Kompleks argumentli funksiyalar ularning limiti va uzliksizligi - Algebra - Referatlar

Kompleks argumentli funksiyalar ularning limiti va uzliksizligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

517 KB

Ko'chirib olish

Kompleks argumentli funksiyalar ularning limiti va uzliksizligi Reja: 1. Kompleks argumentli funksiya tushanchasi . 2. Funksiya limiti. 3. Funksiyaning uzluksizligi

Kompleks argumentli funksiya tushanchasi . C da biror E to’plam berilgan bo’lsin: C E  . 1-ta’rif. Agar E to’plamdagi har bir z kompleks songa biror f qoida yoki qonunga ko’ra bitta W kompleks son mos qo’yilgan bo’lsa E to’plamda funksiya berilgan deb ataladi va u W z f  : yoki  z f W  kabi belgilanadi. Bunda E funksiyaning aniqlanish to’plami, z -erkli o’zgaruvchi yoki funksiya argumenti, f esa z o’zgaruvchining funksiyasi deyiladi. Aytaylik, z f W  funksiya biror E ( C E  ) to’plamda berilgan bo’lsin, ya’ni f qoidaga ko’ra har bir E iy x z    songa bitta ) , ( R v R u iv u W     son mos qo’yilgan bo’lsin. Demak, ) ( iy x f iv u W     Keyingi tenglikdan ) , ( ,) , ( y x v v y x u u   bo’lishi kelib chiqadi. Demak , E to ’ plamda z f W  funksiyaning berilishi shu to ’ plamda x va y haqiqiy o ’ zgaruvchilarning ,) , ( ,) , ( y x v v y x u u   funksiyaning berilishidek ekan. Odatda , ,) , ( y x u u funksiya z f funksiyaning haqiqiy qismi , ,) , ( y x v v esa z f ning mavxum qismi deyiladi : ) ( Im ) , ( ) ( Re ) , ( z f y x v z f y x u   Misol. Ushbu

5 3 )(    z z z ffunksiyaning haqiqiy va mavxum qismlarini toping. iv u z f iy x z     )( ,           5 3 5 3 iy x iy x z z iv u                 2 25 5 3 y x iy x iy x 25 10 2 25 10 15 8 2 2 2 2 2 2           x y x y i y x x y x Demak,   ) , ( y x u u 25 10 15 8 2 2 2 2       y x x y x   ) , ( y x v v 25 10 2 2 2    x y x y Erkli z o ’ zgaruvchi E to ’ plamda o ’ zgarganda z f W  funksiyaning mos qiymatlaridan iborat to ’ plam  E iy x z iv u zf F       : )( bo’lsin. Odatda, bu to’plam funksiya qiymatlari to’plami deyiladi. Demak, E to’plamda z f W  funksiyaning berilishi Oxy-kompleks tekislikdagi F to’plamga aks ettirishdan iborat ekan. Shu sababli z f W  funksiyani E to’plamning F to’plamga akslantirish deb ham yuritiladi. Faraz qilaylik, z f W  funksiya C E  to’plamda berilgan bo’lib,   EzzfF  :)( bo’lsin. So’ngra C F  to’plamda o’z navbatida biror   W    funksiya berilgan bo ’ lsin . Natijada , E to ’ plamdan olingan har bir z ga F to ’ plamda bitta W son ( W z f  : ) va F to ’ plamdan olingan bunday W songa bitta  son    W: mos qo ’ yiladi :   W z f Demak, E to’plamdan olingan har bir z ga bitta C son mos q o ’yilib,  z funksiya hosil bo’ladi.Bunday funksiya murakkab funksiya deyiladi va  )(z f   

kabi belgilanadi .z f W  funksiya E to ’ plamda berigan bo ’ lib , F esa shu funksiya qiymatlaridan iborat to ’ plam bo ’ lsin :  E z z f F   :)( F to ’ plamdan olingan har bir W songa E to ’ plam bitta z son mos qo ’ yilishini ifodalovchi funksiya z f W  funksiyaga nisbatan teskari funksiya deyiladi va ) (1W f z   kabi belgilanadi . Faraz qilaylik z f W  funksiya C E  to ’ plamda berilgan bo ’ lsin . 2- ta ’ rif . Agar z argumentning E to ’ plamdan olingan turli qiymatlarida ) (z f funksiyaning mos qiymatlari ham turlicha bo ’ lsa , ya ’ ni ) ( ) ( 2 1 z f z f  tenglikdan 2 1 z z  tenglik ) , ( 2 1 E z z  kelib chiqsa , ) (z f funksiya E to ’ plamda bir yaproqli funksiya deyiladi . Misol . Ushbu 1 1 ) (   z z f funksiyaning  1| :|    z C z E to’plamda bir yaproqli bo’lishini ko’rsating. Aytaylik, ) , ( 2 1 E z z  uchun ) ( ) ( 2 1 z f z f           1 1 1 1 1 1 2 1 2 1 z z z z 2 1 z z  Demak, ) ( ) ( 2 1 z f z f   2 1 z z  Bu esa berilgan funksiyaning E da bir yaproqli ekanini bildiradi. Funksiya limiti. Faraz qilaylik z f W  funksiya C E  to’plamda berilgan bo’lib, 0z nuqta E to’plamning limit nuqtasi bo’lsin. 3-ta’rif . Agar 0    son uchun shunday  0     son topilsaki, z argumentning 0<|z - 0z |<  tengsizlikni qanoatlantiruvchi barcha z  E qiymatlarida   A z f tengsizlik bajarilsa, A kompleks son ) (z f funksiyaning 0z z dagi limiti deb ataladi va A z f z z   ) ( lim 0 kabi belgilanadi. ,  i A   ) , ( ) , ( ) ( y x iv y x u z f   va 0 0 0 iy x z   bo’lsin. 1-teorema :  z f W  fuktsiyaning 0z z da A limitga, A z f z z   ) ( lim 0

ega bo’lishi uchun    ) , ( lim 0 0 y x u y y x x     ) , ( lim 0 0 y x v y y x x bo’lishi zaur va etarli. Isbot. Zarurligi . Aytaylik, A z f z z   ) ( lim 0 bo’lsin. Limit ta’rifiga binoan 0    , olinganda ham   0     ki, z argumentning 0<| z - 0z |<  tengsizlikni q anoatlantiruvchi barcha z  E qiymatlarida   A z f tengsizlik bajariladi. Ravshanki,    20 20 0 y y x x z z                ) , ( ) , ( ) ( y x vi y x u A z f bo’lib, | z - 0z |<  bo’lishidan       0 0 , y y x x bo’lishi kelib chiqadi. Ikkinchi tomondan quyidagi         A z f A z f y x u ) ( ) ( Re( ) , (         A z f A z f y x v ) ( ) ( Im( ) , ( tengsizliklar o’rinli bo’ladi. Demak, 0    ,   0    ki,       0 0 , y y x x bo’lganda    ) , ( y x u    ) , ( y x v tengsizliklar bujariladi. Bu esa     ) , ( lim 0 0 y x u y y x x ,     ) , ( lim 0 0 y x v y y x x ekanligini bildiradi. Etarliligi , Aytaylik,

    ) , ( lim 0 0 y x u y y x x,     ) , ( lim 0 0 y x v y y x x bo’lsin. Limit ta’rifiga asosan, 0    , olinganda ham, 2  ga ko’ra 0  ki, 0 0 0 0 ,       y y x x tengsizliklarni qanoatlantiruvchi y x,  da 2 ) , (     y x u 2 ) , (     y x v tengsizliklar bajariladi. Bulardan foydalanib topamiz:             ) ) , ( ( ) , ( ) ( ) , ( ) , ( ) (     y x vi y x u i y x iv y x u A z f              2 2 ) ) ,(( ) ,( 2 2 2 2 y x v y x u Demak , A z f z z   ) ( lim 0 . Terema isbot bo ’ ldi . Aytaylik , ) (z f hamda ) (z g funksiyalar C E  to ’ plamda berilgan bo ’ lib , z 0 nuqta E to ’ plamning limit nuqtasi bo ’ lsin . Agar A z f z z   ) ( lim 0 , B z g z z   ) ( lim 0 bo’lsa, u holda   0 lim ( ) ( ) z z f z g z A B       0 lim ( ) ( ) z z f z g z A B     0 ( ) lim ( 0) ( ) z z f z A B g z B    bo’ladi. Funksiyaning uzluksizligi . Faraz qilaylik, z f W  funksiya C E  to’plamda berilgan bo’lib, E z 0 nuqta shu to’plamning limit nuqtasi bo’lsin. 4-ta’rif. Agar 0    , son uchun shunday  0     son topilsaki, z arumentning   0z z tengsizlikni qanoatlantiruvchi barcha z  E qiymatlarida   ) ( ) ( 0z f z f

tengsizlik bajarilsa, ) (z f funksiya z 0 nuqta da uzluksiz deb atalada va quyidagicha belgilanadi ) ( )( lim 0 0 z f z f z z   , Odatda, z-z 0 ayirma funksiya argumentning orttirmasi deyiladi va 0z z z    kabi belgilanadi. Ushbu ) ( ) ( 0z f z f  ayirma esa, funksiya orttirmasi deyiladi va  f ) ( ) ( 0z f z f  kabi belgilanadi. 5-ta’rif . Agar 0  z da f ham nolga intilsa, yani 0 lim 0    f z bo’lsa, ) (z f funksiya z 0 nuqta da uzluksiz deyiladi. 6-ta’rif . Agar ) (z f funksiya E to’plamning har bir nuqta sida uzluksiz bo’lsa, ) (z f funksiya E to’plamda uzluksiz deyiladi. Misol. Ushbu )0 ( 1 )(   z z zf funksiyaning ixtiyoriy )0 ( 00   z C z nuqta da uzluksiz bo’lishini kursating. )0 ( 0 0    z C z nuqtani olaylik. ) ( 1 1 ) ( ) ( 0 0 0 0 0 0 z z z z z z z z f z z f f           0 ) ( lim lim 0 0 0 0        z z z z f z z Demak, berilgan funksiya )0 (0 0    z C z nuqtada uzluksiz. 2-teorema. z f W  funksiyaning z 0 nuqtada uzluksiz bo’lishi uchun ) , ( ) ( Re y x u z f  ) , ( ) ( Im y x v z f  funksiyaning  0 0,y x nuqtada uzluksiz bo’lishi zarur va etarli. Bu teorema ham 1-teoremaga o’xshash isbotlanadi. Xossalari: 1) Agar ) (z f va ) (z g funksiyalar z 0 nuqtada uzluksiz bo’lsa,

) (z f ) (z g , ) (z f  ) (z g , )0 ) ( ( ) ( ) (  z g z g z f funksiyalar ham z 0 nuqtada uzluksiz bo’ladi. 2) Agar ) (z f funksiya yopiq D to’plamda uzluksiz bo’lsa, funksiya D da chegaralangan bo’ladi, ya’ni shunday o’zgarmas ) (   M M son mavjudki,   z D uchun M z f ) ( bo’ladi. 3) Agar ) (z f funksiya yopiq D to’plamda uzluksiz bo’lsa, funksiya moduli D da o ’zining ani q yu q ori hamda ani q quyi chegaralariga erishadi, ya’ni shunday 2 1,z z D nuqtalar topiladiki,  z D uchun ) ( ) ( 1z f z f  ) ( ) ( 2z f z f  bo’ladi. 4) Agar ) (z f funksiya z 0 nuqtada uzluksiz bo’lsa, | ) (z f | funksiya ham shu z 0 nuqta da uzluksiz bo’ladi. z f W  funksiya C E  to’plamda berilgan bo’lsin. 7-ta’rif: Agar 0    son uchun shunday  0     son topiladiki, E to’plamning 0<| z ' - 0z ''|<  tengsizlikni q anoatlantiruvchi  z ', z ''  E nuqtalari uchun   )''( )'( z f z f tengsizlik bajarilsa, ) (z f funksiya E to’plamda tekis uzluksiz deyiladi. 3-teorema : ( Kantor teoramasi ) Agar ) (z f funksiya chegaralangan yopiq to’plamda uzluksiz bo’lsa, funksiya shu to’plamda tekis uzluksiz bo’ladi.

Adabiyоtlar : 1. Шабат Б.В. Введение в комплексный анализ. 2-nashri, 1- ч .- М , “ Наука ”, 1976. 2. Xudoyberganov G., Vorisov A., Mansurov X. Kompleks analiz. (ma’ruzalar). T, “Universitet”,1998. 3. Sadullaev A., Xudoybergangov G., Mansurov X., Vorisov A., Tuychiev T. Matematik analiz kursidan misol va masalalar to’plami. 3-qism (kompleks analiz) “O’zbekiston”,2000. 4. Волковыский Л.И., Лунц Г.Л., Араманович И.Г. Сборник задач по теории функций комплексного переменного. 3- nashri . – М. “Наука”, 1975.

O'xshashlar

Kompleks o`zgaruvchili funksiya va uning limiti

Mоnоtоn funksiyalar va ularning diffеrеnsiallanuvchanligi

Uzluksiz funksiyalar va ularning хоssalari. Uzluksiz funksiyalar kеtma-kеtligi

Sodda elementar funksiyalar, ularning xossalari va grafigi

Funksiyaning limiti