Оғма қудуқларни бурғилаш - Geologiya - Referatlar

Оғма қудуқларни бурғилаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3077.5 KB

Ko'chirib olish

Оғма қудуқларни бурғилаш Режа: 1. Тик қудуқларни оғишига қарши тадбирлар. 2. Эгриланишнинг асосий сабаблари. 3. Қудуқларни эгриланишини ўлчаш 4. Турбобур ва электробур билан бурғилаш.

Таянч иборалар: қия, эгри, зинет бурчаги, азимут бурчаги, инклинограмма, олдини олиш чоралари, Петросян асбоби, оғдиргичлар, йўналтиргичлар, қия қудуқ профиллари. Тик қудуқларни оғишига қарши тадбирлар. Қудуқларни қурилишида қуйидаги йўналишдаги устунлар бўлиши мумкин. 1) Қудуқ устуни тик ҳолатда. 2) Қудуқ устуни тикликга нисбатан огган. 3) Қудуқ устуни битта текисликка нисбатан текис қ ийшайган. 4) Қудуқ устуни бир қатор фазовий эгилишларга эга. Биринчи ҳолатда қ удуқ тўғри ёки тик дейилади, қолган ҳолатларда эса йўналтирилган дейилади. расм. Қия қудуқларнинг профили.

1-тик қисми; 2-эгриликка интилиш қисми; 3-эгриликни барқарорлашган қисми; 4-тик қисми ёки эгриликдан четга чиқиш; 5-тик қисми; Қудуқлар тик йўналишдан жуда кичик қийматдаги оғиш бурчагига эга бўлиши мумкин. Ҳозирги замон технологияси қ удуқларни тик йўналишдан оғишини 2-3 0 дан ошиб кетмаслик даражасигача таъминлайди. Кўп ҳолларда о ғ иш ҳолатлари олдини олиш тадбирларини назорат қилмаслик қ удуқларни эгриланишига. Қ удуқ туби қисмини усти қисмидан силжишига олиб келади. Қудуқларни эгриланиши, эгриликни тезда ўзгариши, бурғилаш ишларини олиб боришни мушкуллаштиради. Бундай қ удуқларга мустаҳкамлаш тизмаларини тушириш қувурларни қу дуқ деворига ишқаланиши, тизмаларни сальник ҳолатига тўғри келишига ва цементланиш ишлари сифатсиз амалга оширилади. Қудуқларни эгрилиги мустаҳкамлаш ишларини амалга оширишни ва нефт конларидан фойдаланишни қийинлаштиради, сабаби қудуқ тубини қудуқ устуни деворидан бирор томонга силжиганлигидир. Геологик кузатув ишларини қийинлаштиради, қатламни ҳақиқий қуввати ҳақида тўғри маълумот бера олмайди. Эгриланишнинг асосий сабаблари. Қудуқларни эгриланиши туб двигателлари (турбобур ёки электробур) ва роторли бурғилаш пайтида содир бўлиши мумкин. Қудуқ устунини туб двигателлари билан бурғилашда эгриланиши қуйидаги сабаблар билан белгиланиши мумкин. Биринчи гуруҳ бурғилаш ишларини ташкил этиш билан боғлиқ бўлиб, уларга қуйидагилар киради: минорани нотўғри марказлаштириш, турбобур устида қувурларни қийшайган ҳолда туриши, узатма ва турбобурнинг резьбали бирикмаларини орасидаги қийшайиши.

Қийшайишнинг бошқа омиллари бурғилаш ишларини ташкиллаштиришга боғлиқ бўлмаганлиги учун, уларни бурғилаш давомида тузатиш мумкин эмас. Бундай омилларга қуйидагилар киради. Бурғилаш қувурлари тизмасини пастки қисми бурғидан тушадиган юкланмага ва кучлар бурғи укига перпендикуляр йўналганлигига, кучларни қаттиқ қатламдан юмшоқ қатламга ўтиши ва бошқа куч билан таъсир қилишига боғлиқдир. Умумий ҳолда эгриланиш сабаблари қуйидагича: - қудуқларни эгриланиши қатлам жинсларининг геологик шароитларига; - қудуқларни эгрилигини йўналиши бурғининг қатлам жинсининг учрашиш бурчаги билан аниқланади; қудуқлардаги эгриланишини яна давом этиши эгриланиш бурчагига, бурғилаш қувури тизмаси пастки учини қаттиқлигига боғлиқдир; - қудуқларни эгриланиш бурчаги қатламларни тушиш бурчагидан катта бўлмаслиги; - қатламларни тушиш бурчаги катта бўлганда, қудуқларни эгриланиш бурчаги қатлам тушиш бурчагидан кичиқдир. Қудуқларда бурғилаш жамланмаларини ўрнатиш Бурғилашда энг қулай шароит барпо қилиш учун бурғилаш тизмалари шакли тўғри чизиқли бўлиши, қайсики унда бурғига бериладиган юкланма биринчи тартибли (мезондан кичик) бўлади. Лекин бундай юкланмалар паст тезликда бурғилашда етарли эмасдир. Етарли даражадаги кичик тезликда бурғиланганда ва бурғига бериладиган юкланмалар кичик бўлганда тизма тўғри чизиқли бўлади. Ўқий юкланма аста-секин ўзгариб мезонли қийматга етганда, бурғилаш тизмаси эгилишни бошлайди ва қудуқ деворига ишқаланади. Ўқий юкланмани яна кучайтирилиши билан янги критик қатламга эришади, иккинчи турда эгилиш пайдо бўлади. Бу ҳолат иккинчи тартибли бўйлама эгилиш дейилади. Бурғига бериладиган юкланма янада

кучайтирилганда учинчи ва ундан ҳам кўп ҳолатдаги эгилишлар содир бўлади Устунни тўғрилигини таъминлаш учун бурғига бериладиган юкланма критик учинчи даражали юкланмадан кичик бўлиши керак Агарда бурғига катта қийматдаги ўқли юкланмани бериш керак бўлса, юқори тартибли буйлама эгилишдан ҳоли бўлиш учун етарли даражадаги ОБҚ-дан фойдаланилганда, лекин юқори даражадаги эгувчи момент пайдо бўлади ОБҚ – ни ташқи диаметрини катталаштириш бурғига бериладиган ўқий юкланмани кучайтиради, ОБҚ – ни бўйлама эгилишига олиб келмайди Бундай ўқли юкланмада, қувурларни бўйлама эгилиш пайдо бўлмайди, ҳамда бўйлама эгилишни минимал қийматга келтириш учун марказлаштирувчилардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ, уни бурғилаш қувури узунлиги бўйлаб жойлаштирилади Абцисса ўқи бўйлаб ўқли юкланма Р ук , ордината ўқи бўйлаб l масофа жойлаштирилган. Графикдан кўриниб турибди ОБҚ ни диаметри катталашган сари масофа камаяди Назарий жиҳатдан бурғидан марказлаштиргичга бўлган оптимал масофа ўрнатилган бўлса, етарлидир. Марказлагичларни кўпайтириш керак бўлмайди. Шу билан биргаликда биринчи марказлаштиргичдан унча катта бўлмаган масофада қўшимча марказлагичларни ўрнатиш ижобий самара бериши мумкин Геологик шароитларга боғлиқ ҳолда катта эгилишига олиб келадиган қатламларда, бирданига ўқли юкланмани кучайтириш қудуқ устунини тезкор эгилишга олиб келганлиги учун, бундай юкланмани тезкор ўзгаришдан ҳоли бўлишга олиб келади. Ўқли юкланмани ўзгартириш ҳар 5-10 метр ўтгандан кейин қўллаш тавсия этилади. Қудуқларни кучли эгриланиш тенденцияси шоқулларни қўллашга асослангандир. Энг яхши натижалардан бири бу қудуқда бурғини марказлаштиришдир.

Қудуқларни эгриланишини ўлчаш. Бурғилаш давомида (ҳар 50 метрда) қудуқ устуни йўналиши ўлчаб борилади. Қудуқни эгриланиши қудуқни тикликдан оғиш зенит бурчаги α 0 ва φ 0 азимут огиш бурчаги (тик ўлчаб борилади текисликлар оралиғидаги бурчак, бу эгриланган қудуқ ва тик текислик орасидаги бурчаклардир). Қудуқларни оғиши инклинометр ва сузувчи кислотали асбоб ёрдамида аниқланади. Сузувчи кислотали асбоб δ - бурчак 25-30 м ўтганда ўлчаб борилади. Қудуқни бурғилаш тугаллангандан сўнг ёки аниқ оралиқдан сўнг каротаж партияси δ ва φ бурчакларни махсус асбоб яъни инклинометр ёрдамида ўлчайди. δ ва φ ни ҳар 25 м ёки 50 метр чуқурликдаги масофадаги ўлчаш натижалари жадвал шаклида ёки график кўринишида тасвирланади. Бундай график инклинограмма дейилади. Бу инклинограммада магнит меридиани йўналиши, ёпиқ масштаби ва умумий оғиш, бундан ташқари ҳар бир нуқтанинг чуқурлиги ва эгилиш бурчаклари кўрсатилади. Асбобларнинг ичида энг кўп қўлланиладиган сузувчи кислотали Б.А. Петросян аппаратидир. Сузувчи ёки фтор водородли (Н F ) кислота чегарада мос концентрацияли ҳаво билан суюқ ойна аралаштирилади. Аралашма бундай кислота билан шиша идишга қ ў йилади, суюқлик, чегарасида ҳаво билан шиша дориланади ва белгили из қолдирилади. Изнинг тозалиги ва вақт, дориланишга кетадиган вақт, концентрация аралашмасига боғлиқ бўлади. Петросян аппаратининг тузилиши қуйидаги расмда тасвирланган (11.2-расм). Петросян аппарати бурғилаш тизмасини пастки ўқини тикликдан оғишини, қудуқдаги эгрилигини аниқлаш учун мўлжаллангандир. Петросян аппарати бурғилаш қувурига чиғириқ билан арқонда туширилади ёки бурғилаш қувурига туширилади. Аппарат уч хил ўлчамда ишлаб чиқилади

(11.1-жадвал). Йўналтирувчи желонкаларни узунлиги ҳамма аппаратлар учун тенг бўлиб, унинг ўртача узунлиги 1500 метрга тенг. жадвал. Аппарат номи Бур ғи лаш қувурининг энг кичик диаметри, мм Корпуснинг ташқи диаметри, мм Ўлчаш шишаси Ўлчами, мм Қалинлиги, мм П6 146 70 41х40 1-2 П5 120 60 40х30 1-2 П4 120 50 40х22 1-2 расм. Петросян асбоби. а– желонка; 1–юқори йўналиш; 2-баликча; 3-тиқин; 4-кистирма; 5- корпус; 6-пружина; 7-ёғоч диск, оралиғига ўлчаш асбоблари ўрнатилади; 8-бириктирувчи шиппель; 9-қувур; 10-паски йўналиш; δ –ўлчаш асбоби; 1- ўрнатиш винти; 2-корпус; 3-винт маҳкамланадиган стакан қ утиси; 4- ярим цилиндр; 5-стакан- қ ути; 6- қ оп қ о қ. .

Қудуқларни табиий ҳолда эгриланиши. Қия ҳолатдаги қудуқлар техник жиҳатдан ва иқтисодий жиҳатдан мақсадга туғри келмаган ҳолларда бурғиланади. Ҳар қандай бурғилаш усуллари қулланилганда (роторли, трубобурли, электробур) хам геологик шароитларга мос ҳолда махсус қия шаклда бурғиловчи мосламалардан фойдаланилади. расм. Қия бурғилашни кўринишлари. 1-денгиз асоси; 2-океан, денгиз, кул, дарё туби; 3-мураккаб рельеф ва тектоник шароит; 4-тоғ таги; 5-кам ушлаб қоладиган тузилиш; 6-очиқ фаввора; 7-аварияни олдини олиш мумкин эмас; 8-тузли қатлам. Роторли бурғилаш усулида тик йўналишдан қудуқ устунининг қия ҳолатига ў тиши пона кўринишли ва шарнирли оғувчилар ёки махсус бурғилар, аралашма оқимини ювишни таъминловчи ускуналар ёрдамида олиб борилади. Қудуқни эгри қисмини бурғилашда танаффус қилиб оғдирувчи ёрдамида бурғилаш амалга оширилади. Натижада тушириб – кўтариш ишлари ҳажми кўпаяди , бурғилаш тезлиги пасаяди ва қурилиш нархи ў сади (расм) . Пона шаклли оғдиргич (расм) бурғига штифт ёрдамида маҳкамланади. Бурғи устига иккита кичик диаметрли қувур ўрнатилади, у тизма пастки қисмини силликлигини таъминлайди. (а) тизма туширилгандан кейин ва оғдиргич берилган азимутга ўрнатилгандан кейин тоғ жинсига киргизилади

(б) , бунда бурғилаш тизмаси кўтариб олинади. (в) ва (г) да қудуқ кенгайтирилади. Шарнирли оғдиргич – (6-расм) бурғилаш тизмасига шарнир орқали бириктирилади. Тизма ўқига нисбатан қия бурчак остида тизма пастки қисмини айлантиради. а) бурғилаш тизмасига оғувчи туширилади, йўналиш белгиланади, насос қўшилади ва унча катта бўлмаган аралашма сарфи юкланмасида бурғи жинсга тизмани айлантирмасдан босилади. Ундан кейин оғдирувчи озро қ кўтарилади ва яна қайтадан бурғи босилади; б) бу жараён янги йўналиш олгунча давом эттирилади; в) ундан кейин кичик айлантириш частотасида тизма айлантирилиб (20-40 ай/дак) 4 – 6 м – қудуқ чуқурланади, бурғилаш тизмаси кўтарилади, зенит ва азимут бурчаклар ўлчанади; г) бундан кейин бурғилаш тизмаси одатдаги бурғи билан қудуқни бир неча метр қазийди. Қудуқ бирданига кенгайтирилади. (д). Шу тартибда бурчаклар ўлчанади.

расм. Пона шаклли о ғ диргичлар. расм. Шарнирли о ғ диргичлар. Қудуқка бурғилаш тизмасини йўналтирилган ҳолда тушириш. Эгрилик 5 0 гача етгунча оғдиргичлар мўлжалланади, тўхтовсиз равишда бурғилаш тизмаси ҳолатини кузатилади. Мўлжаллаб туришнинг кўпгина усуллари маълумдир (белгиланган оралиқда ҳар бир свечанинг сатҳини ўлчаш, ҳар бир свеча сатҳ ўлчаш қувурчаси ёрдамида ўлчанади; свечани туширишда ҳар бир бурғилашда бурилишини теодолит ёрдамида ўлчаш, бурғилаш қувурларининг белгиларига кўра). Мўлжаллаб тушириш қуйидаги тартибда амалга оширилади: ҳар бир бурғилаш тизмасини туширишдан олдин белги қуйилади. Бунинг учун махсус шаблон қўлланилади: махсус сатҳли шаблон-мухр А.М Григорян томонидан таклиф этилган ёки ОБШН шаблони (расм, а, б). Бурғилаш

қувурлари битта кўприкка ўрнатилади ва битта қулфига ОБШН шаблони ўрнатилади. Бурғилаш қувурини ўқи атрофида шаблонни кучириб, сатҳ пуфаклари нусхани марказий бўлимларига жойлаштирилади. Берилган қувурнинг ўлчамига мос келувчи ўлчамда қиялик бўйлаб чизиқ чузилади. Ундан кейин шаблон қувур қулфининг бошқа жойига кўчирилади, қувурнинг ҳолати ўзгармаганлиги кузатилиши керак. Шаблон яна қайтадан қувур ўқидан тескари тарафига ўрнатилади ва юқоридаги жараён такрорланади. Григорян шаблони ҳам юқоридаги жараён каби амалга оширилади, лекин чизиқни ўртадаги ўткир шаблон чизади. Устпайванд ёки қиррали ўткир эгар билан чизиқларга белги қуйилади. Қувурдаги бошқа белгиларни ҳаммаси бартараф қилиниши керак. Бурғилаш белгили қувурлар шунчалик бўлиши керакки, уларни туширишганда эгриланиш жойигача етиши керак. Оралиқли туширишдан олдин қудуқ устунини оғишини, лойиҳавий азимут йўналишини, қудуқдан ташқарида иккита репер орқали белгилаш керак. Ишни қулай бўлиши учун бу йўналишни белгисини роторнинг қўзғалмас қисми сифатида ёзиб қўйиш керак. Бурғилаш тизмасининг пастки қисмлари йиғилади: бурғи, турбобур ва оғдиргич. Пона ёки элеваторга ўрнатилган турбобурда, берилган азимут бўйича оғдиргични таъсиридаги текислик, роторда ёзиб олинган белгидан фойдаланиб, мўлжалланади. Қудуқка тушириладиган бурғилаш тизмасининг пастки қулфига бураб ўрнатилган оғдиргич ва машина калити билан маҳкамланган жойига рискнинг қарши тарафига кесишган белги қўйилади. Бурчак ўлчагич ёрдамида белги билан ёй ўртасидаги бурчак ўлчанади. Бу бурчак бурғилаш қувури ва кесишган белги орасидаги бурчакдир. Юқори қулфга бурғилаш қувури туширилгандан сўнг, унинг белгиси томонидан ўлчанган ёй катталиги қўйилади ва янги кесишган белги қўйилади. Навбатдаги қувур (свеча) буралиб ва маҳкамлангандан сўнг унинг пастки қулфига пастки қувурнинг кесишган белгиси қаршисига кесишган белги қўйилади ва белгилар орасидаги ёй катталиги ўлчанади. Бу белги

қувурнинг юқори қулфига кўчирилади ва яна янгидан кесишган белги қўйилади. Юқори қулфнинг охирги қувуридаги кесишган белги қудуқнинг оғиш йўналишини кўрсатади. расм. Шаблон. а-сатҳ ўлчагичли : 1-сатҳ; 2-шаблон; 3-бурғилаш қувури; б-ОБШН; 1-бурчак; 2-сатҳ. расм. Бурчак ўлчагич. расм. Белги кучирувчи шаблон.

1-ротор; 2-элеватор; 3- бурғилаш қувури; 4-кул кучлали шаблон; 5-белги; 6-шнур; 7-шокул. Турбобур ва электробур билан бурғилаш. Турбобур ва электробур билан бурғилашда тик қудуқлардан оғдириш учун ҳар хил конструкциядаги оғдирувчи мосламалардан фойдаланилади. (11.9-11.10-расмлар) Эгилувчи жойда қўлланиладиган мосламаларнинг ҳар қандай тури бўлишидан қатъий назар эластик куч пайдо бўлади, у бурғини эгилишга мажбур қилади. Қудуқнинг эгриланиш кўрсатгичи, шу кучнинг катталигига боғлиқ бўлиб, эгилувчи мослама конструкциясига ва тизманинг пастки қисмини ўрнатиш жойига, жинсларнинг механик хоссасига ва уларни жойлашувига, бурғи турига ва туб двигателига, бурғилаш режимига боғлиқдир. Эгриланиш суръати зенит бурчагини катталигига боғлиқ бўлиб, ҳар қандай текис шароитда эластик куч моменти кичик бўлса, қудуқни тикликка оғиш бурчаги катта бўлади. Эгри узатманинг – (расм) кўриниши ОБҚ – қувур бўлаги ва резьба орқали бирлаштирилган қудуқларнинг эгриланишини талаб қилинган даражада бўлиши учун, кесишувчи ва ўткирлик орасидаги бурчаги 0 0 -30 1 дан 3 0 -30 1 гача ўзгаради. Эгри узатма туб двигатели ва ОБҚ оралиғига ўрнатилади. Бундай эгри узатманинг бир секцияли турбобур билан қўллаш, жадал равишда тикликка нисбатан 40÷45 0 бурилиш бурчаги, калта турбобурлар бурғиланганда 90 0 гача бурилишга эга бўлади .

расм. Қия ҳолдаги бурғиланган. Қудуқларнинг схемаси (туб двигателида б урғиланган). А-эгри узатгич; б-эгриланган секцияли турбобур; в-турбинли эгувчи; г-Р-1 оғдиргич; д-турбобурли накладли ва эгриланган узатгич; е-носимметрик турбобур расм. Бурғилаш тизмасини пастки қисмини турбинли усулда қия шаклда бурғилаш схемаси. а-бурғилаш тизмаси пастки ноэластик ҳолати; б-бурғилаш тизмаси эластик ҳолати ва қудуқка туширилган. 1-турбобур ўқ и ва бурғилаш қувури ўқ лари орасидаги бурчак; 2-эгри бурғилаш қувури; 3-эгилаш жойи; 4-эластик кучи моменти; 5- турбобур; 6- бурғи ; 7-эгилувчи куч.

О ғ дирувчи Р - 1 – 4 -8 метр узунликдаги ОБҚ бўлагидан тайёрланади, бириктириш учун иккала томонига резьба йўнилади. Қувур ў қидаги бурчаги ва пастки томондаги бириктирувчи қувур ў қи билан ҳосил қилган бурчаги 2-3 0 , қувур ў қи билан юқори резьбали бириктирувчи ў қлар орасидаги бурчаги 2 0 -2 0 30 1 – ни ташкил қилади. Оғдирувчи Р – 1 – туб двигатель ва ОБҚ оралиғига ўрнатилади (11.11, 11.12, 11.13, 11.14-расмлар) . Номарказий ниппель – о ғ дирувчи – 1-чи металл таянчдан, ниппель пайвандланган 2-чи турбобурдан ва турғун жинсларни бурғилашда қўлланилади, қайсики бурғилаш тизмаси қисилиб қолиш хавфи кам бўлганда. Эластик оғ дирувчи ( 11.15 -расм) – турғун бўлмаган жинсларни бурғилашда қўлланилади. Секцияли турбобурлар учун огдирувчи қ урилма-иккита турбобур секциясини 1 0 30 1 ÷2 0 бурчак остида улаш учун, қайсики носимметрик айлантириш моментини узатиш ва ў қ бўйича юкланмани юқори секциядан – пастки секцияга узатиш учун хизмат қилади. ( 11.16 – расм)

расм. Эластик оғдиргич. 1-турбобур; 2-оғдиргич; 3-резинали рессор; 4-бурғи . расм. Секцияли турбобурлар учун оғдирувчи ускуна 1-бириктирувчи муфта; 2 улама ; 3-муфта венеци; 4- пўлат шар; 5-пастки муфта

O'xshashlar

Бурғилаш қувурлари бирикмаси

Кернсиз бурғилаш технологияси

Бурғилаш ювиш суюқликлари

Бурғилаш қудуқлари ва уларнинг элементлари. Бурғилаш қудуқлари классификацияси

Қудуқларни мустаҳкамлаш ва қатламларни ажратиш