Tabiiy gazni chuqur qayta ishlash - Химия - Презентации

Tabiiy gazni chuqur qayta ishlash

Загружено в:

10.06.2024

Скачано:

0

Размер:

607.6796875 KB

TABIIY GAZNI CHUQUR QAYTA ISHLASH

REJA 1. Tabiiy gaz tarkibidagi nordon komponentlar 2. Gazlarni tozalash jarayonlarini sinflash 3. Tabiiy gazdan oltingugurtli birikmalarni tozalash 4. Klaus jarayoni va uning kimyosi 5. Sulfren jarayonida oltingugurt olish 6. Qo’shimcha topshiriqlar

8Ko’rsatkichlar Talabning o’sishi (yillar bo’yicha) O’zDST 948 bo’yicha me’yor 2020 70-80- yillar 80-90- yillar 2014 yil 1 2 3 4 5 1. Yonish issiqligi (past), MJ/m 3 (kkal/m 3 ) 20 о С da va 101,325 kPa Normaga keltirilmagan, aniqlanishi shart 2. Vodorod sulfidning massa ulushi, g/ m 3 , (ko’p emas) 0,014 0,010 0,007 0,005 3. Merkaptanning massa ulushi, g/m 3 , (ko’p emas) 0,036 0,020 0,016 0,015 4. Kislorodning hajmiy ulushi, %, (ko’p emas) 1 0,7 0,5 0,05 5. СО 2 ning massa ulushi, %, (ko’p emas) 2,0 1,5 1,5 1,5 6. Mexanik aralashmalar massasi, g/m 3 , (ko’p emas) 0,0015 0,001 0,001 0,001 7. Shudring nuqtasi harorati, 0 С, (yuqori emas, namlik bo’yicha), uglevodorodlar minus 5 minus 5 minus 5 minus 5Tabiiy gaz sifatiga bo’lgan talab (O’zDst 948)

* Tabiiy gaz tarkibidagi oltingugurtli birikmalarni tozalash metodlari Metod Absorbsio n Adsorbsion Katalitik Fizik Kimyoviy Fizik-kimyoviy Kimyoviy Fizik QaytarilishOksidlanish

Past haroratda ishlov berish uchun gazni tayyorlash Gazni past haroratli qayta ishlashga berishdan oldin, undan kislotali komponentlar va namlikni olish kerak. Hozirgi vaqtda undan etan va propanni ajratib olish uchun past haroratli qayta ishlashga yetkazib beriladigan gaz tarkibidagi suv va kislotali komponentlarning miqdori bo'yicha standartlar mavjud emas. Gazni kislotali komponentlardan tozalash bo’yicha quyidagi fikrlarga asoslanib belgilanadi: - apparatning korroziyasini oldini olish va kerakli sifatli mahsulotlarni olish uchun oltingugurt birikmalarini olib tashlash kerak; - agar qayta ishlangan gazda karbonat angidrid bo'lsa, u holda gaz sovutilganda qattiq CO 2 shakllanishiga yo'l qo'ymaslik uchun uni olib tashlash kerak; - sotiladigan mahsulotlar tarkibidan oltingugurtni qayta ishlab tozalashni talab qiladi.

Tabiiy gaz tarkibidagi nordon komponentlar: Vodorod sulfid Tiollar (merkaptanlar) Oltingugurtli gazlarning sinflanishi

Gazlarni tozalash jarayonlarini sinflash 1. Absorbsiya jarayonlari 2. Adsorbsiya jarayonlari 3. Xemosorbsiya jarayonlari 4. Kombinatsiyalangan jarayonlar: - selektiv bo’lishi; - kimyoviy va termik barqaror; - bug’ bosimi va korroziyasi past bo’lishi; - yuqori yutish qobiliyati; - UV larga nisbatan inert; - arzon bo’lishi va noyob bo’lmasligi; - kam zaharli bo’lishi kerak. 5. Oksidlash jarayonlari

* Kimyoviy jarayonlar H 2 S dan oltingugurtni sanoat miqiyosida ishlab chiqarishning ikki bosqichli usuli mavjud: I bosqich : H 2 S ning SO 2 ga termik oksidlanishi. H 2 S ni 900-1350 °C da stexiometrik miqdordagi kislorod bilan oksidlanadi: 2H 2 S + 3O 2 ↔ 2SO 2 + 2H 2 O Ushbu bosqichda H 2 S massasining 70% gacha sarf bo’ladi va shu bilan birga, kataliz bosqichidan oldin ishlatilishi kerak bo'lgan katta miqdordagi issiqlik chiqariladi. II bosqich : H 2 S va SO 2 ning katalitik konversiyasi. Jarayon 220-250 °C da sodir bo'ladi, katalizator sifatida boksitlar va alyuminiy oksidi ishlatiladi. 2H 2 S + SO 2 ↔ 3S + 2H 2 O Bu bosqich nisbatan kam issiqlikning chiqishi bilan xarakterlanadi.

Klaus jarayoni Jarayonni 1883 - yilda nemis kimyogari Karl Fridrix Klaus ixtiro qilgan. Asosiy maqsad - qo'shimcha gazlarni tozalashsiz 99.5% oltingugurtni yo’qotish (gaz tarkibidan chiqarib yuborish). Klaus jarayoni neftni qayta ishlash zavodlarida gidrogenlash va amin gazlarini tozalash inshootlarida H 2 S qayta ishlash uchun faol qo'llaniladi. Klaus jarayoni – H 2 S ning katalitik oksidlanish konversiyasidir. H 2 S ning manbai tabiiy va sanoat gazlari hisoblanadi. Tabiiy manbalar - neft va gaz konlari, vulqon faolligi, biomassaning parchalanishi va boshqalar. Sanoat manbalari - neft va gazni qayta ishlash (gidrotozalash va gidrokreking jarayonlari), metallurgiya va boshqalar. Carl Friedrich Wilhelm Claus

Klaus jarayonida H 2 S ning to'g'ridan-to'g'ri oksidlanishi orqali oltingugurt hosil qilish ham mumkin: 2H 2 S + O 2 ↔ 2S + 2H 2 O H 2 S da kislotali gaz aralashmalarining mavjudligi yon reaksiyalarning borishiga olib keladi: CO 2 + H 2 S ↔ COS + H 2 O CH 4 + S 2 ↔ CS 2 + 2H 2

Klaus jarayoni katalizatorlari Dastlab, katalizator sifatida alyuminiy gidroksidlari aralashmasi bo'lgan boksitlar, rudalar keng qo'llanilgan. Ular yuqori darajada faol va narxi arzon. Biroq, ularni doimiy tarkib bilan olish qiyin va qo'shimcha ravishda ular tezda faolligi yo’qoladi. Hozirgi vaqtda gamma-Al 2 O 3 o'ziga xos sirt maydoni 250-300 m2/g bo'lgan sharlar yoki ekstrudalar shaklida qo'llaniladi.

Klaus jarayoni katalizatorlari katalizator kimyoviy tarkibi CR Al 2 O 3 CRS TiO 2 /Al 2 O 3 CRS-31 TiO 2 IM Fe 2 O 3 /Al 2 O 3 TG Co-Mo/Al 2 O 3 Oltingugurtni qayta tiklash katalizatorining afzalliklari: ● 98,5 dan 99,99% gacha tiklash ● Boshqa oltingugurtni qayta tiklash jarayonlariga qaraganda xarajatlar kam. ● Yuqori darajada tozaligi

Etanolamin birikmalari bilan gazlarni CO 2 dan tozalash СO 2 + 2RNH 3 + H 2 O = (RNH 3 ) 2 CO 3 CO 2 + (RNH 3 ) 2 CO 2 + H 2 O = 2RNH 3 HCO 3

Sulfinol jarayoni Ushbu jarayonning asosida ikkita erituvchi bir-biriga qo’shib, ikkala komponentning ijobiy xossalarini mujassam qilgan yangi yutuvchi hosil qilish yotadi.

Sulfinol jarayonining afzalliklari Gazlarni MEA yordamida tozalash o’rniga Sulfinol jarayonini qo’llash gaz bo’yicha sarfni 1,5 barobar oshirish imkonini beradi. Bunda, absorber unumdorligini ko’tarish mumkin, Lekin regenerator normal ishlashi uchun uning diametri 1,5 marotaba ko’paytiriladi. Absorbent regeneratsiyasi 65 0 C da o’tkaziladi. Gazlarni Sulfinol usulida tozalash MEA ga nisbatan bug’ sarfini 2-2,5 barobarga, potashning issiq eritmasida tozlashga nisbatan 10 % tejash imkonini beradi. Sulfinol jarayoniga ketadigan xarajatlar esa 30% ga kam, potashning issiq eritmasida tozlashga nisbatan esa 10% kam bo’ladi.

Gazlarni H 2 S dan tozalash 1. Temir oksid asosli adsorbentda tozalash. Fe 2 O 3 + 3H 2 S = Fe 2 S 3 + 3H 2 O 2Fe 2 S 3 + 3O 2 = 2Fe 2 O 3 + 6S Vodorod sulfid adsorbentning faol qismi temir gidroksidiga yutiladi: 3H 2 S + 2Fe(OH) 3 = Fe 2 S 3 + 6H 2 O To’yingan adsorbent massasi havo tarkibidagi kislorod va suv bug’I ishtirokida qayta tiklanadi. 2Fe 2 S 3 + 3O 2 + 6H 2 O = 4Fe(OH) 3 + 6S Ishlatib bo’lingan adsorbent quyidagi usullarda qayta tiklanadi: - adsorbentni havo tarkibidagi kislorod bilan oksidlash; - tarkibida 2-3% kislorod bo’lgan gaz-havo aralashmasi bilan tozalash.

2 . Rux oksid asosli adsorbentda tozalash . ZnO + H 2 S = ZnS + H 2 O Jarayon 400-500 0 C da boradi

3. Faollangan ko’mirda tozalash H 2 S + 0.5O 2 → H 2 O + S

Sulfren jarayoni Sulfren jarayoni - qo'shimcha xarajatlarni talab qilmaydi, regeneratsiya gaz puflagichi va havo bilan sovutilgan bug‘ kondensatori uchun elektr energiyasidan tashqari. Ikki bosqichli Klaus ustanovkasiga nisbatan kapital qo'yilmalar 30% ni tashkil qiladi. Uzluksiz ishlashda oltingugurtning 98,5% (Claus+Sulfrene) chiqishi kafolatlanishi mumkin. Katalizatorlarning xizmat qilish muddati to'rt yilga yetadi.

Sulfren jarayoni Klaus ustanovkasida qo'llaniladigan Sulfren jarayonining sxemasi: 1. Issiqlikni qayta tiklash bilan yonish kamerasi, 2. Klaus katalizi, 3.4-reaktorlar, 5. yonish kamerasi, 6. regeneratsiya issiqlik almashinuvchisi, 7. oltingugurt kondensatori, 8. ajratuvchi, 9. regeneratsiya ventilyatori, 10. bug’ kondensatori, 11. chiqindi gaz

U yerda harorat Klaus reaktorlariga qaraganda pastroq bo'lganligi sababli, tenglamaning muvozanati elementar oltingugurt hosil bo'lishi tomon siljiydi. Katalizator - yuqori faol alumina - bir vaqtning o'zida adsorbent bo'lib, u asta- sekin hosil bo'lgan elementar oltingugurt bilan to'ldiriladi. Taxminan 300 C haroratda ma'lum bir to'ldirish darajasiga erishgandan so'ng, oltingugurt termal ravishda to'liq desorbsiyalanadi va shu bilan katalizator qayta tiklanadi. Bu vaqtda texnologik gaz ikkinchi sulfen reaktoriga yuboriladi. Ushbu intervalgacha adsorbsiya va desorbsiya jarayonlari ma'lum bir dasturga muvofiq avtomatik ravishda almashtiriladigan kamida ikkita reaktorni talab qiladi. Sulfren reaktoridan chiqadigan qoldiq gaz barcha oltingugurt birikmalari oltingugurt dioksidiga aylanadigan kuydirgichga yuboriladi.

Desorbsiya taxminan 300 0C haroratda tizimda aylanib yuruvchi gaz tomonidan amalga oshiriladi. Desorbent - bu regeneratsion gaz puflagich tomonidan pompalanadigan tozalangan chiqindi gaz. Issiqlik almashtirgichda u yondirgichdan chiqadigan gazlarning issiqligi bilan isitiladi va keyin reaktorga beriladi. Sulfren reaktoridan chiqadigan regeneratsiya gazi oltingugurt kondensatorida sovutiladi va oltingugurt ajratgich orqali yana gaz puflagichga kiradi. Chiqarilgan elementar oltingugurt suv muhri orqali Klaus zavodining oltingugurt chuquriga yoki yig'ish idishiga oqadi. Desorbsiyadan so'ng, sulfren reaktori tozalangan gaz bilan yana 130-150 °C haroratgacha sovutiladi va adsorbsion rejimga o'tishga tayyorlanadi.

Masala: Tabiiy gaz tarkibida (hajm bo’yicha) 0,2% H2S, 0,01% metantiol va 0,0015% etantiol mavjud. Tabiiy gaz tarkibidagi umumiy oltingugurt miqdorini toping. g - gaz tarkibidagi umumiy oltingugurt miqdori g/m3, Yi – gaz tarkibidagi oltingugurtli komponentning hajmi (mol) % P - z ichlik M – molekulyar massa n – oltingugurt atomlari soni

Похожие

Tabiiy gazni qayta ishlashning asosiy yo’nalishlari

Neft kimyosi va neftni qayta ishlash

Tabiiy gazni pirolizi va degidrogenlash jarayonida olinadigan to’yinmagan uglevodorodlar

Katalitik kreking jarayoni va ularni qayta ishlash

Yog’ va uni qanday qayta ishlash kerak