logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Algebra
  4. Chiziqli regressiya. Korrelyatsiya koeffitsienti. Fisher jadvali

Chiziqli regressiya. Korrelyatsiya koeffitsienti. Fisher jadvali

Yuklangan vaqt:

25.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

225.6689453125 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Chiziqli regressiya. Korrelyatsiya koeffitsienti. Fisher jadvali Reja: Kirish. 1. Ekonometrik modellarni baholash. 2. Chiziqli Regressiya. 3. Korrelyatsiya koeffitsienti. Fisher jadvali. Xulosa. Kirish Birinchi darajali budjet mablag‘larini taqsimlovchilarga O‘zbekiston Respublikasining respublika budjetidan (bundan buyon matnda respublika budjeti deb yuritiladi) ushbu Qonunga muvofiq ajratiladigan budjet mablag‘laridan faqat 2023 moliya yili davomida foydalaniladi va ular kelgusi moliya yiliga o‘tkazilmaydi. Birinchi darajali budjet mablag‘larini taqsimlovchilar o‘zining joriy xarajatlarini, shu jumladan davlat rivojlantirish dasturlarini (bundan buyon matnda rivojlantirish dasturlari deb yuritiladi) amalga oshirish uchun ajratilgan mablag‘larni bir rivojlantirish dasturidan boshqa rivojlantirish dasturiga qayta taqsimlashga haqli. “Bir hayotiy haqiqatni ta’kidlamoqchiman – bugun zamon har qachongidan ham tezlashdi. Farovonlik oshgani sayin aholimizning talab va ehtiyojlari ham ortib bormoqda. Mamlakatimiz taraqqiyotini yangi pog‘onaga olib chiqish uchun boshqaruv ham, qonunchilik ham, jamiyatimiz ham o‘zgarishi kerak. Agar shunday qilmasak, muammolarni ko‘rib, ko‘rmaslikka olsak, zamondan orqada qolamiz. Xalqimiz, yosh avlodimiz bizdan rozi bo‘lmaydi. Shu bois, “Avval – inson, keyin – jamiyat va davlat” degan g‘oyani Konstitutsiyamiz va qonunlarimizga ham, kundalik hayotimizga ham chuqur singdirishimiz kerak. Hozirgi kundagi jiddiy sinovlar va bashorat qilib bo‘lmaydigan xavf-xatarlarni yengib o‘tishga qodir bo‘lgan milliy davlatchiligimiz asoslarini mustahkamlashimiz zarur. Shularni e’tiborga olgan holda, Asosiy qonunimizni takomillashtirish ishlari davom ettirilmoqda. Ushbu islohotdan xalqimiz katta o‘zgarishlar kutmoqda. Bugungi kunga qadar bu borada 220 mingdan ziyod taklif kelib tushgani ham buning yaqqol dalilidir. “Jamiyat – islohotlar tashabbuskori” tamoyili asosida barcha masalalar bo‘yicha xalqimiz bilan bamaslahat ish tutamiz. Eng muhimi – har bir vatandoshimiz konstitutsiyaviy islohotlarga daxldor bo‘lishi va   “Bu – mening Konstitutsiyam” , deb yuksak g‘urur va iftixor bilan ayta olishi kerak.” Sh.Mirziyoyev Birinchi darajali budjet mablag‘larini taqsimlovchilar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining (bundan buyon matnda Vazirlar Mahkamasi deb yuritiladi) qaroriga asosan respublika budjetidan ajratiladigan budjet mablag‘larining 10 foizgacha bo‘lgan cheklangan miqdorlarini Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjetidan, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlaridan moliyalashtiriladigan o‘z tasarrufidagi tashkilotlarga yo‘naltirishga haqli. Vazirliklar va idoralarning ichki audit xizmati tegishli rivojlantirish dasturlarining samaradorligi natijalarini tahlil qiladi hamda tahlil natijalari to‘g‘risidagi hisobotlarni hisobot choragidan keyingi oyning 20-sanasiga qadar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga taqdim etadi. Ijtimoiy jihatdan ahamiyatga molik milliy davlat dasturlarini, shuningdek ishlab chiqarish va noishlab chiqarish infratuzilmasini shakllantirishga doir loyihalarni moliyalashtirishni qo‘llab-quvvatlash maqsadida birinchi darajali budjet mablag‘larini taqsimlovchilarga chet el manbalaridan (chet davlatlardan, xalqaro tashkilotlardan, xalqaro moliya va iqtisodiy institutlardan, chet el hukumatlarining moliya tashkilotlaridan) ajratiladigan grant mablag‘larining (bundan miqdorlari va tarmoqlarini O‘zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan mustaqil ravishda aniqlash shartlari (imkoniyatlari) bilan ajratiladigan grant mablag‘lari mustasno) belgilangan miqdorlari ushbu Qonunga o‘zgartish kiritilmasdan ko‘paytiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi birinchi darajali budjet mablag‘larini taqsimlovchilarning respublika budjetidan ajratiladigan mablag‘lardan foydalanish to‘g‘risida, shuningdek rivojlantirish dasturi maqsadli indikatorlarining bajarilish holati to‘g‘risidagi hisobotlarni eshitishni amalga oshiradi. Model – so’zi lotincha modulus so’zidan olingan bo’lib o’lchov,me’yor degan ma’noni anglatadi. Model bu shunday moddiy yoki xayolan tasavvur qilinadigan ob’ektki,qaysiki tadqiqot jarayonida haqiqiy ob’ektning o’rnini shunday bosadi, uni bevosita o’rganish haqiqiy ob’ekt haqida yangi bilimlar beradi. Bir tomondan, modellar oson o’rganiladigan bo’lishi kerak, shuning uchun ular juda murakkab bo’lmasligi kerak. Biroq, ikkinchi tomondan modellarni o’rganishdan olingan xulosalarni haqiqiy ob’ektlarga ham qo’llash lozim, demak, model o’rganilayotgan haqiqiy ob’ektning muhim tomonlarini aks ettirishi kerak. Modellashtirish bosqichlari: 1. Iqtisodiy jarayon har tomolama nazariy, sifat jihatdan tahlil qilinadi va uning parametrlari, ichki va tashqi information aloqalar, ishlab chiqarish resurslari, rejalashtirish davri kabi ko’rsatkichlar aniqlanadi. 2. Bu bosqichda izlanayotgan noma’lum o’zgaruvchilar qaysi, qanday maqsadi ko’zda tutadi, natijada nimlarga olib keladi kabi savollar aniqlangan bo’lishi kerak. 3. Modellashtirilayotgan jarayonning iqtisodiy-matematik modeli tenglamalari va tengsizliklari tizimi shaklida ifodalanadi. 4. Tuzulgan iqtisodiy-matematik modelning miqdoriy yechimini aniqlaydigan usul tanlanadi. 5. Masalani yechish uchun kerakli bo’lgan barcha iqtisodiy ma’lumotlar to’planadi. 6. Olingan ma’lumotlar statistic tahlil qilinib, EHMda tanlangan usul va dasturdan foydalanib, qo’yilgan masala yechiladi. 7. Olingan natijalar iqtisodiy tahlil qilinadi va optimal variant tanlanadi. Aproksimatsiyaning o’rtacha hatoligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: A = 1 n ∑ i = 1n| y i − ^ y xi y i | ∙ 100 % A= 1 n∑i=1 n | yi−a0−b0xi yi |∙100 %A ning mumkin bo’lgan qiymati 8-10% dan oshmasligi kerak. Regressiya tenglamasining “Ma’nodorligini” baholash uchun Fisherning F-kriteriyasidanfoydalaniladi. Fisherning F-kriteriyasi miqdori determinatsiya koefsienti bilan quyidagicha bog’langan: Fhaqiqiy = rxy2 1−rxy2 Agar ushbu �� _ �������������� > �� _ �������� tengsizlik o’rinli bo’lsa, regressiya tenglamasi statistic ma’nodor hisoblanadi. Regressiya koeffitsientining tasodifiy xatoligi quyidagi formula bilan aniqlaniladi: Regressiya tenglamasining "a"parametri tasodifiy xatoligi quyidagi formula bilan aniqlaniladi: Chiziqli korrelyatsiya koeffitsientining tasodifiy xatoligi esa formula asosida aniqlaniladi: Regressiya tenglamasi parametrlarining statistik ma’nodorligini baholash Styudent-t kriteriyasi yordamida ham amalga oshirilishi mumkin.ta= a ma ;tb= b mb ;tr= r mr Agar �� belgining topilgan asl qiymatlari uning jadval qiymatidan kata bo ’ lsa ( yani �� _ �� > �� _ �������� ; �� _ �� > �� _ �������� ; �� _ �� > �� _ �������� ) �� va �� parametrlar statistic ma ’ nodor hisoblanadi . Regressiya tenglamasi parametrlarining topilgan qiymatlaridan foydalanib "a“ va "b" parametrlarning ishonchlilik intervallarini toppish mumkin. Ular uchun ishonchlilik intervali quyidagicha aniqlaniladi: ∆ a = a ± t jadv ∙ m a ; ∆ b = b ± t jadv ∙ m b Bashoratlashdagi o’rtacha xatolik quyidagi formula yordamida hisoblanadi: m ´y b = S qol ∙√ 1 + 1 n + ( x b − ´x ) 2 ∑ ( x − ´ x ) 2 ; S qol = ∑ ( y − ^ y) 2 n − 2 Ishonchlilik intervali esa ^y b ±t α m y b ifoda bilan aniqlanadi. Masala: Gentra avtomobili yoshining (ishlab chiqarilgan yiliga nisbatan) unix narxiga bo’lgan ta’sirini o’rganamiz. Ma’lumotlar asosida quyidagilarni aniqlaymiz: 1. Avtomobil yoshining uning narxiga ta’sirini (Korrelyatsiya koefitsiyenti). 2. Bu bog’liqlik (korrelyatsiya) bo’yicha chiziqli tenglamani hosil qilamiz. 3. Fisher jadvaliga ko’ra hosil bo’lgan natijani statistic jihatdan ahamiyatli ekanligini aniqlaymiz. 4. Styudent kriteriyasi bo’yicha a va b parametrlarini sinovdan o’tkazamiz. Chevrolet Cobalt avtomobili N Y X X^2 Y^2 X^2 * Y 1 12 10 100 144 1200 2 14,2 3 9 201,64 127,8 3 17,8 0 0 316,84 0 4 13,1 6 36 171,61 471,6 5 14,8 2 4 219,04 59,2 6 19 1 1 361 19 7 20,1 1 1 404,01 20,1 8 10 8 64 100 640 9 15 6 36 225 540 10 14,6 5 25 213,16 365 Jam i 150.6 42 276 2356.3 3442.7 Y- mashinaning narxi (ming AQSH dollari) X- mashinaning yoshi (ishlab chiqarilgan yiliga nisbatan) O'rganilayotgan xususiyatlar o'rtasidagi bog'liqlik togri chiziqli regressiya tenglama bilan ifodalanishi mumkin ^yx= a+b⋅x yoki y= a+ b x + ε; a va b ni esa quyidagi formula orqali topib olamiz. na +b∑ x=¿ ∑ y a∑ x+b∑ x2=∑ x∗y a≈ 18.378 b ≈ -0.79 Y=18.378-0.79x Bu tenglama regressiya tenglamasi yoki model deb ataladi. rb= n∗∑ xy −∑ x∗∑ y √n∑ x2−(∑ x)2∗√n∑ y2−(∑ y)2  10 ∗ 3442.7 − 42 ∗ 552.9√ 10 ∗ 276 − 42 2 ∗ √ 10 ∗ 2356.3 − ( 150.6 ) 2 ≈ -0.849 demak mashina yoshining uning narxiga bog’liqligi ya’ni korrelyatsiya koeffitsienti 0.849 ekan bundan ko’rinib turibdiki bog’liqlik tog’ri va kuchli. Fisher kriteriyasi formulasi F kr = r 2 1 − r 2 ∗ n − m − 1 m m- bu omillar soni F kr = ( − 0.849 ) 2 1 − ¿ ¿ ¿ ¿ Fisherning formulasidan chiqgan natijani Fisherning jadvali bilan solishtirilib xulosa beriladi. F kr > ¿ ¿ Fjad Agar shu tenglik hosil bo’lsa tuzilgan model statistic jihatdan ma’noga ega hisoblanadi. Agar teskari bo’lsa model jihatdan ahamiyatga ega bo’lmaydi. k 1 -omillar soni k 2 -tanlovlar soni k 2 8=5.32 F jadval =5.32 Demak, y=18.378-0.79x model statistik jihatdan ahamiyatga ega bo’lib chiqdi va ushbu modelni keyingi tekshiruvga yo’naltirsak bo’ladi. Demak bu yerda a va b parametrlarning sinovdan o’tkazamiz buni Styudentning kriteriyasi orqali hisoblaymiz.m b = √ ∑ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ ¿ Chevrolet Cobalt avtomobili   N X Y X^2 Y^2 XY Ŷ = 18.378- 0.79 x (Y- Ŷ )² x-ẍ (x-ẍ)² 1 10 12 100 144 120 10,478 2,46 5,8 33,64 2 3 14,2 9 201,6 4 42,6 16,008 3,32 -1,2 1,44 3 0 17,8 0 316,8 4 0 18,378 0,38 -4,2 17,64 4 6 13,1 36 171,6 1 78,6 13,638 0,28 1,8 3,24 5 2 14,8 4 219,0 4 29,6 16,798 4,09 -2,2 4,84 6 1 19 1 361 19 17,588 1,90 -3,2 10,24 7 1 20,1 1 404,0 1 20,1 17,588 6,15 -3,2 10,24 8 8 10 64 100 80 12,058 4,11 3,8 14,44 9 6 15 36 225 90 13,638 1,89 1,8 3,24 10 5 14,6 25 213,1 6 73 14,428 0,03 0,8 0,64 Jami 42 150. 6 276 2356. 3 552,9 24,62 99,6 o'rtach a 4.2 15.0 6

O'xshashlar

Vaqtli qatorlar yordamida tebranuvchanlikni modellashtirish va prognozlash
Chiziqli va kasr chiziqli funksiyalar
Chiziqli tenglamalar Chiziqli tenglamalar sistemasi
Chiziqli fazolar
Chiziqli akslantirishlar