logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Психология
  4. Шарқ психологиясида шахс муаммоси

Шарқ психологиясида шахс муаммоси

Загружено в:

16.05.2023

Скачано:

0

Размер:

190.0234375 KB
Скачать
Шарқ психологиясида шахс муаммоси Режа: • ШАРҚДАГИ ШАХС МУАММОСИГА НИСБАТАН ЭЪТИБОРНИНГ ПАЙДО БЎЛГАНЛИГИ. • ЙОГ ВА ҲИНД АНЪАНАЛАРИ • ДЗЕН ТАЪЛИМОТИ ВА БУДДИЗМ • ИСЛОМ АНЪАНАЛАРИ ВА СУФИЗМ ШАРҚ ПСИХОЛОГИЯСИДАГИ ЎЗИГА ХОСЛИК • ҒАРБЛИКЛЛАР ЎЗЛАРИ УЧУН ҚАДРИЯТЛАР, ШАХСЛИК ВА АХЛОҚИЙ ЎСИШГА ИНТИЛИШ • ЎЗИДА САМАРАЛИ ШАХСЛИК ВА МАЪНАВИЙ РИВОЖЛАНИШ КОНЦЕПЦИЯ ВА МЕТОДИКАСИ • ҒАРБ ПСИХОЛОГИЯСИ БОШҚА МАДАНИЯТДАГИ ПСИХОЛОГИЯ ВА ТЕРАПИЯНИ БАҲОЛАШ ИМКОНИЯТИГА ЭГА ЭМАС ЭДИ. • АЛОҲИДА ШАРҚ ТАЪЛИМОТЛАРИ ЎЗИДА ТЕРАПИЯНИНГ КОМПЛЕКС КЎРИНИШЛАРИ ВА ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ТАДҚИҚОТЛАР МАВЖУД ЭКАНЛИГИНИ ҚАЙД ҚИЛАДИ. • ПСИХОЛОГИК, ПСИХОФИЗИОЛОГИК ВА ПСИХОТЕРАПЕВТИК ТАЪСИР ХАРАКТЕРИГА ЭГА ШАРҚ ПСИХОЛОГИЯСИДАГИ ЎЗИГА ХОСЛИК • ОСИЁ ПСИХОЛОГИЯСИНИНГ ЎЗИГА ХОС КЎРИНИШИ ПАТОЛОГИЯГА КАМ ЭЪТИБОР ҚАРАТИБ, ЭКЗИСТЕНЦИАЛ ВА ТРАНСПЕРСОНАЛ ДАРАЖАГА ЭЪТИБОР ҚАРАТИЛДИ ШАРҚ ПСИХОЛОГИЯСИДАГИ ЎЗИГА ХОСЛИК • ШАРҚ ПСИХОЛОГИЯСИ ВА ДИН МАСАЛАСИ • ЙОГ, ДЗЭН ВА СУФИЗМ ДИНИЙ АМАЛИЁТ БИЛАН КУНДАЛИЙ ТУРМУШ АМАЛИЁТИ ЎРТАСИДАГИ МУНОСАБАТЛАРНИ ТУШУНТИРАДИ • МАЪНАВИЙ МУРАББИЙЛАР ҒАРБ ВА ШАРҚ БИРИНЧИ ПСИХОЛОГЛАРДИР. ШАРҚ ПСИХОЛОГИЯСИГА ОИД БИЛИМЛАР... ҒАРБ ПСИХОЛОГИЯСИНИ ТАНҚИДИЙ ВА ХОЛИСОНА ТЕКШИРИШНИНГ ЗАРУР АСОСИНИ ТАШКИЛ ЭТАДИ. • ШУНДАЙ ҚИЛИБ, ПСИХОЛОГИЯНИНГ ҲАР ТОМОНЛАМА РИВОЖЛАНИШИ ШАРҚ ТАФАККУРИНИ ЎРГАНИШ ВА ТУШУНИШНИ ТАЛАБ ЭТАДИ. ТРАНСПЕРСОНАЛ ТАЖРИБА • БУ ТИЗИМЛАР БАРЧА ТРАНСПЕРСОНАЛ ЎСИШ ҲАҚИДА ЎЙЛАШ, ЁКИ ЕГО ВА ШАХС TRANSCENDS БУ ЎСИШ. УЛАР ТРАНСПЕРСОНАЛ ПСИХОЛОГИЯ ФИКР БИЛАН БАҲАМ МУЛОҲАЗА ЮРИТИШ ЁКИ ОНГНИ ТАЪСИР БОШҚА МАШҚЛАР ОРҚАЛИ, СИЗ ОРҚАСИДА БОРИШ ХАБАРДОРЛИК ЧУҚУР ДАВЛАТЛАР ЕРИШИШ МУМКИН (TRANS) БИЗНИНГ КУНДАЛИК, ШАХСИЙ ТАЖРИБА Йог ва ҳинд анъаналари Биринчиси, Ҳиндистондаги барча аскезлар ва диннинг амалиётини ўзида қамраб олади: • Медитация • Жисмоний машқлар • Муқаддас ашула Иккинчиси, ҳинд фалсафаси мактаби асосчи Патанджали ҳсиобланади. Йогалар ҳинд асарларининг асоси Ведаларда акс этган ЙОГА • УЙҒУНЛАШИШ, БИРЛАШИШ ДЕГАН МАЪНОНИ АНГЛАТАДИ • ЙОГА АМАЛИЁТИНИНГ МАҚСАДИ ОНГИНГ ЎЗИНИ МАНБАИ “МЕН” БИЛАН УЙҒУНЛАШИШ АСОСИДА ИНСОННИНГ ЎЗИНИ НАМОЁН ЭТИШДАН ИБОРАТ. • «ЙОГА — БУ САМАДХИ (SAMADHI) — ЭКСТАЗ, ЁКИ МАЪРИФАТЛАШИШ» • ЎЗ МЕНИГА ОНГИНИ ЙЎНАЛТТИРИБ ВА ПСИХИК ХОТИРЖАМЛИККА ЭРИШИШ ОРҚАЛИ ЎЗИНИ НАМОЁН ҚИЛИШНИ ИФОДАЛАЙДИ. УНИНГ МОҲИЯТИГА КЎРА БАРЧА ОДАМЛАРНИНГ МОҲИЯТИ ЎЛМАС, ЎЗГАРМАСЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ ДЕГАН ҒОЯНИ ИЛГАРИ СУРАДИ. ВЕДАЛАР ДАВРИ • БИРИНЧИ ВЕДАЛАР ОҒЗАКИ ТАРЗДА УСТОЗДАН ШОГИРДЛАРИГА УЗАТИЛГАН (Э.А. 2500 Й.). • БИРИНЧИ МАДҲИЯСИ САЯХИТЛАР, ИНДИУЗМНИНГ ФАЛСАФИЙ НАЗАРИЯСИНИНГ АСОСИ ҲИСОБЛАНАДИ. • "МЕНИ ЙЎҚЛИКДАН БОРЛИҚДАН ЕТАКЛАЙДИ. МЕНИ ЗУЛМАТДАН НУРГА ЕТАКЛАНГ. МЕНИ ЎЛИМДАН АБАДИЙЛИККА ЕТАКЛАЙДИ” АСКЕЗ (ЗОҲИДЛИК) • ЗОҲИДИЙ АМАЛИЁТДА ЭНГ СОДДА ВА ШУ БИЛАН БИРГА ЭНГ ҚИЙИН НАРСА - БУ СИЗНИНГ ИСТАКЛАРИНГИЗНИ ҚОНДИРИШ ЭМАС: МАСАЛАН, ОЧ БЎЛСАНГИЗ, ОЧ ҚОЛИНГ. АГАР СИЗ УХЛАШНИ ЯХШИ КЎРСАНГИЗ, УХЛАШ ВАҚТИНИ ЧЕКЛАНГ. МАЙДА-ЧУЙДА РОҲАТ ВА ФАРОВОНЛИКЛАРДАН ВОЗ КЕЧИШ ЎЗИНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ МУҲИМ ҚИСМИДИР. АГАР СИЗ ОДАТДА ЭРТАЛАБ СОАТ 8 ДА ТУРСАНГИЗ, 6 ЁКИ 7 ДА ТУРИШГА ҲАРАКАТ ҚИЛИНГ. АГАР СИЗ ЮМШОҚ, ҚУЛАЙ ЁТОҚДА ЁТИШНИ ЯХШИ КЎРСАНГИЗ, ЕРДАГИ ИНГИЧКА МАТРАСДА УХЛАНГ. • УШБУ АМАЛИЁТГА ЭҲТИЁТКОРЛИК БИЛАН ЁНДАШИШ КЕРАК. ЗОҲИДЛИКНИНГ ЁН ТАЪСИРИ МАҒРУРЛИК ВА НАРСИСИЗМ (ЎЗИНИ ЯХШИ КЎРИШ) КУЧАЙИШИДИР. СИЗНИНГ ЮТУҚЛАРИНГИЗ БИЛАН МАҒРУРЛИК, АЗОБ-УҚУБАТЛАРГА ДОШ БЕРИШДАН ҒУРУРЛАНИШ, МАЗАХИСТИК ЛАЗЗАТЛАНИШ УЧУН ЎЗИ УЧУН ЗОҲИДЛИК - БУЛАРНИНГ БАРЧАСИ ЗОҲИДЛИК ЖАРАЁНИДА СИЗНИНГ ЭГО ИНГИЗ ИШТИРОК ЭТИШИНИНГ КЎРСАТКИЧЛАРИ. ҲАДДАН ТАШҚАРИ ЧЕКЛОВЛАРДАН ҚОЧИШ КЕРАК. БУ ШУНИНГДЕК, ЭГОНИНГ НАМОЁНИДИР, БУ СИЗГА ЖИСМОНИЙ ЁКИ РУҲИЙ ЗАРАР ЕТКАЗИШИ МУМКИН. ОЧЛИК • ҚИСҚА ОЧЛИК ЕЪЛОНЛАРИ - БУ ЗОҲИДЛИК БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШНИНГ АЖОЙИБ УСУЛИ. ТУШЛИК, КЕЧКИ ОВҚАТ ЁКИ ИККАЛАСИНИ АТАЙЛАБ ЎТКАЗИБ ЮБОРИШГА УРИНИБ КЎРИШИНГИЗ МУМКИН. БИР КУНЛИК РЎЗА ҲАР ҚАНДАЙ СОҒЛОМ ОДАМГА ҚИЙИН БЎЛМАЙДИ. КЎП МИҚДОРДА СУВ ИЧИНГ. АГАР ОЧЛИКНИ ҲИС ҚИЛСАНГИЗ, АПЕЛСИН ШАРБАТИ. ИЧИНГ. ҲАФТАДА БИР КУН РЎЗА ТУТИШ ЖУДА ЯХШИ. РЎЗА ПАЙТИДА СИЗ ВАСВАСАНИ ЕНГИБ, ОВҚАТЛАНИШ ИСТАГИГА ҚАРШИ ЎЗ ХОҲИШИНГИЗНИ ҚЎЙИШИНГИЗ КЕРАКЛИГИ БИЛАН ДУЧ КЕЛАСИЗ. СУКУТ • Сукунат ҳам йога анъанавий амалиётининг бир қисмидир. Ёлғиз ёки ниятларини тушуниш дўстлари билан бир неча соат жим қолишга ҳаракат қилинг. Кунни сукунатда ўтказинг. Қоғоз ва қаламни ўзингиз билан олиб боринг, шунда сиз бирор нарсани мулоқот зарур бўлганда ёзма ифодалаш учун. Ўзингизни ва бошқаларни, бошқа одамларнинг суҳбатларига муносабатингизни кузатинг. Фаол мулоқот қилиш учун эҳтиёжни енгиш учун ҳаракат қилиб кўринг. Фақат сукут" сақлашга " ҳаракат қилиб кўринг. АСАРЛАРИ • Бхагавадгита йога ҳақидаги биринчи асар. • «Маҳабхорат»-мифология, дин, этика ва урф-одатларининг мажмуи. Асосий тушунчалари • Табиат, яратилишнинг уч тамойили-онг, карма ва онг ости тенденциялари. Йога ва унинг йўлларининг ўзига хос хусусиятлари "Гуру", "инициация" ва «Йога мактаблари« бўлимларида баён этилган. Руҳ • классик йога, руҳ ва табиат ўртасида қаттиқ дуализм бор. Ҳар қандай исм инсон бу икки кучдан ташкил топган. Тана ва руҳ табиатдан, транссендентал ўзлик эса руҳдан олинган. Пуруша руҳи пок шуурдир. Руҳ чексиз ва аниқ эмас. Оламни қамраб олган ва ундан ташқарига чўзилган онгни ўз ичига олади. "Мен" шахсда руҳнинг намоён бўлишидир. Руҳ ўзгармас, жисмоний ёки маънавий фаолият билан таъсирланмайди; аммо бизнинг руҳимиз янглишади • РУҲНИНГ ҚАРАМА-ҚАРШИ ҚУТБИ ТАБИАТ, ПРАКРИТИ. САНСКРИТ ТИЛИДА ПРАКРИТИ "ҲОСИЛ ҚИЛУВЧИ" - "ҲОСИЛ ҚИЛИШ" (УЗБ.) НАСЛ ҚОЛДИРИШГА ЎХШАШ МАЪНОСИНИ ИФОДАЛАЙДИ. • ТАБИАТ БАРЧА МОДДИЙ ШАКЛЛАР ТУҒИЛАДИГАН ПОЙДЕВОРНИ ТАЪМИНЛАЙДИ. БУ, ШУНИНГДЕК, БАРЧА МАНБАИ -МОДДИЙ НАРСАЛАР, ФИКРЛАР ВА ҲИС- ТУЙҒУЛАР. РУҲ КАБИ ТАБИАТ ҲАМ АБАДИЙ ВА ЎЗГАРМАСДИР. ЯРАТИЛИШНИНГ УЧ ТАМОЙИЛИ . • ТАБИАТ УЧ АСОСИЙ КОМПОНЕНТГА, ЁКИ ПРИНЦИПЛАРГА ЭГА, УЧ ГУНАС: ТАМАС-ИНЕРСИЯ, РАЖАС-ФАОЛИЯТ, ВА САТТВА-РАВШАНЛИК, ЁКИ ЁРУҒЛИК. БУ УЧ КУЧ БИРГАЛИКДА ИШЛАЙДИ ВА БАРЧА ФАОЛИЯТНИНГ МАНБАИ ҲИСОБЛАНАДИ. ТАБИАТНИНГ ҲАР ХИЛ КЎРИНИШЛАРИ (МАТЕРИЯ, ТАФАККУР ВА БОШҚАЛАР.) БУ УЧ УСУЛЛАРИ ФАҚАТ БИРИКМАСИ БОР. Онг • Йога терминологиясида руҳ ёки онг (читта) барча фикрлаш жараёнларида иштирок этади. Патанжали йога "онг фаолиятини назорат қилиш" деб белгилайди."Бу назорат ақлий фаолиятнинг узлуксиз "чатиштиришини" тўхтатиб, ички дунёсига дам олиш ва енгиллик ҳолатини беради. Йога кўриб чиқилаётган ҳар қандай объектга тўлиқ концентрацияси ҳисобланади. Якуний мақсад ўз-ўзи ҳақида ўйлаш учун эмас. Руҳий жараён бўлганда тўлқинлар онгдан ўтади, " мен " яширин, худди ёрқин нур яширингандек, лойқа сувдан зўрға титрарди. Барча йог амалиётлари бир мақсадга қаратилган — онг ва руҳ тўлқинларини тинчлантириш. Баъзи йога мактаблари тана назорати ҳақида ўйлаш, бошқалар нафас машқлар ҳақида ўйлашда акс этади; баъзи мактаблар медитация ҳақида кўпроқ ўйлаш. • БИР МАЪНОДА, БАРЧА ЙОГА ТЕХНИКАСИ ВА АМАЛИЙ МАШҚЛАР РУҲИЙ ХОТИРЖАМЛИК БЕРИШ УЧУН АМАЛГА ОШИРИЛАДИ. РУҲ ВА ТАНА ҚАТТИҚ НАЗОРАТ ОСТИДА БЎЛИБ, ТИНЧ ҲОЛАТДА БЎЛСА, ИНСОН ЎЗ "МЕН"ИНИ РЎЁБГА ЧИҚАРИШ ИМКОНИГА ЭГА."БИРОР ҲАРАКАТНИ СОДИР ЭТИШДАН ОЛДИН СИЗ ОЗОДСИЗ, АММО КЕЙИН, ҲАРАКАТИНГИЗДАН КЕЙИН УНИНГ ОҚИБАТЛАРИ ХОҲЛАЙСИЗМИ-ЙЎҚМИ, ҲАЁТИНГИЗГА ҲАМРОҲ БЎЛАДИ. БУ КАРМА ҚОНУНИ. КАРМА • KAРМA -ФАОЛИЯТ ВА БУ ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БИЛДИРАДИ. KAРМA ҒОЯСИ ҲАР ҚАНДАЙ ФАОЛИЯТ МУАЙЯН ОҚИБАТЛАРНИ КЕЛТИРИБ ЧИҚАРАДИ ВА ИНСОННИНГ ҲАЁТИГА УНИНГ ОЛДИНГИ ҲАРАКАТЛАРИ ТАЪСИР КЎРСАТАДИ ДЕГАН ТАМОЙИЛГА АСОСЛАНАДИ. • ОНГОСТИ АНЪАНАЛАРИ-ОНГ ТЎЛҚИНЛАРИ- ҲАРАКАТ-ОНГОСТИ АНЪАНАЛАРИ. • "СИЗ ЎТМИШДАГИ АМАЛЛАРИНГИЗНИНГ УРУҒЛАРИНИ ДОНОЛИК ВА МЕДИТАЦИЯ ОЛОВИДА ЁҚМАГУНИНГИЗЧА ОЗОД БЎЛМАЙСИЗ." Онг ости тенденциялари • ОНГ ҲАРАКАТЛАРИ УСТИДАН НАЗОРАТ ФАҚАТ ОНГ ОСТИ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ БОСТИРИЛГАНДАГИНА АМАЛГА ОШИРИЛИШИ МУМКИН. БУНДАЙ ТЕНДЕНСИЯЛАР (САМСКАРАЛАР) АҚЛИЙ ФАОЛИЯТНИ ШАКЛЛАНТИРАДИ. БУ БИЛИНАР-БИЛИНМАС НАҚШЛАР БУ ҲАЁТДА ҲАМ, ЎТГАН ҲАЁТДА ҲАМ ЎТГАН ҲАРАКАТ ВА КЕЧИНМАЛАР НАТИЖАСИДА ҲОСИЛ БЎЛАДИ. ТАФАККУР ТЎЛҚИНЛАРИ ЁКИ ОНГ ТЎЛҚИНЛАРИНИНГ УЗОҚ ДАВОМ ЭТИШИ ОНГ ОСТИ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИНИНГ ПАЙДО БЎЛИШИГА ОЛИБ КЕЛАДИ. МИСОЛ УЧУН, ОНГ ҒАЗАБЛАНГАН ТЎЛҚИНЛАР АСТА- СЕКИН ҒАЗАБ РЕАКЦИЯЛАР БИР КИШИНИ ҒАЗАБЛАНГАН ТЕНДЕНЦИЯЛАРИНИ ҲОСИЛ ҚИЛИШГА САБАБ БЎЛАДИ. ГУРУ • ГУРУ СЎЗИ САНСКРИТЧА ИЛДИЗДАН КЕЛИБ ЧИҚҚАН ҲОЛДА КЎТАРИЛАДИ. ҲИНДИСТОНДАГИ КЎПЛАБ ЎҚИТУВЧИЛАР ГУРУЛАР ДЕБ НОМЛАНГАН; СЎЗНИНГ ЎЗИ МАЪНАВИЙ ЎҚИТУВЧИНИ АНГЛАТАДИ, УНИ ТАРБИЯЛАЙ ОЛАДИ • ТАЛАБАНИНГ ОНГИ (ҲИНДИСТОНДА МУСИҚА, РАҚС ВА БОШҚА АНЪАНАВИЙ ФАНЛАРНИНГ ЎҚИТУВЧИЛАРИ ШУНЧАКИ МАҲОРАТГА ЎРГАТМАЙДИ; БУ ФАНЛАР ТАЛАБАНИНГ ҲАЁТИ ВА ХАРАКТЕРИГА ТАЪСИР ҚИЛАДИ ДЕБ ИШОНИЛАДИ). ЙОГАДА БИР НЕЧА САБАБЛАРГА КЎРА ГУРУ КАТТА АҲАМИЯТГА ЭГА: СИЗ КИТОБЛАРДАН МУРАККАБ ЙОГА ТЕХНИКАСИНИ ЎРГАНА ОЛМАЙСИЗ. БУНДАН ТАШҚАРИ, КЎПЛАБ ТЕХНИКАЛАР ЎҚИТУВЧИ ТОМОНИДАН ТАЛАБАНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА РУҲИЙ ТАРКИБИГА МОСЛАШТИРИЛИШИ КЕРАК. ГУРУ ТАЛАБАГА ЁРДАМ БЕРАДИГАН ЎҚИТУВЧИ, • УНИ ЎЗИНИНГ ИЧКИ ТЎСИҚЛАРИ ЧЕГАРАСИДАН ТАШҚАРИГА ЧИҚАРАДИ. ТАРБИЯЛАНГАН ШАХС СИФАТИДА ГУРУ ЎЗ ТАЖРИБАСИДАН ИНСОН ҚОБИЛИЯТИНИНГ ЧЕГАРАЛАРИНИ БИЛАДИ. ГУРУ ШОГИРДЛАРДАН УШБУ ЧЕГАРАЛАРГА ЭРИШИШГА ҲАРАКАТ ҚИЛИШЛАРИНИ ТАЛАБ ҚИЛАДИ. БУНДАН ТАШҚАРИ, ТАЛАБАЛАР ЎҚИТУВЧИСИНИНГ ЖОНЛИ МИСОЛИДАН ИЛҲОМЛАНАДИЛАР, У УЛАРГА ЎЗ ИМКОНИЯТЛАРИНИ ТУШУНИШГА ЁРДАМ БЕРАДИ. ИНИЦИАЦИЯ • Бошлаш. • КЎПГИНА МУТАХАССИСЛАР, БУ БОШЛАНҒИЧ ЙОГА АМАЛИЁТИНИНГ АСОСИЙ ЭЛЕМЕНТЛАРИДАН БИРИ ДЕГАН ФИКРНИ ҲИМОЯ ҚИЛАДИЛАР. КУЛАРНАВА ТАНТРАСИГА КЎРА, ЎЗИНГИЗНИ АНГЛАШ, БОШЛАНҒИЧСИЗ МУМКИН ЭМАС. ВА МАЛАКАЛИ ГУРУ БЎЛМАСА, ҲАҚИҚИЙ ТАШАББУСНИ АМАЛГА ОШИРИШ МУМКИН ЭМАС (ФЕЙЕРШТЕЙН, 1989). БОШЛАНИШ - БУ МАЪНАВИЙ УЗАТИШНИНГ БИРИНЧИ ШАКЛИ. ГУРУ МАЪНАВИЙ ЭНЕРГИЯНИ ШОГИРДГА ЎТКАЗАДИ, НАТИЖАДА ШОГИРД ЖИСМОНИЙ, РУҲИЙ ВА МАЪНАВИЙ ЖИҲАТДАН ЎЗГАРАДИ. ЎРТАСИДА ЎТКАЗИШ ЖАРАЁНИДА ГУРУ ВА ШОГИРД ЎРТАСИДА МАЪНАВИЙ АЛОҚА ҲОСИЛ БЎЛАДИ: ШОГИРД ГУРУНИНГ МАЪНАВИЙ МАНБАЛАРИ БИЛАН АЛОҚАДА БЎЛИБ, АСРЛАР ДАВОМИДА УЗИЛМАС ЗАНЖИРНИНГ БИР ҚИСМИГА АЙЛАНАДИ. ЙОГА МАКТАБЛАРИ • КАРМА ЙОГА-ҲАРАКАТ ЙОГАСИ • ДЖАНАНА ЙОГА-АНГЛАШ ЙОГАСИ • БХАКТИ-ЙОГА — СЕВГИ-МУҲАББАТ-ЙОГАСИ. • ХАТХА-ЙОГА — ТАНА ЙОГАСИ • МАНТРА-ЙОГА — ТОВУШ ЙОГАСИ • КУНДАЛИНИ-ЙОГА — ҚУВВАТ ЙОГАСИ • РАДЖА-ЙОГА —ОНГ ВА ТАНА ЙОГАСИ Танадаги онг марказлари Динамика. Психологик ўсиш • ЙОГА ТУРМУШ ТАРЗИ ҒАРБДА ЯХШИ МАЪЛУМ. ЙОГА ЗОҲИДЛИКНИ БОШҚАРИШИ ТУШУНИЛАДИ. • ҲАЁТ, ҲАММА НАРСАДАН ВОЗ КЕЧИШ, ТУРМУШ ҚУРМАСЛИК ВА ҚАШШОҚЛИКНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ, ЙОГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ НОМИ БИЛАН ТАШҚИ ДУНЁНИ "РАД ЭТИШИ". ҲИНДИСТОНДА ДУНЁДАГИ ХИЗМАТ ВА МАСЪУЛИЯТ, ШУНИНГДЕК МАЪНАВИЙ ИНТИЗОМ АМАЛИЁТИНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛГАН ИДЕАЛ МАЪНАВИЙ РИВОЖЛАНИШНИНГ БОШҚА УСЛУБИ ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ. • ВЕДАЛАР ЗОҲИДЛАР ВА ДОНИШМАНДЛАРНИНГ ҲАР ХИЛ ТУРЛАРИ ҲАҚИДА ГАПИРИБ БЕРИШАДИ. ЎЗ-ЎЗИНИ ТИЙИБ ТУРИШ ВА ЙОГА АСЦЕТИКАСИ - ҲИНДИСТОНДАГИ ЗАМОНАВИЙ САЁҲАТ ЙОГАСИНИНГ КАШШОФЛАРИ. ҚАДИМГИ "РИШИЛАР" ЁКИ ДОНИШМАНДЛАР ҚУРБОНЛИК ВА МАДҲИЯЛАРНИ ТАЪКИДЛАБ, ҲИНД ИЖТИМОИЙ ТУЗУМИНИНГ МУҲИМ ҚИСМИНИ ТАШКИЛ ЭТГАН. ҲАЁТНИНГ ТЎРТ БОСҚИЧИ • ҲИНД ШАХРИНИНГ КЛАССИК ИДЕАЛ ҲАЁТИ ТЎРТ БОСҚИЧГА БЎЛИНАДИ: • ШОГИРД, • ОИЛА БОШЛИҒИ, • ЎРМОН АҲОЛИСИ ВА • ЗОҲИДЛИК (ВОЗ КЕЧИШ) РУҲИЙ КАМОЛОТГА ТЎСИҚ БЎЛУВЧИ ҲОЛАТЛАР • ПАТАНЖАЛИ АЗОБ-УҚУБАТЛАРНИНГ БЕШ ТУРИНИ ЁКИ УЛАРНИНГ САБАБЛАРИНИ САНАБ ЎТАДИ: • ЖОҲИЛЛИК, • ХУДБИНЛИК, • ИСТАК, • НАФРАТ ВА ҚЎРҚУВ СТРУКТУРА • ТАНА • СОЦИАЛ МУНОСАБАТЛАР • ИРОДА • ЭМОЦИЯ • ИНТЕЛЛЕКТ • ЎҚИТУВЧИ (УСТОЗ) • БАҲО ДЗЭН ВА БУДДИЗМ АНЪАНАЛАРИ • СИДДХАРТХИ ГАУТАМ НАЗАРИЯСИ АСОСИДА ВУЖУДГА КЕЛГАН. • БУДДА. БУДДА АТАМАСИ УНВОН, НОМ ЕМАС. БУ "УЙҒОНГАН" ЁКИ ТУШУНИШНИНГ МАЪЛУМ ДАРАЖАСИГА ЕТГАН, МУКАММАЛ ИНСОНГА АЙЛАНГАН ДЕГАН МАЪНОНИ АНГЛАТАДИ. Асосий тушунчалар • МАВЖУДЛИКНИНГ УЧ ХАРАКТЕРИСТИКАСИ: • БУДДИЗМГА КЎРА, МАВЖУДЛИККА ХОС УЧТА АСОСИЙ ХУСУСИЯТ МАВЖУД: ДОИМИЙ ЭМАСЛИК, • ЎЗИНИ ЎЗИ ЕТИШМАСЛИК , • НОРОЗИЛИК. ТЎРТ ЭЗГУ ҲАҚИҚАТ. • ГАУТАМА: НОРОЗИЛИКНИНГ МАВЖУДЛИГИ ИШТИЁҚ (ЭҲТИРОС) НОРОЗИЛИК ИЛДИЗИ СИФАТИДА ЭҲТИРОСНИНГ БАРҲАМ ТОПИШИ САККИЗ КАРРА ЙЎЛ • " Адашиш шаробини сотма. Ахир, қайси бири хато бўлиши мумкинлиги ҳақида ҳеч нарса йўқ. Буни англасак, биз аллақачон маърифатли бўламиз " (Diamond Sutra ин: Kennett, 1976). • Будда таълимоти ва амалиётида учта муҳим қисм мавжуд: • ахлоқий хатти-ҳаракат, • ақлий интизом • донолик. • Саккиз карра йўл шу уч тоифага кўра бўлинади. Тўғри нутқ • ТЎҒРИ НУТҚ ДАН СИНИШИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ: ЁЛҒОН; ҒИЙБАТ, ТУҲМАТ, ВА ДИСУНИОН ВА ПАРИШОН ҲИССА ҚЎШИШИ МУМКИН БЎЛГАН ҲАР ҚАНДАЙ СУҲБАТ; ҚАТТИҚ, ҚЎПОЛ, ЁКИ ҲАҚОРАТЛИ ТИЛ; ВА ФОЙДАСИЗ ВА АҲМОҚ САФСАТА. БУНИНГ ЎРНИГА, БИЗ ҲАҚИҚАТНИ ГАПИРИШ ВА ДЎСТОНА ФОЙДАЛАНИШ КЕРАК, ЁҚИМЛИ, ТЎҒРИ, ВА ФОЙДАЛИ ИФОДАЛАР. БИЗ СЎЗЛАРИМИЗ ҲАҚИДА ЎЙЛАШИМИЗ ВА БЕРИЛГАН ВАҚТ ВА ЖОЙГА МОС КЕЛАДИГАН НАРСАЛАРНИ ТАНЛАШИМИЗ КЕРАК. АГАР АРЗИГУЛИК ГАП АЙТА ОЛМАСАК, "ЕЗГУ СУКУТ САҚЛАШ ЯХШИДИР." Тўғри ҳаракат • ТЎҒРИ ҲАРАКАТ АХЛОҚИЙ, ҲАЛОЛ ВА ТИНЧ ХАТТИ- ҲАРАКАТЛАРНИ НАЗАРДА ТУТАДИ. БУНГА ЭРИШИШ УЧУН БИЗ ҚОЧИШИМИЗ КЕРАК: ТИРИК МАВЖУДОТЛАРНИ ЙЎҚ ҚИЛИШ; ЎҒИРЛИК; НОҲАҚ ҲАРАКАТЛАР; НОҚОНУНИЙ ЖИНСИЙ МУНОСАБАТЛАР; ГИЁҲВАНД МОДДАЛАР ЁКИ СПИРТЛИ ИЧИМЛИКЛАРНИ ИШЛАТИШ (ОНГНИ ЯШИРАДИГАН). БУНДАН ТАШҚАРИ, БОШҚАЛАРНИ ТИНЧ ВА ҲАЛОЛ ҲАЁТ КЕЧИРИШГА УНДАШИМИЗ КЕРАК. Тўғри ҳаёт йўли • БИЗ ҚУРОЛ, СПИРТЛИ ИЧИМЛИКЛАР, ГИЁҲВАНД МОДДАЛАР ЁКИ ТОКСИК МОДДАЛАРНИ СОТИШ, ҲАЙВОНЛАРНИ ЎЛДИРИШ ЁКИ ФИРИБГАРЛИК КАБИ ҲЕЧ КИМГА ЁКИ БИРОР НАРСАГА ЗАРАР ЕТКАЗАДИГАН ВОСИТАЛАР БИЛАН МАВЖУДЛИГИМИЗНИ ҚЎЛЛАБ- ҚУВВАТЛАШНИ ТЎХТАЦАК, ТЎҒРИ ҲАЁТ ТАРЗИГА ЕГАМИЗ. БУ ЕРДА ИДЕАЛ ҲАЛОЛ, БЕНУҚСОН ВА ЗАРАРСИЗ ЙЎЛЛАР БИЛАН ЯШАШДИР. РУҲИЙ ИНТИЗОМ • ТЎҒРИ ҲАРАКАТ, • ТЎҒРИ ФИКРЛИЛИК • ТЎҒРИ КОНЦЕНТРАЦИЯ КИРАДИ. Тўғри ҳаракат фаол иродавий фаолият билан боғлиқ: • 1) носоғлом ҳолатларнинг олдини олиш; • 2) агар улар аллақачон содир бўлса, бундай ҳолатлардан халос бўлиш; • 3) фойдали ҳолатларнинг пайдо бўлишига кўмаклашиш; • 4) бу фойдали ҳолатларни ишлаб чиқиш ва мукаммаллаштириш. Тўғри фикрлилик қуйидагиларни билиш ва эътиборга олишни ўз ичига олади: • (1) ТАНА ВАЗИФАЛАРИ; • (2) СЕЗГИЛАР ЁКИ ҲИС-ТУЙҒУЛАР; • (3) АҚЛИЙ ФАОЛИЯТ; ВА • (4) ЎЗИГА ХОС ҒОЯЛАР, ФИКРЛАР ВА ТАСАВВУРЛАР. ТЎҒРИ КОНЦЕНТРАЦИЯСИ • ТЎҒРИ КОНЦЕНТРАЦИЯСИ ЙЎЛНИНГ БОШҚА ЖИҲАТЛАРИНИ ЭРИШИШ ЕНГИЛЛАШТИРИШ УЧУН РУҲИЙ «МУСКУЛНИ" РИВОЖЛАНТИРИШ БИЛАН БОҒЛИҚ. ДОНОЛИК • ДОНОЛИК ТЎҒРИ ФИКРЛАШ ВА ТЎҒРИ ТУШУНИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ. ЎНГ ФИКРЛАШ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ, СЕВГИ, ВА НОЗИКЛИК. ТЎҒРИ ТУШУНИШ - БУ ДУНЁНИ АНГЛАШДИР, ТЎРТ ЭЗГУ ҲАҚИҚАТ УСТИДА АСТОЙДИЛ ИШЛАШ ОРҚАЛИ ЭРИШИЛАДИ. БУДДИСТ ПСИХОЛОГИЯ ТУШУНИШ ИККИ ДАРАЖАСИ БОР. БИРИНЧИСИ, БИЛИМ, РИВОЖЛАНГАН ХОТИРА ВА САВОЛНИНГ МОҲИЯТИНИ ТУШУНИШ ҚОБИЛИЯТИ. ИККИНЧИДАН, НАРСАЛАР ТАБИИЙ ШАКЛДА ПАЙДО БЎЛГАН, НОМЛАР ВА МАЗМУНЛАР БИЛАН БУЗИЛМАГАН ЧУҚУР ТУШУНИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ. БУНДАЙ ХАБАРДОРЛИК ФАҚАТ АҚЛНИНГ БАРЧА АРАЛАШМАЛАРИДАН ОЗОД БЎЛГАНДА ВА МЕДИТАЦИЯ ОРҚАЛИ ТЎЛИҚ ИШЛАБ ЧИҚИЛГАНДА МУМКИН . Медитация. • КОАНЛАР УСТИДАН МЕДИТАЦИЯ • КОАН-БУ ОДДИЙ ФИКР ЁКИ МАНТИҚ БИЛАН ҲАЛ ҚИЛИНМАЙДИГАН САВОЛ ЁКИ МУАММО. КРАНЛАР ҲОЗИРДА РИНЗАИ ДЗЕН МАКТАБИДА ЎҚУВЧИЛАРНИ СИНАШ, УЛАРНИ ФИКРЛАШ ЧЕГАРАСИДАН ТАШҚАРИГА СУРИШ ВА УЛАРНИ ЧУҚУРРОҚ, РАВШАН ФИКР БИЛАН БОҒЛАШГА ЁРДАМ БЕРИШ УЧУН ИШЛАТИЛАДИ. Медитация • ОДАТДАГИ ЎТИРИШ • Медитация ва кундалик фаолият • Юрганда медитация Динамика. • Очкўзлик, нафрат, ва алданиш — - ва ғурур ёки худбинлик муаммоси классик дзен матнлар ҳам" уч ёнғин", хусусан, йўл тўсиқлар билан шуғулланиш. • "Тинчлик келтирадиган бир ўринли сўз мингта қуруқ гапдан яхшироқ» ПСИХОЛОГИК ЎСИШ • ДЗЕН ЎҚИТУВЧИЛАР КЎПИНЧА ДЗЕН ФИКРЛАШ АНИҚ МИСОЛ, БУ РАСМЛАР ЁРДАМИДА ЎЗ ТАЛАБАЛАР РИВОЖЛАНИШИНИ ТАСВИРЛАНГАН. • БУҚА БУДДА ТАБИАТИНИНГ РАМЗИ БЎЛИБ, БУҚАНИНГ ТУТИЛИШИ АТРОФИДАГИ ВОҚЕАЛАР ДЗЕН ТАЛАБАСИНИНГ МАЪНАВИЙ ИЗЛАНИШЛАРИ ВА ИЧКИ РИВОЖЛАНИШИ БИЛАН БОҒЛИҚ . Ўсишга тўсқинлик қилади. • ОЧКЎЗЛИК, • НАФРАТ • АЛДАНИШ ( невроз ЁКИ психоз) СТРУКТУРА. • ТАНА • СОЦИАЛ МУНОСАБАТЛАР • ИРОДА • ЭМОЦИЯ • ИНТЕЛЛЕКТ • МЕН (КАТТА МЕН ВА КИЧИК МЕН) • МУРАББИЙ • БАҲО СУФИЗМ ВА ИСЛАМ АНЪАНАЛАРИ • ИСЛОМ ДИНИДА ЭСА ЖОН ВА РУҲ МУАММОСИ ЎЗИГА ХОС НАЗАРИЯДА ҲАЛ ҚИЛИНГАН. ИНСОН БИР МАРТА ТУҒИЛАДИ, ЖОН ЙЎҚЛИККА КЕТАДИ РУҲ ЭСА ФОНИЙ ДУНЁДАН БОҚИЙ ДУНЁ САРИ САФАРГА ЧИҚИБ, АЖРИ АСОСИДА ЖАЗО ЁКИ МУКОФОТ ОЛАДИ. ИЛОҲЛАРНИНГ КЎПЛИГИ ҲАҚИДАГИ ФИКРГА ТАЯНАДИГАН ПОЛИТЕИЗМ ДИНЛАРИ ВАҚТИ КЕЛИБ МОНОТЕИСТИК – ЯККАХУДОЛИК ҒОЯСИ АСОСИДАГИ ДИНЛАРГА ЎЗ ЎРНИНИ БЎШАТИБ БЕРДИ.  • ИСЛОМ ДИНИДА АЛЛОҲНИНГ ЯГОНАЛИГИ ҒОЯСИ АСОСИДА УНИНГ БАРЧА АҚИДАЛАРИ, РУКНЛАРИ, ТАЛАБ ВА МАЖБУРИЯТЛАРИ ШАКЛЛАНГАН.  Сўфийлик • СЎФИЙЛИК-КЎП ТУРЛИ ШАКЛЛАРДА НАМОЁН БЎЛГАН, ЛЕКИН БИР УМУМИЙ МАҚСАД БИЛАН: ОДАТИЙ ШАХСИЙ ЧЕКЛАШЛАР ВА ИДРОКНИНГ КАМЧИЛИКЛАРИНИ БАРТАРАФ ЭТИШ ТАЪЛИМОТЛАРИ ТЎПЛАМИДИР. СЎФИЙЛИК ФАҚАТ НАЗАРИЯЛАР ЁКИ ФАРАЗЛАР МАЖМУИ ЭМАС, ТУРЛИ МАНБАЛАР УНИ ИШҚ ЙЎЛИ, ИХЛОС ХИЗМАТИ ЙЎЛИ ВА ИЛМ ЙЎЛИ ДЕБ ТАЪРИФЛАГАНЛАР. • СЎФИЙЛИК, БОШҚА ТОМОНДАН, ЭНГ МУҲИМ НАРСАЛАРНИ БИЛАДИГАН ЎҚИТУВЧИЛАР, ЯЪНИ ЎЗ ТАЛАБАЛАРИГА ЧИНАКАМ ТАБИИЙ ҲОЛАТИГА УЙҒОТИШ ВА ҲАҚИҚИЙ ИНСОНЛАР БЎЛИШ ҲАҚИДАГИ БИЛИМЛАРНИ БЕРА ОЛАДИГАН МУРАББИЙЛАР БОРЛИГИНИ ИШОНЧ БИЛАН ЭЪЛОН ҚИЛАДИ. СЎФИЙЛИК ИНСОН ХУЛҚ-АТВОРИ БИЛАН БОҒЛИҚ БАРЧА МУАММОЛАРНИ ИЗОҲЛАШГА ИНТИЛМАЙДИ, УНИНГ ВАЗИФАСИ ИНСОННИНГ ЎЗИНИ, ЎЗ ШАХСИЯТИ ВА САРҲАДЛАРИНИ АНГЛАШИГА ЁРДАМ БЕРАДИГАН, ШУНИНГДЕК, ЎЗИДА ИЛОҲИЙ УЧҚУННИ КАШФ ЭТИШГА ЁРДАМ БЕРАДИГАН ФОЙДАЛИ БИЛИМ БЕРИШДИР. • Бундан ташқари, Китоблар жиддий- психиатрлар икки А.Р.Арастеҳ (А. Р. Арастеҳ) ва Анеес Сўфий (Анеес Сўфий) томонидан ўрганилган. Улар тасаввуфга амал қилишнинг асосий тамойиллари қуйидагилардан иборат деб ҳисоблайдилар (1989, с. 148). • 1. Дунёда одамлар бўлгани каби, ҳақиқатга (ёки Худога) кўп йўллар бор. Ҳар бир йўл Эго ўзгартириш ва яратиш хизматини ўз ичига олади. • 2. Қалбимизда адолат туйғусини ривожлантиргандагина бошқа одамлар билан ҳамнафас яшай оламиз. Агар биз худбинлик ва жаҳолатимизни енга олсак, бу содир бўлади. • 3. Муҳаббат ахлоқнинг асосий манбаларидан биридир. Севги ўз-ўзини такомиллаштириш натижасида пайдо бўлади ва ўзини бошқаларга хизмат қилишда ифодалайди. • 4. Асосий ҳақиқат-ўз-ўзини билиш. Ўзи илми Худо илмига етгай. Ислом • Ислом Аллоҳ ягона деб эътиқод қилиб, унга бўйсунмоқлик ва бутун қалб билан унга ихлос қилмоқлик ва Аллоҳ буюрган диний эътиқодга иймон келтирмоқликдир. • Қуръони Каримда Ислом ширкка (Аллоҳнинг шериги бор деб ишонишга) қарши қўйилган. Бошқа оятларда Ислом Аллоҳга ихлос қўйиш ва унга бўйсуниш, итоат қилиш маъноларида ҳам келган. • Аллоҳга итоат қилган ва Аллоҳ юборган пайғамбарларга эргашган киши мусулмон дейилади. ИСЛОМНИНГ БЕШ УСТУНИ • ШАҲОДАТ • НАМОЗ • ЗАКОТ БЕРИШ • ҲАЖ ҚИЛИШЛИК • РЎЗА Беш устундан бири шаҳодат. • БИЛАМИЗКИ, ИСЛОМ ДИНИ ОЛДИНГИ ДИНЛАРНИ ТЎЛДИРУВЧИСИ, УЛАРНИНГ ДАВОМЧИСИДИР. ПАЙҒАМБАРИМИЗГА ЯНГИ ДИН ЮБОРИЛГАНИ ЙЎҚ. У ЗОТ ЎЗЛАРИДАН ОЛДИН КЕЛГАН ПАЙҒАМБАРЛАРНИНГ ДИНИНИ ДАВОМ ЭТТИРДИЛАР. ҲАММА ПАЙҒАМБАРЛАРНИНГ СЎЗИ БИТТА ЭДИ – АЛЛОҲДАН БОШҚА ИЛОҲ ЙЎҚ. ИНСОННИ МУСУЛМОН ҚИЛАДИГАН, УНИ БОШҚА ДИН ВАКИЛЛАРИДАН АЖРАТАДИГАН, ИЙМОНИНИНГ БЕЛГИСИ ШАҲОДАТДИР. МУСУЛМОН КИШИНИНГ АСОСИЙ БЕЛГИСИ БУ – АЛЛОҲГА ИЙМОН КЕЛТИРИШ ВА АЛЛОҲНИ БИЗГА ТАНИТГАН ЗОТ МУҲАММАД (С.А.В)НИ ПАЙҒАМБАР, РАСУЛ ЭКАНЛИКЛАРИНИ ЭЪТИРОФ ЭТИШ. ИККИНЧИ УСТУН – НАМОЗ • Намоз шундай бир ибодат-ки, уни тарк этишга бирон-бир инсонга йўл йўқ. Баъзи бир инсонлар ўз ҳолатларидан норози бўлишар, лекин айни ҳақиқат шу-ки, мусулмонман деб даъво қилиб туриб, масжиднинг эшигини тополмайдиган, умрида бирор марта пешонаси сажда кўрмаган, намоз ўқишликни билмайдиган инсон, Аллоҳ сақласин, насронийларнинг феълини қилиб турган одамга ўхшайди. Чунки насронийлар биз насрониймиз дейди, лекин ибодатларини қилишмайди. Навбатдаги учинчи устун – закот бериш. • ЗАКОТ МОЛИЯВИЙ ИБОДАТ БЎЛИБ, ЯЪНИ ИНСОННИНГ МОЛИ МАЪЛУМ БИР ДАРАЖАГА ЕТГАНИДАН СЎНГ ЎШАНДАН МАЪЛУМ БИР ҚИСМИНИ ЭҲСОН ҚИЛАДИ. АММО БУ ҲАММАГА ҲАМ ЭМАС. БУ ИМКОНИЯТИ БОР, МОЛИ ЎША ДАРАЖАГА ЕТГАН МЎМИН-МУСУЛМОНЛАР УЧУН. МАСАЛАН, ҚЎЙИ 40ТАГА ЕТГАН ИНСОН, УЛАРДАН БИРИНИ ЗАКОТ ҚИЛАДИ. ШУ ҲИСОБГА ЕТМАГУНЧА ЗАКОТ БЕРМАЙДИ. ҲАЖ • Ундан кейинги фарз – ҳаж қилишликдир. Бу фарз ҳам моддиятга тааллуқли бўлган ибодатдир. Моддий томондан ҳажга бориб келишга қурби етадиган, саломатлиги кўтарадиган кишига умрида бир марта ҳаж қилишлик фарз ҳисобланади . РАМАЗОН ОЙИДА РЎЗА ТУТМОҚЛИК • РАМАЗОН ОЙИДА РЎЗА ТУТМОҚЛИКДИР. БУ ИБОДАТНИ НАМОЗ ИБОДАТИ БИЛАН СОЛИШТИРАДИГАН БЎЛСАК, РЎЗАНИНГ ФАРҚИ БАДАНИЙ, ЖИСМИЙ ИБОДАТ ҲИСОБЛАНАДИ. ШУНИНГ УЧУН БУНДА СОҒЛИК ШАРТ. АГАР БИР ИНСОНДА РЎЗАДАН ТЎСАДИГАН КАСАЛЛИК БЎЛАДИГАН БЎЛСА, УНДАН ТО ТУЗАЛГУНГА ҚАДАР РЎЗА ТУТИШ СОҚИТ БЎЛАДИ. АГАР СУРУНКАЛИ БЎЛСА, У ИНСОН РЎЗАСИНИНГ ЭВАЗИГА ФИДЯСИНИ БЕРАДИ Ислом илм ва маърифат  • Ислом дини илмлари асосан бешта мавзуга бўлинади. Улар: • Эътиқод (яъни, бандалар Аллоҳ таоло учун амалга оширадиган эътиқодий – имон масалалари). • Ибодат (яъни, бандалар Аллоҳ таоло учун амалга оширадиган амалий – таҳорат, ғусл, намоз, рўза, закот, ҳаж ва умра ҳамда ушбуларга тааллуқли қатор масалалар). • Муомалот (яъни, бандалар ўртасидаги ўзаро муносабатлар – амалга оширадиган бандалар Аллоҳ таоло учун амалга оширадиган никоҳ, талоқ, идда, савдо, ижара, қарз, омонат, орият, гаров, ҳадя, йўқолган ва топиб олинган буюмлар, қасам, назр, каффоротлар, истеъмоли мумкин бўлган ва бўлмаган маҳсулотлар, қурбонлик ва сўйишлар, ов, жиноят ва жазо, ерларга оид ҳукмлар, конлар, тиббиёт, экинлар, мерос, қўйингки, жамиятнинг ўзаро, шунингдек, бошқа мавжудот олами билан бўлган ҳар бир каттаю кичик ижтимоий ва иқтисодий масалалар мажмуаси). • Тарих (яъни, Қуръони карим ва ҳадиси шарифлар асосида собит бўлган ўтмиш ҳодисотлари). • Одоб ва ахлоқ (яъни, Қуръони карим, ҳадиси шарифлар ҳамда солиҳларнинг кўрсатмалари асосида собит бўлган барча масалаларга оид одоб ва ахлоқ масалалари). Тасаввуф • имом Ғаззолий, “тасаввуф қалбни фақатгина Аллоҳга йўналтириб, мосиво — Аллоҳдан бошқа барча нарсалардан буткул алоқани узишдир”,деб ҳисоблайди. Тасаввуфни объектив борлиқдан, ҳаётдан айрича воқелик сифатида қараш Ибн Холдунда яна кескинроқ ифодада кўзга ташланади. У ёзади: “Тасаввуф ибодатда астойдил давом этмоқ, Аллоҳга йўналмоқ, дунёнинг безак ва ёлғончилигидан юз ўгирмоқ, кўпчилик эътибор берадиган завқ, мол-дунё ва шон-шуҳратдан ҳам юз ўгириш, ибодат учун халқдан айрилиб, хилватга киришдир”. Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Аҳмад Тусий Абу Ҳомид Ғазолий. • У киши Тус вилоятининг (ҳозирги Машҳад) Тобарон номли шаҳарида 450 ҳ.с.да таваллуд топганлар. Имом ҒАЗЗОЛИЙ АСАРЛАРИ • 1. ал-Иқтисод фил Эътиқод. 2. Илжомул овом ан илмил калом. 3. Ақийдату аҳли сунна. 4. Фазоиҳул ботинийя. 5. Файсалут тафриқа байнал Ислами ваз Зандақа. 6. ал-Қистосул мустақийм. 7. Кимёус саода. 8. ал-Мустазҳирий. 9. ал-Мазнун биҳи ала ғойри аҳлиҳи.. ХАСАН БАСРИЙ Аҳмад Яссавий • Аҳмад Яссавий (р.а.):“Шариат зоҳирда аъзолар билан амал қилиш, тариқат қалб билан амал қилиш, ҳақиқат эса сир (қалбдаги жавҳар, кўнгил) билан амал қилишдир”, деганлар ТАСАВВУФ • шариат, • тариқат, • маърифат • ҳақиқат ШАРИАТ • шариат Аллоҳ таоло буюрган амаллар (намоз, рўза, закот, ҳаж ва ҳоказо) ва қонун қоидаларни ўргатса, тариқат уларни амалга ошириш кайфиятини ўргатади. ТАРИҚАТЛАРИ • ТАСАВВУФГА ОИД ИЛМИЙ КИТОБЛАР ВА ДАСТУРЛАРДА ТАРИҚАТ АТАМАЛАРИ, МАҚОМОТ МАНЗИЛЛАРИНИ ТУШУНТИРИШГА КЎП ЭЪТИБОР БЕРИЛАДИ. “ТАРИҚАТ” АРАБЧА СЎЗ БЎЛИБ “ЙЎЛ” ДЕГАН МАЪНОНИ БИЛДИРАДИ. ЯЪНИ, ИЛОҲИЙ МАЪРИФАТНИ ЭГАЛЛАШГА БЕЛ БОҒЛАГАН КИШИНИНГ РУҲИЙ-АХЛОҚИЙ КАМОЛОТ ЙЎЛИ. ТАРИҚАТНИ ТАСАВВУФНИНГ АМАЛИЙ ҚИСМИ ДЕБ ТАЪРИФЛАЙДИЛАР.ЧУНКИ ПИР-МУРИДЛИК ҚОИДАЛАРИ, ОДОБИГА РИОЯ ЭТИШ, СОЛИК БАЖАРИШИ КЕРАК БЎЛГАН БАРЧА ЙЎЛ-ЙЎРИҚЛАР, ИРОДАТ ВА ИШОРАТ УСУЛЛАРИ ШУ ТАРИ ҚАТ ИЧИГА КИРАДИ. МАЪРИФАТ • “ МАЪРИФАТ” СЎЗИ АРАБЧА “АРАФА” -СЎЗИДАН ОЛИНГАН БЎЛИБ, ЛУҒАТДА “БИЛИШ”, “ТАНИШ” КАБИ МАЪНОЛАРНИ АНГЛАТАДИ. ТАСАВВУФ ТАЪЛИМОТИДА ЭСА, “МАЪРИФАТ” ТУШУНЧАСИ, АСОСАН ИККИ ҚИСМГА БЎЛИНАДИ. УЛАР АЙНИ ПАЙТДА БИРЛАШИБ, “МАЪРИФАТ”ТУШУНЧАСИНИ ҲОСИЛ ҚИЛАДИ: 1.“МАЪРИФАТУН-НАФС” [5] 2.“МАЪРИФАТУЛЛОҲ” [6] ҚАЧОНКИ, “МАЪРИФАТУН-НАФС” ҲОСИЛ БЎЛСА, “МАЪРИФАТУЛЛОҲ” ҲОСИЛ БЎЛАДИ. “МАЪРИФАТУЛЛОҲ” НИ АНГЛАГАН ЗОТЛАР ЭСА АЛЛОҲНИ ТАНИГАН ҲИСОБЛАНАДИЛАР. ҲАҚИҚАТ • Шайх Аҳмад Яссавий (р.а.): “Ҳақиқат кўнгил (сир) билан амал қилишдир”, дедилар.Демак, ҳақиқатга очилган биринчи ва асосий эшик шариатдир. Унинг аҳкомларини мукаммал бажаришга ҳаракат қилиш лозим. Тариқат-ҳақиқат йўлининг иккинчи эшигидир.Ҳақиқат ҳудудсиз бир дарёдир. Бу дарёда шариат кемаси билан сайр этилади. Фақат ҳақиқат мақомига етишиш учун кемадан чиқиб денгизга ғарқ бўлиш керак… Шариат ҳақиқатнинг зоҳири бўлса, ҳақиқат шариатнинг ботинидир. Ҳақиқат бир сирдир. Бу мақомга ҳақиқий ошиқ қуллар эришади. Бу мақомда иккилик йўқ. Унда қаҳр ҳам, лутф ҳам баробар. Бу мақом бир шаҳардир. Унинг султони Ҳақдир. ТАСАВВУФ БИЛИМ БОСҚИЧЛАРИ • 1 ) Қурб 5) Мужоҳада • 2) Муҳаббат 6) Мушоҳада • 3) Шавқ 7) Мукошафа • 4) Унс • Шариъат — нафс йўли, • Тариқат — кўнгил йўли, • Ҳақиқат — рух йўли (“Мажмаус салавот” китобидан ) ИСЛОМ ВА АЁЛЛАР • Робия Адавия • Ирина Твиди ЯРАЛИШ ВА ҚАЙТИШ • ФАНО • БАҚО СТРУКТУРА. • ТАНА • СОЦИАЛ МУНОСАБАТЛАР • ИРОДА • ЭМОЦИЯ • ИНТЕЛЛЕКТ • МЕН (КАТТА МЕН ВА КИЧИК МЕН) • МУРАББИЙ • БАҲО Эътиборингиз учун раҳмат!

Похожие

Шарқ мутафаккирларининг психологик ғоялари
Деликвент хулқ. Асоциал шахс. Жиноятчи шахс психологияси
Ҳар хил психология мактабларидаги шахс назариялари
Шахс мотивацияси экспериментал психологияда тадқиқ этиш
Шахс психологияси ва уни касбга йўллаш