Uchburchaklar va aylana - Algebra - Referatlar

Uchburchaklar va aylana

Yuklangan vaqt:

12.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

225 KB

Ko'chirib olish

Uchburchaklar va aylana Quyidagilarni esda tutish kerak: 1. Aylanaga ichki va tashqi chizilgan uchburchaklar . Hamma uchlari aylanada yotuvchi uchburchak aylanaga ichki chizilgan uchburchak deyilib, aylana esa uchburchakka tashqi chizilgan aylana deyiladi. Uchburchakka tashqi chizilgan aylana markazi uchburchak tomonlari o‘rta perpendikulyarlari kesishgan nuqtasidan iborat. Bundan ko‘rinadiki, to‘g‘ri burchakli uchburchakka tashqi chizilgan aylana markazi gipotenuzada yotadi. Tomonlari aylanaga o‘rinuvchi uchburchak aylanaga tashqi chizilgan uchburchak deb atalib, aylana esa uchburchakka ichki chizilgan aylana deyiladi. Uchburchakka ichki chizilgan aylana markazi uchburchak bissektrisalari kesishish nuqtasidan iborat. Teng tomonli uchburchakka tashqi va ichki chizilgan aylanalar markazi ustma-ust tushadi. 2. Uchburchakka tashqi chizilgan aylana radiusi R quyidagi formulalar bilan hisoblanadi:S авс R 4  ,    sin2 sin2 sin2 c в a R    ; bu yerda a, в , c – uchburchakning tomonlari;  ,  , γ – uchburchakning mos ravishda a, в , c tomonlari qarshisidagi burchaklari, S Δ – uchburchak yuzi. Eslatma. To‘g‘ri burchakli uchburchakka tashqi chizilgan aylana radiusi gipotenuzani yarmiga teng : R = 2 c . 3. Uchburchakka ichki chizilgan aylana radiusi r quyidagi formulalar bilan hisoblanadi: P S r   , с в а h h h r 1 1 1 1    ,

bu yerda p =2 1 (a+ в +c) uchburchakni yarim perimetri c в a h h h , , uchburchakni a, в , c tomonlariga tushirilgan balandliklari. 1–misol. Uchburchakni yuzi 10 sm 2 , unga tashqi chizilgan aylana diametri 16 sm. Uchburchak tomonlari uzunliklari ko‘paytmasini toping. Yechish: a , в , c – uchburchak tomonlari; R – tashqi chizilgan aylana radiusi. Shartga ko‘ra 2 R = 16 sm, S Δ = 10 sm 2 .   S авс R 4 formuladan a в c = 4 S Δ R = 320 c m 3 Javob: 320 c m 3 2 – misol. 120 0 li teng yonli uchburchak yuzini toping. Bu yerda ichki chizilgan aylana radiusi 12 Yechish: Shartga ko‘ra < ACB = 120 0 , OD = r = 12 AC=BC=x deb olsak, ma’lumki <ACD = <BCD =60 0 , AD=AC sin 60 0 = 2 3 x demak AC = x 3 . Avval x ni topamiz. ABC uchburchakni yuzini topishni quyi- dagi ikki yuza formulasidan: S Δ = 2 1 CA · CB sin120 0 = 4 3 2x ; S Δ =p · r = 2 1 (2AC +AB) · r = 2 1 (2x+ +x 3 ) 412 . Ushbu tenglamadan 4 3 2x = 2 x (2+ 3 ) · 412 noma’lum x ni topamiz: x= 2(2+ 3 ) · 4 3/4 . U holda S Δ = 4 3 2x = 2 (7+4 3 ) c m 2 . Javob: 2 (7 + 4 3 ) sm 2 . 3 – misol. Asosi 12 sm va balandligi 8 sm bo‘lgan teng yonli uchburchakka aylana ichki chizilgan. Unga asosga parallel o‘rinma o‘tkazilgan. Tomonlar bilan chegaralangan o‘rinmaning kesmasini uzunligi necha sm.

Yechish: Shartga ko‘ra AB =12 sm, CD = 8sm. Ko‘rinib turibdiki, AC = BC =2 2 СD АD  = 64 36  = 10 sm. Ichki chizilgan aylana radiusi r ni aniq- laymiz. Ma’lumki, S Δ = 2 1 (2AC +AB) · r = 2 1 AB · CD, bu yerdan r = 3 sm ekanligi kelib chiqadi. U holda CK =CD – 2r = 2sm. MNC va ABC uchburchaklarning o‘xshashligidan: MK:AB=CK:CD, bundan MK = СD CК · AB = 3 sm. Javob: 3 sm. 4 – misol. Radiusi R bo‘lgan aylanaga, ikki burchagi α va β bo‘lgan uchburchak ichki chizilgan. Uchburchak yuzini toping. Yechish: Sinuslar teoremasidan    sin sin sin c в a   = 2 R . Bu yerdan a = 2Rsin α , v = 2Rsin β .ABC uchburchakning yuzini quyidagi formuladan topamiz: S Δ = 2 1 a в sin γ = 2 1 a в sin ( 180 0 – α – β ) = 2R 2 sin α sin β sin ( α + β ). Javob : 2R 2 sin α sin β sin ( α + β ). 5 –misol. Teng yonli uchburchakning asosidagi burchagi α . Ichki va tashqi chizilgan aylana radiuslari nisbatini toping. Yechish: r, R - ichki va tashqi chizilgan aylana markazi. U holda AOD uchburchakdan OD = r = AD tg 2  = 2 c tg 2  . Tashqi chizilgan aylana radiusi R quyidagi formula bilan topiladi:    2 sin2 ) 2 180 sin(2 sin2 0 c c c R     . Izlanayotgan nisbat

R r = tg 2  · sinα Javob : tg 2  · sinα 6 – misol. Uchburchakka ichki chizilgan aylana radiusi 4 sm. Tomonlaridan biri aylanaga o‘rinish nuqtasida 6 sm, 8 sm, bo‘laklarga bo‘lingan. Uchburchakni qolgan ikki tomonini toping. Yechish. AD = 6 sm, CD = 8 sm bo‘lsin. ABC uchburchakni AC va BC tomonlarini aniqlash uchun EB=B F =x, shuningdek ABE=AD = 6sm, CF =CD=8 sm ekanidan foydalanish mumkin. Buning uchun uchburchakni yuzini topishishining quyidagi ikki formulasidan foydalanamiz: S Δ = p ∙ r va S Δ = ) )( )( ( с Р в P а P P    , R – uchburchakni yarim perimetri, shunga ko‘ra P = 2 1 (AE + A D + DC + CF + FB + BE) = = 2 1 (28 + 2x) = 14 + x. Navbatdagi tenglamani hosil qilamiz: 4 (14 +x) = 8 6 ) 14(     x x bu yerdan x = 7 sm, u holda AB=ABE +x =13sm, BC=CF +x = 15 sm. Javob : 13sm, 15 sm. 7 – misol. Tomoni a ga teng, teng tomonli uchburchakka doira ichki chizilgan. Bu doiraga va berilgan uchburchak tomonlariga o‘rinuvchi yana uchta doira ichki chchizilgan va bu jarayon cheksiz davom

ettirilgan. Barcha ichki chizilgan doiralar yuzasi yig‘indisini toping. Yechish. Birinchi ichki chizilgan doira markazi BN = h balandlikni BO : ON = 2 : 1 nisbatda bo‘ladi. Aniqki, M N – diametr 3 2 h va demak BM = 3 1 h . Ikkinchi doira balandligidan uch barobar kichik, DBE uchburchakka ichki chizilgan r 1 = O 1 M desak, r = ON = 6 3 a . Agar S , O markazli doiraning yuzi bo‘lsa S = 12 2a , u holda O 1 markazli doira yuzasi S 1 = 23 1 S . Bunday doiralar uchta, shuning uchun umumiy yuza Q 1 = 3 1 S . Xuddi shunday davom etuvchi keyingi uchta doira umumiy yuzasi Q 2 = 23 1 Q 1 = 33 1 S va xokazo cheksiz sonlar yig‘indisini hosil qilamiz: S + Q 1 + Q 2 + Q 3 + … = S + 3 1 S + 33 1 S + 53 1 S + … Bu ketma-ketlik ikkinchi hadidan boshlab cheksiz kamayuvchi geometrik progressiyani beradi (birinchi hadi в 1 = 3 1 S va maxraji q = 23 1 ) . Bu progressiyani yig‘indisi q в 1 1 = 9 8 3 1S = 8 3 S , u holda izlanayotgan yuza S + 8 3 S = 8 11 S = 96 11 πa 2 . Javob: 96 11 π a 2 .

O'xshashlar

Ko‘pburchaklar va aylana

Aylana va doira

Aylana va uning tenglamasi

Ikkinchi tartibli chiziqlar. Aylana va ellips

Axborotnomalarda berilgan test masalalaridan namunalar