Турар жой бинолари - Arxitektura - Referatlar

Турар жой бинолари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

202.5 KB

Ko'chirib olish

Турар жой бинолари Режа: 1. Умумий талаблар 2. Турар жой биноларида санитария-гигиена талаблари, ёритилганлик, инсоляция ва шамоллатиш. 3. Турар жой уйлари ва уларнинг таркибий қисмлари. 4. Ёнғин хавфсизлиги, эвакуация йўллари 5. 28м дан баланд биноларга қўшимча талаблар

Умумий талаблар Ушбу меъёрлар Ўзбекистон Республикаси ҳуддудидаги шаҳарлар ва аҳоли яшайдиган қишлоқ жойларда давлат ва хусусий қурилиш учун тураржой биноларини, шу жумладан бир хонали ва бирлаштирилган (жуфтланган) уйлар, кўп хонадонли уйлар (16 қаватлигача, 16-қават ҳам), махсус тураржойлар: ётоқхоналар, қариялар ва ногиронлар оилалари учун хонадонли уйлар, ёлғиз қариялар ва ногиронлар учун уй ушбу меъёрлар биноларга кўчиб-кириш ва эгалик қилиш шартларига, шунингдек инвентар ва кўчма (кўчириб юриладиган) биноларни лойиҳалашга татбиқ қилинмайди. Турар-жой биноларини лойиҳалашда, ушбу меёрлар талаблари билан бир қаторда, 1-бўлимда келтирилган ҳавола қилинган амалдаги меёрий ҳужжатлар ҳам ҳисобга олиниши керак; санитария-гигиена, ёнғинга қарши ва функционал-типологик талаблар ва турар-жойни шакллантириш параметрлари, микроиқлим қулайликни таъминлаш талаблари, замонавий муҳандислик жиҳозларини қўллаш талаблари комплекс ҳолда ҳисобга олиниши керак. Ушбу меъёрлари табий-иқлимий шароитлар хусусиятларини ва тураржой турларига аҳолининг маиший эхтиёжини ҳамда ногиронларнинг яшаша фаолияти шароитларини ҳисобга олади. Атамаларнинг тавсифи 1-мажбурий иловада келтирилган. Турар-жой уйлар, ётоқхоналар ва қариялар ва ногиронлар интернат уйларнинг қаватлар сонини, яшаш ва умумий юзаларини, қурилиш ҳажмини ҳисоблаб чиқиш қоидалари 2-мажбурий иловада келтирилган. Ушбу меъёрларда мажбурий талаблар билан бир қаторда тавсиявий қоидалар ҳам келтирилган бўлиб, унда турар-жойнинг қулайлиги бўйича асосий синфлари аниқланган: «оддий (меъёрий)», «яхшиланган» ва «юқори»; турар-жой қулайлиги синфи бўйича хусусиятлари ва параметрлари 3- мажбурий иловада келтирилган. Турар-жой қулайлиги «оддий (меъёрий)» синфига мос келадиган санитария-гигиена нормаларини меъёрий параметрларига риоя қилиш

мажбурий бўлиб; хусусий қурилиш учун «яхшиланган» ва «юқори» класс қулайликли турар-жой параметрлари тавсиявийдир. Турар жой биноларида санитария-гигиена талаблари, ёритилганлик, инсоляция ва шамоллатиш Турар-жой бинолари қуриш ва реконструкциялаш Ўзбекистон Республикаси ҳудудида амал қилаётган қурилиш нормалари ва қоидалари талаблари асосида бажарилган лойиҳалар бўйича амалга оширилиши керак. Турар-жой биноларини лойиҳалашда одамларнинг соғлиғи ва ҳаётини сақлаш, атроф-муҳитни сақлаш, узоқ вақтга чидамлилик, таъмирлашга яроқлик, энергия тежамлилигини таъминловчи чоралар ва бошқа талаблар амал қилаётган меъёрий ҳужжатларга мувофиқ кўзда тутилиши керак. Турар-жой биноларини шаҳар ва қишлоқ ҳудудларида жойлаштиришни шаҳарсозлик лойиҳаси бўйича ШНК2.07.01нинг талабларига мувофиқ амалга оширилиши керак. Биноларнинг қаватлилиги, узунлиги ва композицион-тархий ечимлари, шаҳарсозлик лойиҳасига мувофиқ, ушбу нормалар талабларига, ёнғин ва зилзила хавфсизлиги ШНК 2.01.02 ва КМҚ 2.01.03) талабларига биноан аниқланади. Оммавий уй-жой қурилиш учун 4-қаватдан баланд бўлмаган; Оқвалаштирилмаган (канализациялаштирилмаган) шаҳар ва қишлоқларда 1-2 қаватли бинолар қўлланилиши лозим. 9-12 қаватли бинолар йирик шаҳарсозларнинг марказида қуриш учун қўллаш мумкин; 16 қаватли бинолар махсус (алоҳида) асослар бўйича ва Давархитектқурилишнинг рухсати бўйича қўлланилади. Қариялар ва ногиронларни жойлаштириш учун ихтисослаштирилган квартирали турар-жой бинолар, ҳамда интернат-уйлар 3 қаватдан баланд бўлмаслиги керак. Кўп хонадонли ва ихтисослаштирилган турар-жой йўриқномада фойдаланувчи ва таъмирловчи ташкилотларга, квартира эгалари, бино ичидаги ва тақаб солинган хизмат кўрсатиш хоналари ижарачиларига

хавфсиз фойдаланиш учун зарур бўлган барча маълумотлар кўрсатилган бўлиши керак. Турар-жой биносини қайта-тиклаш лойиҳасида бинодан фойдаланиш жараёнида келиб чиққан конструктив схемадаги ўзгаришлар, шу жумладан янги конструкцияларига тушадиган юкларни ўзгаришлари ҳисобга олиниши керак. Қайта-тиклаш лойиҳаси ўрнатилган тартибда манфаатдор ташкилотлар, шу жумладан уй-жой эгалари билан келишилиши керак. Турар-жой бинолари шу тариқа лойиҳаланиши, қурилиши ва жиҳозланиши керакки, унда яшовчилар хонадон ва уй ичида ҳаракатланаётганида, шунингдек уйга кириш ва чиқишда, унинг қисмларидан ва муҳандислик жиҳозларидан, уй теваракатрофидан фойдаланишида жароҳат олиш хавфи бўлмаслиги керак. Тураржой бино хоналари унга ёмғир, қор-муз ёки ер-ости сувлари ва фойдаланиш жараёнида фавқулодда вужудга келган сувларни киришидан конструктив воситалар (тадбирлар) ва техник мосламалар билан ҳимояланиши керак. Бинонинг кираверишидаги хона полининг сатхи кириш олдидаги тротуар сатхидан камида 0,15м баланд бўлиши керак. амалдаги нормалар бўйича ва ушбу нормаларнинг 5.9б. бўйича қилинади. Биноларда ўтиш ва машинада ўтиш йўлакларини КМК 2.01.03 даги 2.8. Турар-жой биноларини лойиҳалаш Ўзбекистон Республикаси ҳудудини КМК 2.01.01 га мувофиқ қурилиш-иқлимий минтақалаштиришга мос равишда, минтақа ва минтақа остилар асосий хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши керак: минтақа – сахро иқлими тасирида бўлган, ўта ноқулай ёзги шароитли ҳудудлар. I минтақада айниқса юқори давомли жазирама даврли IА ва IБ остминтақалар, ҳавоси юқори даражада чангли IА, IБ ва IГ остминтақаларга ажратилган, IГ остминтақа совуқ қиши билан ажралиб туради. минтақа – тоғолди воҳалар, табий-иқлимий ва ландшафт шароитлари нисбатан яхши бўлган водийлар ва ясситоғли туманлар.

минтақа – тоғли ҳудудлар – ўтаноқулай қишги шароитлари билан ажралиб туради. Минтақалар ва остминтақалар табий-иқлимий шароитлари хусусиятларини ҳисобга олиш бўйича талаб ва тавсиялар ушбу лойиҳалаш нормалари матнида келтирилган. Ўзбекистоннинг маъмурий туманлари бўйича қурилиш иқлимий зоналари ва остминтақалари рўйхати 4-маълумот иловада келтирилган. қурилиш-иқлимий минтақада турар-жой биноларининг архитектуратарихий ечимлари истиқоматгоҳни ёзги жазирама, шамол ва чангдан ҳимоялашни таъминлаши керак. Яшаш хоналарини чанг-тўзон таъсиридан ҳимояланган ҳовли бўшлиқларига очилишини таъминлайдиган, максимал кенг корпусли тураржой уйларнинг ихчам қуршалган (ўралган) ёки ярим қуршалган (ўралган) композиацион- тархий ечимларини қўллаш тавсия қилинади; кўп қаватли уйларда уй структураси ичига жойлашган ойнаванд пешайвонлар, кам қаватли уйларда эса ёпиқ ҳовлилар қўллаш мақсадга мувофиқдир. қурилиш-иқлимий минтақада архитектура-тархий ечимлар иқлимнинг оромбахш шароитларидан максимал фойдаланишга, шу билан бир вақтда истиқоматгоҳни ортиқча жазирамадан ҳимоялашга қаратилган бўлиши керак. Жазирамадан ҳимоялаш соябонлаш, истиқоматгоҳни ташқи-кўкаламзор муҳитга очиш, оромбахш салқин шамоллар йўналишини ҳисобга олган ҳолда шамоллатиш ҳисобига таъминланади. қурилиш-иқлимий минтақада архитектура-тархий ечимни танлашда етакчи омил, бу истиқоматгоҳни қиш даврида ўтаноқулай иқлим тасиридан ҳимоялашдир. Истиқоматгоҳ ва пешайвонлар асосан жанубий (жануби-шарқ, жануби-ғарб) уфққа қаратилган, ихчам композицион-тархий ечимлар қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади. Хонадон фондининг турар-жой бинолари хонадонларга биттадан оилани кўчиб кириши ва яшовчиларни турар-жой билан Ўзбекистон Республикаси «Турар-жой кодекси» га мувофиқ таъминлаш шартидан келиб чиқиб

лойиҳалаштирилиши керак. Истиқоматгоҳ майдонининг ҳисобий кўрсаткичлари таъминланганликнинг эришилган даражасини, «Буюртмачининг молиявий-иқтисодий имкониятларини, қурилишни ресурс билан таъминланганлигини ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатилади, лекин 1 одамга умумий майдон 10 м 2 дан, креслоаравачадаги ногиронлар учун эса 23 м 2 дан паст бўлмаслиги керак. Изоҳ: Истиқоматгоҳ майдонини ижтимой нормаси хонадоннинг яшаш ва ёрдамчи майдон майдони пешайвонларини (ойнаванд, ойнакланган(очиқ)) ҳисобга олмаган ҳолда кўрсаткичларини ўз ичига олади. Яшаш хоналари ва ошхоналарни полидан шипгача баландлигини: I-II минтақа шароитида камида 2,8м қабул қилиш лозим (яхшиланган ва юқори қулайликли турар-жойда эса, камида 3м тавсия қилинади); III зона учун 2,7м баландликка йўл қўйилади. Изоҳлар: 1. Уй қурилиши корхоналари буюмларидан қуриладиган уйларда ҳамма зоналар учун баландлик 2,8м бўлиши мумкин (полдан шипгача). Ёрдамчи хоналар баландлигини 2,4м гача пасайтиришга йўл қўйилади. Қайта тикланаётган биноларда, ҳамда болахона қаватларда яшаш ва ёрдамчи хоналар баландлиги лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатишга йўл қўйилади. Яшаш хоналарини ертўла ва цокол қаватларида жойлаштиришга йўл қўйилмайди. Яшаш хоналари, ошхоналар, оқовалаштирилмаган ҳожатхоналар, зинапоя бўлмалари (хонадон ичидагидан ташқари), йўлакли типдаги биноларда умумий йўлаклар, вестибюллар, ҳамда бино ичидаги жамоат хоналари табиий ёритилган бўлиши керак. Табиий ёритишни КМК 2.01.05 га мувофиқ, хоналар учун пол сатхида табиий ёритилганлик коэффициетини (ТЁК) нормаланган қийматини 5мажбурий иловага мувофиқ қабул қилиб лойҳалаштириш лозим. Бу ҳолда ёруғлик проёмлари майдонини яшаш хоналари ва ошхона поллари май донига нисбати, қоида тарзида, 1:5,5 дан кўп бўлмаслиги, минимал нисбати I

ва III минтақаларда 1:10 дан ва II минтақада 1:8 дан кам бўлмаслиги керак; мансард қаватларда юқорида кўрсатилган нисбат ҳамма минтақаларда 1:10 қилиб қабул қилишига йўл қўйилади. Йўлакли типдаги бинолар умумий йўлаклар деразасини юзаси пол юзасининг 1/16 қисмидан кам бўлмаслиги керак. Ташқи девордаги ёруғлик проёмлари орқали бир чеккадан (торецдан) ёритилганда, ётоқхоналар умумий йўлакларининг узунлиги 24м дан, икки чеккасидан бўлганда 48м дан ошмаслиги керак. Йўлаклар узунлиги бундан кўп бўлса ёруғлик кармонлари орқали қўшимча табий ёритиш кўзда тутилиши керак. Икки ёруғлик кармонлари орасидаги масофа 24м дан, ёруғлик кармони билан йўлак охиридаги (торецдаги) ёруғлик проёми орасидаги масофа 30 м дан ошмаслиги керак. Ёруғлик кармонининг кенлиги (эни) унинг чуқурлигини ярмидан кам бўлмаслиги керак (ёндош йўлак кенглиги ҳисобсиз). Ёруғлик кармони хизматини ўташи мумкин бўлган зинапоя бўлмаси орқали, унинг икки томонида жойлашган йўлакларни 12м гача ёритиш мумкин. Изоҳ: Ётоқхоналарда икки кишилик яшаш ячейканинг тахмоношхонасини ва кичик габаритли бир хонали хонадонлардаги электрплита ва шамоллатгич (ташқарига тортиш) жиҳозли тахмон-ошхоналарни табиий ёритишсиз лойиҳалашга йўл қўйилади. Табиий ёритилган хоналар, фрамуга, дарча (форточка) ёки бошқа қурилмалар орқали шамоллатилиши таъминланиши керак. Квартиралар тўғри ёки бурчаклама шамоллатиш билан таъминланиши керак, тик йўналишда шамоллатишга (аэрацион шахтлар орқали) ҳам йўл қўйилади, бунда ҳар бир шамоллатиш шахтасига битта квартира бириктирилади (уланади). Ҳавони бир квартирадан бошқасига оқиб ўтишига йўл қўйилмаслиги керак.

Бир томонлама жойлашган бир ва икки хонали квартираларни ойнакланмаган холл майдончалар, зинапоя бўлмаси ёки ташқарига очиқ квартирадан ташқари хоналар орқали шамоллатишга йўл қўйилади. Йўлакли (қоридор) турдаги ётоқхона биноларида яшаш хоналарини бевосита табиий ёритилган ва тўғри ёки бурчаклама шамоллатиладиган, узунлиги 24м гача бўлган умумий йўлаклар (қоридорлар) орқали шамоллатишга йўл қўйилади. Турар-жой биноларини тархланиши (планировкаси) жойланиши ва уфққа нисбатан ўрни яшаш хоналарини 22 март–2 сентябр даврида узлуксиз давом этадиган инсоляцияси 2,5 соатдан кам бўлмаслигини таъминлаши керак; кун давомида инсоляциянинг умумий вақти 0,5 соатга ошганда яшаш хоналарини инсоляцияси бир марта узилишига йўл қўйилади. Бир, икки ва уч хонали хонадонларда камида бир хонада; тўрт, беш-олти хоналикда камида икки хонада инсоляцияни нормаланган давомийлилиги таъминланиши керак. Ётоқхоналарда қоида тарзида яшаш хоналарининг камида 60%, интернат-уйлар эса камида 75% инсоляция қилиниши керак. Изоҳ: Турар-жой биноларини жойлашишини, уфққа нисбатан ўрни, бинолар оралиғи ШНК 2.07.01 талабларига мувофиқ бўлиши керак. Турар-жой бинолари уфққа нисбатан ноқулай жойлашганда яшаш хоналарини ортиқча қуёш радиацияси ва жазирамадан сақлаш кўзда тутилиши керак. I ва II минтақаларда яшаш хоналари деразалари уфқнинг ғарбий қисмига 200-290° оралиғида қаратилмаслиги керак. Уфқнинг кўрсатилган қисмига: икки хонали квартирада – битта хонани, уч хоналикдаиккитагача, ётоқхоналарда – соябон қурилмаси бўлганда ёки махсус ойнакланган бўлса, кўпи билан 25% яшаш хоналари қаратилишига йўл қўйилади. I ва II минтақаларда яшаш хоналари уфқнинг 200-290° секторига қаратилганда ташқи соябон қурилмалари қўлланиниши керак; турар-жой қўлланилиши керак; турар-жой қулайлиги «яхшиланган» ва «юқори»

классида соябон қурилмаси: I минтақада-70-290° оралиғида, II минтақада – 180-290° оралиғида қўланилиши керак. минтақада соябон 1-4 қаватли биноларда кўкаламзорлаш воситаси билан таъминланади. I минтақада кўкаламзорлаш ҳисобига эришиладиган соябон 2 қаватгача бўлган биноларда самаралидир. IА ва IГ остминтақаларда сидирға (тешик-телугсиз) соябон тавақалари қўллаш тавсия этилади. Ташқари муҳитга очилмайдиган зинапоя бўлмалари ҳар қаватда ташқи девордаги дераза орқали ёритилиши керак; бунда дераза юзаси 1,2 м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Шамоллатиш ҳар қаватдаги деразаларни очиш йўли билан таъминланади. Тепадан (зенитный) ёритилган Л2 турдаги зинапоя бўлмасини 5.14б. талабларини ҳисобга олган ҳолда 3 қаватгача бўлган биноларда қўллашга йўл қўйилади. Ёнғинга қарши мақсад учун мўлжалланмаган ёзги хоналар (пешайвонлар) ойнаванд қилиб лойиҳаланиши керак (балкон, айвон ва ҳовличалардан ташқари). Қўшни секцияларга, ташқи (очиқ) зоналар, эҳтиёт чиқувлар (аварийный выход), тутун кирмайдиган зинапоялар қошидаги очиқ жойдан ўтиш учун ишлатиладиган ёзги хоналар (балконлар, лоджиялар) ойнакланмайди. Шовқинни йўл қўйилган даражаси КМҚ 2.01.08 талабларига мувофиқ ва 6 мажбурий иловадаги кўрсаткичлар бўйича қабул қиниши лозим. Турар - жойларни криминал (жиноий) хатти ҳаракатлар ва уларнинг оқибатидан ҳимоя қилишга қаратилган чора-тадбирлар, лойиҳалаш топшириғида кўзда тутилади (деразалар, кириш эшиклари, чордоқ, ертўла ва бошқа хоналар эшикларига ҳимоя конструкциялари қўллаш, қўриқлаш сигнализацияси ва назорат тизими (система) ўрнатиш, домофонлар, кодли қулфлар, ва б.) Фойдаланиладиган том ҚМҚ 2.03.10 бўйича лойиҳаланади. Турар – жой уйлар ва уларнинг таркибий қисмлари турар – жой уйларнинг турлари Турар-жой уйлар қуйидаги асосий турларга бўлинади:

- бир оилали (бир квартирали), ер участкаларида алоҳида турувчи; - жуфтланган, 2 ва ундан кўп квартирали, ҳар биридан квартира қошидаги ер участкасига бевосита чиқилади; - кўп квартирали (бир- ва кўп секцияон, галереяли, секцион-галереяли, секцион - йўлакли (коридор). Турар-жой уйлар турларини тавсифи 1 мажбурий иловада берилган. Турар-жой уйлари ва квартиралар турлари, квартиралар хоналарининг хўжалик – хизмат кўрсатиш (ёрдамчи) хоналар таркиби ва юзалари аниқ қурилиш шароити учун ушбу меёрий ҳужжат ва ижтимоий-демографик талаблар бўйича шаҳарсозлик лойиҳасига мувофиқ лойиҳалаш топшириғи билан белгиланади (ўрнатилади). Бир хонадонли ва жуфтланган ер участкали хусусий турар-жой уйларни лойиҳалашда ШНК 2.07.01 талаблари (йўлнинг қатнов қисми четидан қолдириладиган жой, уйлар оралиғи, уй ва хўжалик қурилмалари оралиғи, йўл қўйиладиган қаватлар. Кам қаватли хусусий бир хонадонли уйлар, яшаш ва хўжалик хоналар блокларини кичик очиқ ҳовли атрофида жойлаштириб лойиҳалаштириш мумкин; хоналараро очиқ ва ярим очиқ боғловлар (бостирма, галерея (йўлак)) қўллашга йўл қўйилади. Турар-жой уйнинг тархий тузилишини, жуфтлаб (ёпиштириб) ёки устига яшаш ва ёрдамчи хоналар қуриш ҳисобига ўзгартиришга йўл қўйилади; бу ҳолда зилзила ва ёнғин хавфсизлиги талаблари, санитария-гигиена нормалари ҳисобга олиниши; қўшни турар-жой уйнинг инсоляция режими ёмонлашмаслиги керак. Ёрдамчи ва хўжалик хоналари ва иншоотларда ШНК2.07.01 ва ушбу нормаларни (3,15 ва 3,16 б.) талабларини ҳисобга олиш керак. Изоҳлар: Бир хонадонли хусусий қуриладиган уйлар лойиҳаси, шу жумладан хоналар блокини қўйиш лойиҳаси хусусий турар-жой қурилиш меёрий ҳужжатларига мувофиқ ишланади ва келишилади.

Хизмат кўрсатувчи кичик корхоналар блоки, хусусий тадбиркорлик устахоналарини ёпиштириб (жуфтлаб) қуриш лойиҳалари амалдаги нормаларга (ШНК2.07.01 ва КМК2.08.02) мувофиқ бўлиши ва ўрнатилган тартибда келишилиши керак. Жуда зич аҳолили шаҳар қурилиши учун блокланган кам қаватли турар- жойларни лойиҳалаш, ўзаро боғлиқ турар-жой гуруҳлар кўринишида, ушбу меъёрлар ва ШНК 2.07.01. талабларини ҳисоб олиб амалга оширилиши керак; бу ҳолда очиқ ҳовлиларнинг юзаси 3 хонали хонадон учун–30м 2 ; 6хонали хонадонлар учун–60м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Кўп хонадонли турар-жой уйлар ушбу меъёрий ҳужжат қоидаларига мувофиқ ва ШНК2.07.01 шаҳарсозлик лойиҳаси талабларига мувофиқ лойиҳалаштирилиши керак. Турар-жой уйларни композицион тархий ечимлари яшаш учун қулай шароитларни, кўкаламзорлаштирилган ёндош майдонлар билан боғликлини таъминлаши керак. Ҳовли бўшлиқлар, пиёда ва автомобил ўтиш йўлаклари кўзда тутилиши керак. Бу ҳолда яшаш ҳовлилар транзитдан ажратилган бўлиши керак. Кўп хонадонли уйларнинг 1- қаватларидан шаҳарсозлик лойиҳасига мувофиқ хонадонларга тегишли ер участкаларига чиқиш жойларини (2050м 2 ) кўзда тутишга йўл қўйилади. Янги қуриладиган турар-жой биноларда, ушбу ҳужжат талабларига («Яшалмайдиган қаватлар» бўлими) ва амалдаги лойиҳалаш меъёриларига мувофиқ, ичига-ёпиштириб (жуфтлаб) қурилган муассасалар ва хизмат кўрсатиш корхоналари, ҳамда ерости автомобил гараж-қўйиш жойларни лойиҳалаштиришга йўл қуйилади. Транспорт ҳаракати серқатнов магистрал ва катта кўчалар бўйлаб жойлаштириладиган, «магистрал» ва «акцентли» деб аталадиган турар-жой уйларни, шовқин, чанг, қизишдан тархий, конструктив чоралар (усуллар) билан ҳимояланишни таъминлайдиган қилиб лойиҳалаш керак. Бу ҳолда яшаш хоналари ва асосий ёзги хоналарни (айвонлар) магистралга

қаратилишини (чиқишини) чеклаб, уларни ободонлаштирилган кўкамламзор яшаш ҳовлиларга очилишини таъминлаш керак. Изоҳлар: Хонадонларнинг магистралга ўчирилган яшаш хоналари «шовқиндан ҳимояловчи» махсус конструкцияли деразалар билан жиҳозланган бўлиши керак. Турар-жойларни магистралларни салбий тасиридан ҳимоялаш экранлар, тўсқич, тавакалли дарчалар, қалин ҳимоя кўкаламзорлаш ҳисобига амалга оширилади. Магистрал ва кўчалар қатнов қисмидан турар-жой уйгача масофа ШНК 2.07.01 бўйича қабул қилинади. Квартиралар (хонадонлар) Квартирада яшаш хоналари, ошхона, даҳлиз, ҳожатхона, ванна ёки душ бўлмаси, девор ичига курилган шкафлар, ёзги хоналар (айвонлар) кўзда тутилиши керак. Давлат ёки маҳаллий бюджет ҳисобига қуриладиган ижтимоий («муниципал») турар жой фондига қарашли оддий (меъёрий) класс қулайликли квартира майдонини 1 жадвал ва 7 тавсиявий (1 жадвал) илова кўрсатгичларини ҳисобга олган ҳолда қабул қилинади. 1 жадвал Квартиралар тури Оила таркиби, одам Квартира майдони *) (ёзги хоналарсиз), м 2 Шу жумладан яшаш майдони, м 2 1-хонали 1-хонали 2-хонали 3-хонали 4-хонали 5-хонали 6-хонали 1 2 3 4 5 6 7(8) 28-30 32-36 48 64 80 96 114 14-16 18-20 30 40 53 66 78

*Квартираларни нормаланадиган майдони (ёзги хоналарсиз ва совуқ кладовкаларсиз) яшаладиган ва ёрдамчи хоналарни ўз ичига олади. Изоҳлар: 1. Жадвалда берилган рақамлар, шаҳар ва қишлоқ жойлардаги «ижтимоий» квартирали тура-жойларнинг барча турларига таалуқлидир. Квартиралар майдони 1 яшовчига яшаш майдон 16м 2 бўлган ижтимоий меъёр ҳисобидан келтирилган (1 одамга 1 хоналидан ташқари). 2. Конкрет (аниқ) шаҳарсозлик шароитларида квартираларининг таркиби ва майдон кўрсаткичлари, ижтимоий-иқтисодий ҳолатини ижтимоий (муниципал) турар-жойга кўчиб-киришга даъвогарлик қилаётган аҳолии таркибининг демографик хусусиятларини, қурилишни ресурс билан таъминланганлигини ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаш топшириғи билан 3- иловадан ташкил топган мураккаб оилалар учун хоналар таркиби ва майдонлари белгиланади (қариялар ва креслоаравачаларда ногиронлар эхтиёжларини ҳисобга олган ҳолда). 1 одам учун квартирада хонани майдони 14м 2 дан, 2 одам учун 18м 2 дан кам бўлмаслиги керак. 2-3 хонали квартираларда умумий хонанинг майдони 16м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Ётоқхона яшаш хонаси майдони 2 киши учун 12м 2 дан кам бўлмаслиги керак, ота-оналар ётоқхонаси учун 13-14м 2 тавсия қилинади. 1 кишилик ётоқхона хонаси 8м 2 дан кам бўлмаслиги керак, қайта-тиклаш ва реконструкция шароитида, болохона қаватида жойлаштирилганда эса 7м 2 га йўл қўйилади (квартирада бошқа яшаш хоналари мавжуд бўлган ҳолда). Квартираларнинг барча турларида ётоқхона ва альковлар орқали бошқа хоналарга ўтиладиган бўлмаслиги керак. Ошхона майдони, қоида тарзида 8м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Қайта-тиклаш шароитида 1 хонали квартиралар учун ошхоналар ва тахмонсимон ошхоналарни 5м 2 қилиб лойиҳалаш мумкин.

I қурилиш – иқлимий зона шароитида 1 кишига ётоқхона-яшаш хонаси 9- 10м 2 бўлиши, 2 кишига эса 14м 2 дан кам бўлмаслиги, 1 хонали квартирада яшаш хонаси 16-18м 2 , бўлиши керак. Изоҳлар: 1. Квартиралар яшаш ва ёрдамчи хоналарнинг ўлчамлари жиҳозлар зарурий тўплами ва эргономика талабларини ҳисобга олган ҳолда аниқланади. Ётоқхонани эни, қоида тарзида, 2,2м дан, умуий хонани эни эса – 3м дан кам бўлмаслиги керак. Яхшиланган ва юқори қулайликли квартирадаги қўшимча хоналарнинг майдонлари: меҳмонхона, емакхона, кабинет (кутубхона), болалар хонаси (ўйинлар учун), машқ қилиш хонаси, бильярд хонаси, хўжалик кладовкаси, ичкарига қурилган гаражлар, хусусий (шахсий) устахона ва б. лойиҳалаш топшириғи билан аниқланади. Алоҳида иситиш қозони учун хона 5м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Фуқаролар ёки ташкилотлар шахсий маблағлари ҳисобига қуриладиган, нодовлат турар-жой фондининг турар-жой уйлари, оддий, яхшиланган ва юқори қулайликли квартираларни ўз ичига олиши мумкин. Яхшиланган қулайликли квартиралар 1 яшовчига умумий майдон 23м 2 дан кам бўлмаслиги, юқори қулайликлисида эса 1 кишига 30м 2 дан кам бўлмаслиги ва оилани ҳар бир аъзосига алоҳида хона бўлишини таъминлашни ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаштирилади. Изоҳ: Яхшиланган ва юқори қулайликли квартиралар хоналари таркиби ва майдонлари 7 илова (2 жадв.) кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда, муҳандислик асбоб-ускуналари билан жиҳозланишини эса 14 илова бўйича қабул қилиниши тавсия қилинади. Ошхонани эни, жиҳозлар бир томонда жойлашганда 1,7 м дан; икки томонида жойлашганда-2,2 м дан; даҳлизни эни қоида тарзида 1,4 м дан, квартира ичи йўлаклари, яшаш хоналарига олиб борувчи – 1,1 м дан, ёрдамчи хоналарга олиб борувчи – 0,9м дан кам бўлмаслиги керак. Ёзги хоналар – айвонлар, балкон, лоджиялар, қаватларида квартираларга ёндош ҳовлилар лойиҳалаш топшириғида кўзда тутилади.

Ойнаванд ёзги хоналар майдони бир хонали квартира учун 5м 2 дан, эни 1,4м; учхоналикда 10м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Изоҳ: Ёзги хоналар турларининг тавсифи 1 иловада келтирилган. Квартираларнинг санитария-гигиена хоналари. Ушбу меёрларни 9.6.б бўйича санитария-гигиена асбоб-ускуналари билан жиҳозланганлик талабларини ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаштирилиши керак. Ҳожатхоналар қўлювгичлари билан лойиҳаланиб, эни, одатда 1,6м дан, бирлаштирилгани эса – 2,2 м дан кам бўлмаслиги керак. Изоҳлар: Бирлаштирилган ҳожатхоналар кичик ёки юз-қўлювгични ҳожатхонали ёки ётоқхона хоналар қошида бир нечта бирлаштирилган ҳожатхоналари бўлган катта квартираларда қўлланади. Кир ювиш машиналари учун жойни ванна хона ёки бирлаштирилган ҳожатхоналарда, 0,45 х 0,75м ҳисобида кўзда тутилиши тавсия қилинади. Кресло-аравачадаги ногиронлар ётоқхонасидан ташқари, ошхона ва яшаш хоналаридан, унитазли хоналарга бевосита киришга йўл қўйиламайди; юқори қулайликли турар-жойни ётоқхоналардан киришга йўл қўйилади (лойиҳалаш топшириғи бўйича). Ҳожатхона, ванна ва бирлаштирилган ҳожатхона эшиклари ташқарига очилиши керак. Ҳожатхона ва ванна (ёки душ) хоналарини яшаш хоналари ва ошхоналарни бевосита тепасида жойлаштиришга йўл қўйилади. Жиҳозлар ва қувурларни (трубопровод) бевосита квартираларни ажратадиган деворларга, яшаш хоналарини пардеворларига ўрнатишга йўл қўйилмайди. Хўжалик хоналари ва қурилмалари Кўп квартирали турар-жой биноларининг биринчи (ёки цокол) қаватида, супириш-сидириш анжомларини сақлаш учун раковинали кладовкалар кўзда тутилиши керак. Ертўла ва цокол қаватларда, техник қаватдан ташқари уйда яшовчилар учун хўжалик кладовкаларини жойлаштиришга йўл қўйилади. Бу қаватдан

чиқиш, ёнғин хавфсизлиги талабларига мувофиқ (ШНК2.01.02), ушбу нормалар талабларини ҳисобга олган ҳолда (6.13; 6.14б) кўзда тутилиши керак. Кам қаватли бир квартирали турар-жой уйларда ичига ёки жуфтлаб (ёпиштириб) қурилган хўжалик хоналари ва шахсий меҳнат фаолияти учун хоналар кўзда тутилиши мумкин, майдонлари лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатилади, лойиҳалари эса ўрнатиган тартибда келишилади. Паранда ва мол сақлаш учун қурилмалар, оқовалаштиримаган ҳожатхоналар ва душлар турар-жой уйларига ёпиштириб (жуфтлаб) қурилмаслиги керак, улар санитария-гигиена ва ШНК 2.07.01 бўйича ёнғинга қарши талабларини ҳисобга олиб жойлаштирилиши керак. Изоҳлар: Ёрдамчи ва хўжалик хоналарни тахминий майдонлари 8 тавсиявий иловада келтирилган. Хўжалик хоналари ва қурилмаларни баландлиги, қоида тарзида 2,4 м дан кам бўлмаслиги керак. Бир квартирали ва блокланган турар-жой уйларда ичига қуриладиган гаражларга (тахминан 3х6м ҳисобида)йўл қўйилади. Ичига қурилган гараж бошқа хоналардан I–тур ёнғинга қарши пардевор билан ва III-тур ёнғинга қарши қаватёпма билан ажратилиши керак. Гараж тепасида бошқа хоналар жойлашганда, дарвоза тепасига ҳимоя соябон кўзда тутилиши керак. Изоҳ: Автомобил сақлайдиган, ёпиқ, ҳовли ичкарисига ўтиладиган жойни эни 3м дан кам бўлмаслиги керак. Ётоқхоналар Ўқувчи, талаба, ёлғиз ва кичик оилалиларни вақтинча яшаш учун ётоқхоналарни 2 жадвалдаги кўрсаткичларга мувофиқ лойиҳалаш лозим. 2 жадвал Ётоқхоналар тури Бинолар ни сиғими, ўрин 1 яшовчига Яшаш майдони, м 2 / Сиғими, ўрин Хо на -да яшаш ячейкасид

од. а * I-ўрта махсус – академ лицей ва касб-хунар коллеж талабалари учун 100-600 6-7 (I А ва IГ ост минтақалар учун-8) 2-3 4-12 (20 гача мумкин) II-ОЎЮ талаблари, аспирант, ишчи ва хизматчилар учун 100- 1000 7-8 (I А ва IГ ост минтақалар учун-8) 1- 2(3) 2-6 (8-10 гача мумкин) III- кичик оилалилар учун (болали) 50-400 7-8 (I А ва IГ остминтақалар учун-8) 2-3 2-3 (квартира типида) * Яшаш ячейкаси яшаш хоналар ва ёрдамчи хоналар (даҳлиз, ҳожатхона, ошхоналар) ни ўз ичига олади. Изоҳ: Ётоқхоналар ва яшаш ячейкалари сиғими лойиҳалаш топшириғида маҳаллий шароитларга қараб белгиланади. Оқовалаштирилмаган ҳудудларда ётоқҳоналар сиғими 50 ўриндан ошмаслиги керак. Яшаш хоналари 2 жадвалда кўрсатилган майдон кўрсаткичлари билан 3 кишигача яшаши ҳисобидан лойиҳаланиши лозим. Хоналар ўтилмайдиган бўлиб, эни 2,2м дан кам бўлмаслиги керак. Ҳар бир яшовчига, юзаси камида 0,5м 2 ли, девор ичига қурилган шкаф (яшаш хонаси ёки даҳлизда) кўзда тутилиши керак. Бир кишилик хона юзаси 8м 2 дан, (I А ва IГ остминтақада) – 9м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Бир болали отаоналарнинг вақтинча яшаши учун хона юзаси 20м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Яшаш хоналари ёрдамчи хоналари (даҳлиз, душли ҳожатхона, ошхона ёки тахмонсимон ошхона) бўлган яшаш ячейкаларига жамланади. Кичик

оилаларнинг вақтинча яшаши учун квартира туридаги бир хонали квартиралар кўзда тутилади. Санитария-гигиена жиҳозлари 9,7б ҳисобга олган ҳолда кўзда тутилиши керак. 3 киши ва ундан ортиқ яшаш ячейкаларида юз-қўл ювгичли ҳожатхона ва душ 2 кишиликда эса бирлаштирилган санузел кўзда тутилиши лозим. Изоҳ: Қаватда санитария бўлмаси умумий бўлганида, аёллар санитария бўлмасида шахсий гигиена кабинаси – 3м 2 (биде, унитаз, қўлювгич) кўзда тутилиши керак. Жамоатчилик хоналари (дам олиш ва мулоқот ўқув машғулотлари ва оммавий тадбирлар учун, медпункт, изолятор) қоида тарзида бинонинг ер устки қаватларида жойлашиши керак. Ертўла ва цокол қаватларда КМҚ 2.08.02 га мувофиқ, кир сақлаш, асбоб ускуналар, спорт анжомлари кладовкалари, таъмирлаш устахоналари, хўжалик ва техник, ҳамда баъзи жамоат хоналарини жойлаштириш мумкин. Жамоат хоналарининг таркиби ва майдонлари 3 жадвал бўйича солиштирма ҳисобий кўрсаткичларни (1 кишига м 2 ) ва 9 тавсиявий илова кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатилади. 3 жадвал Махсус тураржой тури Майдон, м 2 , 1 кишига яшовчилар сонида, киши 50 100 200 300-500 600- 800 Ётоқхона ўқувчилар учун талабалар, аспирантлар ишчи ва хизматчилар 2,6 2,6 2,3 2,5 2,5 2,2 2,5 2,5 2,2 2,5 2,5 2,0 2,5 2,3 1,8 Кичик оилалар ётоқ- хонаси 1,5 1,3 1,2 1,1 - Изоҳлар: 1. Ўқув юртлари ётоқхонаси жамоат хоналарининг майдони нормаси таркибида яшаш гуруҳининг жамоат хоналари ва бутун бинодаги

жамоат хоналари ҳисобга олинган. 2. Болали оилалар вақтинча яшайдиган ётоқхоналарда вестибюлда аравачалар сақлаш ва болаларни қисқа муддат бўлишлари учун хона (саитария бўлмаси билан, камида 15м 2 ) кўзда тутиш тавсия қилинади. Ёнғин хавфсизлиги, эвакуация йўллари Турар-жой биноларни лойиҳалашда ушбу нормалар ва ШНҚ 2.01.02 талабларини, шу жумладан функционал ёнғин хавфи бўйича бинолар классификациясини ҳисобга олиниши керак. ф1.1 – қариялар ва ногиронлар уй-интернати; ф1.2 – ётоқхоналар; ф1.3 – кўп квартирали турар-жой уйлар, шу жумладан қариялар ва ногиронлар квартирали уйлар; ф1,4 – бир квартирали ва блоклаштирилган турар-жой уйлар. Квартирали турар-жой биноларнинг йўл қўйилаган баландлиги ва ёнғинга оид бўлинма чегарасида қават юзаси ўтга чидамлилик даражаси ва конструктив ёнғин хавфи классига қараб 4 жадвалга мувофиқ қабул қилинади. Бинони баландлиги юқори қаватни жойлашиш баландлиги билан аниқланади, устки техник қават ҳисобланмайди, қаватни жойлашиш баландлиги ўт ўчириш машиналари юрадиган юза сатхи билан, ташқи девордаги очиладиган дераза таги сатхининг фарқи билан аниқланади. Квартирали турар-жой биноаларининг йўл қўйилган баландлиги ва ёнғинга оид бўлинма чегарасида қават юзаси ўтга чидамлилик даражаси ва конструктив ёнғин хавфи классига қараб 4 жадвалга мувофиқ қабул қилинади. Бинони баландлиги юқориги қаватини жойлашиш баландлиги билан аниқланади, устки техник қават ҳисобланмайди, қаватни жойлашиш баландлиги эса ўт ўчириш машиналари юрадиган юза сатхи билан, ташқи девордаги очиладиган дераза таги сатхининг фарқи билан аниқланади. 4 жадвал Бинонинг Бинонинг Бинонинг Қаватнинг

ўтга чидамлилик даражаси конструктив ёнғин хавфлилик класси йўл қўйилган энг катта баландлиги, м ёнғинга оид бўлинмасини йўл қўйилган энг катта юзаси, м 2 I, II CО 50 2500 II СI 28 2200 III CO CI 22 16 1800 1600 IV CO CI C2 5 3 5 3 5 3 1000 1400 800 1200 500 900 V Нормаланмайд и 5 3 500 800 Изоҳлар: 1. Бинонинг иситилмайдиган жуфтланган қурилишларни ўтга чидамлилик даражасини, бинонинг иситиладиган қисмининг ўтга чидамлилик даражаси бўйича қабул қилиш лозим. 2. Шамолнинг ойлик ўртача тезлиги 4м/сек ва ундан юқори ҳудудларда, жадвал кўрсаткичлари 0,7 коэффицент билан қабул қилинади. Қариялар ва ногиронлар оиласи квартирали уйлари, кариялар ва ногиронлар уй-интернатларини ўтга чидамлилик даражаси II дан паст бўлмаслиги керак. Ётоқхона биноларида ёнғинга қарши деворлар оралиғидаги қаватнинг юзаси ва бинони энг катта баландлиги, ўтга чидамлилиги даражаси ва конструктив ёнғин хавфлилиги классига қараб: секция типидаги турар-жой бинолардаги ётоқхоналар учун – 4 жадвал бўйича, йўлакли типдаги бинолардаги ётоқхоналар учун эса – 5 жадвал бўйича қабул қилиниши керак. 4 жадвал Бинонинг Бинонинг Бинонинг йўл Қаватнинг

ўтга чидамлилик даражаси конструктив ёнғин хавфлилик класси қўйилган энг катта баландлиги, м йўл қўйилган энг катта юзаси, м 2 I, II CО СI 28 16 2500 1000 III CO CI 15 9 1000 1200 IV, V Нормаланмайди 3 400 IV ва V ўтга чидамлилик даражали ётоқхона бинолари ёнғинга оид бўлинмаларни улар иккитагача бўлганда 2-типдаги ёнғинга қарши девор билан ажратишга йўл қўйилади. Эвакуация йўллари Қаватдан чиқувлар сони ва зинапоя бўлмалари типлари ёнғин хавфи бўйича биноларни классификациясини ҳисобга олган ҳолда ШНК 2.01.02 га мувофиқ қабул қилинади. Баландлиги 28м гача (28м ҳам) турар – жой биноларда ҳар қаватда ташқи деворда деразаси бўлган оддий зинапоя бўлмалари қурилиши керак. Баландлиги 3 қаватдан кўп бўлмаган, I ва II даража ўтга чидамли секция типидаги турар-жой биноларида Л2 ти зинапоя бўлмаларини қўллашда йўл қўйилади; зинапоя бўлмаларини ёритиш томда юзаси 4м 2 дан кам бўлмаслмаган ёриғлик тушадиган проёмалар орқали лойиҳаланади. Бунда иккинчи ва учунчи қават ҳар бир квартирасида балкон ёки лоджия, ҳамда зинапоялар (маршлар) оралиғи(бўшлиғи) 0,7м дан кам бўлмаган, зинапоя бўлмасини баландлигида ёруғлик тушиши шахтаси кўзда тутилиши керак. Зинапоя бўлмаларида бинога ёндош очиқ жойга (ташқарига) бевосита ёки ёндош йўлакларни эшикли пардеворлар ажратилган вестибюллар орқали чиқуви бўлиши керак. Изоҳ: Зинапоялар ва зинапоя бўлмаларини турларини тавсия 1 мажбурий иловада келтирилган. Квартиралар ва ётоқхона хоналари эшикларидан зинапоя бўлмасига ёки ташқарига чиқиш жойигача бўлган энг олис масофалар 6жадвал бўйича

қабул қилиниши керак. Турар-жой бино секциясида квартирадан охирида юзаси 12м 2 дан кам бўлмаган деразасиз йўлакка (холл) чиқишда, энг узоқ жойлашган квартира эшигидан бевосита зинапоя бўлмасига ёки тутунланмайдиган зинапоя бўлмасининг ҳаво бўшлиғи зонасига йўловчи тамбургача бўлган масофа 12м дан ошмаслиги керак; йўлакда (ҳоллда) дераза бўлса ёки тутун йўқотиладиган бўлса, бу масофа 6 жадвал бўйича, боши берк йўлак учун каби қабул қилиниши мумкин. 6 жадвал Ўтгачидамлили к даражаси Бинонинг конструктив ёнғин хавфлилик класси Квартира ёки ётоқхона хонаси эшигидан чиқишгача бўлган энг олис масофа, м Зинапоя бўлмалари ёки ташқи киришлар оралиғида жойлашганда Боши берк йўлак ёки галереяга чиқишда I, II CО 40 25 II С1 30 20 III CO C1 30 25 20 15 IV CO C1,C2 25 20 15 10 V Нормаланмайд и 20 10 Йўлакнинг эни: зинапоялар оралиғи ёки йўлакни охири билан зинапоя оралиғи 40м гача бўлганда – 1,4м, 40м дан юқори – 1,6м. Галереяни эни 1,2м дан кам бўлмаслиги керак. Йўлакларни бир биридан ва йўлак охиридан 30 м гача масофада жойлашган, ёпгичлар билан жиҳозланган, ўтга чидамлилиги ЕI30 бўлган эшикли пардеворлар билан ажратиш керак.

Зинапоя(марш)лар ва нишаб йўлаклар (пандуслар)ни кенглиги ва қиялиги, поғоналар баландлиги ва эни, зинапоя майдонлари эни, зинапоялар, ертўла, фойдаланиладиган чердоқларда ўтиш жойларини баландлиги, ҳамда эшикларнинг ўлчами, харакатланиш (ўтиш) қулайлиги ва хавфсизлигини ва квартира ва ичгига қурилган жамоат хоналарига керакли бўлган нарса ва жиҳозларни ташиш имкониятини таъминлаши керак. Поғоналар баландлиги ва кенглиги ҳар хил бўлган зинапояларни қўллашга йўл қўйилмайди. Битта зинапоя (марш) ёки сатхлар фарқида кўтарилишлар (поғоналар) сони 3 тадан кам, 18 та дан кўп бўлмаслиги керак. Зинапоялар(маршлар) ва унинг майдончаларида, нишаб йўлакларда дастакли тўсқичлар квартирали уйларда, уй-интернатларда – қўшмимча деворга ёпишган тутқичлар бўлиши керак. Зинапоялар(маршлар)ни энг кўп қиялиги ва энг кам кенглигини 7 жадвалга мувофиқ қабул қилиш керак.

7 жадвал Зинапояни(марш) ишлатиладиган жойлари Энг кичик кенлиги, м Энг қиялиги кат та Биноларнинг яшаладиган қаватларига йўлловчи зинапоялар: секцияли: икки қаватли уч ва ундан кўп қаватли йўлакли ертўла ва цокол қаватларга йўлловчи, ҳамда квартира ичидаги зинапоялар(маршлар) 1,05 1,05 1,2 0,9 1:1,5 1:1,75 1:1,75 1:1,25 Изоҳлар: 1. Зинапоя (марш)ни энини, тўсқичлар орасидаги ёки девор ва тўсқич орасидаги масофа билан белгиланади. 2. Квартира ичидаги зинапояларни ёғочдан қилиш мумкин. Зинапоялар винтсимон ёки ўртасидаги кенглиги 18 см дан кам бўлмаган қочирин поғонали бўлиши мумкин. 3. Зина майдончасини кенглиги зинапоя (марш) кенглигидан кам бўлмаслиги керак, тавақалари ташқарига очиладиган лифтлар олдида эса 1,6м дан кам бўлмаслиги керак. 4. Зиналарнинг тўғри маршларидаги оралиқ майдончаларини кенглиги 1 м дан кам бўлмаслиги керак. 5. Зина бўлмасига чиқадиган эшиклар очилган ҳолатида, Зина майдончаси ва маршларининг ҳисобий кенглигини камайтирмаслиги керак. Зина, қия йўлакача, майдонча, терраса, балкон, лоджия, том, ҳамда сатхлари фарқли (баланд-паст ) жойларда тўсқичлар баландлиги 1,2 м дан кам бўлмаслиги керак. Л1 оддий зина бўлмаларида баландлиги 28м гача бўлган биноларда ахлат ташлагичларини ўтказиш, қават қўшимча электрошитлар, иситиш асбоболарини, почта қутиларини ўрнатишга йўл қўйилади, бунда зинапоялар ва майдончалар норматив энини камайтиришга йўл қўйилмайди.

Оддий зина бўлмалари ҳажмида қоровулхонадан ташқари хоналар бўлмаслиги керак. Биринчи, ертўла цокол қават зинапоялари остида иситиш тармоғини бошқариш, сув ўлчаш, электр кириши-тақсимланиши қурилмаларини жойлаштиришга йўл қўйилади. Зина бўлмалари хажмида, тутунланмайдиганидан ташқари, биринчи қаватдан пастга тушмайдиган лифт шахтаси конструкцияси ёнмайдиган материалдан, ўтга чидамлилик чегараси нормаланмаган икитагача пассажир лифт жойлаштиришга йўл қўйилади. Йўлакли ва галерея турдаги биноларда зина бўлмалари ва лифт холлари ҳар қандай хоналар ва ҳар бир қаватдаги йўлаклардан тавақаларида зичлагичли ёпгичлар билан жиҳозланган эшиклар билан ажратилиши керак. Ойнаванд эшикларнинг ойнаси ўзакланган бўлиши керак. Баландлиги 15м дан кам, 1а, 1б ва 11 қурилиш-иқлимий зоналар учун лойиҳаланаётган турар-жой биноларда зина бўлмалари ўрнига ўтга чидамлилик чегараси R60 дан кам бўлмаган ёнмайдиган материаллардан бажарилган ёғинлардан ҳимояланган ташқарида очиқ зиналар қўллашга йўл қўйилади. Секция мадони 500м 2 гача бўлган секция типидаги турар-жой биноларда секция қаватидан эвакуация чиқишни Л1 типидаги битта оддий зина бўлмасига кўзда тутишга йўл қўйилади. Бунда 15м дан юқорида жойлашган ҳар бир квартирада балкон ёки лоджияга чиққан деразалар ораси камида 1,6м ёки балкон (лоджия) четидан деразагача камида 1,2м ли ёпиқ девори бўлган балкон ёки очиқ (ойналанмаган) лоджияга эхтиёт (аварийный) эвакуация чиқув кўзда тутилиши керак. Қаватда тўрт квартирадан ортиқ секцияларда уч ва ундан ортиқ хонали квартираларда эни 1,2м дан ёки балкон ёки лоджияга чиқадиган деразалар ораси 1,6м дан кам бўлмаган ёпиқ деворли балкон ёки лоджия бўлиши керак. Икки қаватда (сатхда) жойлашган квартирадан, квартира хоналари 6қаватдан юқори жойлашмаган ва зина бўмасига бевосита чиқиши бўлмаган квартира қавати ушбу банд талабларига мувофиқ қўшимча чиқиш билан

таъминланган бўлса, зинапоя бўлмасига ҳеч бир қаватдан чиқиш кўзда тутилмаслиги мумкин. Қаватлаги квартиралар умумий майдони 500м 2 дан ортиқ секцияларда эвакуация камида икита оддий ёки тутунланмайдига зинапоя бўлмасига амалга оширилиши керак. Қаватдаги квартиралар умумий майдони 500 да 550 м 2 гача бўлганда, квартираларда манзилий ёнғиндан хабарловчи датчиклар ўрнатилган бўлса ва 5.24. б. ни талаблари бажарилганда, квартирадан оддий зина бўлмасига чиқишга йўл қўйилади. 28м дан баланд биноларга қўшимча талаблар Қаватдаги квартиралар умумий майдони 500м 2 гача, 28м дан юқори секцияли ёки секция-галереяли биноларда битта тутунламайдиган Н1 тип зина бўлмасига ёки у билан туташган очиқ йўлакларга чиқиш кўзда тутилиши керак. Бу ҳолда 15м дан юқори жойлашган ҳамма квартиралар учун 5.24б. талабларига мувофиқ, балкон ёки очиқ лоджияларга эвакуация чиқувлари кўзда тутилиши керак. Тутунланмайдиган зина бўлмалари биринчи қаватда бевосита ташқарига чиқиши керак. Н1 типдаги тутунламайдиган зина бўлмасидан ташқарига чиқиш, ёндош (туташ) йўлакларни 1-типдаги ёнғинга қарши пардеворлар билан ажратилган (тўсилган) вестибюль орқали бўлишига йўл қўйилади. Бу ҳолда зина бўлмасини вестибюль билан алоқаси (ўтилиши) бошқа қаватлардаги каби ҳаво зонаси орқали бўлиши мумкин; ҳаво зонаси проёмини 1-қаватда металл панжара билан тўсишга йўл қўйилади. Қаватдаги квартиралар умумий майдони 500м 2 дан ортиқ секционгалереяли биноларда чиқиш камида иккита оддий ёки тутунланмайдиган зина бўлмасига кўзда тутилиши керак; 5.24. ва 5.29 бандларни талаблари бажарилган ва квартира хоналари манзилий ёнғиндан ҳабарловчи датчиклар ёки автоматик ўт ўчирувчилар билан жиҳозланганда битта тутунланмайдиган Н1 типдаги зина бўлмасига чиқишга йўл қўйилади.

Н1 типдаги зина бўлмаси ташқи ҳаво зонасига лифт холлидан ўтишга йўл қўйилади, бунда лифт шахталари ва ундаги эшик қурилмалари ШНК 2.01.02. га мувофиқ бажарилиши керак. Ҳаво зонаси орқали Н1 тип тутунланмаслигини ҳажмий тархий ва конструктив ечимлар билан таъминлаш керак: бу ўтувлар очиқ бўлиб, бинонинг ички бурчакларида жойлашмаслиги ва эни камида 1,2м, тўсиқ баландлиги 1,2 бўлиши керак; ташқи ҳаво зонасидаги эшиклар орасидаги деворни кенглиги камида 1,2 м, зина бўлмаси эшиги билан энг яқин дераза ораси деворини кенглиги камида 2м бўлиши керак. 28м дан баланд биноларда ёнғинда лифт шахтасининг юқори қисмига алоҳида канал орқали ташқи ҳаво беришни таъминлаш керак. Бунда лифт шахтасида ортиқча босим КМК 2.04.05 га биноан ҳисоб бўйича қабул қилиниши керак. Ҳаво босими ва тутунни ҳайдаш шамоллатиш қурилмалари 1типдаги ёнғинга қарши пардеворлар билан тўсилган алоҳида шамоллатиш камераларда жойлаштирилиши керак. Вентиляторларни квартиралар даҳлизлари, ётоқхона хоналари квартиралар даҳлизлари, ётоқхона хоналари ва маданий-маиший хизмат хоналарида ўрнатилган ёнғин сигнализацияси хабар бергичларидан автоматик тарзда, ҳамда ҳар қаватдаги ўт ўчириш крани шкафларида ўрнатилган тугмачалардан масофадан улашни кўзда тутиш керак. Тавсиявий Турли класс қулайликли квартира ва турар-жой уйлар хоналарининг таркиби ва майдонлари

1 жадвал Оддий класс қулайликли квартира хоналарининг таркиби ва майдонлари Хоналар таркиби Квартира турлари ва хоналар майдони, м 2 1хона (1-2 киши) 2хона (3киш и) 3хона (4киш и) 4хона (5киш и) 5хона (6киш и) 6хона (5киш и) Яшаш хоналари Умумий хона Ота-оналар ётоқхонаси 1 кишилик ётоқ. 2 кишилик ётоқ. 14-19 ¯ _ _ 16-18 14 _ _ 17-20 14 10 _ 17-20 14 10 12-14 20-24 14 10х12 12-14 20-24 14 10х12 12х2 Яшаш майдони Ёрдамчи хоналар Даҳлиз, йўлак Ошхона Санитарияхонаси (ваннахона ва ҳожатхона) Кладовка ва шкафлар 14-19 4 6-8 3,5-4 0,5-1 30-32 4-6 8-9 4-5 2-3 40-44 7 9-10 6 2-3 53-58 8-10 9-10 6-8 3-4 66-72 9-11 10-12 8-10 3-5 78-82 10-12 12-13 10-12 4-7 Жаъми 28-36 48-55 64-73 80-90 96-110 114- 126 1 кишига 28-18 16-18 16-18 16-18 16-18 16-18 Изоҳ: Квартира хоналари таркиби ва майдони лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатилади. Топшириқ бўйича хўжалик хоналари, шахсий автомашиналарга гаражлар кўзда тутилишига йўл қўйилади.

2 жадвал Яхшиланган ва юқори класс қулайликли квартиралар хонларининг таркиби ва майдони Яхшиланган класс квартиралари (бир оилали уйлар) Юқори класс квартиралари (бир оилали уйлар) Хоналар майдонлари, м 2 3хона (3киши ) 4хона (4киши ) 5хона (5киши ) 6хона (6киши ) 6хо на (5киш и) 7хон а (6 к.) 8хона (7киши ) Яшаш хоналари Умумий хона Меҳмонхона Емакхона Ота- оналар ётоғи Болалар (ўйин, ётоқ) хонаси Кабинет (кутубхона) 1 кишилик ётоқ. 2 кишилик ётоқ. 20-24 - - 16-20 - - 12-14 - 24-26 - - 16-20 - - 14х2 - 24-26 - - 16-20 14 - 14х2 16 30 - - 16-20 14-16 - 14х2 16 30 - - 16- 20 16- 20 16- 20 14 - 30 - - 16- 20 16- 20 16- 20 14- 16 16- 20 32-36 28-30 - 16-20 16-20 16-20 14-16 16-20

Яшаш майдони Ёрдамчи хоналар Дахлиз ва йўлаклар, холл Ошхона Санитария хонаси Кладовка ва шкавлар (ички) Сауна (ҳамом) 48-58 6-8 10 4-6 2-4 - 68-74 6-9 10-12 6-8 4-5 - 84-90 10-12 12 8-9 5-7 - 104- 110 12 12-14 8-10 6-8 - 110- 124 12 12 12 6-8 6-8 128- 148 14- 16 12- 14 12- 14 8-10 6-10 156- 184 14-18 12-14 12-15 8-10 8-10 Жаъми 70-86 94- 108 120- 130 142- 154 158- 178 180- 212 212- 251 1 одамга 23-29 24-27 24-26 24-26 32- 36 30- 35 30-36 Изоҳ: Квартиралар хоналари таркиби ва майдонлари, шу жумладан ёзги хоналар ҳам, лойиҳалаш топшириғи билан ўрнатилади; қўшимча хўжалик хоналари, хусусий меҳнат фаолияти учун устахона, гаражлар кўзда тутилишига йўл қўйилади.

Фойдаланилган адабиётлар: ШНК 2.08.01-05. “Турар жой бинолари”.

O'xshashlar

Лифтсиз турар-жой бинолари

Кўп қаватли турар-жой бинолари

Турар-жой биноларини лойиҳалаш асослари

Турар жой биноларида жорий ремонт қилиш

Турар-жой биноларини лойиҳалашга таъсир қилувчи асосий омиллар