Yakkalangan maxsus nuqtalar Soxotskiy teoremasi - Algebra - Referatlar

Yakkalangan maxsus nuqtalar Soxotskiy teoremasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

324.5 KB

Ko'chirib olish

Y akkalangan maxsus nuqtalar soxotskiy teoremasi Reja: 1. Y akkalangan maxsus nuqtalar 2. Soxotskiy teoremasi

Y akkalangan maxsus nuqtalar Biror ) (z f funksiyani qaraylik. Bu funksiya uchun a nuqtada ) ( C a golomorflik sharti bajarilmasa a nuqta ) (z f funksiyaning maxsus nuqtasi deyiladi. Ta’rif . Agar a maxsus nuqtaning shunday } 0: { ) (       a z C z a U  o’yilgan atrofi topilsaki, ) (z f funksiya ) (a U  da golomorf bo’lsa, a nuqta ) (z f funksiyaning yakkalangan maxsus nuqtasi deyiladi. Faraz qilaylik, a nuqta ) (z f funksiyaning yakkalangan maxsus nuqtasi bo’lsin. 1) Agar A z f a z   ) ( lim (A-chekli son) bo’lsa, a nuqta ) (z f funksiyaning bartaraf qilinadigan maxsus nuqtasi deyiladi. 2) Agar    ) ( lim z f a z bo’lsa, a nuqta ) (z f funksiyaning qutb nuqtasi deyiladi. 3) Agar a z da ) (z f funksiyaning limiti mavjud bo’lmasa, a nuqta ) (z f funksiyaning o’ta maxsus nuqtasi deyiladi. Eslatma . A nuqta )(z f funksiyaning bartaraf qilinadigan maxsus nuqtasi bo’lsa, ) ( lim ) ( z f a f a z  deb olinishi natijasida maxsuslik bartaraf etiladi.

Agar a nuqta ) (z f funksiyaning qutb nuqtasi bo’lsa, u holda shu nuqta ) ( 1 z f funksiyaning noli bo’ladi. ) ( 1 z f funksiya nolining tartibiga ) (z f funksiya qutbining tartibi deyiladi. Misol. 1.   z z x f sin funksiya uchun 0z nuqta qutilib bo’ladigan maxsus nuqtadir. Chunki, 3 5 2 4 0 0 0 sin 1 lim lim 1 ... lim 1 ... 1 3! 5! 3! 5!z z z z z z z z z z                        . 2. 1 ( ) nf z z N n funksiya uchun 0z nuqta qutb maxsus nuqta: 0 1 lim n z z  . 3.   ze x f 1  funksiya uchun 0z nuqta muhim maxsus nuqtadir. Chunki, ushbu 1 0 0 1 1 lim lim sin iy z z z iy z iy e соs i y y             mavjud emas, 1 1 0 0 , 0 , 0lim , lim 0 x x z z z x x z x x e e         Munosabatlarni e’tiborga olib,   ze x f 1  funksiyaning 0 z iy  va 0 z x  limiti mavjud emasligini topamiz. 4.  z z f  sin 1  funksiya uchun 0 z va   ,...2 ,1 1     n n zn nuqtalar maxsus nuqtalaridir. Bunda 0 z maxsus nuqta  z f funksiya uchun yakkalangan maxsus nuqta bo’lmaydi. Darhaqiqat, 1 lim lim 0 n n n z n      bo’lganligi sababli, 0 z nuqtaning har qanday o’yilgan atrofi

  (0) 0 U z     da funksiyaning maxsus nuqtalari bo’ladi. Demak, 0 z berilgan funksiyaning yakkalanmagan maxsus nuqtasi ekan. Endi funksiyaning maxsus nuqtalari bilan uning Loran qatori orasidagi bog’lanishini ifodalaydigan tasdiqlarni keltiramiz. 1-Teorema . ) (z f funksiyaning yakkalangan maxsus a nuqtasi uning bartaraf qilish mumkin bo’lgan maxsus nuqtasi bo’lishi uchun ) (z f funksiyaning a nuqta atrofida Loran qatoriga yoyilmasida bosh qismining bo’lmasligi, ya’ni     n n nf z c z a      (16) bo’lishi zarur va etarli. Isbot. Zarurligi. a qutilib bo’ladigan maxsus nuqta bo’lsin. U holda  A z fa z  lim chekli limit mavjud. Shuning uchun  z f funksiya qaralayotgan   0 | | z a r   atrofda chegaralangan, ya’ni shunday o’zgarnas 0 M  topiladiki,   | | f z M  tengsizlik bajariladi. Koshi tengsizligiga ko’ra   | | 0, 1, 2,... n nM c n      (17) tengsizlik o’rinli, bu yerda r  0 . Agar 1, 2, 3,...n    bo’lib, 0  da 0lim 0 nM    bo’lishini e’tiborga olsak, unda (17) munosabatdan 1 2 3 ... ... 0 m c c c c          bo’lishini topamiz. Demak, (16) Loran qatorining bosh qismi aynan nolga teng.

Etarliligi.  z f funksiya a nuqta atrofidagi (16) Loran qatoriga yoyilmasining bosh qismi aynan nolga teng bo’lsin. Bu holda  z f funksiyaning Loran qatori ushbu         2 0 1 2 0 ... n n n f z c z a c c z a c z a            ko’rinishga ega bo’ladi. Bu tengsizlikdan   0 lim z a f z c   , 0c –chekli son, kelib chiqadi. Demak, a z bartaraf etiladigan maxsus nuqta. 2-Teorema . ) (z f funksiyaning yakkalangan a nuqtasi uning bartaraf etiladigan maxsus nuqtasi bo’lishi uchun ) (z f funksiyaning a nuqtaning o’yilgan atrofi } 0: { ) (       a z C z a U  da   f z funksiyaning chegaralangan bo’lishi zarur va etarli. Bu teoremaning isboti yuqorida keltirilgan 2-teoremaning isboti kabidir. 3-Teorema . ) (z f funksiyaning yakkalangan a nuqtasi uning qutb nuqtasi bo’lishi uchun ) (z f funksiyaning a nuqta atrofida Loran qatoriga yoyilmasida bosh qism tarkibida chekli sondagi noldan farqli hadlarning bo’lishi, ya’ni )0 ( ) ( ) (        m a z c z f m n n n bo’lishi zarur va etarli. 4-Teorema . ) (z f funksiyaning yakkalangan maxsus a nuqtasi uning o’ta maxsus nuqtasi bo’lishi uchun ) (z f funksiyaning a nuqta atrofida Loran qatoriga yoyilmasida bosh qism tarkibida cheksiz ko’p sondagi noldan farqli hadlarning bo’lishi zarur va etarli.

Soxodskiy teoremasi. Agar C a nuqta  z f funksiya uchun muhim maxsus nuqta bo’lsa, u holda shunday bir a zn ketma – ketlik topiladiki unda   A z f n n  lim o’rinli bo’ladi. ( C A chekli yoki cheksiz) Isbot.  A bo’lsin. a - muhim maxsus nuqta bo’lganligi uchun  r a z    | | 0  z f funksiya chegaralangan bo’lmaydi. Shuning uchun  r a z z     | | 0 1 nuqta topiladiki,   1 | | 1  z f o’rinli bo’ladi. Xuddi shuningdek,       2 | | | | 0 1 a z a z atrofdan 2z nuqta topiladiki, unda   2 | | 2  z f bo’ladi va xakozo       1 1 2 | | | | 0 n a z a z nz nuqta topiladiki,   n z f n | | o’rinli bo’ladi. Shunday qilib biz a zn ketma – ketlikga ega bo’ldik va     n n zf lim A – chekli kompleks son bo’lsin. Agar  A z f  tenglama echimga ega bo’lib, bu echimlarini limit nuqta si a nuqta bo’lsa, u holda limit nuqta a bo’ladigan A nuqta larni nz ketma –ketligini ko’ramiz. Bunda   ,...2,1  n A z f n   A z f n n  lim yoki a nuqta ni biror  r a z    | | 0 atrofida   A z f  tenglama echimga ega emas. U holda quyidagi yordamchi funksiyani tuzamiz   A z f z   1  . Bu  z  funksiya uchun ham a nuqta muhim maxsus nuqta dir. Chunki agarda  z az   lim - chekli yoki cheksiz limit mavjud bo’lsa,  z A z f  1   funksiya uchun ham  z az   lim chekli yoki cheksiz limit mavjud bo’lar edi. Bunday bo’lishi mumkin emas. Teoremani birinchi qismida isbot kilinganga ko’ra a zn ketma – ketlik topiladiki, bunda    z n  lim bo’ladi. Shuning uchun     A A z A zf n n n n           0 1 lim lim  .

Har xil a zn gi ketma–ketlik uchun barcha  n n zflim limitik nuqta lar to’plamiga  z f funksiyani a nuqta dagi anikmasligi deyiladi. Agar a nuqta qutilib bo’ladigan yoki qutb maxsus nuqta bo’lsa, funksiyani a nuqta dagi anikmasligi bitta nuqta dan iborat bo’ladi. Qutilib bo’ladigan bo’lsa, chekli qutb maxsus nuqta bo’lsa,  nuqta dan iborat bo’ladi. Agar a nuqta muhim maxsus nuqta bo’lsa Soxodskiy teoremasiga ko’ra  z f funksiyani a nuqta dagi anikmasligi  dan iborat bo’ladi.  a da ham yakkalangan maxsus nuqta larni sinfi Yuqoridagi kabi bo’ladi. Yuqorida isbot kilingan teoremalar ham  a bo’lgan xoll uchun o’rinlidir. Bu natijalar w z 1  almashtirish bilan hosil bo’ladi. w z 1  almashtirishni kullasak   w w f zf      1 bo’lib, 0 w nuqta  w  funksiya uchun maxsus nuqta dir. 0  w nuqta  w  funksiya uchun qutb maxsus nuqta bo’lsin. U holda  r w   | | 0 atrofda  w  funksiya quyidagi Loran qatoriga yoyiladi.            0 1 ... n n n NN w b w b w b w  0 N b . z w 1  almashtirishga ko’ra,                   0 1 1 0 1 ... 1 ... n N N n n n n n N N z C C C z C z b z b z b z f 0 ,    N n n C b C a uchun   0 n n nz C ga bosh qism    1 n n nz C ga esa to’g’ri qism deyiladi. Ta’rif B. C kompleks tekislikda golomorf bo’lgan  z f funksiyaga butun funksiya deyiladi. Agar a nuqta butun funksiya uchun qutilib bo’ladigan maxsus nuqta bo’lsa, u holda Liuvil teoremasiga ko’ra, bunday funksiya o’zgarmasdir. Agar a nuqta  z f funksiya uchun qutb maxsus nuqta bo’lsa, u holda bunday funksiya (kupxad) poligondan iboratdir.

Haqiqatan ham  z f funksiyaning a nuqta atrofidagi Loran qatorini bosh qismi  N Nz C z C C z g     ... 1 0 deb olsak,  z g z f  funksiya butun tekislikda golomorf bo’lib, a nuqta qutilib bo’ladigan, maxsus nuqta dir. Liuvil teoremasiga ko’ra   0C const z g z f    bo’ladi. Shuning uchun   N Nz C z C C z g C zf       ... 1 0 0 kelib chiqadi. Agar a nuqta  z f butun funksiya uchun muhim maxsus nuqta bo’lsa, bunday  z f funksiyaga butun transendent funksiya deyiladi. Masalan:    z zf z zf e zf z cos , sin ,    transendent funksiyalardir. Ta’rif. Ochiq C tekislikda qutbdan boshka maxsus nuqta ga ega bo’lmagan  z f funksiyaga meromorf funksiya deyiladi. Butun funksiyalar sinfi meromorf funksiyalar sinfining qism to’plamini tashkil kiladi. Har bir qutb maxsus nuqta  z f funksiya uchun yakkalangan maxsus nuqta bo’lganligi sababli  n z| | sohada maxsus nuqta larning soni cheklidir. Boshkacha qilib aytganda qutblar chekli limitga ega emas. Shu meromorf funksiyalarni qutblarini sanab chiqish mumkin. Cheksizta qutblarga ega bo’lgan meromorf funksiyalarga misol sifatida   ctgz z f tgz z f   , . 4–Teorema . Agar  z f funksiya uchun  lik qutilib bo’ladigan yoki qutb maxsus nuqta dan iborat bo’lsa, u holda bunday funksiya ratsional funksiyadan iborat bo’ladi (  z f –meromorf funksiya ) Isbot.  z f funksiyani barcha qutblari soni cheklidir. Chunki, aks holda a yakkalangan maxsus nuqta bo’lar edi. Bu qutblarning  n V aV ,1 orkali belgilaymiz.  z f funksiyaning Loran qatoriga yoysak, Loran qatorini bosh qismi     V V N V N V a z C a z C z g V V       1 a nuqta  z f funksiya uchun qutilib bo’ladigan yoki qutb maxsus nuqta bo’lganligi uchun a nuqta atrofida  z f funksiyaning Loran qatoriga yoyilmasi  N Nz C z C z C z g      ... 2 2 1 shaklda tasvirlanadi. Agar a nuqta larni

qutilib bo’ladigan nuqtasi bo’lsa, 0 g deymiz. Quyidagi         n V V z g z g z f z 1  funksiyani tuzamiz. Bu funksiya C golomorf funksiya. Shuning uchun  0C const z    bo’ladi. Bunda       n V V z g z g C zf 10 bo’ladi. Teorema isbot bo’ldi.

Adabiyоtlar : 1. Шабат Б.В. Введение в комплексный анализ. 2-nashri, 1- ч .- М , “ Наука ”, 1976. 2. Xudoyberganov G., Vorisov A., Mansurov X. Kompleks analiz. (ma’ruzalar). T, “Universitet”,1998. 3. Sadullaev A., Xudoybergangov G., Mansurov X., Vorisov A., Tuychiev T. Matematik analiz kursidan misol va masalalar to’plami. 3-qism (kompleks analiz) “O’zbekiston”,2000. 4. Волковыский Л.И., Лунц Г.Л., Араманович И.Г. Сборник задач по теории функций комплексного переменного. 3- nashri . – М. “Наука”, 1975.

O'xshashlar

Maxsus nuqtalar va ularning tiplari

Yagonalik teoremasi

Shturm teoremasi

Stechkin teoremasi va bernshteynning birinchi teoremasi

Korneychik teoremasi va uning natijasi