Konning ishlatish sistemasini tanlash va loyihalash - Горное дело - Презентации

Konning ishlatish sistemasini tanlash va loyihalash

Загружено в:

10.04.2023

Скачано:

0

Размер:

677.908203125 KB

KONNING ISHLATISH SISTEMASINI TANLASH VA LOYIHALASH Reja Ishlatish sistemasini loyihalashning geologik asoslari. Ishlatish sistemasi variantini tanlashning geologik sharoitlari

 Sobiq Ittifoqda 1930-35 yillardan neft konlari yagona reja bo’yicha, oqilona sistema asosida ishlatila boshlandi. 1925 yilda bo’lib o’tgan Butunittifoq kengashida ma’ruza qilgan M.V. Abramovich neft uyumlarini maqsadga muvofiq ishlatish tamoyillarini dunyoda birinchi bo’lib yoritib bergan. SHuningdek, Novogroznen va Apsheron (Maykop) konlarini ishlatish bo’yicha 1930 yilda I.M. Gubkin raisligida tuzilgan komissiya neft konlarini oqilona ishlatish tamoyillarini sanoatga tadbiq etish borasida ancha ishlar qildi.

 Neft, gaz va kondensat uyumlarini ishlatish deganda qatlamdagi suyuqliklar va gazlarning ishlatish quduqlari tubi tomon harakatlanish jarayonini boshqaradigan (quduqlarni joylashtirish, ularning miqdorini belgilash, ishlatish tartibi, rejimi va qatlam energiyasi balansini o’rnatish) chora-tadbirlar majmui tushuniladi.  Neft, gaz va kondensat uyumlarini ishlatish sistemasi deganda qatlamlardan neft, gaz, kondensat va yo’lakay komponentlarni chiqarib olinishini ta’minlaydigan va ushbu jarayonni boshqaradigan texnologik va texnik tadbirlar majmui tushuniladi.

UGLEVODOROD KONLARINI ISHLATISH SISTEMASINI TANLASHNI ASOSLASH ZARUR. BUNING UCHUN QUYIDAGI ISHLARNI BAJARISH KERAK:  1) ko’p qatlamli neft konida ishlatish ob’ektlarini to’g’ri ajratish;  2) neft uyumiga suv bilan sun’iy ta’sir etish metodini qo’llash yoki ob’ektni qatlamning tabiiy energiyasidan foydalanib ishlatish;  3) zarur bo’lganda qatlamga sun’iy ta’sir etish metodi turlaridan foydalanish; haydash va chiqarish quduqlarini neftli maydonda bir- biriga moslab joylashtirish;  4) quduqlar to’ri zichligini aniqlash;  5) ishlatish ob’ektida bosim gradientini aniqlash;  6) ishlatish jarayonini nazorat qilish va tartibga solish bo’yicha ko’riladigan tadbirlarni ishlab chiqish.  Qayd etilgan har bir punkt bo’yicha qaror qabul qilinadi. Bular ishlatish ob’ektining geologik tuzilishini to’liq aks ettirishi shart.

 1940-yilga qadar neft uyumlarini ishlatishning asosiy texnologiyasi uyumni tabiiy rejimda ishlatishdan iborat bo’lgan. 1941 yilga kelib neft konlarini ishlatish paytida qatlamdagi bosimni muqim saqlab turish metodi asosida neft chiqarib olish texnologiyasida sodir bo’ladigan sifat o’zgarishlari nazariyasi yaratildi. 1946 yildan qatlamdagi bosimni bir me’yorda saqlash uchun uyum chegarasi ortida , qatlamning suvli qismida joylashgan haydash quduqlaridan qatlamga suv haydash boshlandi.

 Suv bostirish sistemasini loyihalashtirishning rivojlanishida quyidagi asosiy davrlar farqlanadi:  I-davr 1946-52 yillarni o’z ichiga oladi. Bu davrda ilk bor suv qatlam ichiga bosim ostida haydaldi. Bu usul Tuymazin, Bavlin va b. neft konlarida sinovdan o’tdi va o’sha davrda neft qazib olishni yiliga 3,6 mln. t. ga ko’paytirish imkonini berdi.

ВНУТРИКОНТУРНОМ ЗАВОДНЕНИИ

 II-davr 1953-60 yillarni o’z ichiga oladi. Bu davrda kon chegarasi tashqarisiga suv haydash usulidan o’lchami nisbatan katta bo’lmagan konlarda foydalanildi. Romashkin neft koni ochilganidan so’ng maxsus yangi texnologik jarayonni loyihalashtirish zaruriyati tug’ildi. Bunga ko’ra 23 ta maydonda D 1 gorizont chegarasi ichiga suv haydash yo’li bilan uyum «kesildi».  1954 yilda Romashkin konida uyumning faqat neftli qismiga suv haydash boshlandi. Neft uyumini haydash quduqlari bilan kesib o’tib, chegara ichiga suv haydash neftlilik maydoni katta bo’lgan uyumlarda keng miqyosda qo’llanila boshlandi.

ПРИКОНТУРНОЕ ЗАВОДНЕНИЕ

Qayd etilgan hamma tadbirlarni joriy etish natijasida neft qazib olishning yillik o’rtacha o’sishi 11 mln. t ga etdi. III  davr 1961 yildan boshlandi. Bunda o’lchami o’rtacha va nisbatan kichik bo’lgan, o’tkazuvchanligi past, tarkibi har xil va chegara orti zonasi bilan yaxshi bog’lanmagan qatlamlardagi neft uyumlarining chegarasi ichiga suv haydaldi.

ПРИКОНТУРНОМ ЗАВОДНЕНИИ

ISHLATISH SISTEMASINI LOYIHALASHNING GEOLOGIK ASOSLARI  Neftli qatlamni ishlatishni loyihalashda quyidagilarga amal qilish zarur:  1) qatlamning kon geologiyasi nuqtai nazaridan tavsiflash va qatlamning geologik xususiyatlariga ko’ra neft beraolishini aniqlash hamda uyumni ishlatish tadbirlarini belgilash;  2) qatlamni ishlatish bo’yicha qabul qilingan texnik-iqtisodiy sharoitlar va ishlatish muddati;  3) qatlamning turli variantlarda ishlatishda sarf qilinadigan xarajatlar.

 Quduqlarni joylashtirish sxemasi quyidagilarni ta’minlashi lozim:  1) qatlamni yagona ob’ekt sifatida ishlatishda uni tartibga solib turishni;  2) loyihada belgilangan topshiriqqa ko’ra quduqlardan eng ko’p miqdorda neft chiqarib olishni;  3) yer qa’ridan imkon boricha ko’p neft chiqarib olishni

Quduqlar to’rining zichligi ko’pincha neftning qovushqoqligiga bog’liq holda tanlanadi. Chunonchi, neftning qovushqoqligi unchalik yuqori bo’lmaganda (5-8 mPa  s dan kam) jinslarning kollektorlik xususiyatlarining har xillik darajasiga va uyumning mahsuldorligiga qarab quduq to’rining zichligini har bir quduqqa 0,24 dan 0,36-0,48 km 2 maydon to’g’ri keladigan qilib loyihalash mumkin.

 Neft qovushqoqligi 10-12 mPa  s dan ortiqroq bo’lsa, quduq to’rining zichligi 0,16 km 2 /quduq va bundan kamroq (0,08 km 2 / quduqqacha) bo’ladi.  Quduqlarning zich to’rini boshqa sharoitlarda ham ishlatish mumkin (qum namoyon bo’lganda, gaz va ostki suvlar yorib kirganda). Bunday paytda quduqdan suyuqlikni chiqarib olish ma’lum darajada chegaralanadi.

SUV BOSTIRISH METODLARI

 Qatlamni ishlatishning tanlangan texnologik sxemasiga ko’ra, masalan, suv bosimli rejimdagi qatlam halqali batareya ko’rinishida uyum chekkasidan markazi tomon burg’ilanganda; bunday hollarda uchta va to’rtta batareyalarni bir vaqtda qazish (chegara tashqarisiga suv haydalayotganda) maqsadga muvofiq emas, chunki ichkaridagi batareyalar chekkadagilari bilan to’silib qolishi mumkin. qaziladi, natijada qatlam to’laligicha quduqlar bilan qamrab olinadi.

 Suv bostirish metodlari . Neft va gaz-neft ishlatish ob’ektlarini suv bostirish metodlari bilan ishlatish uning turli ko’rinishlarini ishlab chiqish imkonini yaratadi. Ularning har birini ma’lum bir geologik sharoitlarda qo’llash maqsadga muvofiqdir. Suv bostirish metodini qo’llash chegara tashqarisiga suv bostirishdan boshlanadi, bunda neftlilikning tashqi chegarasidan ancha uzoqdagi qatlamning suvli qismida joylashgan quduqqa suv haydaladi.

 Tabiiy suv bostirish- Uyumni ishlatishning bunday usuli qatlamning to’liq hajmi bo’yicha uyumni energiya bilan ta’minlash imkoniyatiga ega bo’lgan kuchli tabiiy suv bosimli sistema mavjud bo’lganda samara beradi. Bunday hollarda qatlamning kollektorlik xususiyatlari (ayniqsa o’tkazuvchanligi) yuqori bo’lishi, o’zi yaxlit, suyuqlik o’tkazmaydigan qatchalar bilan bo’linmagan bo’lishi kerak .

 Chegara tashqarisiga suv bostirish. Suv bostirish usullarining bir turi bo’lib, haydash quduqlari mahsuldor qatlamning tashqi neftlilik chegarasidan ma’lum masofada joylashtiriladi. Bunday suv bostirish usuli nisbatan bir xil geologik tuzilishdagi, kengligi kichik, neftining qovushqoqligi past va o’tkazuvchanligi yuqori bo’lgan qatlamlardagi uyumlar uchun alohida yoki yirik uyumlarni ishlatishda chegara ichra suv bostirish usuli bilan birga qo’llaniladi . Neft uyumining chegara tashqarisiga suv bostirib ishlatish sxemasi. 1 – neft shiqarish qudug’i; 2 – suv haydash qudug’i; 3 – neftlilikning tashqi chegarasi; 4 – neftlilikning ishki chegarasi.

 Ch egara tashqarisiga suv bostirish quyidagi hollarda foydali hisoblanadi:  a) qatlamning kollektorlik xususiyatlari nisbatan yuqori – 0,2·10 -12 m2 bo’lganda;  b) neft va suv qovushqoqligi nisbati kichik – 3 gacha bo’lganda;  v) neft harakatchanligi 0,2·10 -12 m 2 /(mPa·s) dan yuqori bo’lganda.  Chegara bo’ylab suv bostirish – qatlam bosimini bir me’yorda saqlab turish uchun uyumning neftli qismiga chegara bo’ylab suv haydaladi.  Bu metod qatlamning chegara tashqarisidagi suvli qismining o’tkazish imkoniyati past yoki qatlamning suvli va neftli qismlarini o’zaro gidrodinamik aloqasi yomon bo’lganda qo’llaniladi. Uyumni chegara bo’ylab suv bostirish sxemasi (M.A.Jdanov, 1981) Neftlilik chegara si: 1 – tashqi, 2 – ishki; 3 – haydash quduqlari, 4 – ishlatish quduqlari

 Chegara ichra suv bostirish – neft qatlami (uyumi)ga suv yuborish orqali qatlam bosimini bir me’yorda saqlash metodi. Chegara tashqarisiga haydalgan suv konning markaziy qismidagi neft zaxiralarining kattagina qismini o’rab oladi, shu sababli chegara ichra suv bostirishni loyihalash zarur, aks holda ko’p sonli haydash quduqlarini burg’ilash lozim bo’ladi, neftni chiqarib olish sur’ati boshlang’ich olinadigan zaxiralarning 2,5% dan ko’p bo’lmaydi, bunday hollarda suvning katta qismi neftlilik chegarasining tashqarisiga oqib o’tadi, shu sababli suyuqlik haydash zonasini boshqa joyga ko’chirish ehtiyoji tug’iladi. Uyumni bo’laklarga bo’lib, navbati bilan chegara ishiga va tashqarisiga suv bostirish. 1 – neftlilik chegarasi; 2 – haydash quduqlari, 3 – ishlatish quduqlari

 Neft uyumini kesib - suv bostirish ko’p afzalliklarga ega, bu metod konning markaziy qismlarini ishga tushirishda ahamiyatli. Uyumni ishlatishning ushbu sistemasining samaradorligi uyumning haydash quduqlari qatori bilan kesishgan joyini to’g’ri tanlashga bog’liq. Ular yo’nalishini tanlashda, mahsuldor jinslarning litologik tarkibining regional o’zgarish qonuniyatlarini va ularning kollektorlik xususiyatlarini hisobga olish zarur.

 Chegara ichi markazidan suv bostirish – V.N.Shelkachev taklif etgan metod bo’lib, unda uyum markazida haydash quduqlari halqasimon joylashtiriladi, suv bostirish uyumning 5% gacha bo’lgan maydonini ishg’ol qilishi lozim. Bu metoddan chegara tashqarisida va chegara ichki qismlarida qatlamning o’tkazuvchanligi past bo’lganda foydalansa bo’ladi

 Kollektorlik xususiyatlari yo’l-yo’l ko’rinishda o’zgarsa, haydash quduqlari qatorini ularni to’liq qamrab olish uchun ko’ndalang yo’nalishda joylashtirish kerak. Uyumning qirqish bo’laklari kengligini belgilashda neftning harakatchanlik (K h /μ) miqdori muhim ko’rsatkichlardan hisoblanadi. Neft harakatchanligi 0,1·10 -12 m 2 /(mPa·s) bo’lganda, qirqish bo’laklari kengligi 4-5 km li ishlatish quduqlari besh qatorli qilib joylashtiriladi.

 Neft harakatchanligi past (0,05÷0,1)·10 -12 m 2 /(mPa·s) bo’lsa, qirqish bo’laklari kengligi va ishlatish quduqlari qatori soni kam bo’ladi.  Uyumni kesish va birinchi ishlatish quduqlari oralig’igacha bo’lgan masofa qatlamning kollektorlik xususiyatlariga ko’ra tanlanadi va uning qiymati 1000- 1300 m ga teng bo’ladi.

 Bunday holda chegara ichi markazida suv bostirishni mustaqil ravishda qo’llash mumkin. Juda yirik neft uyumlarini ishlatishda bu metod uyumning ishlatish muddatini qisqartirish imkonini beradi va neft zaxirasini samarali chiqarib olishga sharoit yaratadi.  Gumbaz (o’q) bo’ylab suv bostirish – burmaning o’q qismida joylashgan haydash quduqlaridan suv haydash metodi. Bu metod asosiy suv bostirish usulini jonlantirish Uyumni chegara ishra suv bostirib ishlatish sxemasi. a – gumbaz bo’ylab (yoki o’q bo’ylab) suv haydash; b – markaziy suv bostirish 1 – uyumning yuqori chegarasi; 2 – neftlilik chegarasi; 3 – haydash quduqlari; 4 – ishlatish quduqlari

 Markazdan suv bostirish – neft uyumining eng yuqori – gumbaz qismiga suv bostirish. Bu metod dastlab Apsheron yarimorolidagi ayrim konlarda chegara tashqarisi zonasidagi jinslarning kollektorlik xususiyati past va neft qovushqoqligi yuqori bo’lganda qo’llanilgan. Haydalgan suv Binagada maydonining ayrim uchastkalarida tutash front bo’ylab 30 m/oy tezlikda harakatlangan. Ta’sir samarasi yaxshi bo’lib, bir qator ishlatish quduqlaridan qo’shimcha neft olingan.

 O’choqsimon suv bostirish – asosiy (chegara ichi yoki chegara tashqarisiga) suv bostirish usullarini jonlantirish uchun qo’llanilib, burg’ilangan suyuqlik chiqaruvchi quduqlarga suv haydash orqali uyumni ishlatishda uning kuchsiz qatnashayotgan qismini ishga solib yuborishga yo’naltiriladi. Bu metoddan ayrim linzalardagi neft zaxiralarini chiqarib olishda ham foydalaniladi.  Maydoniy suv bostirish – o’tkazuvchanligi yomon, lekin nisbatan bir tarkibli qatlamlarda neft kamayganda maydon bo’ylab suv bostirish yo’li bilan neft olish metodi. Bunda haydash va ishlatish quduqlari maydon bo’ylab bir xil joylashtiriladi. Qatlamga shiziqli suv bostirish sxemasi. 1 – ishlatish quduqlari; 2 – haydash quduqlari; 3 – haydash quduqlari sifatida ishlatilayotgan ishlatish quduqlari Qatlamga may-doniy suv bostirish sxemasi. a – besh nuqtali; b – etti nuqtali. Shartli belgilar 10.9 rasm- dagidek

 Tanlab suv bostirish – maydoniy va o’choqsimon suv bostirishning bir turi bo’lib, bu metod mahsuldor qatlamning qalinligi keskin o’zgaruvchan va neft uyumlaridagi kollektorlarning tarkibi har xil bo’lganda qo’llaniladi.  Xulosa qilib aytish kerakki, suv bostirish metodini qo’llash samarasi ko’proq neftning qovushqoqligiga bog’liqdir, chunonchi:  1) neft qovushqoqligi 25-30 mPa·s bo’lganda, tozalanmagan suvdan foydalanish, sirt-faol moddalar va boshqa kimyoviy reagentlar bilan ishlov berilgan qatlam suvini uyumga haydash mumkin;  2) neft qovushqoqligi 25-30 dan 50-60 mPa·s gacha bo’lganda, haydalayotgan suvga neft va suv qovushqoqligi nisbatini pasaytiruvchi kimyoviy reagentlar va quyultiruvchi moddalar bilan ishlov beriladi;  3) neft qovushqoqligi 60-70 mPa·s bo’lganda uyumga suv bostirish naf bermaydi, shu sababli uyumni ishlatishda qovushqoqlikni keskin pasaytiruvchi issiqliq va boshqa ta’sir metodlaridan foydalaniladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Похожие

Neft va gaz konlarini ishlatish texnologiyalari

Konni ishlatish jarayonini tartibga solish asoslari va geologik nazorat

Quduqlarni ishlatish koeffitsentini oshirish

Neft konlarini ishlatish bosqichlarining umumiy tavsifi

Neft va gaz konlarini ishlatish sistemalari va ularning tatbiq etish sharoitlari