Eyler va Gamilton graflari - Algebra - Referatlar

Eyler va Gamilton graflari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

70.5 KB

Ko'chirib olish

Eyler va Gamilton graflari Graf, uch, qirra, sikl, Eyler zanjiri, Eyler sikli, Eyler graft, yarim Eyler graft, oriyentirlangan Eyler yo 4i, oriyentirlangan Eyler graft, Flyori algoritmi, Gamilton zanjiri, Gamilton sikli, Gamilton graft, yarim Gamilton graft, kommivoyajer masalasi. Eyler graflari. Graflar nazariyasining shakllanishi Kyonig- sberg ko'priklari haqidagi masala bilan bog'liq ekanligi yaxshi malum. L. Eyler 1736-yilda bu masalaning yechimga ega emasligini isbotladi. U graflar nazariyasining ancha umumiy hisoblangan quyidagi savoliga ham javob topdi: qanday shartlar bajarilganda, bog'lamli grafda barcha qirralardan faqat bir marta o'tadigan sikl mavjud bo'ladi? Grafning har bir qirrasidan faqat bir marta o'tadigan zanjir Eyler zanjiri, deb ataladi. Yopiq Eyler zanjiriga (ya'ni Eyler sik~ liga) ega graf Eyler graft, deb ataladi. Agar grafda yopiq bo'lmagan Eyler zanjiri topilsa, u holda bunday graf yarim Eyler graft, deb ataladi. 1-teorema. Bog'lamli graf Eyler graft bo'lishi uchun undagi barcha uchlarning darajalari juft bo 'lishi zarur va yetarlidir. Isboti. Zarurligi. G Eyler grafida C—Eyler sikli bo'lsin. U holda С sikl bo'ylab harakatlanganda grafning har bir uchidan o'tish uchun bir juft qirradan foydalaniladi — bu qirralardan bin uchga kirish uchun, ikkinchisi esa uchdan chiqish uchun zarur bo'ladi. Bu yerda har bir uch darajasining juftligi С sikldagi har bir qirraning bir marta uchrashi mumkinligidan kelib chiqadi. Yetarliligi. Endi G grafning har bir uchi darajasi juft bo'lsin, deb faraz qilamiz. G graf bog'lamli bo'lgani uchun undagi har bir uchning darajasi ikkidan kichik emas.Ma'lumki, agar grafda har bir uchning darajasi ikkidan kichik bo'lmasa, u holda bunday graf tarkibida sikl mavjud (ushbu bobning 4-paragrafidagi 1-teore- maga qarang).

Demak, G grafning qirralaridan tashkil etilgan qandaydir C 2 sikl bor. Bu siklni uning ixtiyoriy v, uchidan boshlab quramiz. Dastlab v, uchga insident bo'lgan ixtiyoriy bir qirrani tanlab, bu qirra bo'ylab harakatlanamiz va uning boshqa uchiga o'tamiz. Har safar, imkoniyati boricha, yangi qirra tanlab va bu qirradan o'tib, uning boshqa uchiga boramiz. Shuni ta'kidlash zarurki, bunday o'tishlar jarayonida faqat qirraning yangisini tanlashga harakat qilinadi, uchlar esa istalgancha takrorlanishi mumkin. Har bir uchga insident qirralar soni juft bo'lgani uchun C x siklni qurish jarayoni faqat v x uchga borgandagina tugaydi. Bu yerda ikki hoi bo'lishi mumkin: 1) C x sikl G grafning barcha qirralaridan o'tadi yoki 2) C x sikl G grafnir.p barcha qirralaridan o'tmaydi. , Birinchi holda teorema isbotlandi deyish mumkin. Ikkinchi holda G grafdan C x siklga tegishli barcha qirralarni olib tashlaymiz va natijada hosil bo'lgan grafni C x deb belgilaymiz. Bu yerda yakkalanib qolgan uchlarni olib tashlash yoki olib tashlamaslik muhim emas. Agar yakkalanib qolgan uchlar olib tashlanmasa, natijada bog'lamli bo'lmagan G x grafni hosil qilishimiz ham mumkin.Grafdan qirralarni bunday olib tashlash amali, tabiiyki, grafning qirralari sonini kamaytiradi, lekin grafdagi uchlarning darajalari juftligi xossasini o'zgartirmaydi. G grafning bog'lamliligiga ko'ra, C x sikl va G x graf hech bo'lmasa, bitta umumiy uchga ega bo'lishlari kerak. Shu sababli, C, siklda G x grafning qirralariga ham insident bo'lgan qandaydir v 2 uch bor. Bu v uchdan boshlab faqat G x grafning qirralaridan tashkil topgan yangi С siklni qurish mumkin. С siklni qurish jarayoni faqat v 2 uchga kelib tugashi mumkin. Oldin qurilgan C x siklni ikki qismga ajratamiz: 1) Cj siklning Vj uchidan boshlanib v 2 uchida tugovchi qismi (bu oddiy zanjirni C,(Vj,v 2 ) bilan belgilaymiz) va 2) Cj siklning v 2 uchidan boshlanib, v } uchida tugovchi qolgan qismi (CfavJ). Agar C 2 sikl Eyler sikli bo'lsa, teoremaning tasdig'i isbotlandi desa bo'ladi.Aks holda yuqorida bayon etilgan jarayonni takrorlaymiz.

Berilgan G grafdagi qirralar soni chekli bo'lganligidan, bu jarayon chekli jarayondir.Bu jarayonni yetarlicha takrorlagandan so'ng, albatta, u Eyler siklini qurish bilan yakunlanadi.■ 1-natija. Bog'lamli graf yarim Eyler graft bo'lishi uchun undagi ikkitadan ко 'p bo 'Imagan uchning darajalari toq bo lishi zarur va yetarlidir. Isboti 1-teoremaning isbotidan ba'zi o'zgartirishlar natijasida hosil qilinishi mumkin.■ 1-teorema asosida Kyonigsberg ko'priklari haqidagi masalaning (ushbu bobning 1-paragrafiga qarang) yechimi mayjud emas, degan xulosaga kelamiz, ya'ni Kyonigsberg shahrining ixtiyoriy qismida joylashgan uydan chiqib, Pregel daryosi ustiga qurilgan yetti ko'prikdan faqat bir martadan o'tgan holda yana o'sha uyga qaytib kelish mumkin emas. Oriyentirlangan graflarda oriyentirlangan Eyler yo'lini izlash bilan shug'ullanish mumkin. Har bir yoydan faqat bir marta o'tadigan yo'l oriyentirlangan Eyler yo'li, deb ataladi. Tarkibida oriyentirlangan Eyler yo'li bor bo'lgan oriyentirlangan graf oriyen tirlangan Eyler grafi, deb ataladi. Endi qirralari soni n ga teng bo'lgan berilgan Eyler grafida Eyler zanjirini tuzishning Flyori algoritmini 1 keltiramiz. Bualgoritmga ко 'ra, grafning qirralari Eyler siklida uchrashi tartibi bo'yicha 1 dan n gacha raqamlab chiqiladi. Berilgan Eyler grafi uchun Flyori algoritmiga binoan quyidagi ikkita qoida asosida ishlar ketma-ket bajariladi: 1. Grafning ixtiyoriy v uchidan boshlab, bu uchga insident bo'lgan istalgan qirraga (masalan,^ qirraga) 1 raqami beriladi. Bu qirra grafdan olib tashlanadi va v uchdan V uchga (ya'ni olib tashlangan qirraga insident uchga) o'tiladi. 2. Oxirgi o'tishdan oldingi o'tish natijasida hosil bo'lgan uch w bo'lsin va oxirgi o'tishda biror qirraga к raqami berilgan deylik. w uchga insident istalgan qirra imkoniyati boricha shunday tanlanadiki, bu qirrani olib tashlash grafdagi bog'lamlilikni buzmasin. Tanlangan qirraga navbatdagi (k+l) raqami beriladi va bu qirra grafdan olib tashlanadi. ■

Flyorialgoritmigako ' ra , ishyuritishEylergrafiuchundoimocheklijarayonekanligivabujarayondoimografdanb archaqirralarningolibtashlanishi , ya ' niEylerzanjirinituzishbilantugashiisbotlangan . Shunihamta ' kidlashkerakki , Flyorialgoritminiqo ' llashjarayonidaqirralarnitanlashimkoniyatlariko ' pbo ' lganiuchu n , bundayvaziyatlarda , algoritmniqo ' llashmavjudEylersikllaridanbirinitopishbilancheklanadi . Tushu - narliki , Flyorialgoritminitakrorqo ' llab ( bundaqirralarnitanlashjaroyonialgoritminiawalgiqo ' llashlardagidekaynantakror - lanmasligikerak ) grafdamavjudbo ' lganbarchaEylersikllarinitopishmumkin . 1-misol. 1-shaklda tasvirlangan grafni qaraymiz.Awalo, bu grafning Eyler grafi bo'lishi shartini, ya'ni 1-teorema shartlarining bajarilishini tekshiramiz. Berilgan grafda to'qqizta uch bo'lib, 1, 3, 7, 9 belgili uch- larning darajasi ikkiga, 2, 4, 6, 8 belgili uchlarning darajasi to'rtga, 5 belgili uchning darajasi esa oltiga teng.Xullas, bu grafdagi barcha uchlarning darajalarijuftdir. Shu- ning uchun, 1-teoremaga ko'ra, 1 - shaklda tasvirlangan graf Eyler grafidir va uning tarkibida Eyler sikli mavjud. Berilgan grafga flyori algo ritmini qo'llab, mavjud Eyler sikl laridan birini aniqlaymiz. Dastlabki uch sifatida grafdagi 1 belgili uch olingan bo'lsin. Bu uchdan ikki yo'nalishda: (1;2) qirra bo'ylab yoki (1;4) qirra bo'ylab harakatlanish mumkin. Masalan, (1;2) qirra bo'ylab harakatlanib 2 belgili uchga o'tamiz. Endi harakatni 3 yo'nalishda: yo (2;3) qirra bo'ylab, yo

(2;4) qirra bo'ylab, yoki (2;5) qirra bo'ylab davom ettirish mumkin. Aytaylik, (2;3) qirra bo'ylab harakatlanib 3 belgiliuchgao ' tganbo ' laylik . Shuusuldadavometishmumkinbo ' lganEylersikllaridanbirini , masalan , quyidagisiklnihosilqilamiz : ((1,2), (2,3),(3,5), (5,4), (4,6), (6,9), (9,8), (8,6), (6,5),(5,8), (8,7), (7,5), (5,2), (2,4),(4,1)). ■ Gamilton graflari. Graflar nazariyasining natijalari muayyan shartlarni qanoatlantiravchi marshratlarni topish masalasiga kelti-riluvchi bir qator muammolarni hal etishda qo'llanilishi mumkin. Shunday muammolardan biri sifatida Uilyam Gamilton nomi bilan bog'Uq masalani keltiramiz. U. Gamilton dodekaedrni tekshirib, uning har bir uchidan faqat bir marta o'tadigan siklni izlab topgan va shu asosda 1859-yilda «Olam bo'ylab sayohat» nomli o'yirmi topgan. Grafning har bir uchidan faqat bir marta o'tadigan zanjir Gamilton zanjiri, deb ataladi. Yopiq Gamilton zanjiriga (ya'ni Gamilton sikliga) ega graf Gamilton graft, deb ataladi. Agar grafda yopiq bo'lmagan Gamilton zanjiri to- pilsa, u holda bunday graf yarim Gamilton graft, deb ataladi. Oriyentirlangan graflarda ham graf ning har bir uchidan faqat bir marta o'tuvchi oriyentirlangan sikllarni qarash mumkin. Eyler va Gamilton graflari bir-birlariga o'xshash ta'riflansa-da, grafning Gamil ton grafi ekanligini tasdiqlaydigan alomat (mezon) topish masalasi ancha murak- kab hisoblanadi. Hozirgi vaqtgacha graflar nazariyasida grafning Gamilton grafi ekan ligini tasdiqlovchi shartlarni

o'rganish bo'yicha izlanishlar davom etib, bu sohadagi ishlar hanuzgacha dolzarbligini yo'qotmasdan kelmoqda. Qandaydir shartlarga bo'ysunuvchi graflarda Gamilton sikli mavjudligi haqida bir necha tasdiqlar mavjud. Qator hollarda bu tasdiqlarning isbotlari konstraktiv bo'lganligidan, Gamilton siklini tuzishga doir samarali algoritmlar ham yaratilgan.1952-yilda G. E. Dirak 1 quyidagi teoremani isbotladi. 2-teorema (Dirak). Uchlari soni uchtadan kam bo'lmagan grafdagi istalgan uchning darajasi uchlar sonining yarmidan kam bo 'Imasa, bu graf Gamilton grafi bo 'ladi. Isboti 2 . Uchlari soni m > 3 bo'lgan graf berilgan bo'lsin. Bu m grafning istalgan v uchi uchun p(v)>— shart bajarilsa-da, u Gamilton graft bo'lmasin, deb faraz qilamiz. Tabiiyki, istalgan grafga yetarlicha sondagi yangi uchlarni qo'shib olib, bu uchlarning har birini grafdagi har bir uch bilan qirra orqali tutashtirsak, berilgan grafdan Gamilton grafini hosil qilish mumkin. Bu usul bilan berilgan grafdan Gamilton grafini hosil qilish uchun qo'shilayotgan zarur uchlarning minimal sonini к > 0 bilan belgilaymiz. Yuqorida bayon qilingan usulni qo'llash natijasida hosil bo'lgan grafdagi uchlardan tashkil topgan (v v w,v 2 ,...,v^) ketma-ketlikbiron Gamilton sikli bo'lsin, bunda v,,v 2 — berilgan grafning uchlari, w esa qo'shib olingan uchlardan biri. Tushunarliki, v 2 uch Vj uchga qo'shni emas, aks holda siklni tuzishda w uchni ishlatmasUgimiz mumkin bo'lar edi. Bu esa к sonining minimalligiga ziddir. Agar grafdagi Vj uch v l uch bilan qo'shni, v 2 uch esa v 2 uch bilan qo'shni bo'lsa, v 2 uch siklda Vj uchdan bevosita keyingi uch bo'la olmaydi, chunki bu holda (v 1 ,w,v 2 ,...,v 1 ,v 2 ,..., v x ) siklni (v,,v : ,...,v 2 ,v 2 ,...,Vj) siklga almashtirish mumkin. Natijada hosil bo'lgan grafning v 2 uchga qo'shni bo'lmagan uchlari soni v x uchga qo'shni uchlari sonidan kichik emasligi, ya'ni bu son kamida

ga teng ekanligi) ravshan. Boshqa tomondan esa hosilbo'lgan grafning v 2 uchga qo'shni uchlari soni kamida tengligi ko'rinib turibdi. Hosil bo'lgan grafning har bir uchi bir vaqtning o'zida v 2 uchga qo'shni ham, qo'shnimas ham bo'lishi mumkin emasligidan hosil bo'lgan graf uchlarining umumiy soni (m+k) ushbu 2 у +/ с 1= т +2 к sondan kichik emas, ya'ni m+k > m +2k. Oxirgi tengsizlik faqat k=0 bo'lgandagina to'g'ridir. Bu esa k>0 shartiga ziddir. ■ Dirak teoremasi shartlari berilgan grafning Gamilton grafi bo'lishi uchun yetarli, lekin ular zaruriy emas. Bu tasdiq to'g'ri ekanligini 2-shaklda tasvirlangan graf misolida ko'ramiz. Bu grafda sakkizta uch bo'lib (/ и =8>3), har bir v (v = l,8) uchning darajasi 3 ga teng: p (v)=3. Dirak m teoremasidagi p(v)>y shart grafdagi hech qaysi uch uchun bajarilmasa ham, bu grafda (1,2,3,4,5,6, 7,8,1) ko'rinishdagi Gamilton sikli bor bo'lgani uchun u Gamilton grafidir. 1960-yilda O. Ore quyidagi teoremani isbotladi. 3-teorema (Ore). Agar uchlari soni mga (m>2) teng bo'lgan grafdagi qo'shni bo'lmagan ixtiyoriy uchlar darajalari yig'ndisi m dan kam bo 'Imasa, и holda bu graf Gamilton graft bo 'ladi. Isboti o'quvchiga topshiriq sifatida beriladi. 2-misol. 3-shaklda tasvirlangan graflar Gamilton graflariga misol bo'la oladilar.Bir qarashdayoq se- zish mumkinki, bu graflarning har birida bir nechtadan Gamilton sikllari mavjud.Mumkin bo'lgan ba'zi Gamilton sikllari shaklda qa-lin chiziqlar bilan ifodalangan.■

O'xshashlar

Eyler almashtirmalari

Eyler va Ferma teoremalari

Graflarda turg’unlik to’plami. Grafning ichki va tashqi turg’unliklar soni

Graflar nazariyasi

Oddiy differentsial tenglamalarni taqribiy echish usullari. Eyler va runge-kutta usullari