Tabiiy uglevodorodli gazlarning paydo bo’lishi to’g’risida gipotezalar - Химия - Презентации

Tabiiy uglevodorodli gazlarning paydo bo’lishi to’g’risida gipotezalar

Загружено в:

10.06.2024

Скачано:

0

Размер:

953.267578125 KB

MAVZU: TABIIY UGLEVODORODLI GAZLARNING PAYDO BO’LISHI TO’G’RISIDA GIPOTEZALAR

REJA 1. Tabiiy uglevodorodli gazlarning paydo bo’lishi to’g’risida gipotezalar: mineral, organik, noorganik va boshq. 2. Tabiiy gazning tarkibi. Yo’ldosh gazlar. 3. Gaz kondensatlar, tarkibi va ulardan foydalanish. 4. Gazlarning fizik-kimyoviy xossalari.

Gaz tarixi Qadimgi Xitoyda tabiiy gaz tasodifan topilgan, chunki u sho'r suvlarni burg'ulash natijasida paydo bo'lgan. Tabiiy gaz birinchi marta xitoyliklar tomonidan miloddan avvalgi 500- yillarda (ehtimol, hatto miloddan avvalgi 1000-yillarda) foydalanilgan. Ular Sichuanning Ziliujing tumanidagi tuzni olish uchun sho'r suvni qaynatish uchun ishlatiladigan bambukdan yasalgan xom quvurlarda yerdan sizib chiqayotgan gazni tashish usulini kashf etdilar.

Gaz tarixi Amerikada tabiiy gazning kashf etilishi va identifikatsiyasi 1626-yilda sodir bo'lgan. 1821-yilda Uilyam Xart Fredonia, Nyu- York, Amerika Qo'shma Shtatlarida birinchi tabiiy gaz qudug'ini muvaffaqiyatli qazib, Fredonia Gas Light kompaniyasining shakllanishiga olib keldi. Filadelfiya shahri 1836-yilda birinchi munitsipalitetga qarashli tabiiy gaz taqsimlash korxonasini yaratdi. 2009-yilga kelib, tabiiy gazning qayta tiklanadigan taxminiy qolgan 850 000 km 3 (200 000 kub mil.) zaxirasidan 66000 km 3 (16000 kub mil) (yoki 8%) ishlatilgan. 2015-yilda jahonda yiliga taxminan 3400 km 3 (815 kub. milya) gaz iste'mol qilish darajasiga asoslanib, tabiiy gazning umumiy hisoblangan iqtisodiy qayta tiklanadigan zaxiralari joriy iste'mol darajasida 250 yil davom etadi. Foydalanishning yillik 2-3% ga o'sishi hozirgi vaqtda qayta tiklanadigan zaxiralarning sezilarli darajada kamroq, ehtimol 80 dan 100 yilgacha davom etishiga olib kelishi mumkin.

Slanes gazi Slaneslar — turli xil tarkibli metamorfik tog’ jinslari. Slanes gazi - slanesdan olinadigan tabiiy gazdir. Slanesning matritsa o'tkazuvchanligi juda past bo'lganligi sababli, gazning tejamkor miqdorda oqishi uchun slanes gaz quduqlari gazning oqishini ta'minlash uchun yoriqlarga bog'liq. Erta slanes gaz quduqlari gaz oqib o'tadigan tabiiy yoriqlarga bog'liq edi; deyarli barcha slanes gaz quduqlari bugungi kunda gidravlik yorilish orqali sun'iy ravishda yaratilgan yoriqlarni talab qiladi. 2000-yildan beri slanes gazi AQSh va Kanadada tabiiy gazning asosiy manbasiga aylandi. Slanes gazini ishlab chiqarishning ortishi tufayli Qo'shma Shtatlar 2014-yilda dunyoda birinchi raqamli tabiiy gaz ishlab chiqaruvchi bo'ldi. Qo'shma Shtatlarda slanes gazini ishlab chiqarish "slanes gazi inqilobi" va “XXI-asrdagi muhim voqealardan biri" deb ta'riflangan.

Gazning hidi Buxoro muhandislik-texnologiya instituti olimlari tomonidan yaratilishi kutilayotgan “Odorant” kimyoviy moddasi tabiiy gazni hid bilan taʼminlash uchun xizmat qilishi bilan bir qatorda etiltionat asosida organik sintez tarmogʻining rivojlanishiga hissa qoʻshadi. Natijada kelajakda farmasevtika sanoati uchun boshqa xom ashyolar, insektitsid va gerbitsidlar olish imkoniyati tugʻiladi. Odorantlashtiruvchi reagentlar fiziologik jihatdan xavfsiz, shuningdek, metallar va gaz tarmoqlaridagi materiallar bilan reaksiyaga kirishmasligi va tabiiy gazning xususiyatlarini oʻzgartirmasligi talab etiladi.

Gazning paydo bo’lishi to’g’risida nazariyalar Mineral nazariyasi. Tog' jinslarida minerallarning shakllanishi Yerni degazatsiya qilish jarayonining bir qismidir. Yerning ichki dinamikasi tufayli, katta chuqurliklarda joylashgan uglevodorodlar eng kam bosim zonasiga ko'tarilib, natijada gaz va neft konlarini hosil qiladi. Biogenik nazariya. Havosiz parchalanib, suv havzalarining tubiga o'lgan va o'lgan tirik organizmlar geologik harakatlar tufayli chuqurroq cho'kib, parchalangan organik moddalar qoldiqlari termobarik omillar (harorat va bosim) ta'siri ostida uglevodorod minerallariga, shu jumladan tabiiy gazga aylanadi.

Metan hosil bo'lishiga olib keladigan jarayonlar • Biokimyoviy - • Termokatalitik - • Radiatsiya – • Kimyoviy mexanik – • Kimyoviy metamorfik -

Suyultirilgan gaz  Suyultirilgan gaz - tabiiy gazni chuqur qayta ishlash natijasida asosiy tarkibiy qismi propan-butan aralashmasidan iborat boʻlgan mahsulot boʻlib hisoblanadi. Suyultirilgan gaz aholining kommunal ehtiyojlariga va avtomobillarga yoqilgʻi sifatida ishlatiladi. Uning oʻrtacha zichligi 0,525 g/ sm 3 ni tashkil qiladi.  DST 20448-90 bo’yicha Kommunal-maishiy ehtiyojlar uchun mo’ljallangan suyultirilgan uglevodorodli gaz standarti.  Gazdan polimer materiallar – polietilen va polivinilxloridlar (PVX) olish mumkin.  Propan va butandan degidrogenlash yo’li bilan to’yinmagan uglevodorodlar – propilen, butilen va butadienlar olish mumkin.

Yo’ldosh gazlar  Odatda neft tarkibida erigan holda bo’lgan va uni qazib olishda ajralib chiqadigan yo’ldosh gazlar ham tabiiy gazlar jumlasiga kiradi.  Yo’ldosh gazlar tarkibida metan kamroq, lekin etan, propan, butan va yuqori uglevodorodlar miqdori ko’proq bo’ladi.

METAN  Metan (kon gazi, botqoq gazi), CH4 — rangsiz, hidsiz gaz. Mr. 16,04. Suvda kam eriydi, etanol, efir, uglerod (IV)-xlorid va uglevodorodlarda eriydi.  Metan — to'yingan uglevodorod qatorining dastlabki vakili bo'lib, boshqa alkanlar singari radikal oʻrin almashinish reaksiyalari (galogenlash, sulfoxlorlash, sulfooksidlash, nitratlash va boshqalar)ga kirishadi. Achchiq bodom hidi keladigan rangsiz suyuklik metan

ETAN  Etan CH 3 —CH 3 — rangsiz, hidsiz gaz. Mr. 30,7. Suyuqlanish temperaturasi — 183,23°, zichligi 572 kg/m3 (—100°da). Suvda oz, etanol va uglevodorodlarda yaxshi eriydi.  Kimyoviy xossalariga koʻra, etan toʻyingan uglevodorodlarning yaqqol vakili. Radikal mexanizm boʻyicha turli almashinish reaksiyalariga kirishadi. 550—650° da termik degidrogenlanganda etilenga aylanadi, CH 3 -CH 3 + Br 2 = CH 3 -CH 2 Br + HBr 2C 2 H 6 + 7O 2 = 4CO 2 + 6H 2 O + 3120 kJ Etan dvigatellar uchun yoqilg'i va juda past haroratli tizim uchun sovutgich sifatida ishlatiladi. Po'lat silindrlarda suyultirilgan gaz sifatida o'z bug‘ bosimi ostida yuboriladi.

Propan• Propan CH 3 -CH 2 -CH 3 - toʻyingan uglevodorod, rangsiz, hidsiz yonuvchi gaz; suyuqlanish temperaturasi — 187.7°C; Propan erituvchi sifatida, qurum olishda, metall qirqishda, avtomobillar uchun tutunsiz yonilgʻi, butan bilan aralashmasi maishiy gaz sifatida ishlatiladi. Sanoatda propanni katalitik degidrogenlab propilen, nitrolab esa nitrometan olinadi.

Butan — toʻyingan uglevodorodlar, umumiy formulasi C4H10. Mr. 58,123, rangsiz va hidsiz gaz. Ikki izomeri maʼlum: normal butan CH3— CH2CH2CH3 va izobutan —CH—CH3. Suvda erimaydi, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Butan toʻyingan alifatik uglevodorodlardir. Ular neftni qayta ishlash vaqtida chiqadigan gazlar tarkibida uchraydi. Normal butanni katalizator ishtirokida izomerlab izobutan, degidrogenlab divinil (kauchuk monomeri) va boshqa toʻyinmagan uglevodorodlar olish mumkin. Izobutanni alkillab, neogeksan va izooktan olinadi. Butan motor yonilgʻilarining yuqori oktanli komponenti, buten, sirka kislota, malein angidrid olishda xom ashyo, uning propan va boshqa uglevodorodlar bilan aralashmasi gaz yonilgi sifatida ishlatiladi. Butan

Nazorat uchun savollar 1. Gaz paydo bo’lishi haqida gipotezalar 2. Gaz tarixi 3. Slanes va slanes gazlari 4. Odorantlar 5. Suyultirilgan gaz va uning xossalari 6. Metan hosil bo’lishiga olib keluvchi jarayonlar 7. Yo’ldosh gazlar 8. C1-C4 UV larining xossalari

Похожие

Tabiiy uglevodorodli gazlarning paydo boʼlishi toʼgʼrisida gipotezalar

Tabiiy gazlarning fizik xossalari

Tabiiy va uglevodorodli gazlar texnologiyasi

Inert gazlarning olinishi, xossalari va birikmalari

Tabiiy fenollar va polifenollar