Xarakteristik funksiyalar - Algebra - Referatlar

Xarakteristik funksiyalar

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

332.5 KB

Ko'chirib olish

Xarakteristik funksiyalar (  ,F,P) ehtimollik fazosida  tasodifiy miqdor berilgan bo`lsin. Ta`rif: ite tasodifiy miqdorning matematik kutilmasiga  tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasi deyiladi va   it Me x ) ( kabi belgilanadi, bu yerda t haqiqiy son. Agar ) (x F  tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi bo`lsa, ) ( ) ( x dF itx е x       bo`ladi. Agar  ) (x p zichlik funksiyaga ega bo`lgan uzluksiz tasodifiy miqdor bo`lsa, dx x p itx е x ) ( ) (      bo`ladi, bu esa ) (x p funksiya uchun Fure almashtirishdir. Agar  diskret bo`lsa, k n k itx p e t k   1 )( . 1 ) (      it Me t ekanligidan ixtiyoriy  tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasi mavjudligi kelib chiqadi. Bog`liq bo`lmagan tasodifiy miqdorlar yig`indisi taqsimotini o`rganishda xarakteristik funksiyalar usuli qulay usullardan hisoblanadi. Xarakteristik funksiyasining xossalarini qarab chiqamiz. 1 0 . Ixtiyoriy  tasodifiy miqdor uchun 1 )0(   va barcha t lar uchun 1 ) (  t   Bu xossaning isboti quyidagilardan kelib chiqadi:  ) 0(   ) ( x dF iox е    =         1 ) ( ) ( ) ( F F x dF ,

. 1 ) ( ) ( ) ( ) (              x F d x dF е x dF itx е itx t  2 0 . Agar a va b lar o`zgarmaslar bo`lib b a     bo`lsa,   (t) = e itb   ( at ). Isboti: Ta`rifga asosan: ) ( ) ( ) ( at e Me e Me Me t itb ita itb b a it it             . 3 0 . Ikkita bog`lanmagan tasodifiy miqdorlar yig`indisining xarakteristik funksiyasi qo`shiluvchilar xarakteristik funksiyalari ko`paytmasiga teng: )( )( )( t t t          Isboti:  va  lar bog`lanmagan tasodifiy miqdorlar bo`lsinlar, u holda it e va ite tasodifiy miqdorlar ham bog`lanmagan tasodifiy miqdorlar bo`ladilar. Matematik kutilmaning xossasiga asosan ). ( ) ( ) ( ) ( ) ( t t Me Ìe å e M Me t it it it it it                      Natija : Agar n        ... 2 1 va har bir qo`shiluvchi qolganlari yig`indisiga bog`liq bo`lmasa, )( ... )( )( )( 2 1 t t t t n            4 0 . )(t  xarakteristik funksiya 1 R da tekis uzluksiz. Isboti:                  ) ( 1 ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( x dF ith e it е x dF it е x dF h t i е t h t      . ) ( 1 ) ( 1 ) ( 1 2 1 J J x dF e x dF e x F d e A x ith A x ith ith               

Oldin berilgan 0 uchun, A ni shunday tanlaymizki, 2 2   J so`ngra h ni shunday tanlaymizki, 2 1   J bo`lsin, natijada           2 2 ) ( ) ( t h t bo`ladi. 5 o . ) ( ) ( t t       Bu yerda ) (t  , ) (t  ning kompleks qo`shmasi. Bu xossaning isboti     it Me it Ìå it Ìå t    )( tenglikdan kelib chiqadi. Quyidagi Poya teoremasini isbotisiz keltiramiz. 6 o . Poya teoremasi, ) (t  ,( 1R t ) quyidagi shartlarni qanoatlantiruvchi funksiya bo`lsin: a) ) (t   0,  (0)=1, va t  da  (t)  0. b) ) (t  funksiya uzluksiz, juft va botiq. Bundan ) (t  funksiya biror taqsimot funksiyaning xarakteristik funksiyasi bo`ladi. 1- teorema. Agar  tasodifiy miqdor n- tartibli absolyut momentga ega bo`lsa, xarakteristik funksiya n marta diffyerenstiallanuvchi va k  n uchun k k k Mi   )0()( (2) va

  n n k n k k k M t n it M k it t           ) ( ! ) ( ! ) ( ) ( 1 0 (3) bu yerda t  0 da 0 )(  t  va barcha t lar uchun . 3 ) ( n M t    Isboti: Xarakteristik funksiyasi k marta formal diffyerenstiallash quyidagiga olib keladi:     ) ( )()( x dF e x i t itx k k л  (4)        ) ( ) ( x dF x x dF e x k itx k bo`lganligi uchun teorema shartidan (4) integralning mavjudligi va differensiallashning qonuniyligi kelib chiqadi. (4) da 0 t deb olsak      k k k k k Mi x dF x i   ) ( )0()( kelib chiqadi. (3) ni isbotlash uchun Teylor formulasidan foydalanamiz. Ma`lumki,  , sin cos ! ) ( ! ) ( sin cos 2 1 1 0 y i y n iy k iy y i y e n k n k iy           1 ,1 2 1     Shuning uchun  ,) ~ sin( ) ~ cos( ! ) ( ! ) (1 0 2 1       n k n k it t i t n it k it e        bu yerda 1~ va 2~ - tasodifiy miqdorlar va 1 ~ ,1 ~ 2 1     . (3) ga ega bo`lish uchun oxirgi tenglikning ikkala tomonidan matematik kutilma olish kyerak. Endi ayrim muhim taqsimotlarning xarakteristik funksiyalarini qaraymiz. 1- misol. Agar const с   bo`lsa, itce t )( 2- misol .  bitta tajribada hodisa ro`y berishlar soni, hodisaning ro`y berish ehtimoli  , ro`y bermaslik ehtimoli )1 (  q p q bo` lsin.  0 1 p q p

U holdaq e e q e Me t it it it it              0 )( 3 – misol. n  ta bog`lanmagan tajribalarda h odisa r o `y berishlari soni, h ar bir tajribada h odisa r o `y berish e h timoli p , r o `y bermaslik e h timoli q b o `lsin ( 1 q p ). i  bilan i tajribada hodisa ro`y berish sonini belgilasak, n        ... 2 1 va xarakteristik funksiyaning xossasiga asosida  n it q pe t t t t n    )( )....( )( )( 2 1         4. ) , ( ~   a N tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasini topamiz. Bu tasodifiy miqdor zichlik funksiyasi 2 2 2 ) ( 2 1 ) (    ax e x p    va xarakteristik funksiya ta`rifiga asosan: dx e t ax itx       2 2 2 ) ( 2 1 )(       it a x z    almashtirishdan keyin ) (t  funksiya quyidagi ko`rinishni oladi. dz e e t it it z t iat           2/ 2 2 22 )( ma`lumki, ixtiyoriy h a q i q iy  uchun    2 2/2      dz e i i z demak, 2 22 )( t iate t     Agar )1,0( ~ N  bo`lsa, 2 2 )( t e t    bo`ladi. 5 misol.  parametrli Puasson qonuni bo`yicha taqsimlangan  tasodifiy miqdorning xarakteristik funksiyasi topilsin. Ma`lumki,   0 ,...),2,1,0 ( , !          k k e k P k  tasodifiy miqdorning xaraktyerischtik funksiyasi

                      0 0 )1 ( 0 ! ) ( ! )( k k e e k it k k itk itk it it it e e e k e e e k e k P e Me t           Xarakteristik funksiya logarifmi hosilasi yordamida matematik kutilma va dispyersiyani ifodalash mumkin . )( ln )( t t    deb olamiz. )( )( )( t t t       va   )( )( )( )( )( 2 2 t t t t t           1 )0(   ekanligini hisobga olsak ,    iM )0(')0(' va           D iM Mi      2 2 2 2 ' '' )0( )0( )0('' demak, )0(' 1  i M  va )0(     D . Xarakteristik funksiya logarifmining  k tartibli hosilasining nol nuqtadagi qiymatining ki ga ko ` paytirilganiga tasodifiy miqdorning  k tartibli ettiinvarianti deyiladi .  tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasini bilgan holda uning xarakteristik funksiyasini topish mumkinligini bilamiz. Teskari tadqiq ham o`rinli. 2 – teorema. Agar ) (t  va ) (x F lar mos ravishda  tasodifiy miqdorning xarakteristik va taqsimot funksiyalari bo`lsalar, hamda 1x va 2x lar ) (x F taqsimot funksiyaning uzluksizlik nuqtalari bo`lsalar, u holda dtt it e e x F x F c c itx itx c )( 2 1 lim ) ( ) ( 2 1 1 2          (5) o`rinli bo`ladi. Teoremani isbotlash sxemasini keltiramiz. Xarakteristik funksiya ta`rifi va kompleks o`zgaruvchining funksiyalari nazariyasidan olgan bilimlarimiz asosida                     ) ( 2 1 )( 2 1 2 1 2 1 z dF dt e it e e dtt it e e Jс c c itz xi itx c c itx xi                         ) ( 2 1 0 ) ( ) ( ) ( ) ( 2 2 1 1 z dF dt it e e e ec xzit xzit xzit xzit             ) ( ) ( sin ) ( sin 1 0 2 1 z dtdF t x zt t x zt c  (6)

ga ega bo`lamiz. Matematik analiz kursidan ma`lumki         c lsa bo lsa bo dt t t 0 21 , ' 0 21 , ' 0 sin 1     (7) 2 2 x x  deb olib сJ integralni                              1 1 1 2 1 2 2 2 ) ( ) , , , ( 2 1 x x x x x x x x с z dF x x z c J (8) ko`rinishda yozib olamiz, bu yerda dt t x t t x zt x x z c c c         ) sin( ) ( sin 1 ) , , , ( 1 2 1   va 0  ,      2 1 x x . ,0    c da limitiga o`tib, (7) va taqsimot funksiyaning xossalaridan foydalanib, teorema isbotiga ega bo`lamiz. (5) formulaga teskarilash formulasi deyiladi. Bu formuladan quyidagi yagonalik teoremasi kelib chiqadi. 3- teorema. Taqsimot funksiya o`z xarakteristik funksiyasi bilan bir qiymatli aniqlanadi. Haqiqatan, ham (5) formuladan ) (x F funksiyaning uzluksizlik nuqtalarida       c c izx ity e y dtt d it e e x F )( lim lim 2 1 ) (   bo`ladi. Endi biz markaziy limit teoremalarni isbotlashda muhim o`rin tutadigan uzluksiz moslik haqidagi teoremalarni keltiramiz: Ta`rif:  ) (x Fn , ) (x F lar taqsimot funksiyalar va ) (x f uzluksiz, chegaralangan funksiya bo`lsin, agar         ) ( ) ( ) ( ) ( lim x dF x f x dF x f n n bo`lsa,  ) (x Fn taqsimot funksiyalar ketma-ketligi ) (x F taqsimot funksiyaga sust yaqinlashadi deyiladi. 4 – teorema (to`g`ri limit teorema). Agar  ) (x Fn taqsimot funksiyalar ketma- ketligi biror ) (x F taqsimot funksiyaga sust yaqinlashsa, ularga mos

 )(tk xarakteristik funksiyalar ketma- ketligi ) (t  xarakteristik funksiyaga t ning har bir cheki oralig`ida tekis yaqinlashadi. 5 – teorema ( teskari limit teorema ). Agar  )(tn xarakteristik funksiyalar ketma-ketligi uzluksiz bo`lgan biror ) (t  funksiyaga intilsa, bu xarakyeristik funksiyalarga mos  ) (x Fn taqsimot funksiyalar ketma- ketligi ) (x F taqsimot funksiyaga sust yaqinlashadi va     ) ( )( x dF e t itx  bo`ladi.

O'xshashlar

Elementar funksiyalar

O'lchоvli funksiyalar. O`lchоvli funksiyalar ustida amallar

Funksiyalar. Funksiyaning grafigi

Uzluksiz funksiyalar va ularning хоssalari. Uzluksiz funksiyalar kеtma-kеtligi

O`zgarishi chegaralangan funksiyalar