Kompleks sonlar nazariyasi 2

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

383.5 KB

Ko'chirib olish

Kompleks sohada qatorlar Reja: 1. Integralning ta`rifi va xossalari 2. Integralni hisoblash 3. Koshi teoremalari va uning integral formulalari 4. Kompleks hadli Teylar va Maklaren qatorlar 5. Manfiy darajali qatorlar. Loran qatori

1. Sonli qatorlar Hadlari kompleks sonlardan tuzilgan ushbu         1 2 1 ... ... n n n     (1.1) qator berilgan bo`lsin, bunda n n n ib a    bo`lib , ,...)3,2,1 ( ,  n b a n n lar haqiqiy sonlardir. ,1 1  s nn s s            ... ,..., 21212 (1.2) lar xususiy yig`indilar ketma- ketliklari. Ta`rif. Agar  n da (1.2) ketma-ketlik biror chekli s limitga intilsa, u holda (1.1) qator yaqinlashuvchi, aks holda uzoqlashuvchi deyiladi. s ga esa (1.1) qatorning yig`indisi deyiladi, ya`ni s sn n  lim (1.3) ...; ... 2 1      n s        n ns   ... 1 ) ... ( ) ... ( ) ( ... ) ( ) ( 2 1 2 1 2 2 1 1 n n n n b b bi a a a ib a ib a ib a               Agar ,... 2 1 n n aaa  n n b b b     ... 2 1  deb olsak, n n n i s     bo`ladi. Shuning uchun, agar  n da,     n nlim va     n nlim bo`lib, bunda  va  lar aniq chekli son bo`lsa, qatorning ikkalasi ham yaqinlashuvchidir. Teorema. Agar   1n na (1.4),   1n nb (1.5) qatorlarining ikkalasi ham yaqinlashuvchi bo`lsa,   1n n  (1.1) ham yaqinlashuvchi bo`ladi. Ta`rif. Agar   1n na (1.6) qator yaqinlashuvchi bo`lsa, (1.1) qator ham yaqinlashuvchi bo`lib, u absolyut yaqinlashuvchi qator deyiladi. 22-misol.         1 3 1 2 1 n n n i qatorning yaqinlashuvchiligi tekshirilsin. Yechish. Bunda   12 1 n n va   13 1 n n qatorlar yaqinlashuvchi, chunki       1 2 2 1 1 1 2 1 n n ; 2 3 3 1 1 1 3 1 1        n n bo`lib, i s 2 3 2  chekli son bo`gani uchun berilgan qator yaqinlashuvchi.

Endi qatorning absolyut yaqinlashishini tekshiramiz:2 2 2 1 2 3 1 2 1 ) 3 1 ( ) 2 1( 3 1 2 1 2 2 2 2         n n n nn n n n i Demak, berilgan qator absolyut yaqinlashuvchi. Teorema. (Qator yaqinlashining zaruriy sharti) (1.1) qatorning yaqinlashishi uchun 0 lim   n n  bo`lishi zarurdir. Isboti. (1.1) yaqinlashuvchi bo`lsin. s s n n n n       ) ... ( lim lim 2 1    , ) ... ( lim lim 1 2 1 1 s s n n n n            0 ) ( lim 1       s s s s n n n n  Lekin, ba`zan umumiy had nolga intilsa ham u qator uzoqlashuvchi bo`ladi. 23-misol ) 1 1( 2 1 i n n n     qatorda 0 lim   n n  bo`lib, qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajarilgani bilan   1 1 n n qator uzoqlashuvchi. Demak, berilgan qator ham uzoqlashuvchi. 2. Funksional qatorlar Agar qatorning har bir hadi biror E sohada aniqlangan iy x z   o`zgaruvchilarning bir qiymatli ) (z fn funksiyasidan iborat bo`lsa, ya`ni )1.2() ( ... ) ( ... ) ( ) (, 1 2         n n n z f z f z f z f ga funksional qator deyiladi. Agar E ga tegishli biror 0z o`zgarmas kompleks sonni (2.1) ga qo`ysak sonli         1 0 0 0 2 0 1 ) ( ... ) ( ... ) ( ) ( n n n z f z f z f z f (2.2) sonli qator hosil bo`ladi. Agar (2.2) yaqinlashuvchi bo`lsa, (1.1) qator 0z nuqtada yaqinlashuvchi bo`ladi. (2.2) qatorning yaqinlashuvchi nuqtalarning to`plami (2.1) ning yaqinlashuvchi sohasi deyiladi. Agar (2.1)qator biror E sohaning barcha nuqtalarida yaqinlashuvchi bo`lsa, u E sohada yaqinlashuvchi va uning yig`indisi ham E ga tegishli biror iy x z  

nuqtadagi aniq bir ) (z f funksiyadan iborat bo`ladi, ya`ni          1 2 1 ) ( ... ) ( ... ) ( ) ( ) ( n n n z f z f z f z f z f (2.1) Agar ) ( ... ) ( ) ( 1 z f z f z s n n    deb belgilasak,    ) ( ) ( ) ( z s z f z R n n  ... ) ( ) ( 2 1     z f z f n n (2.3) ga (2.1) qatorning qoldiq hadi deyiladi. Teorema. (Veyershtrass teoremasi). Agar E sohada (1.1) qatorning barcha hadlarning moduli   1n na musbat hadli yaqinlashuvchi sonli qator hadlaridan katta bo`lmasa, u holda (1.1) qator tekis yaqinlashuvchi bo`ladi. n n a z f ) ( Teorema. Agar E da barcha hadlari uzliksiz bo`lgan (1.1) qator tekis yaqinlashuvchi bo`lsa, u qatorning yig`indisi     1 ) ( ) ( n n z f z f ham E sohada uzluksiz bo`ladi. 3. Darajali qatorlar Funksional qatorlarning xususiy ko`rinishi bo`lgan darajali qatorlar amalyotda ko`proq ishlatiladi. Ushbu ko`rinishdagi. ... ) ( ... ) ( ) ( 2 2 1 0         n n a z C a z C a z C C (3.1) yoki ... ... 2 2 1 0      n nz C z C z C C (3.2) qatorlar darajali qatorlar deyiladi. Bunda   i a   , n n n ib a C   kompleks sonlardir. Teorema. (Abel teoremasi). Agar (3.1) qator biror nuqtada yaqinlashuvchi bo`lsa, bu qator a z a z    0 doiraning hamma ichki nuqtalarida absolyut yaqinlashadi (13-chizma). Natija. Agaar (3.1) qator biror 0z z nuqtada uzoqlashuvchi bo`lsa a z a z    0 tegsizlikni qanoatlantiruvchi ixtiyoriy nuqtada uzoqlashuvchi bo`ladi.

23-misol n n n z) ( 1   qator ixtiyoriy nuqtada absolyut yaqinlashuvchi, chunki z har qanday bo`lsa ham biror n katta raqamdan boshlab 2 1  n z bo`ladi, yoki 2 1   n n n n z n z ,   12 1 n n qator yaqinlashuvchi. Umuman (3.1) yoki (3.2) ko`rinishidagi darajali qatorlaring yaqinlashish doirasining radiusi Dalamder – Adamar formulasi yordamida topiladi. 1. Koshi formulasi: n n n C L R    lim 1 1 (3.3) 2. Dalamber formulasi: 1 lim 1     n n n c c L R (3.4) 3. Koshi-Adamar forulasi: n n n C R   lim 1 (3.5) bo`lsa, R z  yaqinlashish doirasi bo`ladi. 24-misol. n n in z        1 qatorining yaqinlashish radiusini toping. Yechish. .0 1 lim ) ( 1 lim lim , ) ( 1         in in c L in C n n n n n n n n n Demak, qatorning yaqinlashish radiusi (sohasi):    0 1 1 L R bo`lgani uchun yaqinlashish sohasi butun kompleks tekislikdan iborat. 25-misol. n n inz e   1 qatorini yaqinlashish sohasini toping. Yechish. in n e C  , ,1 lim lim       i i n n in n e e e L 1   i i e e R , 1 1   L R , 1 z bo`lgani uchun yaqinlashish sohasi birlik doiraning ichki nuqtalaridan iborat. 4. Kompleks hadli Teylor va Makloren qatorlari

Agar ) (z f W  funksiya biror a nuqtaning atrofida analiktik bo`lsa a z ga nisbatan musbat darajali quyidagi qatorga yoyish mumkin:               0 2 2 1 0 ) ( ... ) ( ... ) ( ) ( ) ( n n n n n a z C a z C a z C a z C C z f (3.1) Bundan ),.... ( ),..., ('' ), (' )( z f z f z f n larni topib, uning a z nuqtadagi qiymatilarini topsak, ular quyidagicha bo`ladi: ),.... ('' !2 1 ), (' !1 1 ), ( 2 1 0 a f C a f C a f C    Bularni (3.1) tenglikka qo`ysak:               1 )( )( 2 ) ( ! ) ( ... ) ( ! ) ( ... ) ( !2 ) ('' ) ( !1 ) (' ) ( )( n n n n n a z n a f a z n a f a z a f a z a f a f z f (4.1) Teylor qatori hosil bo`ladi. Agar 0a bo`lsa (4.1) tenglikdan Makloren qatori ni hosil qilamiz:    1 )( ! )0( )( n nn z nf zf (4.2). n C larni Koshining ushbu integral forumlalaridan topish mumkin:      ! ) ( ) ( ) ( 2 1 )( 1 n a f a z dz z f i C n n n  (4.3), ,... ,...,2,1,0 k n  (4.1) Teylor qatori R a z   (4.4) doirada, (4.2) Maklaren qatori esa R z  (4.5) doirada yaqinlashuvchi bo`ladi. Ko`pgina masalalarni yechishda quyidagi elementar funksiyalarning yoyilmalaridan foydalanishga to`g`ri keldi: 1.            0 3 2 ! ... ! ... !3 !2 1 n n n z n z n z z z z e (4.6) 2.                0 1 2 1 2 3 )!1 2( )1 ( ... )!1 2( )1 ( ... !3 sin n n n n n n z n z z z z (4.7) 3.            0 2 2 2 )! 2( )1 ( ... )! 2( )1 ( ... !2 1 cos n n n n n n z n z z z (4.8) 4.               1 1 1 2 )1 ( ... )1 ( ... !2 ) 1 ln( n n n n n n z n z z z z (4.9) 5.                  0 1 2 1 2 1 3 1 ,1 2 )1 ( ... 1 2 )1 ( ... !3 n n n n n z n z n z z z arctgz (4.10)

$6.               ... ! )1 ( ...)1 ( ... !2 )1 ( 1 ) 1( 2 nz n n z z z                    1 . \ ,1 , ! )1 ( ...)1 ( 1 n n N R z z n n     (4.11) 26-misol. Berilgan funksiyani darajali qatorga yoying. a) z z f 2 cos ) (  , b) 2) 1( 1 ) ( z z f   Yechish. a) (4.8) formuladan foydalansak:           0 6 4 2 )! 2( ) 2( )1 ( ... !6 ) 2( !4 ) 2( !2 ) 2( 1 2 cos n n n n z z z z z b) ... )1 ( ... 3 2 1 ...)' ... 1( 1 1 ) 1( 1 )( 1 2 2 '                        n n n z n nz z z z z z z z z f 5. Manfiy darajali qatorlar. Loran qatori Ta`rif. a z ning manfiy darajalari bo`yicha yoyilgan ushbu qator                1 2 2 1 1 ) ( ... ) ( ... ) ( ) ( n n n n n a z b a z b a z b a z b (5.1) ga manfiy darajali qator deyiladi. Bu qatorning yaqinlashish sohasi r a z   doira tashqarisidan iborat. Bunda 1 lim    n n n b b r (5.2) 27-misol.     1 ) ( n n n iz e bo`lsa , yaqinlashish radiusi topilsin. Yechish. e i e i e i e b b r n n n n n n n n            1 lim lim 1 1 1 demak, e z  yaqinlashish sohasi bo`ladi. Ta`rif. Ushbu ko`rinishdagi             n n n n n n C a z C a z C )1 ( ) ( ... ) ( 1 ... ) ( ... ) ( ) ( ) ( ) ( ... ) ( 2 2 1 0 1 1 2 2 )1(                       n n n a z C a z C a z C C a z C a z C a z ($

5.3) qator Loran qatori deyiladi , bunda1 1 2 )1( )1( 1 ) ( ) ( ... ) ( ... ) ( ... ) (                        a z C a z C a z C a z C a z C Q n n n n n n n (5.4) ga Loran qatorining bosh qismi deyiladi va ... ) ( ... ) ( ) ( ) ( 2 2 1 0 0              n n n n n a z C a z C a z C C a z C P (5.5) ga Loran qatorining to`g`ri qismi deyilib, r a z   da yaqinlashadi. Shuning uchun Loran qatori R a z r    (5.6) halqada yaqinlashuvchi bo`ladi. Loran qatorining koeffitsientlarini     1 ) ( ) ( 2 1 n n a z dz z f i C  (5.7) formula bo`yicha ham topish mumkin.  esa halqaga tegishli ixtiyoriy a markazli aylanadan iborat. 28-misol.          0 1 ! ) ( ) ( sin n n n n n i z i z in da Loran qatorining yaqinlashish sohasi aniqlansin. Yechish. a) . 0 1 1 0 1 lim ! )!1 ( lim , ! ) ( 0               L R n n n L n i z p n n n n Demak, R i z   b) i e e z i e e in i z in Q z z n n n n 2 sin, 2 sin,) ( sin 1           1 1 lim lim )1 sin( sin lim )1 ( lim )1(2 2 1 )1(                        n n n n n n n n n n e e e e e e i n in n C n C r , e e e e e e n n n n n           1 1 lim )1 (2 2 1 . Demak,    i z e 29-misol. 3 2,)3 )(2 ( 1 ) (      z z z z f halqada Loran qatoriga yoying. Yechish. Buning uchun berilgan funksiyani eng sodda kasrlarga ajratib olamiz 2 ),2 ( )2 ( 1 3 2 )3 )(2 ( 1             z z B z A z B z A z z bo`lganda 3 ,1    z A bo`lganda .1 B Berilgan halqaga binoan ish ko`ramiz:

a) 2  z , ya`ni 1 2  z bo`lishi uchun quyidagi ko`rinishda yozamiz:                            1 1 3 2 2 ... 2 2 2 1 1 2 1 1 1 2 1 n n n z z z z z z z Z : b) 3  z , ya`ni 1 3 z bo`lishi uchun quyidagi ko`rinishda yozamiz              0 3 3 1 3 1 1 .3 1 3 1 3 1 n n z z z z Demak,                   1 0 3 3 1 2 2 1 )3 )(2 ( 1 n n n n z z z z . Bulardan birinchisi qatorning bosh qismi bo`lib, ikkinchisi esa to`g`ri qismidir. Agar (5.4) qator r a z   da yaqinlashuvcgi bo`lsa, ya`ni markazi a z nuqtada radiusi r bo`lgan aylanada, (5.5) qator R a z   aylanada yaqinlashuvchi bo`lsa, u vaqtda, agar: 1) R r bo`lganda, (5.3) qator hamma joyda uzoqlashuvchi; 2) R r bo`lganda, (5.3) qator R a z r    halqada yaqinlashuvchi; Bu yerda 0r ,  R 0

O'xshashlar

Kompleks sonlar nazariyasi 2

Kompleks sonlar 2

Kompleks sonlar

Комплекс сонлар Kompleks sonlar

Qoldiqlar nazariyasi 2