5-§ Qirqimlar. 6-§. Qirqim turlari 9-sinf - Chizmachilik - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

5-§ Qirqimlar. 6-§. Qirqim turlari 9-sinf

Yuklangan vaqt:

02.08.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

761.5 KB

Ko'chirib olish

9-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 5-6-mavzu: 5-§. QIRQIMLAR 6-§. QIRQIM TURLARI

Kesim va qirqimlarning bir-biridan farqi . Yuqorida aytganimizdek, detaln ing tekislik bilan kesilgan joyining o‘zini tasvirlasak, kesim hosil bo‘ladi (5.1-chizma, a). Kesimda faqat kesuvchi tekislikda hosil bo‘ladigan yuza chiziladi.

Detal tekislik bilan qirqilganda hosil bo‘ladigan kesim yuzasi bilan birga tekislik orqasidagi detal qismlari ham qo‘shib tasvirlansa, qirqim hosil bo‘ladi (5.1-chizma, b).

Qirqimlar. Qirqimlar kesimlar kabi standart talablariga muvoﬁq bajariladi. Detalning ichki qismini aniqlash maqsadida qirqim deb ataluvchi shartli tasvirlash usuli qo‘llaniladi. Detalning ichki ko‘rinishi murakkabroq, ya’ni bir qancha sirtlardan tashkil topgan bo‘lsa, chizmani o‘qishni osonlashtirish maqsadida qirqimlar tatbiq qilinadi.

Qirqimlar detalning ichki va tashqi qiyofasiga qarab qo‘llaniladi. Qirqimga tushgan yuzalar kesim kabi bir yoqlama shtrixlanadi. 5.2-chizma, a, b da detalning uchta ko‘rinishi va yaqqol tasviri berilgan. Detalning ichki tuzilishini ko‘rsatish uchun bitta V ga parallel frontal A tekislikni qo‘llasa bo‘ladi (5.3-chizma).

Shunda detalning to‘g‘ri burchakli o‘yilgan joyi ochiladi. 5.3-chizma, b dagi yaqqol tasvirda kesuvchi tekislik orqali qirqimni aniqroq ko‘rsatish uchun detalning oldingi yarmi siljitilgan. Ko‘rinib turgan frontal qirqim detalning bosh ko‘rinishida tasvirlangan.

Ko‘rinishlarda qirqim hosil qilish uchun kesuvchi tekislik orqali kesilgan joylar ﬁkran avval bosh (5.3-chizma), so‘ngra boshqa ko‘rinishlarda aniqlanadi. 6-§. QIRQIM TURLARI

6.1-chizmada kesuvchi B tekislik H ga parallel qilib o‘tkazilgan. Detalning ustdan ko‘rinishida silindrik teshik qirqimda ochiq ko‘rinadi (6.1-chizma, а). Detalning qirqimini yaqqol tasvirda aniq ko‘rsatish maqsadida uning qirqilgan ustki qismi yuqoriga ko‘tarilgan.

6.2-chizmada ham shu detalning uchta ko‘rinishi va yaqqol tasvirida qirqim ko‘rsatilgan. Kesuvchi C tekislik W ga parallel qilib o‘tkazilgan. Shunda detalning chapdan ko‘rinishida ichi to‘liq ko‘rinadi (bu yerda C tekislik izi va C–C shartli ravishda ko‘rsatilgan).

Qirqim qo‘llanilgan chizmaga e’tibor berilsa, detalning ichki tuzilishini tasvirlovchi shtrix chiziqlar o‘chirilgan (6.2- va 6.3- chizmalarga q.). Uning o‘rniga kontur chiziq chiziladi. Qirqimda kesuvchi tekislik izi detalning simmetriya o‘qi orqali o‘tsa, u tasvirlanmaydi. 5.3- va 6.1-chizmalarda kesuvchi tekislik detalning turli joylaridan o‘tgan holatdagi qirqimning belgilanishi ko‘rsatilgan.

Detalning shakli murakkabroq bo‘lsa va uning ichki tuzilishini bitta ko‘rinishda qirqib ko‘rsatishning imkoniyati bo‘lmasa, boshqa ko‘rinishlarida ham qirqim qo‘llaniladi. 6.3-chizmadagi detalning uchala ko‘rinishida ham qirqim qo‘llanilgan.

A–A orqali frontal qirqim, B–B yordamida gorizontal qirqim bajarilgan. Bu yerda kesuvchi tekislik izlari detalning simmetriya o‘qi orqali o‘tmaganligi uchun ular A–A va B–B tarzida ko‘rsatilgan. Shu chizmada proﬁl qirqim belgilanmagan, chunki uni qirquvchi proﬁl tekislik detalning simmetr iya o‘qi tekisligi orqali o‘tgan.

Ko‘pincha, detalning ichki ko‘rinishini bitta kesuvchi tekislik orqali ko‘rsatib bo‘lmaydi. Bunday holatlarda ikkita va undan ortiq tekislikdan foydalanishga to‘g‘ri keladi (1-ilovaga qarang).

O'xshashlar

33-34-§. Bosh plan chizish bo‘yicha amaliy mashg‘ulot 9-sinf

7-§. Oddiy va mahalliy qirqimlar. ularning chizmalarda belgilanishi. 8-§. Nazorat ishi. 9-§. Ko'rinishning yarmi bilan qirqimning yarmini birlashtirish 9-sinf

3-§. Kesim turlari. 4-§ Kesimlarda shartlilik va soddalashtirishlar 9-sinf

30-31-§. Kompyuterda buyumlarni loyihalash 9-sinf

10-11-§. Ko‘rinishning qismini qirqimning qismi bilan birlashtirib tasvirlash 9-sinf