Умумий овқатланиш корхоналарининг бинолари - Arxitektura - Referatlar

Умумий овқатланиш корхоналарининг бинолари

Yuklangan vaqt:

05.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

207.5 KB

Ko'chirib olish

Умумий овқатланиш корхоналарининг бинолари Режа: 1. Умумий овқатланиш корхоналари классификацияси 2. Умумий овқатланиш корхоналарини жойлаштиришга қўйилган талаблар 3. Ҳажмий-режали ечим 4. Композицион схемалар

Умумий овқатланиш корхоналари классификацияси Умумий овқатланиш корхоналари: - овқатланиш корхоналари учун махсус мўлжалланган алоҳида биноларида (сиғими 100 ва ундан кўп бўлган); - жамоат ва савдо марказлари, бозор комплекслари ва вокзаллар таркибида; - турар-жой ва жамоат бинолари таркибида ёки уларга қўшиб қурилган, шу жумладан ер остидаги махсус мажмуалар таркибида лойиҳалаштирилиши мумкин. Овқатланиш корхоналари хом ашёни қайта ишлаш ва маҳсулот тайёрлаш бўйича тўлиқ технологик циклга эга корхоналар ёки маҳсулот тайёрлашнинг сўнгги босқичини бажаришга ихтисослашган корхоналар бўлиши мумкин. Биринчи корхоналар қаторига хом ашёни тўлиқ қайта ишлаб, тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга ва маҳсулот тайёрлашнинг сўнгги босқичини бажарувчи бошқа овқатланиш корхоналарига хизмат кўрсатиш ҳамда кулинария дўконларини ўз маҳсулоти билан таъминлашга ихтисослашган ресторан ва ошхоналар киради. Иккинчи корхоналар сирасига ярим фабрикатлар ва тайёрланишнинг юқори даражасига эга маҳсулотлардан таомлар тайёрлайдиган кафе, емакхона, тезкор хизмат кўрсатиш корхоналари киради. Умумий овқатланиш корхоналарининг кўрилаётган барча турлари шакли ва хизмат кўрсатиш усулларига кўра иккита асосий гуруҳга, яъни хўрандаларга хизмат кўрсатишни официантлар орқали амалга оширувчи ва ўзига ўзи хизмат кўрсатиш принципига асосан фаолият юритувчи корхоналарга бўлинади. Таъкидлаш лозимки, бугунги кунда аксарият овқатланиш корхоналари, мувофиқ ижтимоий-иқтисодий асосланишларга ва ички ҳажм, интерьернинг бадиий-композицион ечимларига, техник жиҳозланиши ҳамда ишлаш режимига асосланган ҳолда, ўзларининг асосий функцияларини ҳордиқ чиқариш ва кўнгилочар функциялар билан бирлаштириш имкониятига эга бўлишлари мумкин.

Ўринлар сони 300 тадан кўп бўлган ва умумшаҳар аҳамиятига эга умумий овқатланиш корхоналарни жойлаштириш бўйича шаҳарсозликка оид ўзига хос жиҳатларни, шунингдек аҳолининг меҳнат ва маданий-маиший алоқаларини, хўрандалар контингенти, жумладан курорт зоналар учун ўринлар сонини мавсумий оширилишини ҳисобга олиб туриб, махсус дастур- топшириқлар бўйича лойиҳалаштириш тавсия этилади. Умумий овқатланиш корхоналарини жойлаштиришга қўйилган талаблар Овқатланиш корхоналарининг ер участкаси иккита аниқ зонага бўлинади: хўррандалар учун зона (хўррандалар дам олиши ва ёзги мавсум вақтида очиқ ҳавода овқатланиш учун қўшимча ўринларни ташкил этилиши ҳам назарда тутилади) ва хўжалик зонаси. Бунда хўжалик ҳовлиси юк автомобиллари учун кириш йўлларига ҳамда бинонинг омборхоналарига ёндош бўлган юк тушириш майдончасига, шунингдек чиқинди йиғиладиган майдончага ва ходимлар дам оладиган зонага, хусусий автотранспорт турадиган жойларга эга бўлиши керак. Қишлоқ жойлардаги овқатланиш корхоналарининг хўжалик ҳовлисида қаттиқ ёқилғи сақланадиган зона (омбор) ҳам кўзда тутилиши лозим. Турар-жой бинолари таркибидаги ёки уларга қўшиб қурилган умумий овқатланиш корхоналарининг хўжалик зонаси ва юк тушириш майдончаларини ушбу биноларнинг дераза ва эшиклари бўлмаган қисқа ён томонларида жойлаштириш керак. Участкада автомобиллар турадиган жойлар бўлиши ҳам кўзда тутилиши лозим. Автомобиллар турадиган жойлар ва умумий овқатланиш корхонаси жойлашган бино ўртасидаги масофа 150 метрдан ошмаслиги керак.

Ҳажмий-режали ечим Корхона (бино) тузилмасидаги барча асосий функционал гуруҳлар аниқ зоналаниши ва ишлаб чиқариш йўлаклари воситасида қулай функционал ўзаро боғланишга (одамлар ва юклар оқими йўналиши бундан истисно) эга бўлиши керак. Бунда қуйидаги ишлаб чиқариш цикли амалга оширилади: ярим фабрикат ва хом ашёни қабул қилиш, иссиқлик билан қайта ишлаш ва таомларни безаш, маҳсулотни сотиш ва хўрандаларга хизмат кўрсатиш. Бу циклга қуйидаги хоналар гуруҳлари мувофиқ келади: 1. Хўрандалар учун хоналар: - гардеробли вестибюль; - қўл ювиш хоналари, ҳожатхоналар; - овқатланиш заллари; - буфет; - уйга олиб кетиладиган тушликлар ва ярим фабрикатлар сотиладиган хона. 2. Ишлаб чиқариш хоналари: - ишлаб чиқариш цехлари: иссиқ таомлар тайёрлаш цехи (ошхона); совуқ цех: гўшт ва балиқ цехлари; қандолат цехи; сабзавот цехи; гумма (сомса) пишириш цехи; - тайёр таомлар тарқатиш участкаси; - идиш-товоқ ювиш участкалари; - нон кесиш хонаси. 3. Маҳсулотларни қабул қилиш ва сақлаш хоналари: - юкларни тушириб олиш хоналари; - обмборхоналар: қуруқ маҳсулотлар омбори; сабзавотлар омбори; инвентарь ва тара сақланадиган омбор; - совутиладиган камералар. 4. Маъмурий-маиший хоналар: - идоравий хоналар; - директор ва бухгалтер кабинети;

- ходимлар хонаси; - тиббий хона; - ходимлар учун гардероб, душхоналар ва санитария блоклари. Барча турдаги умумий овқатланиш корхоналари биноларининг ҳажмийрежали ечимларига қуйидаги умумий талаблар қўйилади: - савдо ва савдо билан боғлиқ бўлмаган хоналарнинг бир-бирига нисбатан оқилона жойлаштириш; бу хоналарнинг ўзаро жойлаштирилиши улар ўртасидаги узвий боғлиқликни таъминлаши, хўрандалар оқимининг ходимлар йўллари, тоза ва ювилмаган идиш-товоқ, ярим фабрикатлар, хом ашё ва чиқиндиларни ташиш йўллари билан кесишишини истисно қилиши лозим; - технологик зарурат туғилган ҳолатларда ўзгартириш (трансформация)ни амалга ошириш имконияти мавжуд бўлиши керак; - бир нечта умумий овқатланиш корхоналари комплекс корхонанинг битта биносида бирлаштирилганида, хизмат кўрсатиш хоналарининг умумий майдонини қисқартириш мақсадида, улардан биргаликда фойдаланиш имкониятини таъминлаш зарур. Умумий овқатланиш корхоналари биноларининг ҳажмий-режали ва конструктив ечимлари хўрандаларга хизмат кўрсатишнинг турли шаклларини (ўзига ўзи хизмат кўрсатиш ва официантлар ёрдамида хизмат кўрсатиш ва ҳк.) ташкил қилиш ва таом тайёрлашнинг сўнгги босқичига ихтисослашган овқатланиш корхоналарига ярим фабрикатлар ва совутилган тайёр маҳсулотларни марказлашган ва комплекс тарзда етказиб бериш бўйича илғор технологияларни татбиқ этишимкониятларини таъминлаши лозим. Бунда тайёр ва ярим фабрикат маҳсулотларни юклаш-тушириш ва шу каби мураккаб ишларни механизациялаштириш ва автоматлаштириш максимал даражада бўлишига алоҳида эътибор қаратиш зарур. Умумий овқатланиш корхоналарининг техник жиҳозланиши юқори самарадорликка эгазамонавий технологик ускуналар, яъни хорижий ва маҳаллий модулли ускуналар, функционал ҳажмлар, кўчма стеллажлар ва ярим фабрикатлар

ҳамда тайёр маҳсулотларни етказиб бериш учун контейнерлар ва шу кабиларни лойиҳаларда кенг жорий этилишига асосланиши керак. Конструктив ечим қурилиш амалга ошириладиган муайян ҳудуддаги мавжуд индустриал база ва қурилиш материаллар турлари ҳамда захирасига, лойиҳалаштирилаётган объектнинг тури, вазифаси, қаватлар сонива жойлаштирилиши (алоҳида жойлаштирилиши ёки мавжуд турар-жой ва жамоат бинолари таркибида ёки уларга қўшиб қурилиши)га асосланган ҳолдатанланади. Овқатланиш корхоналарининг биноларини лойиҳалаштириш турли конструктив тизимлар ва материалларга (тўлиқ йиғиладиган темир-бетон тизимлар, каркас-панелли ва йирик панелли конструкциялар, монолит темирбетон, ғишт, маҳаллий қурилиш материаллари, енгил металл конструкциялар, шу жумладан катта оралиқли конструкциялар, кўп қатламли фасад панеллари қўлланилган елимланган ёғоч конструкциялар, структурали шиша, аралаш конструктив тизимлар ва материаллар) асосланган ҳолда амалга оширилиши мумкин. Хўррандалар учун хоналар Хўрандалар учун хоналар, одатда, биринчи қаватда, бош кириш жойи ёки ён фасадлар томонида жойлаштирилади. Сабаби, айнан шу хоналар бинонинг ҳажмий-фазовий композициясини шакллайди ва унинг бадиий кўринишига таъсир қилади. Қават баландлигини 3,3 метр қилиб, агар савдо залининг сиғими катта бўлса – 4,2 метр қилиб қабул қилиш лозим. Овқатланиш заллари ва уларга хизмат кўрсатувчи иссиқ ва совуқ таом цехларини, шунингдек ошхона идиш-товоқхоналарини ювиш хонасини, қоидага кўра, бир сатҳда жойлаштириш керак.

Умумий овқатланиш корхонларининг композицион (А) ва технологик (Б) схемалари

Хўрандаларга хизмат кўрсатишни шакли ва умумий овқатланиш корхонасининг тавсифи овқатланиш залларини лойиҳалаштиришдаги принципиал омиллардан ҳисобланади. Ўзига ўзи хизмат кўрсатиш корхоналари (ошхона, емакхона, тезкор хизмат кўрсатишга ихтисослашган кафелар), одатда, овқатланишдаги утилитар (тор доирадаги) эҳтиёжларни қондиришга хизмат қиладилар; хизмат кўрсатиш официантлар ёрдамида амалга ошириладиган овқатланиш корхоналари (ресторан, бар, разрядли кафелар) да хўррандалар томонидан танланган сўров ва эҳтиёжлар қондирилади ҳамда уларни дам олиши учун ҳам муайян шароитлар яратилиб берилади. Хўрандаларга хизмат кўрсатиш официант орқали, буфетчи ёкибармен орқали ёхуд таом тарқатиш пештахталари ва расталари орқали ўзига ўзи хизмат кўрсатиш принципига асосланган ҳолда амалга оширилиши мумкин. Ўзига ўзи хизмат кўрсатиш корхоналаридаги овқатланиш заллари таркибига таомни олиш ва таомни тановул қилиш зоналари киради. Таомлар ассортименти чекланган ёки таомларнинг комплекс тўпламларини таклиф қиладиган тезкор хизмат кўрсатиш корхоналарида хизмат кўрсатиш бармен орқали амалга оширилиши мумкин, яъни таомни олиш зонаси таом тарқатиш пештахтаси ёнида шаклланади. Таомлар ассортименти кенгайтирилган корхоналарда (ошхона, кафе ва ҳк.) таом олиш зонаси таркибида патнис ва овқатланиш анжомлари, газаклар, биринчи ва иккинчи таомлар учун модуллаштирилган ускуналарнинг элементлари ва шу кабилар учун мўлжалланган пештахталар жойлаштирилган таом тарқатиш линияси бўйлаб шаклланади. Ўзига ўзи хизмат кўрсатишда таом тарқатиш линиялари (зоналари) ишлаб чиқариш хоналар гуруҳи (иссиқ таом тайёрлаш цехи) ва овқатланиш зали ўртасида боғловчи бўғин вазифасини бажарадилар, улар иссиқ цех билан функционал боғланишга эга бўлиб, овқатланиш зали майдонида жойлаштириладилар. Иссиқ цех ва зал орасида жойлаштириладиган таом тарқатиш линиялари устида, агар улар орасида тўсиқ бўлмаса, ёнмайдиган

ёки қийин ёнадиган материалдан тайёрланган ва баландлиги шифтгача бўлган экран ўрнатилиши кўзда тутилади. Бу экраннинг пастки қисми полдан 2 метр баландликда бўлиши лозим. Таом тарқатиш линиялари овқатланиш залидан тўсиқлар, декоратив ораёпмалар ва экранлар, гулдонлар воситасида ажратилиши лозим. Технологик тарқатиш линиясидан чегараловчи экраннинг тўсиғигача бўлган масофа: хўрандалар бир қатор бўлиб ўтганида 0,9 м; хўрандалар икки қатор бўлиб ўтганида 1,2 м бўлиши керак; технологик тарқатиш линияси орқасидаги ишчи зона кенглиги 1 метр қилиб қабул қилинади. Тарқатиш линиясига кираётган ва ундан чиқиб кетаётган хўрандалар оқими кесишмаслиги зарур. Ресторан ва кафелар залларида учта зонани ажратиш мумкин: кириш, овқатланиш зали ва эстрада-рақсга тушиш. Овқатланиш залининг (таом тарқатиш зонасини ҳисобга олмаганда) майдони залдаги битта ўрин ҳисобидан қуйидаги жадвалда берилган кўрсаткичларга асосан қабул қилинади: Ресторанларда 1,8 Умумий фойдаланишдаги ва олий ўқув муассасаларидаги ошхоналарда 1,6 Кафе, газакхона ва пивохоналарда 1,4 Кафе-автомат, тезкор хизмат кўрсатиш корхоналари ва алкоголсиз ичимликлар барларида 1,2 Болалар соғломлаштириш масканлари (ёзги) ва юқори синф ўқувчиларининг соғломлаштириш маскаларида 1,0 Санаторий туридаги болалар соғломлаштириш масканларида 1,4 Мактаблар ва мактаб-интернатларда: залдаги ўринлар сони 80 тагача бўлганида залдаги ўринлар сони 80 тадан кўп бўлганида 0,75 0,7 Касб-ҳунар коллежларида 0,8

Ўрта махсус таълим муассасаларида 1,3 Санаторийлар, санаторий-профилакторийларда, дам олиш масканлари (пансионатлар)дам олиш базалари, ёшлар лагерлари, туристик базаларда: ўзига ўзи хизмат кўрсатишда 1,8 официантлар хизмат кўрсатганида 1,4 Ишлаб чиқариш хоналари Ишлаб чиқариш жараёни узлуксизлигини таъминлаш мақсадидаишлаб чиқариш хоналари гуруҳини ягона функционал зонада жойлаштириш зарур. Ишлаб чиқариш цехлари, одатда, алоҳидахоналарда жойлаштирилади. Шу билан бирга, ўринлар сони 50 тагча бўлган ва ярим фабрикатларда ишлайдиган корхоналарда ишлаб чиқариш цехларини – иссиқ ва совуқ таомларни тайёрлаш, таом тайёрлашнинг сўнгги босқичи амалга ошириладиган цехларни битта хонада, цехларга ажратмаган ҳолда жойлаштиришга йўл қўйилади. Бундай жойлаштириш технологик жараён ўзгарганида зарур ўзгартишлар ва трансформация учун кенг имкониятлар яратади. Цехларнинг бино структурасидаги жойлашуви маҳсулотларга ишлов бериш кетма-кетлигини ва функционал боғлиқликлар давомийлиги минимал бўлишини, технологик ҳамда транспорт оқимлари ўзаро кесишмаслигини таъминлайди. Ишлаб чиқариш цехлари омборхоналар, шунингдек таом тарқатиш зоналари ва овқатланиш зали идиш-товоқларини ювиш хоналари билан энг яқин боғлиқликда бўлиши зарур. Иссиқ цехлар ва идиш-товоқ ювиладиган хоналар баландлигини уларга ёндош бўлган овқатланиш залларининг баландлигидан паст қилиб ва 3,6 метрдан баланд қилиб лойиҳалаштириш тавсия этилмайди (оммавий қурилиш объектлари учун). Официантлар хизмат кўрсатадиган корхоналардаги таом тарқатиш хонасининг жойлаштирилиши иссиқ ва совуқ цехлар, нон кесиш хонаси, сервиз хонаси, идиш-товоқ ювиш хонаси ва буфет билан технологик ва эшик оралиқлари орқали бевосита боғлиқликни таъминлаши зарур. Агар

кўрсатилган хоналар таом тарқатиш зонасининг бир томонида жойлашган бўлса, таом тарқатиш хонасининг эни камида 2 метр, таом тарқатиш зонасининг икки ва ундан кўп томонида жойлашган бўлса – 3 метр қилиб лойиҳалаштирилади. Хўрандаларга хизмат кўрсатиш официантлар томонидан кўрсатилганида залдаги ҳар бир ўрин учун таомларни бериш фронти: иссиқ таомлар тайёрланадиган цехлар учун – камида 0,03 метр; совуқ таомлар тайёрланадиган цехлар учун – камида 0,015 метр ва буфетлар учун – камида 0,01метр қилиб қабул қилинади. Овқатланиш зали, ошхона идиш-товоқлари, ярим фабрикатлар тараларини битта хонада ювилишига йўл қўйилиши мумкин; бунда ювиш жойлари баландлиги 1,6 метрдан кам бўлмаган тўсиқлар билан ажратилиши лозим. Залдан ва таом тарқатиш конвейеридан ювиш хонасига кириш эркин ва қулай тарзда ташкил қилиниши зарур. Хизмат кўрсатувчи ходимлар йўли хўрандаларнинг асосий оқими билан кесишмаслиги керак. Маҳсулотларни қабул қилиш ва сақлаш хоналари Маҳсулотларни қабул қилиш хоналари (юк тушириб олиш хоналари)ни ва сақлаш хоналари (совутиладиган ва совутилмайдиган омборлар)ни юк ташиш лифтлари ва бошқа ишлаб чиқариш хоналари билан йўлак орқали бевосита боғланган функционал зона сифатида лойиҳалаштириш лозим. Юк тушириб олиш хонаси олдида баландлиги 1,1-1,2 метр, эни 3 метр ва ҳисобланган узуликка эга бўлган юк тушириш платформаси жойлаштирилади. Платформалар юк автомобилнинг орқа ва ўнг бортларидан туширилишига мўлжалланиб лойиҳаланади. Юк тушириш майдончалари ва платформалари устида баландлиги 3,6 метрдан кам бўлмаган бостирма кўзда тутилиши керак. Бу бостирма майдончани бутунлай, автомобиль кузовининг камида 1 метрини ёпадиган бўлиши зарур. Омборхоналарни ертўлада, цоколь қаватда ёки 1қаватнинг хўжалик зонаси ва юк тушириш майдончаси томонида жойлаштириш мақсадга мувофиқдир. Бунда ишлаб чиқариш хоналари билан энг қисқа боғланишлар таъминланиши зарур. Ишлаб чиқариш хоналари, омборхоналар ва маиший хоналардаги вентлияция

блокларининг туртиб чиққан қисмларини энг пастки қисмларигача бўлган баландлик 2,5 метр қилиб қабул қилинади. Маҳсулотлар сақланадиган хоналар юк тушириш майдончалари билан бевосита боғланиб, ўтиш йўлларида жойлашмаган бўлиши керак. Уларни ювиш ва санитария узеллари, шунингдек, траплари мавжуд ишлаб чиқариш хоналари остига жойлаштиришга йўл қўйилмайди. Омборхоналарни лойиҳалаштиришда сабзовотлар юк тушириш майдончасидан айланиб ўтиб, бевосита сабзовотлар обмборхонасига туширилишини таъминлаш зарур. Совутиш камераларини ягона блок кўринишида, баландлиги 1,6-1,9 метр бўлган тамбур орқали кирадиган қилиб жойлаштириш лозим. Совутиладиган камераларнинг режадаги ўлчамлари 2,2х2,4 метрдан, баландлиги эса – 2,7 метрдан кам бўлмаслиги керак. Уларни қозонхона, бойлер, душхоналар ва ҳарорати ҳамда намлиги юқори бўлган бошқа хоналар ёнида, остида ва устида жойлаштиришга йўл қўйилмайди. Совутиш камералари овқатланиш залидаги ўринлар сони 300 дан ортиқ бўлган умумий овқатланиш корхоналари учун лойиҳалаштирилади. Сиғими камроқ ресторан, кафе ва ошхоналарда катта совутгичлар қўлланилади. Овқат чиқиндилари учун совутиш камераси биринчи қаватда, чиқиш тамбури ташқарига ва йўлакка қаратилган ҳолда лойиҳалаштирилади. Қишлоқ жойларда бундай совутиш камераси хўжалик зонасида ҳам жойлаштирилиши мумкин. Маъмурий-маиший хоналарни бошқа хоналардан алоҳида қилиб жойлаштириш лозим, бунда бошқа функционал вазифали хоналар билан қулай боғлиқликни таъминлашга эътибор қаратиш керак. Ходимлар учун кириш йўлини хўрандалар кириш йўлидан, шунингдек юк тушириш зонасидан алоҳида қилиб лойиҳалаштириш зарур. Ходимлар учун зинапоялар хўрандаларни эвакуация қилишда фойдаланишни ҳисобга олган ҳолда жойлаштирилади. Композицион схемалар

Умумий овқатланиш корхоналари учун қуйидаги композицион ечимлар мавжуд: - марказий; - фронтал; - чуқур (ичкари); - бурчакли. Хизмат кўрсатишнинг марказлаштирилган схемасида хоналар бино марказида, овқатланиш заллари эса улар атрофида периметр бўйлабжойлаштирилади. Бундай схема бир нечта овқатланиш залларига эга корхоналарда қўлланилади. Фронтал схемада савдо заллари бинонинг бўйлама ўқи бўйича, савдо билан боғлиқ бўлмаган хоналарга параллель тарзда жойлаштирилади. Чуқур (ичкари) схемада савдо билан боғлиқ бўлмаган хоналар савдо хоналари орқасида, бинонинг ичкарисида жойлаштирилади. Бундай схема катта бўлмаган умумий овқатланиш корхоналарида қўлланилади. Бурчакли схемада савдо билан боғлиқ бўлмаган хоналар режанинг бурчакларидан бирида жойлаштирилиб, овқатланиш залига икки томондан қўшилади. Бунда иккита вариант қўлланилиши мумкин: овқатланиш зали ташқи ёки ички бурчакда жойлаштирилади.

Адабиётлар: 1. Убайдуллаев Х.М., Инагамова М.М. Турар-жой ва жамоат биноларини лойиҳалашнинг типологик асослари: Дарслик. - Т.: Voris- nashriyot, 2005. 2. Абдужаббарова М.Т. Турар-жой биноларини лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. – Т.: ТАҚИ, 2018. 3. Қодирова С.А. Жамоат биноларини лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. – Т.: ТАҚИ, 2015. 4. Иногомов Б.И. Замонавий бино ва иншоотларни лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. - Т.: ТАҚИ, 2010. 5. Убайдуллаев Х.М., Хидоятов Т.А, Абдурахманов Й.И, Коробовцев Г.И., Мансуров Я.М. Архитектуравий лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. - Т.: ТАҚИ, 2012. 6. Убайдуллаев Х.М., Махмудов В.М. “Методика архитектурного проектирования” Тошкент,ТАҚИ, 2010 й., ўқув қўлланма. 7. Хидоятов Т.А., Кадирова С.А., Магомедова Ф.Х. “Архитектура общеобразовательных школ Узбекистана”. Ташкент 2005 г. 8. Қодирова Т.Ф. Ўзбекистоннинг истиқлол йиллари меъморчилиги: Ўқув қўлланма., ЎАЖБНТ маркази, 2004 й.

O'xshashlar

Меҳмонхона бинолари

Мактаб бинолари

Турар жой бинолари

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари