Ўхшатиш асосидаги шеърий санъатлар

Yuklangan vaqt:

10.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

75 KB

Ko'chirib olish

Ў хшатиш асосидаги шеърий санъатлар Режа: 1. She`riy san`atlar haqida tushuncha 2. She`riy san`atlarni tasniflash 3. Ўхшатиш асосидаги санъатлар

Мумтоз адабиётшуносликда асар бадииятини белгилаш унинг таркибий қисмларидан бири бўлган “Илми бадиъ”нинг вазифаси ҳисобланади. Унинг ўрганиш объекти эса, асосан, шеърий санъатлардир. Мумтоз адабиётни ўрганишга қизиқишнинг ортиб бориши, ўз-ўзидан, шеърий санъатларни ўрганишга бўлган қизиқишнинг ҳам ортишига сабаб бўлмоқда. Бу эса шеърий санъатларни махсус ўрганиш, бу соҳада ҳам бугунги адабиётшунослик илмининг эришган даражасидан келиб чиқиб тадқиқотлар олиб бориш заруратини юзага келтиради. Чунки бугунги адабиётшунослик мумтоз адабиётимизга янгича назар билан қараш, унинг бадиий баркамоллигига холис баҳо бериш ва шу орқали бой адабий меросимизга тўғри ёндашувни шакллантиришга масъулдир. Шеърий санъатларнинг ўзига хос қонуниятлари, таснифланиши юзасидан форс ва араб адабиётшунослиги билан бир қаторда ўзбек адабиётшунослигида ҳам шу кунгача бир қанча тадқиқот ишлари олиб борилган. Ушбу тадқиқотларнинг деярли барчасида шеърий санъатларни таснифлаш масаласида деярли бир хил анъана ҳозиргача сақланиб келинади ва уларда, асосан, Рашидиддин Вотвотнинг “Ҳадойиқ- ус-сеҳр” ҳамда Атоуллоҳ Ҳусайнийнинг “Бадойиъ-ус-санойиъ” асарларига таянилади. Уларга кўра, шеърий санъатлар лафзий, маънавий ҳамда лафзию маънавий санъатлар тарзида таснифланган. Бу хил таснифда шакл ва мазмун муносабатлари, улардан қай бирининг етакчи мавқега эга эканлиги асосий мезон қилиб олинган. Бироқ биламизки, бадиий асардаги шакл ва мазмун бир-биридан ажратиб бўлмайдиган, муҳим ва номуҳимга ажратиш мумкин бўлмаган тушунчалардир. Демак, маънавий санъатларнинг шаклдан айри ҳолда ёки, аксинча, лафзий санъатларнинг фақат шакл ҳодисаси сифатида маънодан айри ҳолда санъатга айланиши ҳам мумкин бўлмаган ҳодисалардир. Фақат айни ўринда улардан бири бошқасига нисбатан етакчироқ мавқеъда бўлиши мумкин, холос. Адабиётшунос Б. Саримсоқовнинг “Бадиийлик асослари ва мезонлари” рисоласида “Бадиий асарнинг мазмуни ҳамда шакли бадиийликнинг икки қанотидир” 1 деган фикрни ўқиймиз. Демак, гап бадиий асар ҳақида экан, унинг 6адииятига баҳо беришда шакл ва мазмун муносабатларига, айниқса, уларнинг ажралмас тушунчалар эканлигига, бирининг иккинчисисиз мавжуд бўла олмаслигига алоҳида эътибор бермаслик мумкин эмас. Юқорида номи келтирилган рисолада яна шундай фикр мавжуд: “Адабий асарнинг бадиийлик даражаси ҳам мазмуний, ҳам шаклий жиҳатдан тенг баҳолангандагина самарали бўлади, акс ҳолда хулосалар бир томонлама бўлиб қолаверади” 2 . Бу фикр, албатта, 1 Саримсо=ов Б. “Бадиийлик асослари ва мезонлари” Т. 2004. 6-бет 2 Ыша асар. Ыша сащифа.

$шеърий асарларга ҳам бирдай тааллуқли. Шундай экан, гарчи шеърий санъатларни лафзий ва маънавий санъатлар тарзида таснифлаш бир неча асрлардан буён анъана бўлиб келаётган бўлса ҳам, адабиётшунослик илмининг бугунги даражасига мувофиқ келмайди, деб ҳисоблаймиз. Бу эса шеърий санъатларни таснифлаш масаласига бошқачароқ ёндашиш лозимлигини тақозо этади. Кейинги пайтларда мазкур эхтиёжни ҳисобга олган ҳолда қатор илмий изланишлар олиб борилаётгани ва таснифлаш масаласида ўзига хос янгича муқобилларнинг ҳам юзага келаётгани мана шу заруратнинг хосиласи, десак хато бўлмаса керак. Жумладан, зулқофиятайн, зулқавофиъ, тарсеъ , мусажжаъ, тажзия каби қатор санъатларнинг аксарияти мавжуд адабиётларда лафзий санъатлар сифатида берилгани ҳолда, уларни адабиётшунос А. Ҳожиаҳмедов асосли равишда “қофия санъатлари” номи билан алоҳида гуруҳга ажратиб берган 3 . Ҳақиқатан ҳам, мазкур санъатлар билан бир қаторда тасриъ, таштир, ташриъ каби санъатларнинг ҳам юзага келишидаги асос қофия ҳисобланади. “Бобур шеъриятида лисоний такрор билан боғлиқ шеърий санъатлар” номли мақоладаги қарашларни ҳам шеърий санъатларни таснифлаш йўлидаги яна бир уриниш дейиш мумкин. Унда “Лисоний такрор товуш такрори, сўз такрори, сўз бирикмаси такрори, гап такрори каби кўринишларга эга бўлиб, улар асосида адабиётда бир қатор шеърий санъатлар ва шеър унсурлари вужудга келади” 4 , деган фикр айтилган ва шу асосда бир нечта такрор асосидаги шеърий санъатлар ҳақида Бобур шеърияти мисолида маълумотлар берилган. Бундан ташқари адабиётшунос Т. Бобоев ҳам такрор асосидаги айрим санъатларни “қайтариш санъати” номи билан алоҳида гуруҳлаган. 5 Дарҳақиқат, тавзиъ, такрир, мукаррар, радди матлаъ, раддул ажуз, таъдил, тарди акс, иштиқоқ, тажнис, лафф ва нашр, тасбеъ, тасдир каби бир қанча шеърий санъатлар борки, уларнинг юзага келишида ё товуш такрори, ё сўз такрори, ё жумла такрори, ё мисра такрори, ё байт такрори ёки маъно такрори асосий роль ўйнайди. Такрорланаётган товуш, сўз, жумла, мисра, байт ёки маъно эса, табийки, шеърга ўзига хос оҳанг бахш этиш билан бирга фикрни таъкидлаш, маънони кучайтириш каби бир қатор вазифаларни бажаради ва шу тариқа санъат ҳодисаси юзага келади. Адабиётшунос В.Раҳмоновнинг “Шеър санъатлари” 6 рисоласида ҳам, М.Шарипованинг “Ҳарфий санъатлар хусусида” 7 мақоласида ҳам араб ҳарфлари 3 Щожиащмедов А. “Шеърий санъатлар ва мумтоз =офия” Т., 4 Улу=ов Н. Баятова Д. “Бабур шеъриятида лисоний такрор билан бо\ли= шеърий санъатлар” “Тил ва адабиёт таълими” 2000 йил, 6-сон. 40-43-бетлар. 5 Бобоев Т. “Адабиётшунослик асослари” Т. “ Ызбекистон” 2002 йил. 362-бет. 6 В. ращмонов “Шеър санъатлари” Т., 2001 7 Шарипова М. “Щарфий санъатлар хусусида” , “Узбек тили ва адабиёти” 2004 йил, 3-сон .$

асосидаги санъатлар ҳақида маълумотлар берилиб, уларни “ҳарфий санъатлар” номи билан алоҳида гуруҳланган. Умуман олганда, бу каби қарашларни ҳали жуда мукаммал даражадаги илмий асосга эга бўлган ва тугалланган фикрлар сифатида қабул қилиш мумкин бўлмаса ҳам, бу ҳолат шеърий санъатларни таснифлаш масаласидаги янгича қарашларга бўлган эҳтиёжнинг мавжудлиги ва ҳатто юқори даражада эканлигидан далолатдир. Бизнинг фикримизча, шеърий санъатларни таснифлашда айнан санъат ҳодисасини юзага келтираётган бирламчи омилнинг нима эканлиги нуқтаи назардан ёндашиш маъқулроқ. Мавжуд адабиётларда ташбеҳ, тамсил, ҳусни таълил, тажоҳули ориф, талмеҳ, лафф ва нашр, истиора, китобат каби санъатларнинг айримлари лафзий, айримлари маънавий санъатлар сифатида кўрсатилган. Мантиқан қаралганда, ушбу санъатларнинг юзага келишида асос бўлаётган нарса, бизнингча, ўхшатиш ҳисобланади. Шу боис бундай санъатларни “Ўхшатиш асосидаги санъатлар” сифатида алоҳида гуруҳга ажратиш мумкин, деб ўйлаймиз. Аристотелнинг “Поэтика” асарида “Поэзия ўхшатиш санъати” 8 деган фикр мавжуд. Дарҳақиқат, поэзия сўзини кенг маънода “бадиий адабиёт” деб, тор маънода “шеърият” деб тушунсак ҳам, унинг асоси ўхшатиш эканлиги ҳақ гап. “Илми бадиъ”даги истилоҳ сифатида эса ўхшатиш, яъни ташбеҳни нисбатан торроқ маънода тушуниш мумкин. Сабаби ўхшатилиш жараёнини айнан ташбеҳ деб аташ учун айни ҳолатда ўхшатишни ҳосил қилувчи жузвларнинг маълум даражадаги иштироки талаб этилади. Бобурнинг машҳур: Ҳазон япроғи янглиғ гул юзинг ҳажрида сарғардим. мисрасида ташбеҳнинг икки хил кўриниши ишлатилган. Биринчиси, “Ҳазон япроғи янглиғ сарғармоқ”, иккинчиси, “гул юзинг”. Биринчи ташбеҳда ташбеҳ ҳосил қилувчи унсурлар тўлалигича иштирок этаётганлиги учун уни “ташбеҳи муфассал” деб аталади. Тўғри унда “мушаббиҳ” яъни “мен” зоҳиран қатнашаётгани йўқ, лекин гап шахси маълум гап шаклида эканлигини ва бундай гапларда кесимга сўроқ бериш орқали эгасини топиш мумкинлигини ҳисобга олсак, мантиқан мушаббиҳни ҳам мавжуд дейиш мумкин. Иккинчи ўхшатиш “гул юзинг”да важҳи шабиҳ ҳам, воситаи ташбеҳ ҳам ишлатилмаган. Ташбеҳнинг бу турини адабиётшунос Ё. Исҳоқов “ташбеҳи мўъкад” деб атаган ва унга шундай таъриф берган: “Бунда ўхшатиш воситалари (ёрдамчи сўзлар ёки –дек, -дай қўшимчалари) ишлатилмайди, балки ўхшатилган ва ўхшатилган нарса (бизнингча, “ўхшаётган нарса” демоқчи) ҳукму маҳкум (эга, от-кесим) тарзида келади. Шунинг учун бу ўхшатиш ҳам ёпиқ ташбеҳ 8 Аристотель. “Поэтика” /. /улом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1980й. 7-бет.

ҳисобланади”. 9 Унинг ёпиқ ташбеҳ дейилишига сабаб шуки , ўқувчи нима учун айнан “гул юзинг” дейилаётганлигини , яъни нима учун айнан “гул” эканлигини ўз ақли ила идрок қила олиши лозим бўлади. Бунинг учун эса ўқувчи ёрнинг юзини гулга ўхшатиш мумтоз адабиётда ўзига хос бир анъаналардан бири эканлигидан хабардор бўлиши лозим. “Лаъли лаб”, “сунбул соч”, “хат- райҳон” кабилар ҳам шу каби ташбеҳлардир. Ё.Исҳоқовнинг юқорида номи тилга олинган мақоласида яна шундай фикрни ўқиймиз: “Шуни ҳам таъкидлаш керакки, ташбеҳ кўпинча бошқа санъатлар билан аралаш ҳолда келади. Бир қатор шеърий санъатлар эса бевосита ташбеҳ заминида вужудга келади” 1 0 . Биз юқорида бундай санъатларнинг бир нечтасини санаб ўтдик. Улар орасида ташбеҳга жуда яқин турадиган ва ҳатто ташбеҳнинг “ташбеҳи мўъкад” ва “ташбеҳи киноя” турлари билан деярли ажратиб бўлмайдиган санъат истиорадир. Истиорада ташбеҳ ҳосил қилувчи унсурлардан фақат мушаббиҳун биҳ тилга олинади ва аслида мушаббиҳ назарда тутилади. А.Хусайнийнинг “Бадойиъ-ус- санойиъ” асарида ўқиймиз: “Ташбеҳи киноят андин ибораттурким, сўзлагувчи ўз кўнглида бир нимани бир нимага ташбеҳ қилур ва каломда ташбеҳ одатин келтирмас ва мушаббиҳни мушаббаҳ биҳ лафзи била таъбир этар” 1 1 . Ҳудди шу китобда истиора таърифидан сўнг яна шундай фикр ҳам айтилган: “Истиора баёнида айтилган бу фикр Шамс Қайс каломининг хулосасидур ва машҳури ушбудир. Бу фикрга кўра истиора била ташбеҳи киноя орасидаги фарқ зоҳир эмастур”. 1 2 Демак кўринадики, истиора ташбеҳ билан чамбарчас боғлиқ бўлган, ундан ажратиш анча мушкул бўлган санъатдир. “Истиора арабча “Мустаор” сўзидан олинган бўлиб, ориятга, омонатга олинган деган маънони билдиради” 1 3 . Бунда шоир ўзи ишлатаётган сўзни гўё омонатга олади ва ўша сўзни ўз маъносида эмас, кўчма маънода ишлатади ва бу кўчма маъно ўхшашликка асосланади. Шу йўл билан мазкур сўз гўё омонатга олинади. Рауф Парфининг “Дилоромнинг кўзлари” шеъридаги биргина мисрани олайлик: Ойнинг оқ сочларин севиб тарагил... Ушбу мисрадаги “ой” ва “оқ соч” сўзларига эътибор беринг. Агар “ой” сўзини ўз маъносида, яъни “осмондаги ой” маъносида тушунсак, у ҳолда “оқ соч” жуда гўзал истиора. Ой зулматни ёритгувчи фонус ва шоираона таърифларда ер учун энг қадимий ва садоқатли ёр, гўзал малак. Ундан таралаётган оппоқ нурлар эса узун 9 Ызбек тили ва адабиёти журнали 1970й 4-сон 84 бет Ё. Исщо=ов “Ташбещ” 1 0 Ыша ма=ола, ыша сащифа. 1 1 Щусайний А. “Бадойиъ ус санойиъ” Т., 1980. 213-бет. 1 2 Ыша асар. 220-бет. 1 3 “Ызбек тили ва адабиёти”. 1967 йил 1-сонидаги Тыл=ин Расуловнинг “Истиора” ма=оласида у ща=да жуда кенг, батафсил маълумот берилган

зулф. Демак ,ойни жуда қадимий ва ҳамиша навқирон “оқ сочли гўзал” дейиш мумкин. Агар “оқ соч”ни ўз маъносида тушунсак, у ҳолда “ой” истиора. Ойдаги фусункорлигу маъшуқанинг ҳусну таровоти ўртасидаги ўхшашлик асосида ой сўзининг тўғридан-тўғри “маъшуқа”, “ёр” маъносида ишлатилиши анчагина анъанавий истиора ҳисобланади. Лекин “оқ соч”ни ойдан таралаётган оппоқ нурлар маъносида ишлатиш ўзига хос истиорадир. Ҳар иккала ҳолатда ҳам ўқувчини ишонтирадиган нарса ой ва маъшуқанинг гўзаллиги ўртасидаги ҳамда ой нурлари-ю паришон сочлар ўртасидаги ўхшашликдир. Рашидиддин Вотвотнинг “Ҳадойиқ-ус- сиҳр” асарида истиора ҳақида шундай дейилади : “ҳар бир сўзнинг ҳақиқий маъноси бўлиб, шоир ва ёзувчилар сўзни ана шу маъно нуқтаи назаридан нақл қиладилар ва бошқа бир ўринда ўша сўзни орият учун (бошқа маънода) ишлатадилар. Бу санъат барча тилларда мавжуд ва ниҳоятда гўзалдир. Агар истиора табиий бўлса, сўзга гўзаллик бағишлайди” 1 4 Юқорида келтирилган мисолда ой ва соч сўзлари ўз маъносидан ориятга, омонатга олиниб , бошқа маънода- машуқа ва нур маъноларида табиий ва гўзал ифода касб этган, десак муболаға бўлмаса керак. Ўхшатиш асосида юзага келадиган яна бир санъат тажоҳули орифдир. “Бадойиъ-ус-санойиъ”да тажоҳули ориф ҳақида шундай дейилади: “Тажоҳулу- ориф андин ибораттурким, сўзловчи бир нимани билур, аммо бир нукта била ўзини билмагандек кўрсатур” 1 5 . Адабиётшунос Ё. Исҳоқовнинг “Тажоҳилу ориф” 1 6 мақоласида ушбу санъатга “Арузи ҳумоюн” ҳамда “Жамъи мухтасар” асарларидаги таърифларни келтириб, уларни шундай изоҳлайди : “Шоир ўзи тасвир этаётган нарса ёки ҳодисани ёҳуд унинг характерли хусусиятини яхши билади. Ана шу хусусият ёки белгиларни ёрқин ва таъсирли қилиб ифодалаш мақсадида оддий хабар, баён йўлидан бормай, риторик савол усулидан фойдаланади. Бироқ шу саволнинг ўзида жавоб ҳам , яъни шоирнинг муддоси кўриниб туради”. А.Ҳожиаҳмедовнинг “Шеърий санъатлар ва мумтоз қофия” асарида тажоҳули ориф санъатига шундай таъриф берилади: “Билиб туриб билмасликка олиш” маъносини ифодаловчи ушбу шеърий санъат шоирнинг байтда акс эттирилаётган бирор образли иборани аниқ айтмасдан ўзини билиб билмасликка олгандек кўрсатишини назарда тутади” 1 7 . Келтирилган таърифларга кўра бу санъатнинг гўё ўхшатишга алоқаси йўқдай туюлади. Бироқ мазкур таърифларнинг давомида тажоҳули орифнинг ҳосил бўлишидаги асоснинг ўхшатиш эканлиги айтиб ўтилган. Жумладан, Ё.Исҳоқов “Бу 1 4 Парча “Ызбек тили ва адабиёти” журналининг 1972 йил, 6-сони, 79-бетдаги Т.Муродийнинг “Истиора” ма=оласидан олинди. 1 5 Щусайний А. “Бадойиъ-ус-санойиъ” Т., 1980 1 6 “Ызбек тили ва адабиёти” журнали 1970 йил, 3-сон. 69-бет 1 7 Щожиащмедов А. “Шеърий санъатлар ва мумтоз =офия” Т. “Шар=” 1998й. 35-бет.

санъатнинг замирида ҳам кўпинча ташбеҳ ётади . Бироқ бунда қиёслаш савол йўли билан юзага чиқади”, деган бўлса , А. Ҳожиаҳмедов: “Тажоҳилу ориф қўлланган байтларда кўпинча маҳбуба қиёфаси қиёсий ҳолда тасвирланади , бир неча нарсага ўхшатилади, лекин узил-кесил фикр билдирилмайди” дея ўз фикрини давом эттиради. Дарҳақиқат, шоирнинг айни ҳолатни билиб туриб билмасликка олишдан асл мақсади ё ўз ҳайратини, ё ёр васфини ёки эзилган, қадди букилган ошиқ ҳолатини баён этишда яшириш ўхшатиш ва ёки муболағали тасвирни қўллашдан иборат бўлади. Лекин ҳар қандай сўроқ мазмуни ва ҳатто ҳар қандай риторик сўроқ ҳам тажоҳули ориф бўла олмаслиги мумкин. Қуйидаги уч байтни қиёсий кўриб чиқайлик: 1-байт: Кўкарди чаман гулузорим қани? Сиҳи сарв бўйлуқ нигорим қани? 2-байт: Ақл ёр ўлсайди, тарки ишқи ёр этмасмидим? Ихтиёр ўлсайди роҳат, ихтиёр этмасмидим? 3-байт: Тун яримда кун туғурди ёки бепарво чиқиб, Зулф аросидан юзини ойга кўрсатганмикин. Биринчи байт оддий сўроқ шаклида. Унда лирик қаҳрамон билиб билмасликка олаётгани йўқ, ҳақиқатан ҳам ўзига номаълум бўлган нарсани сўраяпти. Демак, бу байтда тажоҳули ориф қўлланяпти деб айта олмаймиз. Иккинчи ва учинчи байтлар эса мазмунан риторик сўроқ гап шаклида. Биламизки, риторик сўроқ гаплар жавоб талаб қилмайди, чунки бундай гапларнинг ўзида яширин тарзда жавоб мавжуд бўлади. Мазкур яширин жавоб эса тасдиқ ёки инкор маъносида бўлиши мумкин. Келтирилган иккинчи байтда яширин тасдиқ маъноси мавжуд, яъни ундаги лирик қаҳрамон фикрини “Агар менга ақл ёр бўлганда эди, албатта ёрнинг ишқини тарк этган ва ихтиёрим ўзимда бўлса, албатта ўзимни азобга қўймасдан роҳатни ихтиёр этган бўлар эдим” тарзида тушуниш мумкин. Бу эса мазкур байтнинг яширин тасдиқ маъносидаги риторик сўроқ гап шаклида эканлигидан далолатдир. Кўриниб турибдики, байтда билиб билмасликка олиш ҳолати эмас, лирик қаҳрамоннинг риторик савол шаклидаги кечинмалари, туйғулари, орзуси акс этмоқда. Бундай усулни А.Ҳожиаҳмедов “истифҳом” деб атаган 1 8 . Энди учинчи байтга эътибор беринг. Одатда, ёр юзини ою кунга, зулфнинг қоралигини тунга қиёслайдилар. Келтирилган байт бу каби ошкора ташбеҳдан ҳоли, бироқ “юзинг ойга ўхшайди” ёки “қаро зулфинг тун кабидир” шаклидаги ташбеҳдан кўра гўзалроқ ифода касб этган. Чунки лирик қаҳрамон Ёрининг гўзаллигидан 1 8 Щожиащмедов А. “Шеърий санъатлар ва мумтоз =офия” Т., 112-бет

ҳайратлаётганлигини яшира олмай, ўз кечинмаларини: “қаро зулф орасида ёниб, нур таратиб турган ёрнинг жамолими ёки ярим тунда кун туғдими”, яъни “осмонда ой нур таратиб турибди-ю бу ёқдан яна бир ой чиқиб келаяпти-я” дея билмасликка олиш орқали ўзига хос гўзал тарзда баён этмоқда. Ўқувчи учун гарчи зулфнинг қаро тунга, юзнинг ою кунга ўхшатилиши анчагина таниш ва анъанавий ташбеҳ бўлса ҳам, унинг билиб билмасликка олиш шаклида берилиши ўзгача завқ бағишлайди. Билиб билмасликка олиш жараёнида тилга олинаётган тун билан зулф, кун билан юз тушунчалари ўртасида ўхшашлик ёки алоқадорликнинг бўлмаслиги мумкин эмас ва бу нарса бадиий мантиққа ҳам, ҳаётий мантиққа ҳам тўғри келмайди. Демак, айтиш мумкинки, риторик сўроқ шаклидаги байтда тажоҳули ориф санъати қўлланган дейиш учун, бизнингча, ундаги яширин тасдиқ маъноси яширин ўхшатишга асосланган бўлиши шарт. Биз ўхшатиш асосида юзага келади деб ҳасоблаётган санъатларнинг фақат иккитаси ҳақидаги айрим мулоҳазаларимизни билдиришга ҳаракат қилдик, холос. Хулоса қилиб шуни айтиш мумкин. Ҳар иккала санъат ҳам мавжуд рисолаларда маънавий санъатлар сифатида берилган. Бироқ улардаги маъно гўзаллиги, аввало, айни бир лафзнинг шаклан мавжудлиги боис ҳам юзага келаётгани аён кўриниб турган ҳолат. Қолаверса, истиоравий маъно юкланаётган сўзларда ҳам, билиб билмасликка олиш ҳолатида тилга олинаётган нарса ва тушунчалар ўртасида ҳам аксарият ҳолларда шаклий ўхшашлик назарда тутилади. Лекин гап у ердаги шаклий ўхшашликда ҳам эмас, муҳими уларнинг санъат ҳодисасига айланишида шакл ва мазмун муносабатларидан кўра ўхшашликнинг бирламчи мезон эканлигидадир.

AДAБИЁТЛАР: 1. Абу Наср Форобий. Шеър санъати. – Т.,: Aдaбиёт ва санъат, 1979. 2. Aдaбиёт назарияси. Иkkи жилдлиk. – Т.,: Фан, 1978, 1979. 3. Адабий турлар ва жанрлар. Уч жилдлиk. - Тошkент: Фан, 199], 1992. 4. Алишер Навоий. Мажолис ун нафоис. Асарлар. 15 т. –Т.,: Фан, 1966, 12- том. 5. Алишер Навоий. Мезон ул авзон. 15 томлиk. – Т.,: Фан, 1967, 14-том. 6. Алишер Навоий. Мухоkаматул луғатайн. 15 т. –Т., Фан, 1967, 14-том. 7. Аристотел. Поэтиkа. – Т.,: Aдaбиёт ва санъат, 1980. 8. Атоулло Хусайний. Бадоеъул саное. – Т.,: Фан, 1981.

O'xshashlar

Шеърий санъатлар

Шеърий санъатлар ҳақида айрим мулоҳазалар

Шеърий тизимлaр вa шеърий жaнрлaр

Шеърий нутқ ҳақида

Шеърий роман ва маҳорат