Мактаб бинолари - Arxitektura - Referatlar

Мактаб бинолари

Yuklangan vaqt:

05.05.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

784 KB

Ko'chirib olish

Мактаб бинолари Режа: 1. Мактаблар классификацияси 2. Мактаблар участкалари 3. Ҳажмий-режали ечим 4. Ихтисослаштирилган мактаблар 5. Ўқув комплексларининг турлари

Мактаблар классификацияси Вазифасига боғлиқ равишда мактаблар қуйидагича ажратилади: - умумтаълим мактаблар ва мактаб-интернатлар; - болаларни такомил тайёрлашга мўлжалланган ихтисослашган мактаблар ва мактаб-интернатлар; - соғломлаштириш ва санатория-боғ кўринишидаги мактаблар; - жисмоний ва ақлий ривожланиши суст болалар учун махсус мактаблар. Умумтаълим мактаблар таркибига бошланғич, асосий, ўрта умумтаълим мактаблари; айрим предметларни чуқур ўргатишга ихтисослашган ўрта умумтаълим мактаблари; гимназия ва лицейлар киради. Таълим даражаси бўйича умумтаълим мактабларида ўқитишнинг учта босқичи қўлланилади: - ўқитишнинг I босқичида 1-4 синф ўқувчилари таҳсил оладилар; - ўқитишнинг II босқичида 5-9 синф ўқувчилари таҳсил оладилар; - ўқитишнинг III босқичида 9-11 синф ўқувчилари таҳсил оладилар. Санитария меъёрларига мувофиқ янгидан қурилаётган шаҳар мактабларининг сиғими 1000 ўриндан ошмаслиги, ўқувчилари сони кам бўлган қишлоқ мактабларида эса ўқитишнинг I босқичи учун – 80 ўриндан, ўқитишнинг I ва II босқичлари учун – 250 ўриндан, ўқитишнинг II ва III босқичлари учун – 500 ўриндан ошмаслиги лозим. Мактаблар участкалари Умумтаълим мактаблари микротуманда шундай жойлаштирилиши керакки, яшаш жойидан мактабгача масофа 500 метрдан кўп бўлмаслиги лозим. Мактаб биноси “қизил линия”дан камида 25 метр узоқликда жойлашиши зарур. Мактаб қошидаги участкалар хўжалик, бадантарбия-соғломлаштириш, ўқувтажриба, дам олиш функционал зоналарига бўлинади.

Бадантарбиясоғломлаштириш зонасига алоҳида талаблар қўйилади: тўп ва турли спорт снарядларини улоқтиришга мўлжалланган спорт майдончалари бино деразаларидан камида 25 метр узоқликда жойлаштирилиши ва периметри бўйича баландлиги 2,5-3 метр бўлган тўсиқлар билан ўралиши лозим; қолган майдончалар ва бино деразалари орасидаги масофа 10 метрдан кам бўлмаслиги керак. Участкалар шундай лойиҳалаштирилиши керакки, уларнинг ҳудудига ўт ўчириш машиналари кириши ва ҳалқа бўйлаб айланиш имконияти таъминланган бўлиши лозим. Ҳажмий-режали ечим Умумтаълим муассасаси биносининг баландлиги 3 қаватдан ошмаслиги зарур. Шаҳардаги иморатлар зич қурилган шароитларда таълим муассасаларини 4 қаватли бўлишига йўл қўйилади. Умумтаълим муассасаларини аввал қурилган 4-5 қаватли биноларда жойлаштирилишида тўртинчи ва бешинчи қаватларни ўқувчилар кам қатнайдиган ўқув хоналари учун ажратиш лозим. Ҳар бир синфнинг тўлдирилиши 25 та ўқувчидан ошмаслиги зарур. Мактаблардаги барча хоналар иккита асосий гуруҳга бўлинади: 1. Ўқув хоналари: - 1-4 синфлар (ўқитишнинг I босқичи) учун ўқув хоналари; - 5-9 синфлар (ўқитишнинг Iiва III босқичлари) учун ўқув ва лаборатория хоналари; - меҳнат ва касб-хунар йўналиши бўйича ўқитиш учун хоналар. 2. Умуммактаб хоналари: - мажлислар зали ва жисмоний тарбия машғулотлари ўтказиладиган зал; - овқат тайёрланадиган блок; - устахоналар; - маъмурий-хўжалик хоналар; - кутубхона ва бошқа хоналар.

Таъкидлаш зарурки, мактаб биноларини лойиҳалаштиришда ўқув ва умуммактаб хоналари алоҳида ишлашини таъминлаш мақсадга мувофиқ ҳисобланади, сабаби умуммактаб хоналари ўқув машғулотлари ўтказилмаётган вақтда микротуман учун ишлаши мумкин. Асосий ўқув хоналарининг майдонлари битта ўқувчига тўғри келадиган м 2 ҳисобидан қабул қилиниши лозим. Хонанинг номланиши Битта ўқувчига тўғри келадиган майдон, м 2 Синф хоналари, ўқув кабинетлари 2,5-3,5 Табиий фанлар бўйича лабораториялар, чизмачилик ва расм кабинетлари 2,4 Информатика ва ҳисоблаш техникаси кабинети 6,0 Лингафон кабинети 2,4 Меҳнат таълими устахоналари 6,0 Мактаб-интернатлардаги ётоқхоналар 4,0 Бунда синфлардаги ўқувчилар сони 25 тага тенг бўлиши лозим. 1-4 синфлар учун ўқув секциялари бошқа ёшдаги гуруҳ ўқувчилари учун мўлжалланган хоналар ва кабинетлардан ажратилган ҳолда, алоҳида блок кўринишида лойиҳалаштирилади. Ушбу блок таркибига синф хоналаридан ташқари меҳнат таълими устахонаси, узайтирилган кун гуруҳлари учун универсал хона, рекреация хонаси ва санитария блоки киритилади. 5-9 синфлар учун ўқув секциялари ўқув кабинетлари ва лабораториялар базасида шакллантирилади. Ўқув хоналари қуйидагилардан иборат: ишчи зона (таҳсил олаётганлар учун ўқув столларининг жойлашуви), ўқитувчининг ишчи зонаси, кўргазмали ўқув қўлланмалари ва ўқитишнинг техник воситалари (ЎТВ)ни жойлаштириш учун қўшимча зона, ўқувчилар якка тартибда шуғулланиши учун махсус зона.

Умумтаълим мактабларининг асосий синф хоналари учун ёруғлик бўйича талаб қилинган томонлар жануб ва жануби-шарқ ҳисоланади. Рассомлик, чизмачилик ва расм кабинетлари учун ёруғлик бўйича тавсия этилган томон – шимол. СХЕМА-2 Умумтаълим ўрта мактабдаги хоналарнинг асосий гуруҳлари ўртасидаги ўзаро боғлиқлик схемаси А – 1-4 синфлар учун ўқув секциялари; Б – 5-9 синфлар учун ўқув секциялари; В – меҳнат таълими учун хоналар гуруҳи; Г – узайтирилган кун гуруҳларини ташкил қилиш учун хоналар гуруҳи; 1 – вестибюль-гардероб; 2 –

ЎТВ кабинети; кутубхона; 4 – ўқитувчилар хонаси; 5 – лабораториялар; 6 – Бошланғич ҳарбий тайёргарлик кабинети; 7 – спорт зали; 8 – емакхона; 9 – мажлислар зали-киноаудитория; 10 – ашула ва мусиқа синфи; 11 – маъмурият; 12 – техник марказ; 13 – дам олиш зонаси; 14 – спорт зонаси; 15 – ўқув-тажриба зонаси; 16 – хўжалик зонаси. Айрим предметларни чуқур ўқитишга ихтисослашган муассасалар, гимназия ва лицейларда лекция аудиторияси кўзда тутилиши лозим. Ушбу аудиториянинг ўлчамлари ўқувчилар ёши бўйича 3 та синфдан ортиқ бўлмаган сиғимга боғлиқ равишда, ҳар бир ўрин учун 1 м 2 ҳисобидан белгиланади. Замонавий умумтаълим муассасаларидаги рекреацияни зал кўринишидаги вариантда лойиҳалаш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Мактаб биноларининг композицияси қуйидаги асосий турларда ифодаланади. Мактаб биносининг павильон кўринишидаги тури ўқувчилар ёшини ҳисобга олиб туриб бирлаштиришнинг максимал даражаси таъминланишига имконият яратади. Бунда блокларни функционал вазифалар бўйича ажратишга, гигиеник талабларни максимал тарзда ҳисобга олишга эришилади. Павильон кўринишидаги схема иқлими иссиқ ҳудудлар учун қўлланилади. Мактаб биносининг марказлашган-блокли тури амалиётда кенг қўлланиладиган намунавий лойиҳаларга асосланади. Мактаб биносининг периметрли тури ёпиқ ҳовли атрофида шакллантирилади. Умумтаълим муассасасининг ривожланган марказли лойиҳаси йирик мактаблар қурилишида қўлланилади, бу турдаги ўқув муассасаларининг лойиҳаси ўқувчиларнинг дарсдан ташқари фаолиятини оқилона ташкил қилиш имкониятини беради. Ички ҳажми йирик бўлган компакт (ихчам) турга мансуб ўқув муассасалари. Мактаб биноларининг ўта компакт (ихчам) ва режалаштирилиши ўзгарувчан бўлган тури майдонлардан самарали фойдаланишни таъминлаб, анъанавий турдаги мактаб биноларидаги ячейкали структурани ўзгартириш имкониятини беради.

Умуман олганда, мактаб биноларининг композицион ривожланишида учта асосий йўналишни ажратиш мумкин: марказлаштирилган, марказлаштирилмаган, ривожланган марказли тизим. Ўқув кабинетларини режалаштириш вариантлари

Умумфойдаланишдаги ИНТЕРНЕТ-маркази хонасидаги компьютерларни жойлаштириш схемаси Ихтисослаштирилган мактаблар Ихтисослаштирилган мактабларнинг намунаси сифатида болалар санъат мактабларини кўриб чиқамиз: Бу мактаблар, одатда, 4 та бўлинмадан иборат бўлади: - тайёрлов; - мусиқа; хореграфия;

- тасвирий санъат бўлинмаси. Тайёрлов бўлинмаси болалар санъат мактабининг бошқа бўлинмаларидан алоҳида фаолият кўрсатиши ва таркибида қуйидаги хоналар бўлиши лозим: мусиқа синфи, расм ва пластик материаллардан буюмлар ясаш синфи, омборхона, мусиқа асбоблари ва бадиий фонд сақланадиган хона, универсал зал, душхоналар, санитария блоклари. Мусиқа бўлинмаси шундай режалаштирилиши керакки, вазифалари бўйича бир хил хоналар функционал, акустик, товуш изоляцияси ва конструктив талаблардан келиб чиққан ҳолда алоҳида секцияларга жамланиб, вертикал ва горизонтал бўйича бошқа хоналардан ажратилиши лозим. Якка тартибда мусиқа билан шуғулланишга мўлжалланган хоналарни мусиқа асбоблари ва қўл ювгич жойлаштириладиган тамбур-шлюзлар билан лойиҳалаштириш керак. Мусиқа синфларининг деворларини нопараллель (четланиши 2-12 0 ) қилиб, тегишли акустик жиҳозланиши билан бирга бажариш тавсия этилади. Хореография бўлинмаси таркибига ритмика ва рақс машғулотлари учун хона, классик, саҳна ҳамда халқ рақслари, шунингдек замонавий рақслар учун заллар, назарий фанлар синфи, либослар устахонаси, ечиниш-кийиниш хонаси, душхоналар, санитария бўлмалари киради. Тасвирий санъат бўлинмаси таркибига расм, рассомлик, композиция ва ҳайкалтарошлик устахоналари киради. Рассомлик ва расм устахоналарининг ҳар бири, одатда, юқори қаватларда жойлаштирилади ва қуйидаги зоналардан иборат бўлади: - ўқитувчи зонаси; - натюрмотлар зонаси; - ўқувчилар зонаси; - мольбертлар сақланадиган зона. Ҳайкалтарошлик устахонаси қуйи қаватда жойлаштирилади. Устахоналарнинг баландлиги чиқиб турувчи конструкцияларнинг пастки қисмидан ҳисоблаганда 3,6-3,9 метр, эни 6 метр, узунлиги 9 метр қилиб қабул қилинади. Жисмоний ва ақлий ривожланиши заиф болалар учун

махсус мактаб-интернатларни лойиҳалаштиришда даволаш муассасалари билан тезкор боғланишни таъминлашга алоҳида эътибор қаратиш зарур. Ундан ташқари, бу каби муассасаларни имкон қадар тинч ва кўкаламзор ҳудудларга жойлаштириш керак. Ана шу икки асосий талабга йирик маъмурий марказ билан яхши алоқага эга шаҳар яқинидаги зона жавоб беради. Махсус мактабларни лойиҳалаштиришда даволашнинг ўзига хос цикллари, таълим-тарбия ва турмуш тарзининг шарт-шароитлари албатта ҳисобга олинади. Масалан, таянчҳаракатланиш аппарати шикастланган болалар учун ихтисослаштирилган мактабларда пандуслар кўзда тутилиши лозим; синф хоналарининг параметрлари аниқ талаблардан келиб чиққан ҳолда ўзгартирилиши мумкин. Бундай мактаб биноларининг баландлиги 2 қаватдан ошмаслиги лозим. Расм, рассомлик ва ҳайкалтарошлик устахоналари: 1 – расм ва рассомлик устахонаси; 2 – ҳайкалтарошлик устахонаси; 3 – омбор; 4 – гипс сақланадиган хона; 5 – лой, чиқиндилар сақланадиган хона

Торли чолғу асбоблари, фортепьяно, пуфлаб чалинадиган ва халқ чолғу асболари каби мутахассисликлар бўйича якка тартибда машғулотлар ўтказиш учун мўлжалланган хоналар: 1, 2 – якка тартибда машғулот ўтказиш учун хоналар; 3 – ёрдамчи хоналар. Санъат мактабининг хореография бўлинмаси. Универсал зал: – бирлаштирилган даврий машғулотлар учун мўлжалланган универсал хона; – душхоналари ва санитария блоклари мавжуд ечиниш-кийиниш хонаси

150 ўринли лекция аудиториясининг функционал-габаратли схемалари (ўлчамлар сантиметрда берилган)

Ўқув комплексларининг турлари Ўқув комплекси таълим бериш даражаси, шакли ва кооперацияси бир хил ёки турлича бўлган бир нечта ўқув муассасаси биноларининг функционал, меъморий, ташкилий ёки ҳудудий бирлашмасидан ташкил топади. Ўқув комплекси турли шаклларда тузилиши мумкин. Ўқув муассасаларининг функционал вазифалари ёки хизмат кўрсатиш тизимларининг ўхшашлиги асосида бирлаштирилиши энг оқилона ва истиқболли шакл ҳисобланади. Ўқув комплексида барча профессионал ўқув муассасалари учун мажбурий ҳисобланган ҳамда ҳар бир ўқув комплексининг ўзагини ташкил этувчи ва шакллантирувчи ўқитиш, амалиёт ва хизмат кўрсатиш каби функциялар бирлаштирилиши лозим. Ўқув комплекслари ўз таркибида турлича мужассамликдаги ўқув муассасаларига эга монофункционал ўқув комлекслари (1-гуруҳ) ва таркибида ўқув муассасаларидан ташқари илмий муассасалар ва ишлаб чиқариш корхоналари бўлган полифункционал ўқув комплекслари (2гуруҳ), шунингдек хизмат кўрсатиш корхоналари (3-гуруҳ) шаклида бўлиши мумкин. Бевосита назарий ўқитиш билан боғлиқ барча хоналар (синфлар, кабинетлар, лабораториялар, лекция аудиториялари, кутубхона) мажмуаси ўқув комплексини ташкил этади. Амалиёт атамаси ўз таркибига касб-ҳунарга ўргатиш ва амалий машғулотларни ўтказиш учун мўлжалланган барча хона ва қурилмаларни (тренажерлар, ўқув-ишлаб чиқариш лабораториялар ва устахоналар, полигонлар, цех ва участкалар) олади. Ушбу комплекс таркибига қуйидагилар киритилиши лозим: маданият соҳасида – концерт заллари ва консерваторияларнинг аудиториялари, ўқув театрлари; тиббиёт соҳасида – клиникалар; педагогика соҳасида – болалар боғчалари, мактаблар ва бошқа асосий ўқув муассасалари, ўқувчиларга хизмат кўрсатиш функцияси йирик ўқув комплекслари қошидаги хоналарда, яъни овқатланиш, маиший ва тиббий хизмат кўрсатиш, маданият ва дам олиш хоналарида амалга оширилади. Ётоқхоналар ҳам ушбу гуруҳ таркибига киради. Кўп функцияли тармоқ ўқув комплекси – ўқув муассалари

томонидан ўқитиш функциясининг ягоналиги асосида шакллантириладиган бино ва иншоотлар мажмуаси. Бундай комплекс бир тармоққа тааллуқли бўлсада, лекин таълим даражаси турлича бўлган ўқув ҳамда малака ошириш муассасаларини бирлаштиради. Бу каби комплекслар бирлаштирилувчи муассасаларнинг мансублигига боғлиқ равишда идораларнинг ўқув комлексларига ва йирик корхонлар, ишлаб чиқариш бирлашмаларининг ўқув комплексларига ажратилиши зарур. Идоравий ўқув комплекслари муайян ҳудуд (вилоят, шаҳар, туман) да жойлашган корхоналар, муассасалар гуруҳи учун тегишли ихтисос бўйича мутахассисларни тайёрловчи ўқув муассасаларидан шакллантирилади. Бу каби комплексларга қуйидагилар киради: - танланган ихтисос бўйича узлуксиз таълим олиш ва энг иқтидорли ўқувчиларни танлаб олиш имкониятини берувчи болалар мусиқа мактаби, мусиқа билим юрти ва консерваториядан иборат маданият соҳасига мансуб ўқув комплекси; - ўқув-педагогика комплекси, бунда педагогика олий ўқув юрти базасида мактабгача таълим муассасалари, мактаблар, касб-ҳунар коллежлари бирлаштирилади; ОЎЮ ва кўрсатилган ўқув муассасаларининг бирлаштирилиши бўлғуси педагог учун барча ёшдаги тарбияланувчи ва ўқувчиларга таълим бериш ва уларни ўқитиш жараёнини тўлиқ кузатиш ва ўрганиш имкониятини беради; - савдо-маиший хизмат кўрсатиш ўқув комплекси, бунда ўқув комбинати, касб-ҳунар билим юрти ва савдо техникуми каби муассасаларни бирлаштириш мақсадга мувофиқ бўлади; - агросаноат ўқув комплекси, бунда ўқув хўжалигининг умумий базасида (ер ва техника) ўқув комбинати, касб-ҳунар билим юрти, техникум ва ОЎЮ кафедраси бирлаштирилади. Бирлаштирилган ўқув комплексларидаги ўқув ва жамоат биноларининг тахминий таркиби қуйидаги жадвал бўйича қабул қилинади:

Комплекслар таркиби Биргаликда фойдаланишда бўлган зоналар Биргаликда фойдаланишда бўлган хоналар гуруҳи 1. Таълим даражаси бир хил бўлган ўқув комплекслари Касб-ҳунар билим юртлари комплекси Ишлаб чиқариш, жисмоний тарбия- спорт, хўжалик Ўқув-ишлаб чиқариш хоналари (бир тармоқнинг), ўқув-спорт хоналари, техник марказ, лекция аудиторияси, мажлислар зали, тўгараклар учун хоналар, кутубхона, тиббий пункт, ошхона, қўшимча ва хизмат кўрсатиш хоналари Ўрта махсус ўқув муассасалари Шу каби Шу каби Ўқув комбинатлари комплекси (саноат ҳудуди ёки халқ хўжалик тармоғининг) Ишлаб чиқариш, хўжалик Емакхона, кутубхона, ўқитишнинг техник воситалари учун хона, мажлислар зали, маъмурийхўжалик ва техник- санитария хоналари ОЎЮ комплекси Спорт, хўжалик, турар-жой, айрим ҳолларда – илмий, ишлаб чиқариш Бино ва иншоотлар: спорт, маданият, овқатланиш, тиббий хизмат кўрсатиш, илмий ва техник марказлар, ҳисоблаш маркази, ётоқхона, дам олиш базалари 2. Таълим даражаси турлича бўлган ўқув комплекслари Умумтаълим мактаби + касб- ҳунар коллежи Спорт, дам олиш, кўкаламзорлашти риш Ўқув-ишлаб чиқариш устахоналари, спорт хоналари, заллари, аудиториялар, техник

марказ Касб-ҳунар коллежи + ўқув комбинати + мактаблараро ўқув- ишлаб чиқариш комплекслари Ишлаб чиқариш, хўжалик Ўқув-ишлаб чиқариш хоналари, кутубхона, тиббиё пункт, ошхона, қўшимча ва хизмат кўрсатиш хоналари Касб-ҳунар коллежи + ўрта махсус ўқув муассасаси Барча зоналар Шу каби Касб-ҳунар коллежи + ўрта махсус ўқув муассасаси + олий ўқув юрти Шу каби Ўқувчиларга хизмат кўрсатувчи барча хоналар: техник ва хўжалик хонлар, спорт ва мажлислар зали Корхонанинг ўқув маркази (ўқув комбинати + техникум филиали + ОЎЮ нинг ўқув- маслаҳат пункти) Шу каби Шу каби Олий ўқув юрти + малака ошириш институти (факультети) Ўқув, дам олиш Талабалар ва тингловчиларга хизмат кўрсатиш хоналари 3. Жамоат муассасалари билан бирлаштирилган таълим муассасалари Касб-ҳунар коллежи + қишлоқдаги туман маданият маркази Спорт Мажлислар зали, тўгараклар учун хонлара, ўқув-спорт хоналари, овқатланиш хоналари Олий ўқув юрти + шаҳарнинг маданий- Спорт, маданий, дам олиш, Шу каби

спорт маркази кўкаламзорлашти рилган, хўжалик Хизмат кўрсатиш тармоғининг ўқув муассасаси Хўжалик, дам олиш, кўкаламзорлашти рилган Ишлаб чиқариш амалиёти учун хоналар Полифункционал ўқув комплекси – таркибига ўқув муассасаси бошқа муассасалар билан (масалан, ўқув-маданий, ўқув-даволаш, ўқув-ишлаб чиқариш, ўқув-илмий комплекслар шу кабилар билан) тенг ҳуқуқда ва ўзаро боғлиқ равишда киритилган жамоат бинолари комплекси. Масалан, савдо-хизмат кўрсатиш муассасалари билан бирлаштирилган ўқув муассасалари полифункционал комплексни шакллантириб, аҳолига хизмат кўрсатиш бир вақтнинг ўзида ходимлар учун ишлаб чиқариш ҳисобланади. Таркибига маданият ўқув муассасалари киритилган маданият марказлари аҳоли томонидан фойдаланиладиган хоналар таркибини (ўқув театри, концерт зали, кўргазма заллари) сезиларли даражада кенгайтиради, ўқувчилар эса, ўз навбатида, аҳолига хизмат кўрсатишда иштирок этадилар. Кўп тармоқли касалхона нафақат аҳолига малакали тиббий хизмат кўрсатиш билан шуғулланади, балки тиббиёт институти ёки шифокорлар малакасини ошириш институти, ўрта тиббий ходимларни тайёрлаш маркази, турли илмий тадқиқотлар ўтказиш базаси бўлиб хизмат қилиши мумкин. Ўқув комплекси шаҳарсозлик объекти сифатида шаҳарда ўқув зонасини шакллантиради, яъни шаҳарнинг ихтисослаштирилган маркази ҳисобланади. Ўқув муассасалари бирлаштирилишининг турли шаклларини уларнинг асосий функциялари ҳисобланган ўқитишга, таълим беришга боғлиқ равишда кўриш ва ўрганиш лозим. Айтиш лозимки, мамлакатимизда бу каби комплексларни ўзлаштириш аста-секин амалга оширилмоқда ва уларнинг якуний шаклга эга бўлмаган турли вариантлари мавжуд. Шунинг учун ҳам

ушбу бўлимда уларни лойиҳалаштириш бўйича принципиал ёндошувлар баён этилган.

Адабиётлар: 1. Убайдуллаев Х.М., Инагамова М.М. Турар-жой ва жамоат биноларини лойиҳалашнинг типологик асослари: Дарслик. - Т.: Voris- nashriyot, 2005. 2. Абдужаббарова М.Т. Турар-жой биноларини лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. – Т.: ТАҚИ, 2018. 3. Қодирова С.А. Жамоат биноларини лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. – Т.: ТАҚИ, 2015. 4. Иногомов Б.И. Замонавий бино ва иншоотларни лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. - Т.: ТАҚИ, 2010. 5. Убайдуллаев Х.М., Хидоятов Т.А, Абдурахманов Й.И, Коробовцев Г.И., Мансуров Я.М. Архитектуравий лойиҳалаш: Ўқув қўлланма. - Т.: ТАҚИ, 2012. 6. Убайдуллаев Х.М., Махмудов В.М. “Методика архитектурного проектирования” Тошкент,ТАҚИ, 2010 й., ўқув қўлланма. 7. Хидоятов Т.А., Кадирова С.А., Магомедова Ф.Х. “Архитектура общеобразовательных школ Узбекистана”. Ташкент 2005 г. 8. Қодирова Т.Ф. Ўзбекистоннинг истиқлол йиллари меъморчилиги: Ўқув қўлланма., ЎАЖБНТ маркази, 2004 й.

O'xshashlar

Меҳмонхона бинолари

Турар жой бинолари

Саноат бинолари поллари

Саноат бинолари ёпмалари

Саноат бинолари ёпмалари