« EN » va «Y » o‘rin ravishlarini fransuz tili gap va iboralarida ishlatilishining o‘ziga xos jihatlari - Fransuz tili - Diplom ishlar

« EN » va «Y » o‘rin ravishlarini fransuz tili gap va iboralarida ishlatilishining o‘ziga xos jihatlari

Yuklangan vaqt:

26.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

507 KB

Ko'chirib olish

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI ROMAN- GERMAN TILLARI KAFEDRASI “Himoyaga tavsiya etilsin” fakultet dekani ___________ p.f.n. D. Jo‘rayev “____” ___________ 2014 yil 5120100 – “Filologiya (fransuz tili va adabiyoti)” ta’lim yo‘nalishi IV kurs 42 - guruh talabasi MIRZAYEVA RUSHANA CHORIYEVNA ning bakalavr darajasini olish uchun yozgan « EN » va «Y » o‘rin ravishlarini fransuz tili gap va iboralarida ishlatilishining o‘ziga xos jihatlari mavzusidagi BITIRUV MALAKAVIY ISHI QARSHI – 2014 yil

Vatanimiz kelajagi, xalqimizning ertangi kuni, mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi obrо‘–e’tibori avvalambor farzandlarimizning unib–о‘sib, ulg‘ayib, qanday inson bо‘lib hayotga kirib borishiga bog‘liqdir. Biz bunday о‘tkir haqiqatni hech qachon unutmasligimiz kerak. I.A.Karimov

Karimov I.A. Milliy g‘oya va ma’naviy hayot: Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch. Toshkent. “Ma’naviyat” nashriyoti. 2008 yil R E J A : KIRISH. I – BOB. « EN » O’RIN RAVISHI ( A dverbe de lieu ) 1.1. « en » – ning gap va iboralarda olmosh va ravish vazifasida kelishi. 1.2. « en » – ning gaplarda predlog vazifasida kelishi. II – BOB. « Y » O’RIN RAVISHI ( A dverbe de lieu ) 2 .1. « y » – ning olmosh vazifasida kelishi. 2.2. « y » – ning o’rin ravishi vazifasida kelishi. III – BOB. « EN » va «Y» RAVISHLI OLMOSHLARINING SODDA VA QO‘SHMA GAPLARDA QO‘LLANILISHINI O‘ZIGA XOS JIHATLARI. 3.1 . Sodda va qo‘shma gaplarda « en » o’rin ravishining o‘rni. 3.2 Sodda va qo‘shma gaplarda « y » o’rin ravishining o‘rni. X ULOSA ………………………………………………………………… 50 F OYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROYXATI .............................. 52

Kirish. Prezidentimiz I.A.Karimovning “Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori ” asarida aytib o’tganlaridek “Ta’lim – tarbiya sohasidagi ishlar o’sib kelayotgan yosh avlodni jismonan sog’lom ma’naviy jihatdan barkamol qilib tarbiyalashga hissa qo’shyapti ” . Hozirgi davr talabi xorijiy tillarni mukammal o’rganish va uni hayotga keng tatbiq etishga qaratilgandir. Shu bois 2012- yil 10- dekabrda qabul qilingan “Chet tillarni o’qitish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to’g’risida”gi qarori bu borada muhim omil bo’lmoqda. O’zbekiston Respublikasi mustaqilligi sharofati bilan keyingi yillar davomida dunyo mamlakatlari bilan xalqaro aloqalar kengayib bormoqda. Shu jumladan fransuz tilida so’zlashadigan mamlakatlar bilan hamkorlik aloqalari keng yo’lga qo’yilmoqda. Fransuz tilining BMT tillaridan biri ekanligini hisobga olsak, albatta, uni o’rganishga qiziqishl ar ortib boraveradi. Mavzuning dolzarbligi . Bitiruv malakaviy ishining mavzusi «« en » va « y » o’rin ravishlarining fransuz tili gap va iboralarida qo‘llanilishini o‘ziga xos jihatlari» deb nomlanib, fransuz tilida « en », « y » l ar ning olmosh , ravish , shuningdek « en » predlog vazifasida qo‘llanilishini o‘ziga x os jihatlarini o r ganish va tahlil qilish ushbu tadqiqotimizning dolzarbligini ta’minlaydi. Ishning maqsadi va vazifasi . Mazkur malakaviy ishimizning maqsadi « en » va « y » larni fransuz tili gap va iboralarida olmosh yoki ravish sifatida qo‘llanilishining o’ziga xos qoidalarini o’rganish va farq qila olishd an iboratdir. Ko’zda tutilgan maqsadga erishish uchun quyidagi masalalarni yechish kerak bo’ladi: 1. « en » ni gap va iboralarda olmosh va ravish vazifasida kelishi. 2. « en » ni gaplarda predlog vazifasida kelishi. 3 . « y » ni olmosh vazifasida kelishi.

4. « y » ni o’rin ravishi vazifasida kelishi. 5. « en », « y » o’rin ravishlarini sodda va qо‘shma gaplarda qо‘llanilishining о‘ziga xos jihatlarini о‘rganish. To’plangan materiallarni tahlil qilish. Ilmiy yangiligi va ahamiyati Malakaviy i shning il miy yangiligi va ahamiyati shundan iboratki, til materiallari orqali aniqlandi va olib borilgan tadqiqotlarda o’z aksini topib, fransuz tili gap va iboralarida « en », « y » larni olmosh va ravish vazifasida qo‘llanilishini ochib beradi. Bu tadqiqot natijalaridan fransuz tili grammatikasi boyicha amaliy mashg’ulotlarida va o’zbek hamda fransuz tilini qiyosiy o’rganadigan maxsus kurslarda foydalanilish mumkin. Bitiruv malakaviy ishining ob y ekti va predmeti. Dunyo ilmining barcha sohalarida bo‘lgani kabi filologiya, xususan tilshunoslik sohasida ham biror bir tadqiqot yoki yangilik yaratilar ekan, albatta u ishning o‘z obyekti va predmeti mavjud bo‘ladi. Ushbu bitiruv malakaviy ishining mavzusi « « en », « y » o’rin ravishlarining fransuz tili gap va iboralarida qo‘llanilishini o‘ziga xos jihatlari» bo‘lganligi ham bu ishning obyekti, albatta fransuz tili grammatikasida « en », « y » o’rin ravishlarini bajaradigan funksiyasiga ko’ra qo’llanadigan qoidalari va ularni farqlashda mavjud muammolarni tahliliy o’rganish ushbu tadqiqotimizning predmeti hisoblanadi . Ishning o’rganilganlik darajasi . Fransuz tili grammatikasida « e n », « y » o’rin ravishlarini bajargan funksiyasiga ravish, olmosh va predlog bo‘lib kelishini o‘rganish ahamiyatli hisoblanadi. Ular bo’yicha ko’pgina tilshunoslar tomonidan tadqiqot ishlari olib borilgan. Lekin, ko‘plab o‘zbek tilida chop etilgan adabiyotlarda « en », « y » o’rin ravishlarining bajargan vazifasiga ko’ra mavjud farqlar yetarli darajada yoritib berilmagan. Ushbu malakaviy ishda mazkur muammoni ma’lum darajada hal qilishga harakat qilindi. Bitiruv malakaviy ishining tuzilishi .

Mazkur bitiruv malakaviy ishi kirish, uchta bob, xulosa va foydalanilgan adab i yotlar ro’yxati dan iborat. Kirish qismida tadqiqot aspektlari, uning aktualligi, maqsad va vazifalari, ilmiyligi va amaliy ahamiyati berilgan. Birinchi bobda « en » o’rin ravishi (Adverbe de lieu) ning olmosh , ravish va predlog vazifasida kelishi ko‘rib chiqilgan. Ikkinchi bobda esa « y » o’rin ravishi (Adverbe de lieu) ning olmosh va ravish vazifasida tutgan o’rni ko’rilib, misollar bilan yo’ritilgan. Uchinchi bobda, « en », « y » ravishli olmoshlarining sodda va qо‘shma gaplarda qо‘llanilishining о‘ziga xos jihatlari ko’plab misollar asosida tadqiq qilingan. Xulosa qismida o’tkazilgan tadqiqot natijalari tahlil etilgan . I – BOB. « EN » O’RIN RAVISHI ( A dverbe de lieu ) « en », « y » – о‘rin ravishlari deb, ular kelib chiqishiga kо‘ra «ravishli olmosh», ba’zan olmoshli ravish, kishilik olmoshi va neytral kо‘rsatish olmoshi bо‘lib kelishiga muvofiq shunday nomlangan . Shu bois, « en », « y » bajargan funksiyasiga kо‘ra olmosh, ravish bо‘lib keladi. Shuningdek, « en » predlog vazifasida ham qо‘llanadi. 1.1. « en » – ning gap va iboralarda olmosh va ravish vazifasida kelishi. – en olmoshi fe’lning hamma formalarida bevosita fe’ldan oldin keladi : Parles-tu de tes fautes à tes amis? Xatolaring to’g’risida o‘rtoqlaringga gapiryapsanmi? Oui, je leur en parle. Ha, men ularga u to‘g‘risida gapiryapman. Non, je n’ en parle pas. Yo‘q , men u to‘g‘ri si da gapirmayapman N’ en parle pas! U to‘g‘risida gapirma ! – en olmoshi fe’l buyruq maylining bo‘lishli formasida qo‘llansa, fe’ldan keyin keladi : Vous avez lu ce roman? Siz bu romanni o‘qidingizmi? Parlez-nous en ! U to‘g‘risida bizga gapirib bering! – « en » olmoshi un, une, des noaniq artikllari bilan kelgan ot о‘rnida qо‘llanadi. Bunda, bо‘lishli shakldagi javobda fe’ldan keyin un , une , yoki beaucoup , peu sо‘zlari bо‘lishi zarur, aksincha bо‘lishsiz shaklda – yо‘qligini yodda tutish lozim :

Avez-vous une montre ? J’ en ai une . Je n’ en ai pas Soatingiz bormi ? Ha (soatim bor). Soatim yо‘q. A-t-il des livres français ? Il en ai beaucoup. Il n’ en ai pas Ne bois pas de café! – N'en bois pas! Қаҳва ичма ! – Ундан ичма ! – « en » olmoshi de predlogi bilan, hamda du, de la va des tutash artikllari bilan kelgan ot o‘rnida to’ldiruvchi vazifasida ishlatiladi : Parle-t-on de ce film ? On en parle. Bu film haqida gapirishayartimi? U haqda gapirishayapti. As-tu acheté des prunes ? J’ en ai acheté (un kilo). Olxo‘ri sotib oldingmi ? (Bir kilo) sotib oldim. Est-ce-que le maître est content de ta réponse ? Oui, il en content O‘qituvchi seni javobingdan xursandmi ? Ha (u undan xursand) . I ls parlent de leurs voyages . Ils en parlent . Ular sayohatlari haqida gapiryaptilar. Ular u ( sayohat ) haqida gapiryaptilar Avez-vous du pain? Oui, nous en avons Sizda non bormi? Ha , bizda ( non ) bor Avez-vous une soeur ? J ’ en ai une Je n’ en ai pas Opangiz bormi? Menin opam bor. Mening opam yo‘q Avez-vous un livre? Oui, j’ en ai un. Je n’ en ai pas Kitobingiz bormi ? Ha, kitobim bor. Meni kitobim yo’q Tu veux une glace? J’ en veux bien Muzqaymoq xohlaysanmi ? – Ha, (uni) juda xohlayman Prenez-vous du thé du sucré? J’ en prends. Shakarli choy ichasizmi? Men ( shakarli choy ) ichaman. – « en » - miqdorni ifodalovchi so‘z bilan kelgan otlar o‘rnida qo‘llanadi: Combien de leçon avez-vous aujourd’hui? Nous en avons cinq. Bugun nechta darsingiz bor? Beshta darsimiz bor. Combien de livres avez-vous ? J’ en ai beaucoup. Je n’ en ai pas N echta kitobingiz bor? Men i (kitob im ) ko’p. Meni (kitobim) yo’q. – « en » qo’llanishi mumkin bo’lgan quyidagi de predlogini talab qiladigan fe’llarni esda tutish lozim:

se douter de .... shubhalanmoq parler de .. . gapirmoq profiter de ... foydalanmoq s’occuper de ... bilan shug‘ullanmoq se passer de ... o‘tmoq se servir de ... foydalanmoq, foydalanib turmoq se souvenir de ... eslamoq avoir besoin de ... muhtoj bo‘lmoq avoir peur de ... qo‘rqmoq avoir envie de ... .. ga muhtoj bo‘lmoq être content de ... xursand bo‘lmoq être fier de ... faxrlanmoq être heureux de ... shodlanmoq, xursand bo‘lmoq être satisfait de ... qanoatlanmoq être sûr de ... ishonmoq, inonmoq – « en » - olmoshi kishilarning nomini bildirgan ot yoki ular o‘rnida kelgan mustaqil kishilik olmoshi o’rnida : Parlez-vous de votre ami? Do‘stingiz haqida gapiryapsizmi? Oui, je parle de lui (j ’ en parle) . Ha, men u haqida gapiryapman. – en olmoshi butun bir gap o‘rnida qo‘llanilishi mumkin: Il est un bon élève. U yaxshi o‘quvchi. J’en suis sûr. Men unga ishonaman. 1.2. « en » – ning gapda ravish vazifasida kelishi. « en » – pavish bo‘lib kelganda u yerdan deb tarjima qilinadi : Mes amis sont à Tachkent. Ils en reviennent demain. O‘rtoqlarim Toshkentda. Ular ertaga u yerdan qaytib keladilar. Reviens-tu de l’institut? Oui, j’ en reviens. Non, je n’ en reviens pas. « en » – о‘rin ravishi doim fe’ldan oldin keladi, faqat buyruq maylining bо‘lishli shaklida fe’ldan keyin qо‘llanadi: Revenez-en ! U erdan qayting ! Bо‘lishsiz shaklda esa yо‘q: N’en revenez pas (U erdan qaytmang!)

1.3. « en » – predlog vazifasida ot bilan birga kelib, ko‘pincha kelishik qo‘shimchalari o‘rnida qo‘llanadi va quyidagilarni ifodalaydi: a) O‘rinni: En France, il y a beaucoup de grandes villes. Fransiyada katta shaharlar ko‘p. b) Vaqtni: En hiver, il fait froid –Qishda sovuq . c) Harakat va uning bajarilish usulini: Dites en français – Fransuz tilida ayting. En quelle année êtes-vous nés ? – Qaysi yilda tug‘ilgansiz ? d) Mamlakatlar va qit’alar nomlari oldida: L a France se trouve en Europe – Fransiya Evropada joylashgan. En Ouzbékistan l’été est très chaud. O‘zbekistonda yoz juda issiq. e) P redmet yasalgan materialni bildiradi: Une montre en or – tilla soat f) Turli iboralarni yasashda qо‘llanadi: en effet – haqiqatdan en fait – asosli, haqiqiy en outre – undan tashqari en particulier – shu jumladan en vain – bekorga en générale – umuman olganda en commun – birgalashib en dépit de – xilof ravishda en plus – buning ustiga en avance – olg‘a en colère – g‘azabda II – BOB. « Y » O’RIN RAVISHI ( Adverbe de lieu ) 2 .1. « y » – o‘rin ravishi ni olmosh vazifasida kelishi. y olmoshi à predlogi bilan kelgan ot o‘rnida qo‘llanadi: - Pensez-vous à votre profession ? Kasbingiz to‘g‘risida o‘ylaysizmi?

- Oui, j ’ y pense. Ha men u to‘g‘risida o‘ylayman. - Votre ami s’interesse-t-il au football? O‘rtog‘ingiz futbolga qiziqadimi? - Il s ’ y intéresse beaucoup. Ha, u unga juda qiziqadi. y olmoshi faqat predmetni ifod a lovchi ot o‘rnida qo‘llanadi. Shaxsni ifodalovchi ot o‘rnida esa mustaqil kishilik olmoshlari ishlatiladi: Penses-tu à tes amis? Oui, je pense à eux. O‘rtoqlaring haqida o‘ylaysanmi ? Ha, men ular to‘g‘risida o‘ylayman. A-t-il dédié cet article à son camarade? Oui, il a dédié l’article à lui. Bu maqolani u o‘rtog‘iga bag‘ishladimi? Ha, u maqolani unga bag‘ishladi. Ba’zan, y olmoshi butun gap o‘rnida ishlatiladi. Bu holda , y olmoshi « à cela » s o‘ziga mos keladi. Il est nécessaire de répéter tout avant l’examen. Imtihon oldidan hammasini takrorlash kerak. J ’ y ai déjà pensé (J’ai pensé à cela) . Men u to‘g‘risida o‘ylagan edim. à predlogini talab qiladigan fe’llarni esda tuting: consacrer à qch... biror narsaga bag‘ishlamoq consentir à qch ... ko‘nmoq, rozi bo‘lmoq penser à ... haqida o‘ylamoq réfléchir à ... haqida o‘ylamoq répondre à ... javob bermoq (qaytarmoq) songer à ... o‘ylamoq, o‘yga botmoq s’intéresser à ... qiziqmoq, havas qilmoq s’habiiler à ... odatlanmoq prendre part à ... qatnashmoq, ishtirok etmoq se préparer à ... tayyorlanmoq, hozirlik ko‘rmoq y olmoshining gapdagi o‘rni va funksiyasi y olmoshi kishilik olmoshlari kabi fe’lning barcha formalarida bevosita fe’l oldida qo‘llanadi. Agar fe’l buyruq maylining bo‘lishli formasida qo‘llangan bo‘lsa, y olmoshi fe’ldan keyin qo‘yiladi : Les examens ap p rochent. Y penses-tu? Imtihonlar yaqinlashayapti. Ularni (haqida) o‘ylayapsanmi?

Non, je n’y pense pas encore. Yo‘q, men hali u haqda o‘ylamayapman . Les vacances approchent. N ’ y pensons pas. Pensons aux examens. Ta’til yaqinlashayapti. U to‘g‘risida o‘ylamaylik, imtihonlar to‘g‘risida o‘ylaylik. Les examens approchent. Pensons-y! Imtihonlar yaqinlashayapti. Ular to‘g‘risida o‘ylaylik. Buyruq maylida turgan I-guruh fe’llaridan keyin y olmoshi kelsa, II-shaxs birlikda bu fe’llar ‘ s ’ harfi bilan yoziladi: Penses- y ! Songes -y ! Fe’l buyruq maylining bo‘lishli formasida kelib, fe’ldan keyin ikki olmosh qo‘llansa, y olmoshi oxirgi o‘ringa qo‘yiladi: Réponds-nous- y ! Aidez-les- y ! Habituez-vous- y ! Esda tuti sh lozim : Fe’l buyruq maylining bo‘lishli formasi : Réponds- y ! Répondez- y ! Penses- y ! Pensez- y ! Prends part- y ! Habituer-vous- y ! Intéressez-vous- y ! Fe’l buyruq maylining bo‘lishsiz formasi : N’ y réponds pas! N’ y répondez pas! N’ y penses pas! N’ y pensez pas! N’ y prends pas part! Ne vous y habituez pas! Ne vous y intéressez pas!

y olmoshi gapda doim vositali to‘ldiruvchi bo‘lib keladi: T’intéresses-tu à la poèsie? Poeziyaga qiziqasanmi ? Oui’ je m’ y intéresse. Ha men, unga qiziqaman 2 . 2 . « y » – ni ravish vazifasida kelishi. « y » – olmoshi ham bajargan funksiyalariga ko‘ra ravish va olmosh bo‘lib keladi. Ravish bo‘lib kelganda y olmoshi – u yerga, u yerda deb tarjima qilinadi : Je vais au cinéma. Y vas - tu ? Men kinoga boraman. Sen u yerga borasanmi ? Karim est à la bibliothèque. Anvar y est aussi. Karim kutubxonada. Anvar ham u yerda . Va - t - il a l ’é cole ? Oui, il y va. U maktabga boradimi ? Ha, (u u yerga boradi). Est-elle à l’institut? Non, elle n’ y est pas. U institutdami ? Yo‘q (u u yerda emas). I I I – BOB. « EN » va «Y» RAVISHLI OLMOSHLARINING SODDA VA QО‘SHMA GAPLARDA QО‘LLANILISHINI О‘ZIGA XOS JIHATLARI. 3.1 . Sodda va qо‘shma gaplarda « en » ravishli olmoshining о‘rni. 3.2 Sodda va qо‘shma gaplarda « y » ravishli olmoshining о‘rni.

O'xshashlar

J.M. Gustav Le Klezio ijodining badiiy-lisoniy xususiyatlari

Fransuz va o’zbek tillarini qiyoslab o’rgatishda zamonaviy pedtexnologiyalarning roli

Gaplarda «être» va «avoir» yordamchi fe’llarining qo’llanilishi

Les formes non-personnels du verbe et leurs particularités dans les propositions simples et composées