Tasodifiy miqdor va uning taqsimot funksiyasi

Yuklangan vaqt:

14.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

304 KB

Ko'chirib olish

Tasodifiy miqdor va uning taqsimot funksiyasi Tasodifiy miqdor tushunchasi ehtimollar nazariyasining muhim tushunchalaridan biri bo`lib, u elementar hodisalar fazosida aniqlangan sonli funksiya sifatida qaraladi. 1-misol. Tajriba tangani ikki marta tashlashdan iborat bo`lsin. Bu tajribaga mos elementar hodisalar   RR 1 ,   RG 2  ,   GR 3 ,   GG 4  va elementar hodisalar fazosi  4 3 2 1 , , ,       . Agar  bilan gerb tushishlari sonini belgilasak, 0 ) (  RR  , 1 ) (  RG  , 1 ) (  GR  , 2 ) (  GG  ya`ni ) (    ya`ni  da aniqlangan funksiya bo`ladi. Tanga simmetrik bo`lganligi uchun 4 1 ) ( ) ( ) ( ) ( 4 3 2 1         P P P P deb olib, ) (    ning ma`lum qiymat qabul qilish ehtimolligini ham toppish mumkin. Masalan,       2 1 4 1 4 1 1 3 2              P P P . 2-misol. Biror qurilmaning  T,0 vaqt oralig`ida buzilmasdan ishlash vaqtini qaraymiz. Biz elementar hodisalarni t  ={qurilma t momentgacha ishladi va t momentda ishdan chiqdi}, ) 0( T t  kabi aniqlaymiz. Bu holda elementar hodisalar fazosi     T tt ,0 ,    ko`rinishida bo`lib, kontinium quvvatga ega bo`ladi. Agar  bilan qurilmaning  T,0 vaqt oralig`ida buzilmasdan ishlash vaqtini belgilasak, t t   ) (   bo`ladi. Ta`rif. ) , , ( P F  ehtimollik fazosi, )) ( , ( R B R o`lchovli fazo (bu yerda ) , (    R , ) (R B esa R dagi Borel to`plamlari  -algebrasi) bo`lib ) (    ,    , F -o`lchovli funksiya bo`lsa, ya`ni ixtiyoriy ) (R B A uchun   F A A     ) ( : ) (1     (1) bo`lsa, ) (    funksiyaga tasodifiy miqdor deyiladi. Agar  chekli bo`lsa, ) (    tasodifiy miqdorni uning barcha elementar hodisalardagi qiymatlarini keltirish bilan berish mumkin. Masalan 1-misoldagi ) (    tasodifiy miqdor yoki Ta`rif. Agar ) (    tasodifiy miqdor chekli yoki sanoqli sondagi qiymatlarnigina qabul qilsa, unga diskret tasoifiy miqdor deyiladi. Boshqacha qilib aytganda ) (    tasodifiy miqdor diskret deyiladi, agar ,... ,..., , 2 1 nx x x sonlar ketma-ketligi mavjud bo`lib, ) ) ( : ( i n x P p      , 0np , ,....2,1 n va     1 1 n np bo`lsa. Agar barcha nx qiymatlar va  nx P   ehtimolliklar ma`lum bo`lsa,  ning taqsimot qonuni aniqlangan bo`ladi. Jadvalning birinchi qatorida diskret tasodifiy miqdorning qabul qilishi mumkin bo` lgan qiymatlarini, ikkinchi qatorga ularga mos ehtimolliklarni yozsak, ) ( i  0 1 2 ip 4 1 2 1 4 1

$) (  1x 2x… nx … p 1p 2p … np … biz diskret tasodifiy miqdorning taqsimot qonunini qatoriga ega bo`lamiz. Ixtiyoriy  uchun masalan, yuqorida keltirilgan 2-misoldagi ) (    tasodifiy miqdorni bunday aniqlab bo`lmaydi. Bunday tasodifiy miqdorlarni aniqlash uchun  A ) ( :    ( ) (R B A ) hodisaning ehtimolligini bilish kerak, uning uchun esa  x ) ( :    , R x hodisa ehtimolligini bilish yetarli. Ta`rif.  x P x F   ) ( : ) (    , R x funksiyaga ) (    tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi deyiladi. Endi taqsimot funksiyaning xossalari bilan tanishib chiqamiz. 1˚. 1 ) ( 0   x F . Bu xossa isboti ) (x F ta`rifidan kelib chiqadi. 2˚. Agar a<b bo`lsa   ) ( )( ) ( : a F b F b a P        (2) Isboti: a<b bo`lsa      a b b a      ) ( : \ ) ( : ) ( :          va    . ) ( : ) ( : b a          Bundan             ) ( )( ) ( : ) ( : ) ( : \ ) ( : ) ( : a F b F a P b P a b P b a P                           3˚. Agar a<b bo`lsa ) ( ) ( a F b F  ya`ni F(x) -kamaymaydigan funksiya. Isboti: Agar a<b bo`lsa   ,0 ) ( : ) ( )(      b a P a F b F    bundan ) ( ) ( a F b F  . 4˚. 0 ) ( lim   x F x va 1 ) ( lim   x F x . Isboti:  nx va  ny ketma-ketliklarni     n n n n x x x lim , 1 va 1  n n y y   n n y lim bo`ladigan qilib tanlaymiz. U holda ,0 ) ( lim   n n x F 1 ) ( lim   n n y F o`rinli ekanligini ko`rsatish yetarli.   Ø ) ( : 1    n nx    va    1 ) ( : ) ( :     n n x x       bo`lganligi uchun uzluksizlik teoremasiga asosan     ) ( lim ) ( : lim ) ( : 0 1 n n n n n n x F x P x P                    Bundan tashqari      1 ) ( : n ny    va    1 ) ( : ) ( :     n n y y       bo`lganligi uchun uzluksizlik aksiomasiga asosan     ) ( lim ) ( : lim ) ( : 1 1 n n n n n n y F y P y P                    Xossa isbotlandi. 5˚. ) (x F chapdan uzluksiz. Isboti.  nx , , 2 1 x x x x n     x xn ketma-ketlik bo`lsin ) ( ) ( lim x F x F n n   bo`lishligini ko`rsatamiz. Quyidagi o`rinli bo`ladi.          1 ) ( : ) ( : n nx x       va    1 ) ( : ) ( :     n n x x       bo`lgani uchun uzluksizlik aksiomasiga asosan       ) ( lim ) ( : lim ) ( : ) ( : ) ( 1 n n n n n n x F x P x P x P x F                       . Xossa isbotlandi. Agar c x F x F     )0 ( )0 ( 0 0 bo`lsa, 0x x da sakrashga ega deyiladi. 6˚. Taqsimot funksiyaning sakrashlari soni sanoqlidan ko`p emas.$

Isbot. Taqsimot funksiyaning 2 1 dan katta sakrashlari bittadan ko`p bo`laolmaydi, 4 1 dan 2 1 gacha bo`lgan sakrashlari       2 1 4 1 0c 3 tadan ko`p emas, n2 1 dan 1 2 1 n gacha       1 0 2 1 2 1 n n c sakrashlari 1 2 n dan ko`p bo`lmaydi. Bunday ko`rinishdagi taqsimot funksiyaning barcha sakrashlari tartiblab (nomerlab) chiqish mumkin. Endi diskret tasodifiy miqdor taqsimot funksiyasi uchun formula keltirib chiqaramiz. Agar 1x x bo`lsa,   0 ) (    x P x F  , chunki bu holda  x hodisasi mumkin bo`lmagan hodisa bo`ladi. Agar 2 1 x x x   bo`lsa,  x hodisa faqat va faqat  1x  bo`lgandagina ro`y beradi, shuning uchun ham     1 1 )( p x P x P x F        . Agar 21 x x   bo`lsa,  x hodisa  1x  va  2x birgalikda bo`lmagan hodisalar yig`indisiga teng bo`ladi va       2 1 2 1 )( p p x P x P x P x F            . Xuddi shunday 1   i i x x  bo`lsa, ip p p x F     ... )( 2 1 . Shunday qilib, diskret tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi   x xi i i p x F : ) ( formula bilan aniqlanadi. Diskret tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasi     ),... , ( ...,, , , , 1 2 1 1   i ix x x x x oraliqlarda o`zgarmas qiymatlar qabul qiladi va ,... , , 3 2 1 x x x nuqtalarda mos ravishda ,... , , 3 2 1 p p p ehtimollarga teng sakrashlarga ega bo`ladi. Endi ma`ruza boshida keltirilgan 1-misoldagi ) (    gerb tushishlari soni tasodifiy miqdorning taqsimot funksiyasini topamiz.  tasodifiy miqdorning taqsimot qatori ko`rinishda bo`ladi. Agar 0 x bo`lsa,   0 ) ( ) (      P x P x F  ; 1 0   x bo`lsa,   4 1 0 ) (     P x F ; 2 1  x bo`lsa,     4 3 2 1 4 1 1 0 )(          P P x F ; 2x bo`lsa,       1 4 1 4 3 2 1 0 )(             P P P x F . Demak,          1 , ' 2 4 3 , ' 2 1 4 1 , ' 1 0 0 , ' 0 ) ( lsa bo x lsa bo x lsa bo x lsa bo x x F ) (x F ning grafigi ix 0 1 2 ip 4 1 2 1 4 1

O'xshashlar

Tasodifiy miqdor dispеrsiyasi

Gaussning normal taqsimot qonuni

Diskret va uzluksiz tasodifiy miqdorlar. Ba`zi muhim taqsimotlar

Tasodifiy miqdorlar. Diskrеt tasodifiy miqdorlar

Matematik kutilma