Maxsus nuqtalar va ularning tiplari - Algebra - Referatlar

Maxsus nuqtalar va ularning tiplari

Yuklangan vaqt:

12.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

275.5 KB

Ko'chirib olish

Maxsus nuqtalar va ularning tiplari REJA: 1. Funksiya nollari 2. Ajralgan maxsus nuqtalar va uning tiplari 3. Qutulib bo`ladigan maxsus nuqta. 4. Qutblar. 5. Muhim maxsus nuqtalar.

Tayanch iboralar: Funksiya nollari, ajralgan maxsus nuqtalar, qutulib bo`ladigan maxsus nuqta, qutblar, muhim maxsus nuqtalar, qoldiqlar. Berilgan ) (z f w  funksiya 0z nuqtada analitik bo`lsa, bu nuqta ) (z f funksiyaning to`g`ri nuqtasi, agar hosilaga ega bo`lmasa, bu nuqta maxsus nuqta deyiladi . Masalan, 1) ze z f ) ( ning hosilasi ze z f ) (' bo`lib, z ga harqanday qiymat berilsa ham ) ('z f aniq qiymatga ega bo`lgan uchun tekislikning hamma chekli nuqtalari ze uchun to`g`ri nuqtalardir; 2) 1 1 ) ( 2   z z f ning maxsus nuqtalari i i, lardan iborat. 1. Funksiya nollari ) (z f W  funksiya 0z nuqtada analitik bo`lsin. Ta`rif. Agar 0 ) ( ,0 ) ( ... ) ('' ) (' ) ( 0 )( 0 )1( 0 0 0        z f z f z f z f z f n n bo`lsa , 0z nuqta ) (z f funksiyaning n-tartibli noli deyiladi. 1 n bo`lsa, 0z oddiy nol nuqtasi deyiladi. Teorema. Agar 0z nuqtaning biror atrofida ) ( ) ( ) ( 0 z z z z f n    bo`lib, bunda ) (z  funksiya 0z nuqtada analitik va 0 ) ( 0  z  bo`lsa, 0z nuqtada ) (z f funksiyaning n -tartibli noli bo`ladi. Misol. z z z f sin ) ( 2  funksiyaning nollari va uning tartibini aniqlang. Yechish.       k zz z z z f  21 2 0 0 sin 0 ) ( ,0 cos sin 2 ) (' ,0 )0(' cos sin 2 )(' 2 2              f f z z z z z f , cos 4 sin sin2 sin cos 2 cos 2 sin2 )('' 2 2 z z z z z z z z z z z z z f        0 2 )0(''' , sin 4 cos4 cos sin 2 cos2 )(''' ,0 )0('' 2         f z z z z z z z z z f f Javob: 0 z - uchunchi tartibli nol, ,...2 ,1 ,     k k zk  - oddiy nol. Misol. shz z z f 3 2 )1 ( ) (   funksiyaning nollari va uning tartibini aniqlang Yechish.                 ;...)1;0 (, 0 , 0 1 0 )1 ( 0 )( 3 2 1 2 3 2 k i k z shz i zi z z shz z z f  i z   bo`lganda           ) ( )2 ( ) ( )1 ( ) ( ), ( ) ( ) ( 3 3 3 iz sh i i shz z z z i z z f    .0 1 8   ish

Demak, i z   uchunchi tartibli nol ekan. Shunga o`xshash i z uchun i k z   bo`lganda .0 ) (' , ) ( ) ( 6 ) (' 3 3 2 2      i k f ch i z shz i z z z f  Demak, ki z  -birinchi tartibli nol. 2. Ajralgan maxsus nuqtalar va uning tiplari Maxsus nuqtalarning xillari juda ko`p bo`lib, ulardan amalda ko`p uchraydigani ajralgan maxsus nuqtalardir. Ta`rif. Agar ) (z f funksiya 0z nuqtaning biror R z z    0 0 atrofida analitik bo`lib, 0z nuqtaning o`zida analitik bo`lmasa, u holda 0z nuqta ) (z f funksiyaning ajralgan (yakkalangan) maxsus nuqtasi deyiladi. Misol. 1) z z f 1 ) (  ning ajralgan maxsus nuqtasi 0 z dan iborat, chunki bu nuqtada funksiya hosilaga ega bo`lmay, uning harqanday R z 0 atrofida hosila mavjud. 2) i z z f   1 )( ning ajralgan maxsus nuqtasi i z   dan iborat, chunki bu nuqtada berilgan funksiya hosilaga ega emas, lekin uning harqanday R i z   0 atrofida hosilada mavjud. Ajralgan maxsus nuqtalar uch tipga ya`ni qutulib bo`ladigan (yoki chetlashtirilgan) maxsus nuqtalar, qutblar va muhim maxsus nuqtalarga bo`linadi. Ta`rif. Agar: a) A z f zz   ) ( lim 0 bo`lib, A aniq chekli son bo`lsa, u holda 0z nuqta ) (z f funksiyaning qutulib bo`ladigan (yoki chetlashtiriladigan) maxsus nuqtasi; b)   ) ( lim 0 z f zz bo`lsa, u holda 0z nuqta ) (z f funksiyaning qutbi; c) ) ( lim 0 z f z z mavjud bo`lmasa 0z nuqta ) (z f funksiyaning muhum maxsus deyiladi. Agar funksiya ajralgan maxsus nuqtaga ega bo`lsa, uning qaysi tipga kirishini asosan usha funksiyaning Loran qatoriga yoyilmasi yordami bilan aniqlanadi.

2.1. Qutulib bo`ladigan maxsus nuqta. Teorema. ) (z f funksiyaning ajralgan 0z maxsus nuqtasi qutulib bo`ladigan maxsus nuqtasi bo`lishining zaruriy va yetarli sharti shu funksiyaning 0z nuqta atrofidagi Loran qatoriga yoyilmasi bosh qisimga ega bo`lmasligidan iboratdir, ya`ni ... ) ( ... ) ( ) ( 1 0        n n a z C a z C C z f Loran qatorining to`g`ri qismidir. Misol. 1) z z z f sin ) (  funksiyada ajralgan maxsus nuqtaning tipini aniqlang. Yechish. Berilgan funksiyaning ajralgan maxsus nuqtasi 0 z dan iborat bo`lib, 0 z bo`lganda esa ... !7 !5 !3 1 ... !7 !5 !3 1 sin1 sin 6 4 2 7 5 3                 z z z z z z z z z z z z 1 ... !5 !3 1 lim sin lim ) ( lim 4 2 0 0 0               z z z z z f z z z . Demak, bu limit chekli sondan iborat bo`lgani uchun 0 z nuqta z z sin uchun qutulib bo`ladigan maxsus nuqta ekan. Shu sababli 1 )0(  f deb qabul qilsak, u holda ) (z f funksiya 0 z nuqtada analitik bo`ladi. 2.2 Qutblar. Agar 0z nuqta ) (z f funksiyaning qutbi bo`lsa, u holda ta`rifga ko`ra   ) ( lim 0 z f zz tenglikka ega bo`lamiz. Buning ma`nosi shundaki, 0z qutbning biror R z z    0 0 atrofida ) (z f funksiya nolga aylanmaydi, ya`ni har qanday 0 M son uchun 0z ning shunday bir atrofini topish mumkinki, unda M z f ) ( bo`ladi. Mana shunga asosan ) ( 1 ) ( z f z   funksiya usha atrofga analitik bo`ladi, chunki uning ) (z f maxraji nolga teng bo`la olmaydi. Undan tashqari, 0 ) ( 1 lim ) ( lim 0 0     z f z zz zz  bo`lgani sababli ) (z  funksiya uchun 0z qutulib bo`ladigan maxsus nuqta bo`lib , 0 ) ( 0  z  deb qabo`l qilishimiz mumkin. Natijada ) (z  funksiya R z z   0 doirada analitik bo`lib 0z nuqta

uning nolidir. Shunday qilib, agar0z nuqta ) (z f uchun qutib bo`lsa, ) ( 1 ) ( z f z   uchun nol ekan. Ta`rif. ) ( 1 ) ( z f z   funksiya 0z nolining tartibiga ) (z f funksiya 0z qutbining tartibi deyiladi. Teorema. ) (z f funksiyaning ajralgan maxsus 0z nuqtasi qutb bo`lishi uchun ) (z f funksiyaning 0z nuqta atrofida Loran qatori bosh qismi hadlarining soni chekli bo`lishi zarur va yetarlidir: ... ) ( ... ) ( 1 ... ) ( )( 1 0               n n k a z C a z C C a z C a z k C z f , bunda 0  k c Misol. Quyidagi funksiyalarning qutblari topilsin. a) :1 1 ) (   z z f b) 1 ) (   ze z z f Yechish. a) )( ,1 ;0 )1( ,1 )( 0 z z z z        funksiyaning oddiy noli, ya`ni 1 1 )( ,1 0    z z f z funksiyaning oddiy qutbi. b) 1 ) (   ze z z f funksiya 0 z nuqtada aniq emas, chunki 0 0 )0(  f Buni aniqlash uchun ze ni qatorga yoyamiz: ..., 2 1 ... 2 1 1 2 2               z z z z ez ; ... !3 !2 1 1 1 ) ( 2       z z e z z f z Bunda limitga o`tsak 1 ) ( lim 0   z f z , ya`ni 0 z qutulib bo`ladigan maxsus nuqta. Endi boshqa maxsus nuqtalarni ham topish uchun kasr maxrajining nollarini aniqlaymiz: 1 0 1     z z e e . Bizga ma`lumki 1 2 sin 2 cos 2       k i k e ik . Demak, i k z  2 nuqtalar berilgan funksiyaning oddiy qutblaridir. 2.3 Muhim maxsus nuqtalar. Biz muhim maxsus nuqta uchun o`rinli bo`lgan teoremani qaraymiz.

Teorema. ) (z f funksiyaning ajralgan maxsus 0z nuqtasi muhim maxsus nuqtadan iborat bo`lishi uchun shu funksiyaning 0z nuqta atrofidagi Loran qatorining bosh qismi cheksiz ko`p hadlarga ega bo`lishi zarur va yetarlidir:      n n n a z C x f ) ( ) ( Xususiy holda Loran qatorining to`g`ri qismi bo`lmasligi ham mumkin, ya`ni ,...),2,1,0 ( 0   n Cn biroq ,0 1 c 0 2 c ,…, ,...0  n c bo`lishi mutlaqo shart. Misol. 21 ) ( z e z f  funksiyaning maxsus nuqtalari va uning tafsifi aniqlansin. Yechish. 1-usul o z maxsus nuqta. Haqiqiy sonlar o`qida ,x z 21 ) ( z e x f  funksiya 0 x da  ) (x f bo`ladi. Mavhum o`qida esa , iy z o e iy f y   21 ) ( bo`ladi, agar o y bo`lsa Demak, o z da 21 ) ( z e z f  funksiya limitga ega emas, ya`ni nuqta muhim maxsus nuqtadir. 2-usul. Berilgan funksiyaning ajralgan maxsus nuqtasi o z dan iborat, chunki ... ! ... !2 1 2       n z z z e n z qator yoyilmasiga asosan ... ! 1 ... !3 1 !2 1 1 1 2 6 4 2 12        n z z n z z z e Bu esa Loran qatorining bosh qismidan iborat bo`lib, hadlari cheksiz ko`p Demak, o z berilgan 2 1z e funksiyasining muhim maxsus nuqtasi.

ASOSIY ADABIYOTLAR 1. S.X. Sirojiddinov, M.Maqsudov, M.S.Salohiddinov. Kompeleks o`zgaruvchining funksiyalari nazaryasi-T,: O`qtuvchi, 1979 2. Sh. T. Maqsudov. Analitik funksiyalar nazaryasidan mashiqlar-T.: O`qtuvchi, 1978 3. I. I.Privalov. Vvedenie v teoriyu funksiy kompleksnogo peremennogo.-M.: Nayka, 1977 4. A.I. Markushevich. Kratkiy kurs teorii analiticheskix funksiy-M Fizmatgiz - M1961 5. Ya. S. Bugrov, S.M.Nikolskiy. Funksii Komleksnogo peremennogo-M,: Nauka, 1981. 6. V.A. Kolеmaеv. i dr. “Tеoriya vеroyatnostеy i matеmatichеskaya statistika” .M: Vo`sshaya shkola, 1990g. 7. Gmurman V.Е. “Ehtimollar nazariyasi va matеmatik statistika”, Toshkеnt, O`qituvchi, 1978y. 8. S. Sirojdinnov , M.Mamatov. “Ehtimollar nazariyasi va matеmatik statistika”. Toshkеnt., “O`qituvchi”. 1982y. 9. Gmurman V.Е. “Ehtimollar nazariyasi va matеmatik statistika”dan masalalar yеchishga doir qo`llanma, Toshkеnt., “O`qituvchi”, 1980y.

O'xshashlar

Yakkalangan maxsus nuqtalar Soxotskiy teoremasi

Determinantlar va ularning xossalari

Akslantirishlar va ularning xossalari

Aniqlovchilar va ularning xossalari (matematika)

Mоnоtоn funksiyalar va ularning diffеrеnsiallanuvchanligi