, тиклаш ва уни бекор қилиш, бола билан кўришиш вақтини белгилаш, болани бир ота-онадан иккинчисига олиб бериш тўғрисидаги низолар мавжудлигини ва уларнинг бевосита судга тааллуқли эканлигини таъкидлаш жоиз. Болаларнинг тарбияси билан боғлиқ бўлган низоларнинг судда кўрилишида васийлик ва хомийлик идоралари вакилларининг ишти рок этиш лозимлиги Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексининг 173-193- 7 Жамолов Б., Бобоқулов А. Фуқаролик ишларини судда кўришга тайёрлаш. – Т ошкент: Адолат, 2002. –Б.150.

моддаларида ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги “ Болалар тарбияси билан боғлиқ бўлган низоларни ҳал қилишда судлар томонидан қонунларни қўллаш амалиёти тўғрисида” ги қарорида кўрсатилишича, болалар тарбияси билан боғлиқ низолар кўрилаётганда, васийлик ва ҳомийлик органи ишда иштирок этиш учун жалб қилиниш кераклиги белгилаб ўтилган 8 . Бироқ, суд амалиётида мазкур ишларни кўриб чиқишда судлар томонидан васийлик ва ҳомийлик органларини жалб этмасдан, уларнинг хулосаларини эшитмасдан туриб суд қарорлари чиқариш ҳолатлари кузатилмоқда. Масалан, М. судга даъво билан мурожаат қилиб, И. билан тузилган никоҳдан ажратиш ва болаларни яшаш жойини белгилашни сўраган. Суд тарафларни никоҳдан ажратиш, уларнинг 1990 йилда туғилган қизи А.ни отаси И. Нинг тарбиясида, 1992 йилда туғилган ўғли Б. ни онаси М. нинг тарбиясида қолдирган. Олий суд фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати 2002 йил 19 июлда ҳал қилув қарорининг болалар тарбиясига оид қисмини бекор қилиб, ишнинг шу қисмини янгидан кўриш учун юборди. Ажримда қуйидагилар кўрсатилади. Оила кодексининг 88-моддасига кўра, болалар тарбияси билан боғлиқ низолар судда кўрилаётганда, ишда иштирок этиш учун васийлик ва органи жалб қилиниши керак. Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги “Болалар тарбияси билан боғлиқ бўлган низоларни ҳал қилишда судлар томонидан қонунларни қўллаш амалиёти тўғриси да”ги қарорларни 26-бандида кўрсатилишича, бундай ҳолларда васийлик ва ҳомийлик органи давлат бошқарув органи сифатида ўзига тегишли вазифалар нуқтаи- назаридан келиб чиқиб хулоса беради. 8 Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси. – Т ошкент: Адолат, 1998; Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми қ арорларининг теплами . 1991-1998 . 2-жилд //Та ҳ рир ҳ айъати: У.К.Мингбоев ва бош қ . – Т ошкент: Шар қ , 1999 .

Биринчи инстанция суди мазкур ишни кўришда васийлик ва ҳомийлик органини ишда иштирок этиш учун жалб қилмаган, ҳамда ундан низо моҳиятига оид хулоса талаб қилиб олмаган 9 . Ушбу масалалар юзасидан хулоса қиладиган бўлсак, фуқаролик ишлари бўйича судлар ўз иш фаолиятларида оила ҳуқуқий муноса батларидан келиб чиқадиган ишларни мазмунан кўришда фуқаролик процессуал қонунчилигининг нормаларига риоя қилган ҳолда оилани сақлаб қолиш, фаровонлигини таъминлаш, болаларнинг муносиб ҳаёт кечиришлари учун энг минимал талабни қондириш учун ижтимоий ҳимоя қилиниши лозим. Бундай масалаларни кўришда судлар давлат ҳокимиятининг маҳаллий органлари билан ҳамкорликда оила учун ижтимоий фойда келтирадиган тадбирлар амалга оширилиши мақсадга мувофиқдир. Шу ўринда яна шуни таъкидлаш жоизки, бундай ишларни кўришда судлар ва маҳаллий давлат ҳокимияти органлари келажагимиз бўлган ёш авлоднинг етук, комил инсон бўлиб етишишининг асосий манбаи оила эканлигини хис қилишлари зарур. 9 Хабибуллаев Д.Ю. Вояга етмаганларнинг ҳуқуқларини судда ҳимоя қилишда васийлик ва ҳомийлик органларининг иштироки //“Ёшларга оид давлат сиёсатининг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш” мавзусидаги илмий-назарий конференция материаллари. – Тошкент: ТДЮИ, 2008. –Б.60-64; Ўзбекистон Республикаси Олий суди суд амалиёти ҳақида. 2002. -№1.

O'xshashlar

Хужалик судларига ишларнинг тааллуклилиги ва судловлилиги

Мехнат низоларининг тааллуклилиги ва судловлиги

Россия сиёсий ва хукукий таълимотларининг айрим хусусиятлари

Мехнатга доир ишларда тарафлар ва уларнинг процессуал хукукий холати

Ислом ҳуқуқида оила, никоҳ ва мерос масалалари