logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Химия
  4. Tabiiy gazni pirolizi va degidrogenlash jarayonida olinadigan to’yinmagan uglevodorodlar

Tabiiy gazni pirolizi va degidrogenlash jarayonida olinadigan to’yinmagan uglevodorodlar

Загружено в:

10.06.2024

Скачано:

0

Размер:

718.6064453125 KB
Скачать
Tabiiy gazni pirolizi va degidrogenlash jarayonida olinadigan to’yinmagan uglevodorodlar REJA 1. Piroliz 2. Degidrogenlash jarayonlari 3. Olefinlar sintezi Piroliz - grekcha so&#39;zdan olingan bo‘lib, “ pur ”- olov va “ lysis ” - parchalanish degan ma’noni bildiradi, ya’ni kimyoviy birikmalarni qizdirish natijasida parchalanish jarayonini ifodalaydi. Organik kimyoda “ piroliz ” so’zining ma’nosi - organik birikmalarni yuqori haroratda parchanishi natijasida kichik molekulyar massaga ega bo‘lgan mahsulotlar hosil bo‘lishidir. Piroliz yo‘li bilan yoqilg‘i va moylar yoki asosiy organik va neftkimyosi sintezi uchun xomashyolar olinadi. 1. Piroliz Nazariy ma&#39;lumotlar Piroliz – Termik jarayonlarning eng og&#39;ir shakli - kislorodsiz muhitda organik birikmalarning termik parchalanishi - neft kimyosining asosiy jarayoni, uning asosida neft- kimyo mahsulotlarining 75% ga yaqini olinadi. Maqsad - etilen, propilen ham oladi - butilenlar va alkadienlar, divinil suyuq mahsulotlar (piroliz kondensati, og&#39;ir piroliz qatroni - benzol, aromatik uglevodorodlar, neft smolalari, uglerod qora xomashyosi, koks, benzin komponenti) Piroliz zanjir radikali bo&#39;ylab boradi qisqa zanjir mexanizmi Nazariy ma&#39;lumotlar Piroliz n-geksan С 6 Н 14 = С 2 Н 4 + С 4 Н 10 С 6 Н 14 = С 3 Н 8 + С 3 Н 6 С 6 Н 14 = С 6 Н 12 + Н 2 С 6 Н 14 = СН 4 + С 5 Н 10 С 6 Н 14 = С 4 Н 8 + С 2 Н 6 Olingan to&#39;yingan uglevodorodlar parchalanadi:   С 3 Н 8 = СН 4 + С 2 Н 4 С 3 Н 8 = С 3 Н 6 + Н 2 С 4 Н 10 = С 2 Н 4 + С 2 Н 6 С 4 Н 10 = С 3 Н 6 + СН 4 С 4 Н 10 = С 4 Н 8 + Н 2 С 2 Н 6 = С 2 Н 4 + Н 2 Siklogeksan pirolizi Birlamchi reaksiyalar С 6 Н 12 = С 4 Н 6 + С 2 Н 6 С 6 Н 12 = С 4 Н 6 + Н 2 + С 2 Н 4 С 6 Н 12 = С 6 Н 6 + 3Н 2 Nazariy ma&#39;lumotlar Piroliz jarayoni issiqlikni yutish bilan sodir bo&#39;ladi. Piroliz reaksiyasining issiqligi:  benzin fraksiyalari uchun - 270-300 kkal/kg (1131,3-1257 kJ/kg) (o&#39;tkazilgan xom ashyo uchun);  etan fraksiyalari uchun - 900 kkal/kg (3771 kJ/kg) (reaksiyaga kirishgan xom ashyo uchun). Ikkilamchi reaksiyalar (har ikkala boshlang&#39;ich uglevodorod uchun umumiy). С 2 Н 4 = С 2 Н 2 + Н 2 2С 2 Н 4 = С 4 Н 6 + Н 2 С 2 Н 4 + С 4 Н 6 = С 6 Н 6 + 2Н 2 С 2 Н 4 + С 6 Н 6 = С 6 Н 5 - С 2 Н 5 С 6 Н 5 – С 4 Н 5 + С 2 Н 4 = С 6 Н 4 (С 2 Н 5 ) 2 С 6 Н 4 – (С 2 Н 5 ) 2 = С 10 Н 8 + 3Н 2 va boshq. Etan pirolizi Etanning etilengacha degidrirlanishi С 2 Н 6 < === > С 2 Н 4 + Н 2 Demetanlanish 2С 2 Н 6 < === > 2СН 4 + С 2 Н 2 + Н 2 Nazariy ma&#39;lumotlar Yuqori haroratlarda olefinlar va aromatik uglevodorodlar eng barqarordir. Siqilish jarayonlarida faollanish energiyasi parchalanish reaktsiyalariga qaraganda pastroqdir, shuning uchun olefinlarga pirolizni yuqori haroratlarda va qisqa vaqtlarida amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Interval – 790 -1120 o C etandan etilen ishlab chiqarish uchun termodinamik jihatdan mumkin. - 660-930 o C - propandan etilen olish uchun Nazariy ma&#39;lumotlar To&#39;yinmagan uglevodorodlarning termik sopolimerlanishi natijasida aromatik uglevodorodlarga degidrogenlangan sikloolefinlar hosil bo&#39;ladi (piroliz kondensati va piroliz smolasini hosil qilish jarayoni): Piroliz jarayoni mexanizmi 1. Jarayonning birinchi bosqichi initsirlash reaksiyasi: CH 3 -CH 3 → 2*CH 3 2 . Zanjirning davom etishi: *CH 3 + CH 3 -CH 3 → CH 4 + *CH 2 -CH 3 *CH 2 -CH 3 → CH 2 =CH 2 + H* H* + CH 3 -CH 3 →H 2 + *CH 2 -CH 3 3. Zanjir uzilishi ikki xil usulda borishi mumkin: a) rekombinatsiya usuli: H* + *CH 2 -CH 3 → CH 3 -CH 3 *CH 3 + *CH 2 -CH 3 → CH 3 -CH 2 -CH 3 *CH 2 -CH 3 + *CH 2 -CH 3 → CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 b) disproporsionirlash usuli: 2*CH 2 -CH 3 → CH 2 =CH 2 + CH 3 -CH 3 Piroliz natijasida hosil bo&#39;ladigan mahsulotlar unumi va destruksiyaga uchrash darajasi xomashyoning uglevodorod tarkibiga bog‘liq. C 2 -C 4 tarkibli gazlar, benzin va gazoyl fraksiyalaridagi n-parafinlarni piroliz qilish natijasida asosan pirogaz hosil bo&#39;ladi. Piroliz pechining sxemasi Uglevodorodlarni termik parchalash jarayoni Uglevodorodlarni termik parchalash jarayoni bir qator elementar reaksiyalardan iborat bo‘lib, ular bir vaqtda va ketma-ket sodir bo‘ladi. Ushbu reaksiyalarni 3 guruhga ajratish mumkin : a) destruksiya reaksiyalari, ular to‘yinmagan uglevodorodlar hosil bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi: b) kondensatsiya va polimerlanish reaksiyalari, ushbu reaksiyalar natijasida molekulalar yiriklashadi va smolalar hosil bo‘ladi: v) koks va vodorod hosil bo’lishi bilan sodir bo’ladigan to‘g‘ri molekulyar parchalanish reaksiyalari: Jarayonning asosiy omillari Katta miqdorda gaz olish mumkin - gaz xomashyosi - etan, propan, n-butan- suyuq xomashyo - parafin asosli benzin hisoblanadi. Aromatik uglevodorodlar - bu uglevodorodlarning yuqori issiqlik barqarorligi tufayli gazlanishni kamaytiradi. Bi- va polisiklik uglevodorodlar yengil olefinlarning shakllanishiga to&#39;sqinlik qiladi. Har bir turdagi xom ashyo uchun - harorat va piroliz davomiyligining optimal kombinatsiyasi mavjud. Xom ashyoning molekulyar massasi qanchalik yuqori bo&#39;lsa, piroliz jarayoni qanchalik og&#39;ir bo&#39;lmasa, suyuq uglevodorodlarning unumi shunchalik yuqori bo&#39;ladi. Xom ashyo turi quyidagilar bilan belgilanadi:- Resurslar- mahsulotlarga talab Metan, etilen, propilen va C5+ uglevodorodlar chiqishining qattiqlik omiliga bog&#39;liqligi propan pirolizida0 5 10 15 20 25 30 35 40 740 750 760 770 780 790 800 810 820 830 840 850 Выходы продуктов, % масс. Фактор жесткости, F Метан Пропилен С5+ ЭтиленJarayonning asosiy omillari Jarayonning asosiy omillari Etilen, piroliz kondensati, metan, propilen, butilen va etan unumining benzin pirolizidagi bog&#39;liqligi.0 5 10 15 20 25 30 35 775 780 785 790 795 800 805 810 815 820 825 830 835 Выходы продуктов, % масс. Фактор жесткости, F Метан Пропилен Пироконденсат Этилен Этан Бутилены Quvurli pechlarda piroliz Jarayonning asosiy qiyinchiliklari Reaksiya davomiyligini aniq tartibga solish zarurati Reaksiya zonasida va piroglarni tez sovutish paytida koks va kuyikishning cho&#39;kishi. Olovga chidamli materiallardan foydalanish zarurati Zavodning o&#39;tkazuvchanligini cheklash (reaktsiya aralashmasining katta o&#39;ziga xos hajmi yuqori harorat, past bosim va xom ashyoni suv bug&#39;i bilan suyultirish bilan bog&#39;liq) O&#39;rnatishning unumdorligini oshirish uchun bir nechta piroliz pechlari talab qilinadi (8-10 dona). TESTLAR 1 . Nеftni tаrkibini аniqlаng: а) оlеfinlаr, spirtlаr, murаkkаb efirlаr; b) оddiy efirlаr; аldеgidlаr vа kеtоnlаr; s) аtsеtilеn, sintеz gаz, murаkkаb efir; d) pаrаfinlаr, nаftеnlаr, аrоmаtik uglеvоdоrоdlаr. 2 . Nеft vа gаzdаn оlinаdigаn gаzlаr tаrkibidа qаndаy uglеvоdоrоdlаr bоr? а) spirt; b) аldеgid; s) siklоаlkаnlаr; d) оlеfin, pаrаfin. 3. Tеrmik krеking jаrаyoni shаrоitini аniqlаng. а) bоsim 0 аtm, t=100 0 C; b) bоsim 20-70 аtm, t=450-500 0 C; s) bоsim 5-10 аtm, t=100-200 0C; d) bоsim 5-15 аtm, t=100-150 0 C. 4. Sаnоаtdа nеft-gаzdаn C 3 -C 5 uglеvоdоrоdlаrni аjrаtib оlishdа qаysi usul kеng qo’llаnilаdi. а) kоndеnsаtsiya-rеktifikаtsiya; b) аdsоrbsiya-rеktifikаtsiya; s) аbsоrbsiya-rеktifikаtsiya; d) аdsоrbsiya. 5 . Uglеvоdоrоdlаrni gаzlаrdаn аjrаtib оlish usullаrini tаnlаng: а) cho’ktirish; b) аdsоrbsiya, аbsоrbsiya, хеmоsоrbsiya, rеktifikаtsiya, kоmbinаtsiya; s) yuqоri bоsim оstidа аjrаtish; d) plаstifikаtsiya, flоtаtsiya, kоаgulyatsiya.

Похожие

To’yinmagan uglevodorodlar
Tabiiy uglevodorodli gazlarning paydo bo’lishi to’g’risida gipotezalar
Tabiiy gazni chuqur qayta ishlash
“Gaz kimyosi” fanining predmeti va vazifalari
Tabiiy gazni qayta ishlashning asosiy yo’nalishlari