O’zbekiston XDP haqida va uning vazifalari - Huquqshunoslik - Referatlar

O’zbekiston XDP haqida va uning vazifalari

Yuklangan vaqt:

29.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

38.2783203125 KB

Ko'chirib olish

OLIY TA’LIM,FAN BA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI O’ZBEKISTON TARIXI KAFEDRASI Mustaqil ish O’zbekiston XDPsi va uning vazifalari Toshkent-2023

Mavzu : O’zbekiston XDP haqida va uning vazifalari Reja: Kirish 1. Partiya tarixi 2. Partiyaning asosiy vazifalari 3. Partiyaning oldiga qo’ygan yo’nalishlari Xulosa Foydalanlgan Adabiyotlar

Kirish “Davlat va jamiyat ishlarini boshqarishda fuqarolar ishtirokining konstitutsiyaviy asosga ega bo’lib, saylovlar demokratik boshqaruvni taʼminlovchi vositalardan biri hisoblanadi, - deb taʼkidlaydi ekspert. - Partiyalar fuqarolarning siyosiy hayotda, davlat boshqaruvida ishtirokini taʼminlash, demokratik davlatda davlat hokimiyatining birdan bir manbai bo’lmish – xalqni siyosiy irodasini ifodalashning muhim vositasidir. Siyosiy partiya – bu maʼlum aholi qatlamlarining yoki ijtimoiy birlikning manfaatlarini, qiziqishlarini, siyosiy intilish va talablarini ifodalovchi hamda ularni real hayotda amalga oshirish uchun saylovlarda qatnashish orqali davlat boshqaruvida ishtirok etish maqsadini ko’zlovchi, ixtiyoriy ravishda uyushgan fuqarolarning nodavlat tashkilotidir. Milliy saylov qonunchiligimizda siyosiy partiyalarning saylov jarayonidagi ishtiroki erkin, mustaqil, teng va adolatli sharoitlarda taʼminlanishi uchun barcha qonuniy kafolatlar belgilangan. Saylovlar siyosiy partiyalarga davlat hokimiyati organlarini shakllantirishda ishtirok etish, o’z vakillari orqali davlat va jamoat ishlarini idora etishda qatnashish, jamiyat muayyan qismining siyosiy irodasini ro’yobga chiqarish, saylab qo’yiladigan davlat organlaridagi o’z vakillari orqali tegishli qarorlarni tayyorlashda ishtirok etish va nihoyat ustavda nazarda tutilgan faoliyatini amalga oshirish imkoniyatini beradi. O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi dasturiy maqsadlarini, avvalo, O’zbekiston Respublikasi mustaqilligini asrash va mustahkamlash, Vatan ravnaqini ta’minlash, mamlakatda ijtimoiy barqarorlik, fuqarolar va millatlararo hamjihatlik, har bir oila hamda butun xalq farovonligiga erishish kabi umummilliy manfaatlardan kelib chiqib belgilaydi. O’zbekiston taraqqiyoti strategiyasining bosh maqsadi – aholi turmush darajasi yuqori bo’lgan rivojlangan demokratik davlatlar qatoriga qo’shilish, jahon hamjamiyatida munosib o’rin egallash maqsadi ushbu manfaatlarga to’liq mos keladi.

Bu masalada islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama jadal rivojlantirish, mamlakatni modernizatsiyalash va hayotning barcha jabhalarini liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadga yo’naltirilgan amaliy harakatlar muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur jarayonda islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama jadal rivojlantirish, mamlakatni modernizatsiyalash hamda barcha sohalarni liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadga yo’naltirilgan amaliy harakatlar muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur ustuvor vazifalarni hayotga izchil tatbiq etishda faol ishtirok etish O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi faoliyatining asosiy yo’nalishi O’zbekiston XDP saylov kampaniyalarida faol ishtirok etib, o’z nomzodlarining ko’pchilik saylovchilar tomonidan qo’llab-quvvatlashiga erishish va shu orqali davlat hokimiyati ijro organlarini shakllantirish, ijtimoiy-iqtisodiy va ijtimoiy- siyosiy rivojlanishning ustuvor yo’nalishlari hamda ularga erishishning samarali yo’llarini belgilashda ta’sirga ega Qonunlarni qabul qilish uchun zarur imkoniyatni qo’lga kiritishni maqsad qilmoqda . O’zbekiston XDP saylov kampaniyalarida faol ishtirok etib, ko’pchilik saylovchilar ovozini to’plashni, shu orqali qonunlarni qabul qilish, davlat hokimiyati organlarini shakllantirish hamda ular tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning ustuvor yo’nalishlarini belgilash va ro’yobga chiqarish jarayonlariga samarali ta’sir ko’rsatishni maqsad qilgan.

1.Partiyaning tarixi. 1991 yil 14 sentyabrda – faollar guruhi o’tish davrida manzilli ijtimoiy yordam va ijtimoiy himoyaga muhtoj bo’lgan aholi qatlamlari va guruhlari manfaatlarini ifoda etuvchi va ilgari suruvchi partiyani tashkil etish tashabbusi bilan chiqdi. 1991 yil 1 noyabrda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining I Ta’sis qurultoyi bo’lib o’tdi. Qurultoy partiya Ustavi va Dasturini qabul qildi, uning ijtimoiy-siyosiy faoliyatining ustuvor yo’nalishlarini belgiladi. Yangi tashkil topgan partiya Markaziy Kengashining birinchi kotibi etib Mahmudjon Mo’minovich Rasulov saylandi. Qurultoy ishida O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Abdug’aniyevich Karimov ishtirok etdi va so’zga chiqdi.Haftasiga uch marta o’zbek tilida chop etiladigan «O’zbekiston ovozi» gazetasi partiyaning markaziy bosma nashriga aylandi. 1991 yil dekabr oyida partiya O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan ro’yxatga olindi. Dekabr oxiriga kelib partiyani tashkiliy rasmiylashtirish va uning hududiy tashkilotlarini Qoraqalpog’iston Respublikasi, barcha viloyatlar va Toshkent shahrida hamda mamlakatdagi barcha tuman va shaharlarda tashkil etish jarayoni yakunlandi. 1992 yil 1 yanvarda – ushbu sana holatiga ko’ra, partiya safida 347,7 ming a’zo bo’lib, ular 11,3 ming boshlang’ich tashkilotlariga birlashdi. 1992 yil 5 martda – partiyaning rus tilidagi haftalik «Golos Uzbekistana» gazetasi chop etila boshlandi. 1994 yil 1 noyabrda – O’zbekiston XDPning II qurultoyi bo’lib o’tdi. Qurultoy O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining 1994 yil dekabr oyida mustaqil O’zbekistonda Oliy Majlis va xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashlariga ilk o’tkazilgan ko’p partiyaviylik saylovida ishtirok etishi to’g’risida qaror qabul qildi.Qurultoyda partiyaning saylovoldi platformasi qabul qilindi. Partiya Ustaviga O’zbekiston XDP deputatlik birlashmalarini shakllantirish va vakillik davlat hokimiyati organlaridagi faoliyati tartibini belgilovchi o’zgartirishlar kiritildi.

Abdulhofiz Marahimovich Jalolov partiya Markaziy Kengashi birinchi kotibi etib saylandi. 1995 yil yanvarda – saylov yakunlari bo’yicha ilk bor O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisida O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi fraksiyasi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kenesida, barcha xalq deputatlari viloyat, Toshkent shahar, barcha tuman va shaharlar Kengashlarida partiya guruhlari tashkil etildi. 1999 yil 8 oktyabrda O’zbekiston XDP III qurultoyi bo’lib o’tdi. Qurultoy mustaqil O’zbekistonni isloh qilish va demokratik modernizatsiyalash borasidagi navbatdagi bosqichi vazifalarini e’tiborga olgan holda partiyaning ustuvorliklarini aniqlashtiruvchi yangi Dasturni qabul qildi.Qurultoy partiyaning ijtimoiy himoyaga muhtoj aholi qatlamlari manfaatlari va ehtiyojlariga yo’naltirilganligini hamda uning mamlakatda amalga oshirilayotgan islohotlar ijtimoy samaradorligini oshirish ustuvorliklariga sodiqligini tasdiqladi. Qurultoy partiyaning O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi va mahalliy davlat vakillik organlariga navbatdagi saylovdagi ishtiroki to’g’risida hamda 2000 yil yanvarda O’zbekiston Respublikasi Prezidentligiga ko’p partiyaviylik asosida ilk bora o’tkazilgan saylovda ishtiroki to’g’risida qaror qabul qildi. O’zbekiston XDP Markaziy Kengashi birinchi kotibi Abdulhofiz Marahimovich Jalolov partiyadan Prezidentlikka nomzod etib ko’rsatilgan. 2000 yil yanvar – 1999 yildagi davlat hokimiyati vakillik organlariga ikkinchi chaqiriq umumxalq saylovi yakunlari bo’yicha O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisida O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi fraksiyasi hamda Xalq deputatlari barcha viloyatlar, Toshkent shahar va tuman (shahar) Kengashlarida O’zbekiston XDP partiya guruhlari tashkil etildi. 2001 yil dekabr – partiya O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisini ikki palatali parlamentga aylantirish masalalari bo’yicha referendum o’tkazilishini qo’llab-quvvatlab chiqdi. 2002 – 2003 yillar – partiyaning parlamentdagi fraksiyasi 2002 yil 27 yanvardagi referendum yakunlari bo’yicha ikki palatali parlamentni shakllantirishga qaratilgan qonun loyihalarini muhokama etish va

qabul qilishda faol ishtirok etgan. 2003 yil 15 mart – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashining navbatdagi V plenumida parlament sohasida avj olayotgan islohotlar munosabati bilan partiyaning ustuvor vazifalari belgilandi. 2003 yil 27 dekabrda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashining VI plenumida Asliddin Ashurbayevich Rustamov MK birinchi kotibi etib saylandi. 2004 yil 4 noyabrda partiya Markaziy Kengashi Ijroqo’mi bayonot bilan chiqdi, unda O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi mamlakatning siyosiy hayotida so’l qanotni egallaydi va bozor sharoitlarida ijtimoiy himoyaga muhtoj ijtimoiy guruhlar va aholi qatlamlari himoyachisi sifatida maydonga chiqqanini ma’lum qildi. 2004 yil 6 noyabrda O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining navbatdagi IV qurultoyi bo’lib o’tdi. Qurultoy partiya markaziy organlari yangi tarkibini shakllantirdi, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga deputatlikka nomzodlar ko’rsatdi va O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlariga 2004 yil saylovida Saylovoldi dasturini tasdiqladi.Shuningdek, partiya Ustavi yangi tahrirda qabul qilindi. 2005 yil yanvarda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi yangi ikki palatali parlamentga ilk bor bo’lib o’tgan ko’ppartiyaviylik saylovi yakunlari bo’yicha O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasida son jihatdan ikkinchi fraksiyani shakllantirdi. Shuningdek, partiya o’z o’rnini kuchaytirib, Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kenesi, barcha xalq deputatlari viloyat, Toshkent shahar va tuman (shahar) Kengashlarida O’zbekiston XDP guruhlari tashkil etildi. 2005 yil 17 fevralda – O’zbekiston XDP fraksiyasi Qonunchilik palatasidagi O’zLiDeP, «Fidokorlar» XDP va «Adolat» SDP fraksiyalarining Demokratik blokka birlashishiga, ya’ni parlamentdagi ko’pchilikni tashkiliy rasmiylashtirilishiga javoban o’z zimmasiga parlamentdagi ozchilik muholifat rolini olishi haqida e’lon qildi.

2005 yil 1 iyunda – Markaziy Kengash tomonidan iyul oyi boshida partiyaning so’l siyosiy platformasiga mos bo’lgan va parlament Qonunchilik palatasiga 2004 yil saylovi natijalarini hisobga oladigan partiyaning yangi Dasturini qabul qilish maqsadida O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining V qurultoyini chaqirish haqidagi qaror qabul qilindi. 2005 yil 2 iyulda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining Vqurultoyi bo’lib o’tdi, u barcha sohalarda partiyani chuqur isloh qilish bo’yicha maqsadli ko’rsatmalarni ishlab chiqdi. Qurultoy xalq demokratiyasi umume’tirof etilgan tamoyillari — ijtimoiy tenglik va ijtimoiy birdamlikka asoslangan partiyaning yangi Dasturini qabul qildi.Qurultoyda partiyaning «butun xalq» partiyasi bo’lishga oid xomxayolligidan ozod bo’lish sari amaliy qadamlar qilindi. Partiya tashkil topgandan keyin ilk bor uning Dasturida doimiy elektorati — ijtimoiy ko’makka muhtoj va partiyaning siyosiy faoliyati uchun manfaatlarini belgilovchi hisoblangan aholi qatlamlari aniq belgilandi. 2005 yil 9 iyulda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashining III plenumida partiya dasturiy maqsadlarini amalga oshirish bo’yicha 2005-2009 yillarga mo’ljallangan umumpartiyaviy Harakat dasturi qabul qilindi. Plenumda Latif Yoqubovich G’ulomov O’zbekiston XDP Markaziy Kengashi raisi etib saylandi. 2005 yil iyul–avgustda – Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar partiya tashkilotlarida plenumlar va partiya faollari yig’ilishlarida O’zbekiston XDP tashkilotlarining mamlakat ijtimoiy-siyosiy hayotidagi ishtirokini faollashtirish, roli va mas’uliyatini oshirish borasidagi chora-tadbirlar keng muhokama etildi. 2005 yil 30 noyabrda – partiyaning Qoraqalpog’iston respublika, viloyatlar va Toshkent shahar kengashlari huzurida Xalq demokratik partiyasi Jamoatchilik qabulxonalarini tashkil etish to’g’risida qaror qabul qilindi. 2005 yil dekabr – 2006 yil yanvar – partiyaning «Faol ayollar» va «Istiqbol» yoshlar qanotlari tashkil etildi va ularning jamoat kengashlari shakllantirildi. 2006 yil yanvar–avgust – partiya a’zolarini qayta ro’yxatdan

o’tkazdi. Uning amaliy natijasi sifatida O’zbekiston XDPning turli sabablarga ko’ra partiya tashkilotlari ishida va partiya hayotida ishtirok etmagan, o’zining ustav vazifalarini bajarmagan, partiya mafkurasini qo’llab-quvvatlamagan yoki o’z tashkilotlari bilan aloqani yo’qotgan passiv a’zolardan holi bo’lganini ta’kidlash mumkin. 2006 yil 7–10 sentyabr – O’zbekiston XDP delegatsiyasi Koreya Respublikasi poytaxti Seul shahrida bo’lib o’tgan Osiyo mamlakatlari siyosiy partiyalari Xalqaro konferensiyasining IV Bosh Assambleyasi ishida qatnashdi. 2007 yil 3 oktyabr – partiya Markaziy Kengashining VII plenumi bo’lib o’tdi, unda O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining 2007 yil dekabrda bo’lib o’tgan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovidagi ishtiroki to’g’risida qaror qabul qilindi. 2007 yil 5 noyabr – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining VI qurultoyi bo’lib o’tdi, unda O’zbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzod sifatida partiyadan Qonunchilik palatasidagi partiya fraksiyasi rahbari Asliddin Ashurbayevich Rustamov ko’rsatildi. 2008 yil 3 dekabr – partiya tizimida ilk bor yosh siyosatchilar tanlovi «Yosh siyosatchi – 2008» o’tkazildi, u o’sha vaqtdan boshlab har yili 4 ta bosqichda — boshlang’ich partiya tashkilotlari darajasidan boshlab o’tkaziladi. 2009 yil 10 noyabrda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining VII qurultoyi bo’lib o’tdi. Qurultoy partiya markaziy organlari yangi tarkibini shakllantirdi, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatligiga nomzodlarni ko’rsatdi va Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlariga 2009 yildagi saylovda O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Saylovoldi dasturini tasdiqladi. 2010 yil yanvarda – saylov yakunlari bo’yicha Xalq demokratik partiyasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi fraksiyasining yangi tarkibi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kenesi, barcha xalq deputatlari viloyat, Toshkent shahri va tuman (shahar) kegashlarida partiya guruhlari shakllantirildi. 2010 yil 11 martda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi

Markaziy Kengashining II plenumi bo’lib o’tdi, unda partiya 2009 yildagi saylovda ilgari surgan dasturiy maqsadlarni amalga oshirish bo’yicha 2010- 2014 yillarga mo’ljallangan umumpartiyaviy amaliy harakatlar Dasturi qabul qilindi. 2010 yil 19 noyabrda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashining III plenumi bo’lib o’tdi, unda O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov tomonidan ilgari surilgan “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish Konsepsiyasi”ni amalga oshirishda partiyaning amaliy ishtirokiga doir vazifalar belgilandi. Plenum partiyaning 2010-2014 yillarga mo’ljallangan amaliy harakatlar Dasturiga tegishli qo’shimcha va aniqliklarni kiritdi. 2013 yil 24 aprelda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashi VIII plenumida Xotamjon Abdurahmonovich Ketmonov Markaziy Kengash raisi etib saylandi. 2014 yil 19 sentyabrda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashi X plenumi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga 2014 yil saylovida Xalq demokratik partiyasi ishtiroki to’g’risida hamda shu munosabat bilan O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining navbatdagi VIII qurultoyini chaqirish to’g’risida qaror qabul qildi. 2014 yil 5 noyabrda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga 2014 yil saylovida Xalq demokratik partiyasi ishtiroki munosabati bilan chaqirilgan O’zbekiston XDP VIII qurultoyida partiya markaziy organlari amaldagi tarkibi shakllantirildi. Qurultoy 2014 yildagi saylovda O’zbekiston XDPning Saylovoldi dasturini tasdiqladi va u 2019 yilgacha bo’lgan davrda partiyaning amaldagi dasturiy hujjati hisoblanadi. 2005 yilda qabul qilingan partiya Dasturiga nisbatan ushbu Dasturda partiyaning dasturiy ustuvorliklari va maqsadlari uning doimiy elektorati bazaviy manfaatlaridan kelib chiqib aniqlashtirilgan, bu esa partiyaning siyosiy o’ziga xosligini mustahkamlashga ko’maklashdi.

2015 yil yanvarda – 2014 yil saylovi yakunlari bo’yicha O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi fraksiyasi hamda Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kenesi, xalq deputatlari viloyatlar, Toshkent shahar va barcha tuman va shahar Kengashlarida partiya guruhlarining yangi tarkibi shakllantirildi va u deputatlik korpusida quyidagi vakillikka ega: - O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi – 27 deputat; - Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kenesi, xalq deputatlari viloyatlar, Toshkent shahar Kengashlari – 210 deputat; - xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlari – 1646 deputat. 2015 yil 15 yanvarda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashi II plenumi partiyaning O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovidagi ishtiroki to’g’risida va shu munosabat bilan O’zbekiston Respublikasi IX qurultoyini chaqirish to’g’risida qaror qabul qildi. 2015 yil 9 fevralda – O’zbekiston XDP IX qurultoyi O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovidagi ishtiroki munosabati bilan mahalliy partiya tashkilotlarining tashkiliy va siyosiy vazifalari to’g’risidagi masalani ko’rib chiqdi. Qurultoy, shuningdek, partiya Markaziy Kengashi raisi Xotamjon Abdurahmonovich Ketmonovni O’zbekiston Xalq demokratik partiyasidan O’zbekiston Respublikasi Prezidentligiga nomzod etib ko’rsatish haqida qaror qabul qildi. Qurultoyning tegishli qarori bilan uning Saylovoldi dasturi ma’qullandi. 2015 yil 16 martda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasidagi fraksiyasining majlisi bo’lib o’tdi. «O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi to’g’risida»gi Konstitutsiyaviy qonunning 251-moddasiga muvofiq, O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining parlamentdagi fraksiyasi o’zini O’zLiDeP va O’zbekiston «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi fraksiyalarini

birlashtiruvchi va parlament ko’pchiligini tashkil etuvchi Demokratik kuchlar blokiga nisbatan muholifat deb e’lon qilish haqida qaror qabul qildi. Ushbu qaror shu bilan izohlandiki, O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi hukumatning Harakatlar dasturi bilan ko’zda tutilgan qator muhim iqtisodiy va ijtimoiy vazifalarni hal etish yo’lida saylovoldi dasturida aks etgan o’z nuqtai nazariga ega. Bunda fraksiya bayonotida qayd etilishicha, tegishli ustuvor masalalar yuzasidan O’zbekiston XDP fraksiyasi Demokratik kuchlar blokiga birlashgan partiyalar dasturiy yondashuvlariga to’g’ri kelmaydigan o’z yechimlari yo’llarini taklif etish va himoya qilishga tayyor. 2015 yil 9 aprelda – O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi Markaziy Kengashi III plenumi demokratik islohotlarning bugungi bosqichida O’zXDP tashkilotlari oldida turgan dolzarb vazifalar haqidagi masalani ko’rib chiqib, partiyaning 2015-2019 yillarga mo’ljallangan saylovoldi dasturiy maqsadlarini amalga oshirish bo’yicha Harakatlar dasturini qabul qildi.

2.Partiyaning maqsadi va vazifalari O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi siyosatining asosiy ustuvorligi iqtisodiy islohotlarning ijtimoiy samaradorligini oshirishdir.Bu ustuvor maqsadni amalga oshirishda O’zbekistonni barqaror iqtisodiy rivojlanish orqali yaqin istiqbolda aholi turmush darajasi va sifati bo’yicha dunyoning o’rtacha rivojlangan mamlakatlaridan kam bo’lmagan davlatlar qatoriga kiritish asosiy yo’nalishdir. Partiya ushbu maqsadga erishish yo’llarini belgilashda davlat va jamiyat tomonidan ijtimoiy himoya hamda qo’llab-quvvatlashga muhtoj quyidagi aholi qatlamining ijtimoiy-iqtisodiy manfaatlaridan kelib chiqishni zarur, deb hisoblaydi: - pensiya va ijtimoiy nafaqalar miqdori turmush kechirish uchun yetarli bo’lmagan pensionerlar, nogironligi bo’lgan shaxslar, nogironligi bo’lgan bolalarni tarbiyalayotgan ota-onalar, ko’p bolali oilalardagi ayollar, ota-ona qaramog’idan mahrum bo’lgan bolalar, yolg’iz keksalar va aholining boshqa zaif qatlamlari; - mehnat bilan band bo’lmagan mehnatga layoqatli aholi, ishga joylashishda qiyinchilikka duch kelayotgan insonlar, jumladan, mehnat bozoriga endi kirib kelgan ta’lim muassasalari bitiruvchilari; - zarur kasbiy malakasi yo’qligi sababli doimiy ish joyi va barqaror daromadga ega bo’lmagan kishilar, jumladan, ichki va tashqi mehnat migrantlari. O’zbekiston Xalq demokratik partiyasining fikricha, mamlakatning o’sib borayotgan iqtisodiy salohiyatidan aholining kam ta’minlangan qatlamlari turmush darajasini yaxshilash uchun xizmat qilishi kerak.O’zbekiston XDP mamlakatning tobora yuksalayotgan iqtisodiy salohiyatidan aholining kam ta’minlangan qatlamlari turmush darajasi va hayot sifatini oshirish yo’lida foydalanish kerak, deb hisoblaydi.

O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi ijtimoiy ahamiyatga molik tovar va xizmatlar narxlari, tariflari normativ hujjatlarda belgilangan me’yorlardan oshib ketmasligi uchun ushbu narxlarni shakllantirish ustidan qat’iy davlat va jamoatchilik nazoratini o’rnatish tarafdori . Shu maqsadda partiya quyidagilarni taklif etadi: - muhim ijtimoiy ahamiyatga ega tovar va xizmatlarning narxlari hamda ro’yxatini belgilash davlat tomonidan tartibga solinishini qonuniy jihatdan mustahkamlash; - mamlakatimizda yetarli miqdorda ishlab chiqarilmayotgan muhim ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan tovarlar uchun bojxona boji va to’lovlari bo’yicha imtiyozli stavkalarni o’rnatish; - import o’rnini bosuvchi ijtimoiy ahamiyatga ega mahsulot ishlab chiqaruvchilarga import tovarlaridan olinadigan daromadlarning bir qismini imtiyozli kredit shaklida berishga yo’naltirish tartibini joriy etish; - ijtimoiy ahamiyatga ega tovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchi kompaniyalarning monopoliyasini cheklash, jumladan, monopol korxonalarni majburiy ravishda bo’linishi va ularning tarkibidan mustaqil xo’jalik sub’ektlarini ajratish bo’yicha qonunchilikka tegishli protsessual me’yorlarni kiritish. - ilg’or xorijiy tajribani hisobga olgan holda, milliy qonunchilik me’yorlariga aholining kam ta’minlangan qatlamlari uchun ijtimoiy ahamiyatga ega tovarlar va oziq-ovqat mahsulotlarini sotadigan do’konlar tashkil etilishini tartibga soluvchi mexanizmlarni joriy etish va bunday savdo tarmoqlarini rivojlantirish bo’yicha amaliy choralarni ko’rish. Buning uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirish lozim: - hashamatli ipoteka turar-joylarini qurayotgan qurilish kompaniyalari va tijorat banklari daromadidan majburiy ajratmalarni qonunchilikka joriy qilish. Ushbu mablag’larni maxsus fondlarda jamlash va keyinchalik aholining zaif qatlamlari, jumladan, uy-joysiz, yashash sharoiti o’ta og’ir ayollar,

“Mehribonlik” uylari bitiruvchilari uchun ijtimoiy turar-joylar qurilishi uchun ishlatish; - kam ta’minlangan aholi qatlamiga, jumladan, nogironligi bo’lgan shaxslar, nogironligi bo’lgan bolalarni tarbiyalayotgan ota-onalar, og’ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan xotin-qizlarga, kam ta’minlangan, farzandlarini to’liqsiz oilada tarbiyalayotgan va uy-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj onalarga maqbul arzon uy-joylar qurishni kengaytirish, hamda bu sohada imtiyozli ipoteka krediti amaliyotini takomillashtirish. Partiya uy-joy va kommunal xizmatlari hamda ko’p xonadonli uylarda ekspluatatsiya xizmatlari to’lovlarining ijtimoiy maqbullik darajasini oshirish maqsadida quyidagilarga erishishni ko’zlamoqda: - markazlashgan isitish va issiq suv ta’minotini, maishiy chiqindilarni olib ketish va utilizatsiya qilish xizmatlarini ko’rsatuvchi korxonalar tabiiy monopoliyasi bo’yicha qonunchilik me’yorlarini ko’rib chiqish; - muhandislik tarmoq infratuzilmasi bilan bog’liq bo’lmagan, kommunal xizmatlar taqdim etish bo’yicha muqobil avtonom (lokal) shakllarini rivojlantirish; - kommunal xizmatlar, uy-joy fondidan foydalanish uchun narx-navo va tariflarni shakllantirish me’yorlarini hamda kommunal xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlar rentabelligining chegaralangan darajasini qonunchilikda mustahkamlash; - kommunal xizmatlarni amalga oshiruvchi tashkilotlarning ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lmagan yo’qotishlarini qoplash maqsadida, narx-navo va tariflar oshirilishi holatlariga yo’l qo’ymaslik uchun ma’lumotlar ochiqligini ta’minlash hamda kommunal xizmatlarga o’rnatilgan tariflar ustidan jamoatchilik nazoratini kuchaytirish; - uy-joy fondidan foydalanishni tashkil etish, asosiy kommunal xizmatlarni yetkazib beruvchilar va ulardan foydalanuvchilarning o’zaro mas’ulligini kuchaytirish bo’yicha qonunchilikni takomillashtirish.

- uy-joy fondini kommunal xizmatlar yetkazib beruvchi tashkilotlar hisobidan elektr energiyasi, tabiiy gaz, ichimlik suvi, issiqlik energiyasi va issiq suv hisoblash asboblari bilan to’la qamrab olish; - kommunal xizmatlarning barcha o’lchov asboblari hisob-kitobini yetkazib beruvchi tashkilotlar balansiga o’tkazishda jihozlarga texnik xizmat ko’rsatish, ta’mirlash va muntazam tekshirib borish vazifasini ham ular zimmasiga yuklash. Partiya mazkur masalalarni hal etish maqsadida tegishli davlat organlari bilan tizimli asosda hamkorlik qilishni, uning joylardagi bo’linmalari faoliyati ustidan parlament, deputatlik va jamoatchilik nazoratini amalga oshirishni rejalashtirmoqda. 3. Partiyaning oldinga qo’ygan maqsadlari Bandlikka oid siyosat Partiya mehnatga layoqatli aholini manzilli ijtimoiy himoya qilishning asosiy yo’nalishi – bandlikni ta’minlash, deb hisoblaydi. Bunda mehnatga layoqatli aholini ijtimoiy nafaqalardan yuqoriroq mehnat haqi to’lanadigan barqaror ish o’rinlari bilan ta’minlash ustuvor vazifadir . Shu bilan birga, partiya mehnatga layoqatli aholi bandligini uy mehnatining zamonaviy shakllari orqali oshirish pirovard maqsadimiz emas, deb biladi. Avvalambor, iqtisodiyot real sektorining ishlab chiqarish faoliyatiga band bo’lmagan aholini samarali jalb etish - YaIM o’sishini ta’minlovchi muhim omillardan biri hisoblanadi. Bu, shuningdek, ichki iste’mol bozorini mamlakatimizda ishlab chiqarilgan tovarlar bilan yanada ko’proq to’ldirishga yordam beradi. Mehnat faoliyatiga jalb qilinadigan inson ijtimoiy nafaqa oluvchidan byudjetning daromad qismini to’ldiruvchi manbaga aylanadi. Partiya deputatlik birlashmalari orqali mazkur masalalar bo’yicha Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi, uning joylardagi bo’linmalari bilan o’zaro hamkorlik qilgan holda, aholi bandligini ta’minlash va yangi ish o’rinlari

yaratish bo’yicha davlat buyurtmasi amalga oshirilishi ustidan parlament va deputatlik nazoratini olib boradi. Shu bilan birga, partiya demokratik ta’sir mexanizmlaridan foydalangan holda, qonunchilikda o’rnatilgan kvotalarga asosan nogironligi bo’lgan shaxslarning mehnat bandligini ta’minlashga harakat qiladi . Shuningdek, partiya nogironligi bo’lgan shaxslar mehnati uchun markazlashgan davlat investitsiyalari hisobidan ixtisoslashtirilgan korxonalar tashkil etish hamda ushbu korxonalarga ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni amalga oshirish uchun davlat boshqaruvi organlari tomonidan davlat ijtimoiy buyurtmasini berish amaliyotini rivojlantirish zarur, deb biladi. Partiya ish topishda qiynalayotgan ayollarni, “Mehribonlik” uylari bitiruvchilarini va boshqa ijtimoiy guruhlarni, shu jumladan, “ Teng ish haqi - teng ish uchun ” tamoyiliga qat’iy rioya qilishni ta’minlash uchun huquqiy kafolatlar darajasini oshirishga intiladi.Partiya uy mehnatini tashkillashtirishning yangi samarali shakllarini rivojlantirishga harakat qiladi. Xususan, maktabgacha yoshdagi bola tarbiyasi bilan mashg’ul bo’lgani bois ishlamaydigan ayollar uchun uy mehnati hamda ularning tegishli davlat-xususiy sherikchiligi shakllarida ishtirokini rivojlantirish bo’yicha ehtiyojlarni aniqlash va ishlab chiqilgan takliflarni xalq deputatlari Kengashlarida ko’rib chiqishni rejalashtirmoqda. Olis qishloq joylaridagi maktablar, qishloq vrachlik punktlari va boshqa ijtimoiy sohalarga malakali va boy tajribaga ega mutaxassislarni jalb etish maqsadida partiya ularni tegishli moddiy va ma’naviy rag’batlantirish tizimini qonunchilik darajasida mustahkamlash lozim, deb hisoblaydi. Tadbirkorlik sub’ektlarini o’rtacha nominal hisoblangan ish haqidan yuqori to’lanadigan barqaror ish o’rinlari yaratishga rag’batlantirish muhimdir. Shu maqsadda partiya quyidagilarni taklif etadi: - mehnatga haq to’lash miqdoridan kelib chiqib, ijtimoiy to’lovlarning differensial stavkalarini belgilash. Bunda korxonadagi o’rtacha ish haqi qancha yuqori bo’lsa, shunga qarab yagona ijtimoiy to’lov miqdorini pasaytirib borish;

- ish haqining o’rtacha hisoblangan nominal miqdoridan past darajada mehnat haqini to’lovchi korxona va xususiy tadbirkorlar uchun qonunda ko’zda tutilgan soliq imtiyozlarini qo’llamaslik va daromadga soliqning yuqori stavkalarini belgilash. Doimiy ish joyiga ega bo’lmagan fuqarolar, birinchi navbatda, og’ir ijtimoiy vaziyatdagi ayollar ijtimoiy himoyasini kuchaytirish maqsadida partiya o’zining ijtimoiy sheriklari bilan birgalikda fuqarolarning vaqtincha bir martalik ish bilan ta’minlanishini qonunchilik asosida tartibga solishga hamda amaliyotini ta’minlashga intiladi. Partiya mamlakatimizda ijtimoiy demokratiya tizimini shakllantirish tarafdori. Bu barcha, jumladan, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari uchun davlat, jamiyat va sud-huquq sohasida tenglikni ta’minlash demakdir. Partiya ana shu maqsadda quyidagi masalalarni ko’rib chiqib, hal etishni taklif etadi: - mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy hayotining eng muhim jabhalari, aholining hayotiy ehtiyojlariga daxldor bo’lgan va jamoatchilikda alohida qiziqish uyg’otadigan masalalar bo’yicha ijro hokimiyati tomonidan qaror qabul qilishda, parlamentdagi siyosiy partiyalar fraksiyalari hamda Xalq deputatlari mahalliy Kengashlaridagi partiya guruhlari bilan majburiy jamoatchilik maslahatlarini o’tkazish mexanizmini joriy etish; - aholining zaif qatlamlari ijtimoiy himoyasi bilan bog’liq me’yoriy- huquqiy hujjatlar loyihalari jamoatchilik muhokamasi va jamoatchilik ekspertizasidan o’tkazilishi shartligini qonuniy jihatdan mustahkamlash; - Davlat xizmatlari markazlarida “elektron hukumat” tizimi orqali aholi zaif qatlamlarining qonun loyihalari va turli me’yoriy-huquqiy hujjatlarning jamoatchilik muhokamasi va jamoatchilik ekspertizasida erkin qatnashishi uchun shoxobchalar tashkil etish. Shuningdek, qonunlar va turli me’yoriy- huquqiy hujjatlar matnlari, ayniqsa, xalq deputatlari Kengashlarining, davlat ijro

hokimiyati idoralarining me’yoriy-huquqiy hujjatlari matnlari bilan tanishish imkoniyatini kengaytirish. Fuqarolarning huquqlarini himoya qilish bo’yicha sud mexanizmlarining maqbulligini ta’minlash, qonun ustuvorligini yanada mustahkamlash, qonun oldida barchaning tengligi – huquqlar, majburiyatlar va imkoniyatlar tengligiga qat’iy amal qilish partiyaning sud-huquq sohasini isloh etishdagi ustuvor yo’nalishlari dandir. Partiya mazkur vazifalarni amaliy hal etish maqsadida quyidagilarga erishishni ko’zda tutadi: - aholi zaif qatlamlarining fuqarolik, siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy huquqlariga rioya etilishi ustidan jamoatchilik, deputatlik hamda parlament nazorati samaradorligini oshirishga qaratilgan inson huquqlari bo’yicha Milliy harakatlar dasturini ishlab chiqish va qabul qilish; - sog’liqni saqlash va ta’lim xodimlarining sha’ni, qadr-qimmati, kasbiy obro’sini va xavfsizligini himoya qilish bo’yicha aniq me’yor va protsessual mexanizmlarini qonuniy jihatdan belgilash; - aholining kam ta’minlagan qatlamlari uchun xuquqiy yordam va xizmat ko’rsatish bo’yicha ijtimoiy maqbul bo’lgan tizim yaratish, shu maqsadda aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlariga bepul maslahatlar beradigan ixtisoslashgan ijtimoiy korxona – “yuridik klinikalar” tarmog’ini rivojlantirish. Jumladan, xalq deputatlari Kengashlaridagi partiya guruhi va partiya tashkilotlari qoshida shu kabi maslahat tuzilmalarini tashkil qilish; - aholining huquqiy madaniyatini oshirish ishlari samaradorligini yanada yaxshilash, fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari negizida huquqiy maslahat berish tizimini yaratish. Jumladan, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari hayotiy masalalar bo’yicha davlat va vakillik organlariga yuborayotgan murojaatlari yuzasidan maslahatlar berib borish. mulkchilik shaklidan va moliyalashtirish manbalaridan qat’iy nazar, barcha tibbiyot muassasalarida bepul taqdim etiladigan majburiy tibbiy

xizmatlar hajmini qonuniy jihatdan mustahkamlash, jumladan, tegishli majburiy tibbiy sug’urta mexanizmlarini joriy etish; - mulkchilik shaklidan va moliyalashtirish manbalaridan qat’iy nazar, barcha tibbiyot muassasalarida kam ta’minlangan oilalar, nogironligi bo’lgan shaxslar, aholiningboshqa zaif qatlamlarini har yili to’liq ixtisoslashtirilgan yuqori texnologiyali bepul tibbiy ko’rikdan o’tkazish tizimini takomillashtirish.

Xulosa O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi dasturiy maqsadlarini, avvalo, O’zbekiston Respublikasi mustaqilligini asrash va mustahkamlash, Vatan ravnaqini ta’minlash, mamlakatda ijtimoiy barqarorlik, fuqarolar va millatlararo hamjihatlik, har bir oila hamda butun xalq farovonligiga erishish kabi umummilliy manfaatlardan kelib chiqib belgilaydi. O’zbekiston taraqqiyoti strategiyasining bosh maqsadi – aholi turmush darajasi yuqori bo’lgan rivojlangan demokratik davlatlar qatoriga qo’shilish, jahon hamjamiyatida munosib o’rin egallash maqsadi ushbu manfaatlarga to’liq mos keladi. Bu masalada islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama jadal rivojlantirish, mamlakatni modernizatsiyalash va hayotning barcha jabhalarini liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadga yo’naltirilgan amaliy harakatlar muhim ahamiyat kasb etadi.Mazkur jarayonda islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama jadal rivojlantirish, mamlakatni modernizatsiyalash hamda barcha sohalarni liberallashtirish bo’yicha aniq maqsadga yo’naltirilgan amaliy harakatlar muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur ustuvor vazifalarni hayotga izchil tatbiq etishda faol ishtirok etish O’zbekiston Xalq demokratik partiyasi faoliyatining asosiy yo’nalishi hisoblanadi.O’zbekiston XDP saylov kampaniyalarida faol ishtirok etib, o’z nomzodlarining ko’pchilik saylovchilar tomonidan qo’llab-quvvatlashiga erishish va shu orqali davlat hokimiyati ijro organlarini shakllantirish, ijtimoiy- iqtisodiy va ijtimoiy-siyosiy rivojlanishning ustuvor yo’nalishlari hamda ularga erishishning samarali yo’llarini belgilashda ta’sirga ega Qonunlarni qabul qilish uchun zarur imkoniyatni qo’lga kiritishni maqsad qilmoqda . O’zbekiston XDP saylov kampaniyalarida faol ishtirok etib, ko’pchilik saylovchilar ovozini to’plashni, shu orqali qonunlarni qabul qilish, davlat hokimiyati organlarini shakllantirish hamda ular tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning ustuvor

yo’nalishlarini belgilash va ro’yobga chiqarish jarayonlariga samarali ta’sir ko’rsatishni maqsad qilgan.

Foydalanlgan Adabiyotlar 1. Murtazayeva.R.X.O’zbekiston tarixi .T.2015. 2. Mualliflar jamoasi.O’zbrkistonning eng Yangi tarix kitobi.Sharq nashriyoti.2000. 3. Oʻzbekiston Xalq demokratik partiyasi" OʻzME . X-harfi Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil Internet saytlar 1. ziyo.com.kutubxonasi. 2. https://xdp.uz 3. https://.Wikipedia.uz 4. uzprogeess.norodos.ru

O'xshashlar

O’zbekiston Konstitutsiyasini o’rganish o’quv kursi, uning maqsadi va vazifalari

O’zbekiston Konstitutsiyasi fanining maqsad va vazifalari

O’zbekiston korxonalarida mehnatiy shartnoma, uning sub’ektlari, tuzilishi, mazmuni va bekor qilinishi

Tezkor qidiruv faoliyati tushunchasi, vazifalari, prinsiplari va uning huquqiy asoslari

Kriminalistika fani, uning vazifalari, tizimi, yuridik va boshqa fanlar bilan aloqalari