Biologiyani o`qitishda qo`llaniladigan vositalar - Biologiya - Referatlar

Biologiyani o`qitishda qo`llaniladigan vositalar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

36.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1O`qitish vositalarining ta`lim-tarbiyaviy ahamiyati 2.O`qitish vositalarining sistemasi. 3.Ko`rgazmali qurollarning xillari: a) tabiiy ko`rgazmali vositalari; b) tasviriy ko`rgazmali vositalari; g) o`qitishning ovozli ekran vositalari; d) audiovideolar.

www.arxiv.uz 1.O`qitish vositalarining ta`lim-tarbiyaviy ahamiyati. Bevosita idrok qilish mumkin bo`lgan narsalar asosida olib boriladigan ta`lim ko`rgazmali ta`lim deb ataladi. Atoqli rus pedagogi K.DUshinskiy bolani esida biror narsaning mahkam o`rnashib qolishini hohlovchi pedagog bolaning sezgi a`zolarini mumkin qadar ko`prog`ini: ko`zi, qulog`i, tovush organi, muskul sezgi va hatto iloji bo`lsa hidlash va ta`m bilishi organlarini esda tutib qolish jarayonida qatnashtirishiga harakat qilishi kerak deyish edi. Ko`rsatmali vosita bo`lgan taqdirdagina o`quvchi tabiatdagi narsa va xodisalarni o`zaro taqqoslashi, ularning o`zaro o`xshashliklari, tafovutlarini aniqlay olishi mumkin. Ko`rgazmali vositalar yordamida o`quvchi o`rganilgan o`quv materialini analiz, sintez, abstraksiyalash, umumlashtirish konkretlashtirish, sistemalashtirish, xulosa chiqarish kabi aqliy operatsiyalarni amalga oshirishi mumkin. 2.O`qitish vositalarining sistemasi. O`qitish vositalari: tabiiy, tasviriy va og`zaki yoki verbalь vositalarga bo`linadi. O`qitish vositalarini uch xilga ajratish bilan nazariyasiga va o`quvchilarning tafakkurini rivojlanish stadiyalariga mosdir. Biologiya kursiga kiruvchi o`quv fanlarini o`qitish 5 -sinfdan boshlanadi. Bu o`quvchilarning o`smirlik davriga to`g`ri keladi. O`smirlik davrida bolalarni bilishi faoliyatida ko`rgazmali harakat ustunlik qiladi. Kechki o`smirlik davrida tasviriy ko`rgazmali asosida fikr yuritish ya`ni tabiiy narsalarga emas, ularning tasvirlariga asoslanib idrok, tasavvur hosil qilish rivojlanadi. Tabiiy ko`rgazma vositalari mikropreparatlar, tirik yoki fiksirlangan o`simlik, hayvonlar ularning ayrim bo`laklari, kolleksiyalar tuluplar, gerbariylar, biosistemalar (to`qay, tog` oldi, yaylov cho`l) bo`lib, ular bilan o`quvchilar bevosita darsda yoki ekskursiya mobaynida tanishadilar. Tabiiy ko`rgazmali vositalar faqat ko`rish orqali emas, balki eshitish, hid, ta`m bilish organlari yordamida idrok qilinadi. Tabiiy ko`rgazmali vositalar o`rniga tasviriy ko`rgazmali vositalar ba`zan chunonchi hujayra, organizm ekosistemalar tuzilishi,

www.arxiv.uz moddalarning davriy aylanishiga oid tablitsalar, sxemalar, moddalar, foto suratlardan foydalaniladi. Kompьyuter, multimediylar, tasviriy ko`rgazmali vositalarning alohida guruhi sanaladi. Maktablarda o`tkazilgan maxsus psixolog pedagogik tadqiqotlar o`qitish samaradorligi oshishi ko`p jihatdan o`quvchi sezgi organlarini dars jarayonida jalb etishga bog`liq ekanligini ko`rsatmoqda, O`quv materialini idrok etishda o`quvchining qanchalik ko`p sezgi opganlari ishtirok etsa, uni o`zlashtirish shunchalik puxta bo`ladi. Bu jarayon allaqachon didaktikaning ko`rsatmali prinsipida o`z ifodasini topgan. Ya.A.Komenskiy o`qitishida o`quvchining barcha sezgi organlarini jalb etish didaktikaning «Oltin qoidasi» deb aytgani bejiz emas. O`rta umumiy ta`lim o`quv yurtlarida biologiya o`qitishnnng barcha bosqichlarida ko`rgazmalilik ta`lim berish vositasi ekanligini unutmaslik kerak. Lekin «ko`rgazmalilik» atamasiga tabaqalashgan holda yondoshish kerak, chunki u har xil pedagogik tushunchalarni o`zida ifoda qiladi. Masalan «ko`rgazmalilik prinsipi», «ko`rgazmalilik o`qitish vositasi», «ko`rgazmali qurol» tushunchalarni farqlash kerak. Ko`rgazmalilik prinsipi deyilganda biologiyani o`qitish jarayonida o`qituvchi amal qiladigan didaktik prinsip tushuniladi. Ko`rgazmalilik bir vaqtning o`zida sezish, mantiq, konkret, abstrak yo`li bilan bilishni o`zida birlashtirib abstrak tafakkurni rivojlanishiga yordam beradi va ko`p hollarda uning tayanchi hisoblanadi. Ko`rgazmalik o`qitish vositasi sifatida o`quvchilardan statistik va dinamik obrazlar hosil qilishga qaratilgan bo`ladi. Ko`rgazmali o`qitgan vositasi o`z mazmuniga ko`ra ko`rgazmali qurol tushunchasiga yaqin, lekin hajmiga ko`ra unga nisbatan keng. Masalan bug`lanishga oid tajriba yoki teleko`rsatuv, sinf taxtasida ishlangan rasm ko`rgazmali vositasi bo`lib ko`rgazmalik qurol hisoblanmaydi. Ko`rgazmali qurol bu darsda o`qituvchi tomonidan qo`llanilgan konkret narsadir. U tulup, kolleksiya, gerbariya, tirik o`simlik, hayvon, tablitsadagi rasm, sxemalar shuningdek mulyajlar diafilьmlar, tarqatma material, didaktik kartochkalar shaklida bo`ladi, O`rganilayotgan narsa va xodisalarning biologik mazmunini ifoda

www.arxiv.uz qiluvchi ko`rgazma qurollar o`qitish asosiy vositalar, har xil asboblar chunonchi probirka, kolba, taroz va shu singarilar qo`shimcha vositalar hisoblanadi, Texnik vositalari orasida audiovizual va boshqa tabiiy tasviriy vositalar shu bilan ustunlik qiladiki ular o`rganilayotgan hodisa va jarayonlarning barcha bosqichlarini izchillik bilan ko`rsata oladi. Teleko`rsatuvlardan biologiya o`qitishda foydalanish tirik tabiatdagi voqea, hodisalarni sinfda o`rganish sifatini bir necha marta oshirish imkonini beradi. O`qitish jarayonida kompьyuterlarni qo`llash o`quv materialini mustaqil o`zlashtirish va nazorat qilish imkonini tug`diradi. Ko`rgazmali vositalardan biologiya o`qitishning barcha jarayonlarida, masalan yangi o`quv materialini tushuntirayotganda uni mustahkamlayotganda, o`quv ko`nikma malakalarni shakllantirayotganda, u vazifasini bajarayotganda, o`quv materialini nazorat qilayotganida qo`llaniladi. O`qitish vositalarini darsda emas, balki sinfdan tashqari darslar ham qo`llash mumkin. 3. Ko`rgazmali qurollarning xillari. O`z tasnifi va ahamiyatiga ko`ra biologiya o`qitishda qo`llaniladigan ko`rgazmali vositalar asosiy va yordamchi xillarga ajratiladi. Asosiy guruhi tabiiy, tasviriy, og`zaki xillarga yordamchilari o`qitishni texnik vositalari va laboratoriya asbob uskunalaridir. Tabiiy ko`rgazma qurollar o`z navbatida tirik, o`lik va fiksirlangan, tasviriy ko`rgazma qurollar tekis va hajmli xillarga ajratiladi. Tabiiy ko`rgazma qurollar maktab tirik burchagidagi tirik hayvonlarbaliqlar hasharotlar, qushlar, xona o`simliklari, qotirilgan, quritilgan, fiksirlangan ko`rgazma qurollar bo`lib ularga tuluplarni, umurtqasiz hayvon kolleksiyalarini quritilgan suyaklarni, mikropreparatlarni, tarqatma materiallarni kiritish mumkin. Ko`rsatma tabiiy ko`rgazma vositalari laboratoriya va amaliy mashg`ulotlarni o`tkazish uchun zarur. Tabiiy ravishda barcha darslarda o`simliklar, hayvonlar va boshqa tabiiy ob`yektlarni ko`rsatib bo`lmaydi. Ko`pgina hayvon, o`simliklarni, tirik tabiatning rivojlanish jarayonlari, qonuniyatlar maxsus tayyorlangan tasvirli ko`rgazma

www.arxiv.uz qurollar yordamida tushuntiriladi. Tasviriy ko`rgazmali qurollar nihoyatda xilma-xil. Ulardan mulyajlar, statik, dinamik modellar, rangli jadvallar, rasmlar, didaktik kartochkalarni ko`rsatib o`tish o`rinlidir. Qo`shimcha ko`rgazma qurollarga har xil asboblar, o`qitishning texnik vositalari kiritadi

O'xshashlar

Biologiyani o`qitishda ta`lim tarbiyaning uzviyligi

Biologiyani o`qitishda o`quvchilarda mustaqil va ijodiy faoliyatni tarkib toptirish

Biologiyadan sinfdan va maktabdan tashqari mashgulotni tashkil etish

Biologiya o`qitishda foydalaniladigan uslublar va usullari

Biologiyadan yillik taqvim reja tuzish