- Bosh sahifa
- Referatlar
- Adabiyot
- Uzluksiz ta`lim tizimida o`zbek tilidagi adabiy materiallarni darsdan tashqari ishlar jarayonida o`rganish
Uzluksiz ta`lim tizimida o`zbek tilidagi adabiy materiallarni darsdan tashqari ishlar jarayonida o`rganish
Yuklangan vaqt:
08.09.2022
![Dars(mashg`ulot)dan tashqari ishlar jarayonida o`zbek adabiyoti materiallarini o`rganish shakllari, vositalari va metodlari Umumiy o`rta ta`lim maktablarida o`zbek tili bo`yicha darsdan tashqari ishlarni uyushtirish, shu jarayonda o`quvchilarning nutqini o`stirish muammolari pedagogika fanlari nomzodi G.Muhammadjonova tomonidan o`rganilgan. Uning “Darsdan tashqari mashg`ulotlarda rusiyzabon o`quvchilarning o`zbekcha nutqini o`stirish metodikasi (5-9-sinflar misolida)” mavzusidagi nomzodlik dissertatsiyasi [81] ana shu yo`nalishdagi masalalarga bag`ishlangan dastlabki yirik ishdir. Unda darsdan tashqari ish turlari, ularning mazmuni, nutq o`stirishdagi xizmati birma-bir bayon qilingan. Ayniqsa, adabiy kecha, uchrashuv kabi tadbirlarning adabiy materiallarni, milliy ma`naviyatni o`rganishdagi ahamiyati aniq ko`rsatib o`tilgan. Unda o`zbek tilidan darsdan tashqari ishlar sirasida turli tadbirlar qatori ifodali o`qish to`garagi, drama to`garagi, “O`zbek qo`shiqlari” to`garagi mashg`ulotlari, kitob bilan ishlash, kitobxonlar konferensiyasi kabi ish turlari haqida ham bir qadar so`z yuritilgan. Lekin bu ishda adabiy kecha, adabiy ertalik kabi darsdan tashqari tadbirlarda adabiy materiallarni o`rganishda davom etish, rusiyzabon o`quvchilarning o`zbek tilida kitob o`qishlariga rahbarlik, bu borada yangi pedagogik texnologiyalarni joriy qilish muammolariga kam o`rin ajratilgan. Maktabda adabiyot o`qitishdan maqsad o`quvchilarning ma`naviy dunyosini tarbiyalash, go`zallik haqidagi tushunchalarini boyitish, badiiy ijod haqida bilim berishdan iborat [74,1]. Q.Yo`ldoshev ta`kidlaganidek, talaba badiiy asardan lazzat tuysa, o`zining zavqini keltirgan tasviriy unsurlarni payqay bilsa, chinakam badiiyat namunasi soxta asarlardan ajrata olish malakasini egallayotgan bo`lsagina kitobxonga aylanadi [49,162]. Shunday bo`lgach, ta`lim rus tilida olib boriladigan akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida dars(mashg`ulot)lardan tashqari ishlar jarayonida o`zbek adabiyoti materiallarini estetik zavq olish maqsadi bilan o`rganishga qaratilgan talbirlarning mazmuni va turlari umumta`lim maktablarining 5-9-sinflarida amalga oshirib kelingan shu kabi ishlarning davomi,](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-2.png)
![tadrijiy takomili bo`lishi kerakligi aniq. Ayniqsa, tadbirlarda qilinadigan ma`ruza va chiqishlarning mazmunida ham shu narsalar ko`zda tutilmog`i darkor. Pedagogika fanlari nomzodi S.Adilovaning “O`zbek tili mashg`ulotlarini kompyuter texnologiyasi vositasida tashkil etish” (oliy ta`lim muassasalarining rusiyzabon guruhlarida)” mavzusidagi nomzodlik ishi [4] kompyuter texnologiyasini ikkinchi til ta`limi jarayoniga olib kirishning nazariy asoslari keng va atroflicha bayon etilgan qimmatli tadqiqot sanaladi. Lekin unda adabiy materiallarni o`rganishda axborot texnologiyalaridan foydalanish masalalari maxsus yoritilmagan. Bugungi kunda adabiy ta`limning quyidagi asosiy shakllari belgilanib qoldi: 1. Asarni uni batafsil tahlil qilgan holda sinfda o`rganish. 2. Sinf mashg`ulotlari jarayonida asarlarni sharhli o`rganish. 3. Sinfdan tashqari o`qish uchun mo`ljallangan asarlarni sinfda muhokama qilish. 4. Fakultativ kurslar. 5. Seminarlar. 6. O`quvchilarning mustaqil o`qishlari. “Uroki russkogo yazika i literaturi v natsionalnoy shkole” qo`llanmasida ta`lim shakllariga konsultatsiyalar, ekskursiyalar, praktikumlar, uy ishlari ham kiritiladi . “Adabiyot o`qitish metodikasi”da adabiyot o`qitishning quyidagi shakllari ko`rsatiladi: va`zxonlik, suhbat, mustaqil ish, adabiy ekskursiya, ssenariyli o`qitish, konferensiya darslari, nazm darslari, musobaqa darslari, seminar darslari . Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o`tkaziladigan mashg`ulotlardan tashqari tadbirlarning ma`lum bir qismi (yozuvchi va shoirlar, adabiyotshunoslar bilan uchrashuvlar, yozuvchi va shoirlarning hayoti va ijodiy faoliyatiga bag`ishlangan adabiy kechalar, kitobxonlik konferensiyalari, jamiyatlar, klublar, devoriy gazeta, alohida mavzularga doir ko`rgazmalar, o`quvchilar anjumanlari, viktorinalar, olimpiadalar, tanlovlar va boshqalar) adabiy materiallarni o`rganish bilan bog`liq ravishda o`tadi. To`garak faoliyati o`zbek tili darslari tarkibida, darsdan tashqari tadbirlar jarayonida o`rganiladigan adabiy materiallar bilan mavzuviylik va muammolilik jihatidan bog`lanishda tashkil etilishi kerak. Biror yozuvchi yoki shoirning tavallud kuniga, ijodiga bag`ishlangan adabiy kecha yoki adib bilan uchrashuv kechasi o`z mazmunida ma`ruza, she`rxonlik, sahna](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-3.png)
![darajada yoritilgan. Q.Husanboyevaning ta`kidlashicha, “Sharhli va`zlar asosan yuqori sinflarda qo`llanadi. Ular o`zbek maktablarining adabiyot darsliklarida alohida mavzu shaklida berilsa ham, asosan keyingi darslarda o`rganilishi mo`ljallangan yozuvchi tarjimai holini, badiiy asarni anglash uchun zamin yaratish maqsadini ko`zlaydi. O`zbek adabiyoti ikkinchi adabiyot sifatida o`rganilgan holatlarda esa sharhli va`zlarning ahamiyati yanada ortadi. Bunday holatlarda adabiyot kursi qanchalik siqiq bo`lishidan qat`iy nazar sharhli va`zlar kiritilishi lozim, chunki ular o`rganilayotgan adabiyotning o`ziga xos xususiyatlarini, tarixiy, ijtimoiy, ahloqiy-estetik mazmunga boy bo`lgan ta`sir kuchini namoyish qilib beradi” . Adabiy kechadagi ma`ruza tom ma`nodagi sharhli va`z bo`lmasa-da, uning asosiy shartlarini hisobga olib tuzilmog`i darkor. Umuman olganda, metodik adabiyotlarda maktabda o`tkaziladigan adabiy kechada o`qiladigan ma`ruza qanday bo`lishi kerakligi haqida ma`lumotlar ozroq bo`lsa-da, bevosita dars jarayonida leksiya, ma`ruza tavsifini aks ettiruvchi tavsiyalar ko`p. Bu xususda “Aktivniye formi prepodavaniya literaturi: leksii i seminari na urokax v starshix klassax” qo`llanmasida atroflicha ko`rsatmalar berilgan. Biz ushbu kitobdan leksiya to`g`risidagi tavsiyalarning ma`ruzaga mos keladigan jihatlarini ajratishga harakat qildik. Bizningcha, adabiy mavzudagi tadbirda o`qiladigan ma`ruza – bu, bir tomondan, san`at asari, boshqa tomondan, - jiddiy didaktik shakl hisoblanadi. Ma`ruzada adibning hayoti va ijodiy faoliyatidan o`quvchilar uchun ma`rifiy, tarbiyaviy ahamiyati katta bo`lgan o`rinlar aks etadi. Ayni paytda uning nima uchun atoqli yozuvchi yoki shoir ekanligini ko`rsata oladigan ma`lumotlarga ega bo`ladi, shu bilan birga o`quvchilar oldiga kunning mavjud muammolarini qo`yadi, qanday hal etilganligini ma`lum qiladi, shunday qilib ularni muhokama ishtirokchisiga aylantiradi. Ma`lumki, adabiyotshunoslikda biografik metod yozuvchi ijodini uning hayotiy tajribalari ifodasi sifatida o`rganish usulidir. Unga ko`ra, N.Sh.Ziyodullayevaning xulosasiga qaraganda, yozuvchining asarlari bilan birga uning shaxsi, kechinmasi, hayoti, zamoni, muhiti yaxlit biografiyani tashkil etadi [28,8]. Maktabda](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-6.png)
![bo`ladigan tahlilda ochib berishga harakat qilingan g`oyalar mutolaa paytida uning ana shu o`rinlarini yana ham chuqurroq idrok etishga yordam beradi. Bugina emas, mo`jaz davr sharhi ko`rinishidagi ma`ruza o`quvchilarga bugungi bilimlarimiz sarhadlaridan turib adabiyotimiz bosib o`tgan yo`lni anglab yetishga yordam berishi, adabiy jarayonda jiddiy o`zgarishlarni belgilab bergan biror burilish nuqtasini ajratib ko`rsatishi darkor. Ma`ruzuda ba`zan chet el adabiyotiga ham qiyos berib o`tiladi. Bunday paytlarda o`zbek tili o`qituvchisi adabiy tadbirni rus adabiyoti, chet el adabiyoti, tarix bilan o`quv fanlariaro bog`lash orqali o`quvchilarni tegishli davrlar va milliy madaniyat xususiyatlari bilan tanishtirishga erishadi. Chiqishlarda adabiy o`lkashunoslik materiallaridan ham foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu masalada o`zbek tili o`qituvchisiga K.U.Xamroliyevning “Adabiyot o`qitish jarayonida adabiy o`lkashunoslik materiallaridan foydalanish” nomli tadqiqot ishi asqotadi. Ixcham, lekin ta`sirchan etib tuzilgan ma`ruza o`qituvchi va o`quvchilardan katta kuch-g`ayrat talab qildi, emotsional va aqliy sohalarni ishga soladi, o`quvchilarning hayot tajribasini boyitadi. Bunda tinglovchilar tadbir davomida adib haqida qanday taassurotga ega bo`lishlarini, nimalarni ko`ngilga yaqin olishlarini, nimalarni bir umrga eslab qolishlarini ham oldindan ko`zda tutish joiz. Ba`zan yozuvchining hayoti va ijodidagi burilishlar haqida mukammalroq gapirish uchun o`quvchilarning yosh xususiyatlari imkon bermaydi. “Aktivniye formi prepodavaniya literaturi: leksii i seminari na urokax v starshix klassax” qo`llanmasida ta`kidlanishicha, Pushkinning so`nggi davrdagi murakkab ma`naviy izlanishlarini anglashga 8-sinf o`quvchilarining qurbi yetmaydi, binobarin, shoirning biografiyasi haqidagi hikoyadan shunday jihatlar qidirish kerakki, ular o`quvchilarga tushunarli bo`lsin [6,44]. Qo`llanmada yana shunday deyiladi: “Yozuvchining shaxsi, uning ijodiy ilhombaxsh mehnati, uning inson, butun xalq baxti haqidagi chuqur o`y-xayollari, tabiiy boyliklarni ko`paytirish haqidagi o`ylari, o`z mamlakatining va insoniyatning kelajagi haqidagi g`amxo`rliklari, o`qituvchiga barkamol namunalarda hozirgi zamon kishisida fuqaroni,](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-9.png)
![vatanparvarni, mehnatkashni, yuksak axloqiy fazilat kishisini tarbiyalash imkonini beradi” . Shunga ko`ra ham ma`ruzada yozuvchi yoki shoirning hayoti va ijodiy faoliyati alohida mahorat bilan yoritilishi juda muhimdir. Yozuvchi biografiyasini, ijod manbalarini, biror asarining yozilish motivlarini bilish – bu unga tomon ochilgan so`qmoqning boshlanishi. Buyuklarning hayot yo`li o`z holicha ahamiyatli bo`lib, hammamiz – o`qituvchilar va o`quvchilar uchun izlanishlar, uyg`onishlar, jasoratlar sabog`i sanaladi [6,53]. Tarjimai hol adibning hayot va ijod yo`lining o`zigina emas, balki avvalo uning ma`naviy o`sishidir. Bu ma`lumotlar yoshlarga ulg`ayish, ma`naviy kamolotga yetish namunasi bo`la oladi. Ma`ruzachi o`zining jonli so`zi bilan yozuvchi yoki shoirning hayot yo`li, ijodi to`g`risida jo`shib gapirar ekan, adibga xayrixoh ekanligini namoyon etadi, shu bilan o`zi ham ibrat manbaiga aylanadi. “Analiz xudojestvennogo proizvedeniya: Xudojestvennoye proizvedeniye v kontekste tvorchestva pisatelya” kitobida ilgari surilgan bir fikr o`qituvchining ma`ruza qilishdagi pozitsiyasiga taalluqlidir: “O`qituvchilar orasida shundaylari ham bo`ladiki, Nekrasovni sevmagan holda haddan tashqari subyektiv ravishda uni talqin qilishga qo`l uradilar va biografiyasidan, afsuski, eng yaxshi sanalmagan sahifalarini tanlaydilar” . Aytish joizki, adibga nisbatan befarq bo`lgan o`qituvchi u haqda jo`shib so`zlay olmaydi, oqibatda tinglovchilarda u haqda yaxshi taassurot qoldira bilmaydi. Umuman, ma`ruza ehtirosli bayoni bilan yaxlitlik, kompozitsion barkamollik, dalillanganlik, eng muhimi, materialdagi tinglovchilar uchun yangilik jihatlari bilan ajralib turmog`i, bugungi kun bilan bog`lanmog`i va yozuvchining butun ma`naviy qiyofasi konsepsiyasidagi aniqlikni ko`rsatib bermog`i darkor. O`qituvchi hatto asarga nisbatan ham o`zining munosabatini hayratlanish orqali ochiq ifodalashi kerak. Adabiy kechada, yozuvchi yoki shoir bilan o`tkaziladigan uchrashuvda, bizningcha, tanqidiy fikr-mulohazalarga o`rin bo`lmasligi lozim. Ma`ruzasining asarga munosabati o`quvchilarga ham o`tadi. Kitobxonlik konferensiyasi bo`lsa, boshqa gap. Bu yerda samimiylik - eng yaxshi insoniy fazilat. O`qituvchi ham, o`quvchilar ham muhokama qilinayotgan asarga shaxsiy munosabatini bayon etishga haqli. Lekin o`qituvchi ham, o`quvchilar ham o`qilgan](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-10.png)
![kitob haqidagi o`z fikr-mulohazalarini yetarlicha isbotlashga harakat qilib bildirishga odatlanmog`i lozim. Shuning uchun o`qituvchi har gal “so`z mashaqqati”ni ham, ilmiy izlanish zo`riqishini ham, shoir ilhomini ham his etgan holda betakror yo`ldan boradi. Lekin o`qituvchi asarning butun betakrorligida undan hamma vaqt biror takrorlanadigan, qonuniy, tipik narsalar topadiki, bu o`rganilgan bo`lsa-da, ko`plar uchun foydali bo`lib qoladi . Adabiy kechalar yuqori sinflar o`quvchilarining moyilliklarini aniqlash, ularning ijodiy faolligini oshirish, adabiy to`garaklar faoliyatini yaxshilash, adabiyotga jonli qiziqish uyg`otishga yordam beradi. F.Badriyevning ta`kidlashicha, “Yaxshi tashkil etilgan va o`tkazilgan adabiy kecha xotirada o`chmas taassurotlar qoldiradi. Shuning uchun adabiy kechalarning sifati haqida, unga sinchiklab ko`riladigan tayyorgarlik to`g`risida har tomonlama g`amxo`rlik qilish darkor” . Adabiy kechalar, ayniqsa, yubiley kechalari o`quvchilarning adib hayoti va ijodiy faoliyati, asarlari haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish, ularni estetik tarbiyalashning ajoyib vositasi bo`lish bilan birga, maktabda adabiy materiallarni o`rganish bilan bog`liq ravishda olib borilgan ishlar natijalarini namoyish etuvchi hisobotdir. Ma`ruzani tinglash – bu murakkab psixologik jarayon. Hattoki agar tinglovchilar oldida bitta vazifa – ma`ruzachining so`zini to`g`ri tushunib olishi, asosiy tomonini ajratishi, uning ahamiyatiga baho berishi lozim. Agar vazifa murakkablashtirilsa, o`quvchilardan ma`ruza mazmuni doirasida darsda tashkil etiladigan suhbatga tayyorgarlik so`ralsa, u holda uning faoliyati yana ham qiyinroq kechadi. Tabiiyki, o`qituvchi leksiya davomida yuqori sinf o`quvchilarini mutlaqo “yetuk” va mustaqil xulosaga olib keladi. “Aktivniye formi prepodavaniya literaturi: leksii i seminari na urokax v starshix klassax” qo`llanmasida bunday deyiladi: “O`tmish bilan hisob-kitob qilish zarur, odam va jamiyat uchun qanchalik azobli bo`lmasin, u shifobaxsh. Busiz o`tmish zamonlarda hayotimizni zaharlagan kasalliklardan immunitet paydo qilish haqida o`ylashga hojat yo`q” [6,38]. Ma`ruza tayyorlash ishiga o`quvchi(talaba)larni jalb etish.](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-11.png)
![Adabiy tadbirda ma`ruza qilish, so`z bilan chiqish uchun o`quvchi(talaba)larni ham tayyorlash muhim rol o`ynaydi. Bu ishni yaxshi o`zlashtiradigan uch-to`rt o`quvchiga topshirish mumkin. Shuningdek, to`garak mashg`ulotida o`qituvchi yozgan ma`ruzaning asosiy tezislarini mavjud risolalar, manbalar asosida quyidagi muhim faktlar qo`shish taklif etiladi. “Analiz xudojestvennogo proizvedeniya: Xudojestvennoye proizvedeniye v kontekste tvorchestva pisatelya” kitobida tavsiya qilinganidek, bolalarga o`qituvchi tomonidan aytilganlarni yana biror muhim narsa bilan to`ldirish kerakmi yoki yo`qmi, shu haqda o`ylab ko`rish topshirig`i beriladi. Chunonchi: 1. Yozuvchi yoki shoir taqdiri haqidagi fikrlar. 2. Jamoalilik, milliy yaxlitlik g`oyasi... 3. Oila – milliy hayotga kirib kelayotgan kichik bir olam. 4. Inson konsepsiyasi... 5. Inson hayotida mehnat - hamma narsalarning boshi... 6. Boylik, pul, buyumlar – agar ular hayotning asosiy maqsadiga aylansa – yomonlik. 7. Baxt o`z ustida ishlash orqali qozoniladi, lekin o`zgalar baxti uchun... 8. Muhabbat – hissiy xirsga o`xshamagan ajoyib tuyg`u... 9. Rus yozuvchisi – payg`ambar, fuqaro, millat ustozi va vijdoni... [6,41-42]. Ushbu topshiriqlar o`zbek yozuvchilariga moslab tuzilishi kerakligi ayon narsa. Talabalarga uy vazifasi sifatida quyidagi savollar ustida o`ylab ko`rishni maslahat berish mumkin: 1. She`rni (hikoya va b.)ni kimga o`qib bermoqchisan? 2. Asar seni qanday g`oyalar, timsollar, tuyg`ular bilan boyitdi? 3. Seningcha, o`zbek mumtoz adabiyotining qaysi yutuqlari umuminsoniy madaniyatga kirgan? Uy vazifasi o`quvchilarda mustaqil o`qish mehnati ko`nikmalarini egallash va ularni mustaxkamlashga yordam beradi, topshirilgan ishga mas`uliyat tuyg`usini shakllantiradi, uzluksiz o`z ustida ishlash odatini hosil qiladi. Uy vazifasi asosida](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-12.png)
![butun sinf ishtirokida katta bo`lmagan “yumaloq” stol uyushtirish mumkin. Bunda qo`yilgan savollar muhokama qilinadi. Tadbir chog`ida tinglovchilarning ma`ruzani diqqat bilan eshitishlari muhim rol o`ynaydi. E`tiborni qaratish uchun xizmat qiladigan usullarga murojaat etish lozim. Bular – ko`rsatmalilik, qiziqarli faktlar va notiqning nutqi. Taniqli rus tarixchisi, hech kim o`zib keta olmagan lektor V.O.Klyuchevskiy, kasbdoshlariga doimo shunday deb maslahat berar ekan: “Omma orasida gapirib, tinglovchilarning eshitishiga ham, aqliga ham murojaat etmang, balki shunday gapiringki, ular sizni tinglab, so`zlaringizni eshitishmasin, balki sizning predmetingizni ko`rishsin... Tinglovchilarning xayoloti va qalbi aqlingiz bilan sizsiz ham va sizdan ko`ra ham yaxshiroq til topishadi” [6,49]. Ma`ruzaning boshlanish qismi katta rol o`ynaydi: u tinglovchilarni darhol qiziqtirib qo`yishi kerak. Bu esdaliklarning yorqin sahifalariga murojaat etish, portret bilan tanishuv va unga qarab shaxs haqida tasavvur uyg`otishga intilish, biror ahamiyatli epizod haqida hikoya bo`lishi mumkin. Ma`ruza paytida reja moddalarini ajratib, ma`lum qilib borish foydalidir. Uyda o`quvchilar o`z yozuvchilarini to`ldiradilar, she`rlar, esdaliklar hamda xatlardan zarur sitatalar kiritgan holda yozuvchi haqida og`zaki hikoya tuzadilar. Adabiy to`garak faoliyati ham tadbirlarga tayyorgarlik jarayonida muhim o`rin tutadi. Bunday to`garak o`zbek tilidan darsdan tashqari ishlarning muntazam tashkil etiladigan, adabiy materialni darsda o`rganish natijalarini darsdan tashqari tadbirlar bilan bog`laydigan, adabiy materiallarni o`rganishning amaliy ahamiyatini oshiradigan turlaridan biridir. Rusiyzabon o`quvchi(talaba)lar bilan ifodali o`qish va drama to`garaklarini tashkil etish maqsadga muvofiqdir [81; 82]. To`garaklar darslar bilan darsdan tashqari ishlar birligini ta`minlashga yordam beradi. G.Muhammadjonova drama to`garagi haqida bunday yozadi: “Drama to`garagi mashg`ulotlari rusiyzabon o`quvchining o`zbek tilidagi dramatik asarlarga, sahna nutqiga bo`lgan qiziqishlarini tarbiyalaydigan vositadir. Dramatik asarlar mazmunini tushunish kerakligi, so`z va grammatik vositalarning tasviriy ifoda](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-13.png)
![yaratishdagi xizmatini, ko`chma ma`noda aytilgan so`zlarni anglash zarurligi o`quvchilarni o`zbek tilini yana ham chuqurroq o`rganishga undaydi” [81,13] Shunday qilib, darsdan tashqari o`tkaziladigan tadbirlar darslarda o`rganiladigan adabiy materiallar bilan uzviylik kasb etmog`i, ular bir-birini to`ldirmog`i shart. Buni Alisher Navoiy hayoti va ijodini o`rganish mazmuni misolida yaqqolroq anglash mumkin. ALISHER NAVOIY HAYOTI VA IJODINI O`RGANISH Ham ijtimoiy, ham ma`naviy–ma`rifiy hayotda adabiyotning mavqei benihoya balandligi shundaki, u kishining his-tuyg`ularigagina emas, balki tafakkuri va shuuriga, fikrlash tarzi va o`zaro insoniy munosabatlariga uning irodasiga bog`liq bo`lmagan holda ta`sir o`tkazadi. Eng yaxshi badiiy asarlar butun insoniyatning, ayniqsa, yoshlarning sodiq do`sti, zero, ular qalbini yuksak va olijanob tuyg`ular bilan to`ldirishda, yana ham muhimi, ularni ezgu ishlarga ilhomlantirish, o`quvilarda Vatan, xalq oldidagi burch hissini yuksaltirishda yetakchi omildir. Buyuk mutafakkirimiz Alisher Navoiyning asarlari bu borada beqiyos katta ahamiyat kasb etadi. Shoirning boy merosidan bahramand bo`lish yoshlarimizning komil inson bo`lib voyaga yetishida muhim rol o`ynaydi. Navoiyning o`zi ta`kidlaganidek, tarbiyaning maqsadi – yosh avlodni xalqparvar, bilimli, yaxshi fazilatli qilib yetishtirishdir. Adibning hayoti va ijodiga bag`ishlangan tadbirni tashkil etish va o`tkazishda rusiyzabon o`quvchi(talaba)larning o`qib o`rgangan materiallar nazarda tutilmog`i va egallangan bilimlarni kengaytirish ko`zlanmog`i lozim. Ushbu ta`limiy tadbir orqali quyidagilarga erishish kutiladi: 1. Davrning ijtimoiy-siyosiy sharoiti haqida umumiy tasavvur paydo qilish. 2. Alisher Navoiyning buyuk mutafakkir ekanligidan dalolat beruvchi asarlari haqida o`quvchilarda tushuncha hosil qilish. 3. Shoirning badiiy va ilmiy merosining keng qirrali ekanligini ko`rsatish orqali uning ulug`ligini anglatish.](/data/documents/a5f04210-a5fd-4c5b-b052-64a78bcc4472/page-14.png)
