logo

Ideal va qovushoq muhitlarga misollar hamda ularning termodinamik xususiyatlari issiqlik o’tkazuvchanlik

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

67.5 KB
Ideal va qovushoq muhitlarga misollar hamda ularning termodinamik xususiyatlari issiqlik o’tkazuvchanlik Reja: 1. Ideal siqilmas suyuqlik modeli; 2. Ideal siqilmas suyuqlikning entropiyasi va ichki energiyasi; 3. Ideal siqiluvchan suyuqlik modeli; 4. Adiabatik va izotermik jarayonlarda ideal siqilmas suyuqlik yoki gaz harakatining to’liq tenglamalar sistemasi; 5. Mukammal gaz modeli; 6. Van-der-Vaals gazi; 7. Qovushoq suyuqlik modeli; 8. Qovushoq suyuqlikda ichki kuchlarning bajargan ishi; 9. Qovushoq suyuqlikda bosim va temperature; 10. Qovushoq suyuqlikda mexanik energiyaning dissipatsiyasi; 11. Issiqlik oqimi vektori; 12. Furyening issiqlik o’tkazuvchanlik qonuni; 13. Issiqlik o’tkazuvchan qovushoq suyuqlik uchun issiqlik oqimi tenglamasi; 14. Qovushoq suyuqlik harakatining to’liq tenglamalar sistemasi. Oldin o’rganib chiqilgan universal tenglamalar (uzviylik, harakat miqdori, klassik holda jiij pp  bo’lgan harakat miqdori momenti tenglamalari, issiqlik oqimi tenglamasi va termodinamikaning ikkinchi qonuni) yordamida tutash muhitlarning harakati haqidagi xususiy masalalar qaralishida muhit xususiyatlarining konkret modelini beruvchi qo’shimcha munosabatlar bilan to’ldirish kerak b’ladi. 1. Har zarrachadagi siqilmaslik shartidan const 0  . Agar suyuqlik bir jinslimas bo’lsa  zichlikni 321 ,,    Lagranj koordinatalarining funksiyasi sifatida qarash mumkin; bir jinsli suyuqlik uchun hamma zarrachalarda zichlik bir xil. Oldin berilgan ta’rifga ko’ra agar ijij pgp  bo’lsa suyuqlik ideal deb ataladi. Bizga ma’lumki, ideal siqilmaydigan bir jinsli suyuqlik holida uzviylik tenglamasi 0v div  , Eyler tenglamalari iii x p F a      1   txpp i , bosim va   txvv i ,  tezlik vektorini aniqlash uchun tenglamalarning yopiq sistemasini tashkil qiladi. Agar ideal siqilmas suyuqlik bir jinslimas bo’lsa, bu tenglamalarga 0 dt d beshinchi shartni qoshish kerak bo’ladi va undan  t x x x , , , 321  ni topishda foydalaniladi. Ideal siqilmaydigan suyuqlikda ichki bosim kuchlarining bajargan ishi har doim nolga teng  0 ..      dtv divp dt ep dt e gp dt e p dA ij ij ij ij ij i      . U holda issiqlik oqimi tenglamasidq dU  . Bu tenglamani ichki energiya zichligini aniqlovchi tenglama yoki suyuqlik oqimida issiqlik tarqalishi tenglamasi sifatida qarash mumkin. 2. Ideal siqilmaydigan suyuqlik modelini aniqlashda undagi mexanik jarayonlar orqaga qaytuvchi deb faraz qilamiz, shuning uchun 0 ' ,   dq Tds dq . (7.1) (7.1) hisobga olinganda issiqlik oqimi tenglamasi Tds dU  . Bundan kelib chiqadiki, agar const s bo’lsa, const U  , shuning uchun U faqat s ning funksiyasi s U U  . Boshqa tomondan esa T ds dU  , korinib turibdiki s T T  yoki  T U U  va  Ts s . Siqilmaydigan suyuqlik solishtirma issiqlik sig’imi uchun quyidagini yozish mumkin  Tc dT dU dT dq c    . Ideal siqilmaydigan suyuqlik entropiyasi va ichki energiyasi temperaturaning funksiyasi bo’lgan  Tc issiqlik sig’imi orqali quyidagi formulalardan aniqlanadi         T dT Tc s dT Tc U , . (7.2) Agar const c bo’lsa, u holda const T c s const cT U     ln , . Issiqlik oqimi tenglamasi                i i x T v t T Tc dt dT Tc dt dq (7.3) temperatura taqsimlaishini aniqlash uchun xizmat qilishi mumkin. Shunday qilib, tutash muhit mexanikasi nuqtai nazarida ideal siqilmaydigan suyuqlik holatini (harakatini) aniqlash uchun uning zichligi va issiqlik sig’imi  Tc ni bilish yetarli. Bundan tashqari aniq masalalarni yechishda xususiy hosilali differensial tenglamalar sistemasining bir qiymatli yechimini olish uchun tashqi massaviy kuchlar, issiqlik oqimi, hamda chegaraviy, boshlang’ich yoki boshqa shartlarni berish zarur. Xulosa qilib shuni aytish kerakki, berilgan tashqi kuchlar ta’sirida ideal siqilmaydigan suyuqlik harakatini aniqlash haqidagi mexanik masala yechimi suyuqlik hajmida temperatura taqsimlanishi haqidagi masala yechimidan bog’liq emas va ichki energiyani bilishni talab qilmaydi. Aksincha, (7.3) tenglama yechimi esa mexanik masala yechimi   txv i , aniqlangandan keyingina aniqlanishi mumkin. Demak, muhit harakatida issiqlik masalasi yechimi mexanik masala yechimidan bog’liq bo’ladi. 3. Ideal deb shunday muhitga aytiladiki, birinchidan, unda kuchlanish tenzori sharsimon bo’ladi ijij pgp  ; ikkinchidan ikki parametrli muhit sifatida undagi ichki energiya faqat ikkita parametrdan bog’liq bo’ladi, masalan  va s dan  s U U ,  , uchunchidan uzluksiz harakatda barcha mexanik jarayonlar orqaga qaytuvchi muhit sifatida qaraladi, bundan 0 ' dq . Bu uchta faraz  s U , berilganda ideal siqiluvchan suyuqlik yoki ideal gaz modelini ham termodinamik, ham mexanik ma’noda to’liq belgilaydi. Haqiqatan, agar F  massaviy kuchlar va tashqi issiqlik oqimi dq berilgan bo’lsa, u holda (6.2) dagi holat tenglamalari deb ataluvchi ikkita tenglama, termodinamikaning ikkinchi qonuni dq Tds  yoki issiqlik oqimi tenglamasi dqpddU   1 , uzviylik tenglamasi 0  v div dt d    , Eyler tenglamalari iii x p F a      1 yettita noma’lum spv i ,,,  va T funksiyalarga nisbatan tenglamalarning yopiq sistemasini hosil qildik Adabiyotlar: 1. А.В. Болгарский, Г.А.Мухачёв, В.К.Шукин. Термодинамика и теплопередача. М.”В ысш.шк”, 1975 г. стр. 25-40. 2. Седов Л.И. Механика сплошной среды. М. 1982. Том 1, c тр. 196-202, 242 .