Chiziqli funkstionallar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

200 KB

Ko'chirib olish

Chiziqli funkstionallar Agar E- chiziqli topologik fazo, K maydon bo’lsa va K E f  : akslantirish uchun K x f x f E y x y f x f y x f          ) ( ) ( , ) ( ) ( ) ( shartlar bajarilsa, u holda f ni funkstional deyiladi. Demak, chiziqli funkstional chiziqli operatorning xususiy holidir, chunki chiziqli operatorning qiymatlar sohasi maydon bo’lsa u operator funkstionalni ifodalaydi. Ko’p hollarda R K  haqiqiy sonlar maydoni bo’lgan holda o’rganamiz. TA’RIF. K E f  : funkstional berilgan bo’lib, ixtiyoriy 0 va har qanday  0x element uchun 0x nuqtaning shunday U atrofi mavjud bo’lsaki, U x shartni qanoatlantiruvchi barcha x elementlar uchun   ) ( )( 0x f x f tengsizlik o’rinli bo’lsa, f funkstionalni uzluksiz deyiladi. Chekli o’lchovli chiziqli topologik fazodagi har qanday chiziqli funkstional uzluksiz ham bo’ladi. Haqiqatdan ham, agar ne e e ,..., , 2 1 vektorlar sistemasi nR fazoning bazisi bo’lsa, har qanday nR x elementini   n i iie x 1  ko’rinishda yozish mumkin. Agar R R f n : chiziqli funkstional bo’lib n i ef i i ,...,2,1 ) (   tengliklar bajarilsa, 1 ) ( 1  n i iiea x f tenglik o’rinli bo’ladi. Agar ) ,...,2,1 ( n i i   sonlar berilgan bo’lsa, (1) tenglik bilan aniqlangan R R f n : akslantirish chiziqli bo’ladi. Demak, (1) tenglik orqali nR fazodagi chiziqli funkstionalning umumiy ko’rinishi aniqlanidi. Shunday qilib, chekli o’lchovli nR fazodagi har qanday chiziqli uzluksiz ham bo’ladi. Lekin, cheksiz o’lchovli fazodagi chiziqli funkstional har doim uzluksiz bo’ladi deb aytish noto’g’ri.

$TEOREMA. R E f  : chiziqli funkstional E fazodagi uzluksiz bo’lishi uchun uning E fazodagi birorta 0x nuqtada uzluksiz bo’lishi etarli. ISBOTI. Aytaylik, R E f  : funkstional E x 0 nuqtada uzluksiz bo’lin va E y ixtiyoriy nuqta bo’lsin. U holda ixtiyoriy 0 uchun shunday 0x nuqtaning atrofidagi U mavjudki,    )0 ( ) ( x f x f бўлганда U x munosabat bajariladi. Demak, )( 0 xyUV  to’plam u nuqtaning atrofi bo’ladi. Agar V z bo’lsa,          ) ( ) ( ) ( )( , 0 0 0 x f y x z f y f z f бўлиб U y x z bajariladi. Demak, V to’plam u nuqtaning izlanayotgan atrofi bo’ladi, ya’ni f funkstional u nuqtada uzluksizdir. U nuqtaning ixtiyoriy ekanligidan f funkstionalning E fazoda uzluksizligini hosil qilamiz. R E f  : chiziqli funkstional bo’lib, biror E x 0 element uchun 0 ) (  x f bo’lsin. U holda   0 )(    x f E x Ef to’plam E ning qism fazosi bo’ladi. Haqiqatdan ham, agar E y x  , bo’lsa, fE y x бўлиб y f x f y x f             , 0 ) ( ) ( ) ( ekanligi kelib chiqadi. R E f  : chiziqli funkstional orqali qurilgan   0 )(    x f E x H to’plamni f funkstionalning yadrosi deyiladi va U ga tegishli har qanday x vektorni yagona tarzda H y E z H z R y z x       , , , )2(   ko’rinishda ifodalash mumkin. Haqiqatdan ham, 0 ) (  z f bo’lsin. U holda z z f x f x y ) ( ) (   vektor N ga tegishli bo’ladi, chunki 0 ) (  y f . Demak, ixtiyoriy E x vektorni z z f x f x y ) ( ) (   H y H E z R zf x f     , \ , )( )(  ko’rinishda yozish mumkin. (2) yoyilmaning yagonaligini ham ko’rsatish mumkin, chunki x elementini yana boshqa usulda H E z H y R y z x \ , , , 1 1 1 1        ko’rinishda yozish mumkin bo’lsa, bundan ) ( ) ( ) ( 1 z f z f x f     tenglikni hosil qilamiz. 0 ) (  z f ekanligini e’tiborga olib, 1 1 y y ва    tengliklarga ega bo’lamiz. Demak, U har qanday vektorni faqat bir usulda H E z H y R y z x \ , ,        shaklda yozish mumkin, ya’ni E fazo   R z z      va N qism fazolarning to’g’ri yig’indisidan iborat. Demak,$ $HRzE  bundan E\N faktor fazoning o’lchovi 1 ga teng ekani kelib chiqadi. Bu fikrning aksi ham o’rinlidir, ya’ni biror E H  1 qism fazo uchun 1 / dim 1 H E bajarilsa, yadrosi N 1 qism fazodan iborat bo’lgan R E f  : funkstional mavjud bo’ladi. Darhaqiqat, E dagi har qanday vektor x ni H z element orqali yagona tarzda H E z H h R h z x \ , ,        ko’rinishda yozish mumkin . Bundan foydalanib, R E f  : funkstionalni ) (x f tenglik bilan aniqlasak, 1 1 )0( H f   tenglik kelib chiqadi. Agar boshqa bir g funkstional uchun ham 1 1 )0( H g   tenglik bajarilsa, u holda g ва f funkstionallar qandaydir o’zgarmasning ko’paytmasiga farq qilishi mumkin, chunki R x f z g x f z g h z g x g           ), ( )( ) ( )( ) ( ) ( munosabat o’rinlidir. Shknday qilib E fazodagi har bir chiziqli funkstionalga E fazoning dimE/H=1 shartni qanoatlantiruvchi bitta qism fazo N va aksincha, E fazoning dimE/H=1 shartni qanoatlantiruvchi har bir N qism fazoga bitta funkstional mos kelishini ko’rsatdik. Agar E chiziqli normalangan fazo bo’lsa, R E f  : funkstionalning normasi ) ( sup 1 x f f x  tenglik bilan aniqlanadi. Isbotlash mumkinki f funkstionalning normasi uchun qo’yidagi tenglik o’rinli  1 ) ( , ,1     x f E x dH ерда бу d f to’plam bilan  orasidagi masofa, ya’ni 1)( inf xf d x . Haqiqatdan ham  1 ) ( , 1    x f E x H to’plamning har qanday elementi x uchun x f x f  1 ) ( munosabat o’rinli, ya’ni f x 1  bajariladi. Agar x x f d inf 1)(   deb belgilash kiritsak, f d 1  tengsizlik kelib chiqadi. Funkstional normasining ta’rifiga asosan ixtiyoriy 0 son uchun shunday x 0 element mavjudki 0 0 ) ( ) ( x f x f   bajariladi. Bundan ) ( ) ( 1 0 0 x f x f   kelib chiqadi. Agar z xf x  )( 0 0 deb belgilasak, 1 ) (  z f bo’lib, H z o’rinlidir.$

Shuning uchun       f z ёки z f 1 1 ) ( bajariladi. Bu erda E ning ixtiyoriy ekanligin e’tiborga olib, f d ва f z z f d 1 1 inf 1 ) (       tengsizlikni hosil qilasi z. Demak, d f 1  bo’ladi. Misollar. 1. S  b a, fazoda berilgan   b a dtt x x f )( ) ( tenglik bilan aniqlangan funkstional chiziqli bo’ladi. Haqiqatdan ham,         b a b a b a dtt y dtt x dtt y x y x f )( )( ) )( ( ) (     b a b a dtt x dtt x x f )( ) )( ( ) (    tengliklar bajarilaji. 2. Normalangan S[0,1] fazoda berilgan ushbu funkstional ham cheklidir. 3. S fazoda berilgan va ushbu tenglik bilan aniqlangan funkstional ham chiziqli bo’ladi.

O'xshashlar

Chiziqli funkstionallar haqidagi Xan-Banax teoremasi

Chiziqli va kasr chiziqli funksiyalar

Chiziqli tenglamalar Chiziqli tenglamalar sistemasi

Chiziqli fazolar

Chiziqli akslantirishlar