To'rtlamchi davr geologiyasi predmeti, ob'ekti, maqsad va vazifalari. To'rtlamchi davr geologiyasining asoslari - Геология - Презентации

To'rtlamchi davr geologiyasi predmeti, ob'ekti, maqsad va vazifalari. To'rtlamchi davr geologiyasining asoslari

Загружено в:

12.04.2023

Скачано:

0

Размер:

292.4970703125 KB

"To'rtlamchi davr geologiyasi" predmeti, ob'ekti, maqsad va vazifalari. To'rtlamchi davr geologiyasining asoslari

Ko'rib chiqilayotgan masalalar: - to'rtlamchi davr geologiyasi mavzusi. - to'rtlamchi davr geologiyasining ob'ekti. - to'rtlamchi davr geologiyasining maqsadi. - to'rtlamchi davr geologiyasining muammolari. - to'rtlamchi davr darajasi, - to'rtinchi davr davomiyligi, To'rtlamchi davrning vaqt hajmi va uning bo'linmalari, To'rtlamchi davrning rivojlanish bosqichlari, To'rtlamchi davr stratigrafiyasining tuzilishi va uning bo'linmalari, Stratigrafik birliklar standartlari va to'rtlamchi davrning pastki chegarasi.

To'rtlamchi davr geologiyasining o'rganish mavzusi. To'rtlamchi davr geologiyasining o'rganish mavzusi bu davrdagi geologik rivojlanishning tarixiy voqealari bo'lib, ular quyidagilar: turli xil genetik tipdagi konlarning shakllanishi; konlarning tarkibi, xususiyatlari, qalinligi, paydo bo'lishi va tarqalish xususiyatlari; global o'zgarishlar va iqlim o'zgarishi; muzliklarning rivojlanishi; Jahon okeani sathidagi tebranishlar; eng yangi va zamonaviy tektonikani ishlab chiqish; zamonaviy relyefni shakllantirish; zamonaviy tabiiy muhitni, flora va faunani shakllantirish; shaxsning shakllanishi (evolyutsiyasi) va uning moddiy madaniyatini rivojlantirish; Yer magnit maydonini rivojlantirish, tabiiy ofatlar, vulkanizm, seysmiklik va geoekologiya; geologik muhitning o'zgarishi; to'rtlamchi davr geologiyasining muhandislik va amaliy jihatlari va boshqalar. Shunday qilib, to'rtlamchi davr geologiyasining predmeti geologik tarixdir - Erning hozirgi rivojlanish bosqichiga qadar davom etgan eng yoshi - to'rtlamchi davr.

"To'rtlamchi davr geologiyasi" ni o'rganish maqsadi To'rtlamchi davrda Yerning geografik tarixiy hodisalarining rivojlanishining eng to'liq ketma-ketligi va muntazamligini tiklash: global o'zgarish va iqlim o'zgarishi, muzlikning rivojlanishi, Jahon okeani sathidagi tebranishlar, tektonik harakatlarning yangi (Alp) bosqichini rivojlantirish, zamonaviy relyef, tabiiy muhit, flora va faunaning shakllanishi, shaxsni shakllantirish va uning moddiy madaniyatini rivojlantirish, to'rtinchi davr yotqiziqlarining turli xil genetik tiplarining shakllanishi, To'rtlamchi davr yotqiziqlarining tarkibi, xususiyatlari, paydo bo'lish tabiati, qalinligi va tarqalishining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish.

"To'rtlamchi davr geologiyasi" o'rganish ob'ekti. To'rtlamchi davr geologiyasini o'rganish ob'ektlari: 2,5-3,0 million yilni qamrab oladigan Yer litosferasining yuqori qatlamlarining yotqiziqlari (tuzilishi, tarkibi, xususiyatlari, qalinligi va shakllanish naqshlari); To'rtlamchi davrdagi geo-tarixiy voqealar va ularning ichki aloqasi (iqlim, tektonika, Yerning magnit maydoni, o'simlik, hayvonot dunyosi, vulkanizm, seysmiklik, odam va uning moddiy madaniyati va boshqalar); To'rtlamchi davr tabiiy geo-katastrofiyalari va ularning oldini olish; To'rtlamchi davr minerallari va ularning shakllanish tartibi; To'rtlamchi davrning amaliy va muhandislik jihatlari geologiya; Geoekologik sharoit va tabiiy muhit o'zgarishi; Yerning rivojlanish tarixiy bosqichlarining ichki aloqalari;

"To'rtlamchi davr geologiyasi" ni o'rganish vazifalari. Tadqiqotning asosiy vazifalari: to'rtinchi davr yotqiziqlarining paydo bo'lishi va tarqalish qonuniyatlarini o'rganish; to`rtlamchi davr yotqiziqlarining tarkibini, xususiyatlarini va shakllanish sharoitlarini o`rganish; to'rtinchi davr yotqiziqlarining paydo bo'lish omillarini o'rganish; to`rtlamchi davr cho`kmalarida minerallarning hosil bo`lishini o`rganish; inson evolyutsiyasi va uning moddiy madaniyatini o'rganish; hayvonot va o'simlik dunyosining migratsiyasi va evolyutsiyasini, ularning tarqalish joylarini, qadimgi turlarining yo'q bo'lib ketishini va yangi turlarning paydo bo'lishini o'rganish; iqlim tebranishini, muzliklarning rivojlanishi va Jahon okeani sathidagi o'zgarishlarni o'rganish; so'nggi va zamonaviy tektonikani o'rganish, relyefning o'zgarishi, to'rtinchi davr tektonikasi bilan bog'liq tektonik tuzilmalar, yoriqlar, endogen hodisalar va jarayonlarning shakllanishi; Yerning magnit maydonidagi o'zgarishlarni, magnit maydon kuchliligini, inversiyalar va qisqa muddatli anomaliyalarning namoyon bo'lishini o'rganish; halokatli tabiiy hodisa va jarayonlarni, vulqonlar va zilzilalarni o'rganish; to'rtlamchi davr yotqiziqlarining stratigrafiyasini o'rganish, yoshini, vaqt hajmini, pastki chegarasini, davomiyligini, stratigrafik birliklarning tuzilishini va butun davrini aniqlash; to'rtlamchi davr geologiyasining muhandislik va amaliy jihatlarini o'rganish; o'tmish, zamonaviy tabiiy jarayonlar va hodisalar va kelajak prognozi asosida tushuntirish; mavjud tadqiqot usullarini rivojlantirish va yangi yaratish; - va hokazo.

To'rtlamchi davr davomiyligi. To'rtlamchi davr davomiyligi masalasi to'rtlamchi davr geologiyasining eng munozarali masalalaridan biridir. Ushbu muammolar (kelishmovchiliklar) teng bo'lmagan dastlabki mezonlarga bog'liq: Insonning tashqi ko'rinishi va uning moddiy madaniyati rivojlanishi; muzlik konlari hosil bo'lishining boshlanishi; iqlim va dengiz sathining o'zgarishi; muzliklarning rivojlanishi; Yer magnit maydonining rivojlanishi; tektonik harakatlarning yangi bosqichini ishlab chiqish; hayvonot va o'simlik dunyosini o'zgartirish; zamonaviy relyefning shakllanishi va boshqalar.

To'rtlamchi davr davomiyligi to'g'risida o'z fikrlarini birinchilardan bo'lib bildirgan Ch. Lyell (1863). A.P.Pavlov to'rtlamchi davr davomiyligini odamning Yerda paydo bo'lishi bilan bog'lab, uning davomiyligini 800 ming yil deb belgilagan. 1909 yilda. A.Penck va E. Bruekner muzlik yotqiziqlari vujudga kelgan va iqlim egri chizig'ini tahlil qilgan paytdan boshlab yangi davr rivojlanishining boshlanishini olib, to'rtlamchi davrning davomiyligini 1 million yilgacha baholashdi. A.P.Pavlov 1920 yilda. muzliklarning rivojlanishini (muzlik davrlari) tahlil qilish asosida u to'rt ming yillik davrning davomiyligini 1200 ming yillikda aniqladi. M. Milankovich 1924 yilda. U Yerning astronomik parametrlari (ekssentriklar, ekliptik moyillik, tenglashuv nuqtasining siljishi) va Quyoshdan olingan issiqlikning tebranishini aniqlash asosida u to'rtlamchi davr davomiyligini 650 ming yil deb hisobladi. Ts. Emiliani 1966 yilda. Tinch okeanidan olingan namunalarning paleotemperaturasini tahlil qilish asosida u to'rtlamchi davrning davomiyligini 600-800 ming yillikda aniqladi. R. Selli 1967 yilda. to'rtinchi davr 1800 ming yil oldin boshlangan, muzlik davri esa -800 ming yilni tashkil qiladi, deb hisoblaydi. Rossiyaning geologik xizmatida to'rtlamchi davrning davomiyligi odatda Evropada yirik kontinental muzliklarning namoyon bo'lish paytidan boshlab taxminan 750 ming yilni tashkil etadi, X.A.To'ychiev O'zbekistonning orogenik zonasida lyuss konlari hosil bo'lishini - 1,8 mln. Platforma zonasida to'rtlamchi davrning davomiyligi 2500 mingga teng. .yoshda.. Shunday qilib, to'rtinchi davrning davomiyligi quyidagicha: 600 - 800 - 1.000.000 - 1.200.000 - 1.600.000 - 1.800.000 - 2.000.000 - 2.500.000. - 3.000.000 million yoshda.

To'rtlamchi daraja. Ko'pgina olimlarning to'rtinchi davrning geologik holatiga munosabati har xil: Ba'zi olimlar (V.A.Zubakov va boshqalar kabi) to'rtinchi davr bo'lim yoki daraja doirasida ko'rib chiqiladi; Boshqa olimlar (ko'pchilik) to'rtinchi davrni fanerazoyning mustaqil geoxronologik (stratigrafik) bo'linishi deb hisoblashadi. To'rtlamchi davr geologiyasi mustaqil ilmiy yo'nalish sifatida. To'rtlamchi davr boshqa davrlardan farq qiladigan bir qator o'ziga xos xususiyatlarga ega ekanligini (quyida keltirilgan) hisobga olib, ko'plab olimlar uni geoxronologik o'lchovning mustaqil bo'linmasi sifatida ajratib turadilar. To'rtlamchi davr yoki geologiyaning o'ziga xos ob'ekti, predmeti va tadqiqot usullari mavjud, bundan tashqari u katta amaliy va milliy iqtisodiy ahamiyatga ega, shuning uchun uni geologiyada mustaqil ilmiy yo'nalish deb hisoblash mumkin. 1881 yilda Boloniyada bo'lib o'tgan Xalqaro geologik kongressda to'rtlamchi davrni mustaqil ravishda aniqlashga qaror qilindi.

To'rtlamchi davr hajmi va uning bo'linishlari. To'rtlamchi davr hajmiga turli olimlar turlicha munosabatda bo'lishadi: C.Layl Pliyotsendan keyingi vaqtni "Pleystotsen" yoki "so'nggi" bosqich deb atadi va uni to'rtlamchi davrga tenglashtirdi; Forbes Pliyotsendan keyingi vaqtni "muzlik" davri deb atadi va uni pleystotsenga va shu tariqa to'rtlamchi davrga tenglashtirdi, bundan tashqari u muzdan keyingi vaqtni belgilash uchun "zamonaviy" atamasini taklif qildi, keyinchalik (1885) ushbu rivojlanish bosqichi Xalqaro Geologik Kongress tomonidan maxsus atama bilan nomlandi - " Holotsen "deb nomlangan. Evropada ba'zi tadqiqotchilar pleystotsen ichidagi golotsen bosqichini, boshqalari alohida, qo'shimcha ravishda, preglacial pleystotsenni ajratishni boshladilar, Ba'zi olimlar (V.I.Gromov, 1949) Pliyotsendan keyingi davrda (to'rtinchi davr) uchta bo'limni ajratib ko'rsatdilar: Eopleistosen, Pleystotsen va Golotsen. 1932 yilda. Leningrad shahrida, Evropaning to'rtlamchi davrini o'rganish assotsiatsiyasining ikkinchi konferentsiyasida to'rtinchi davrning to'rt muddatli bo'linmasi qabul qilindi; 1980 yildan beri uch muddatli bo'linish ildiz otishni boshladi, ammo boshqacha talqinda.: Pleystotsen (quyi, o'rta, yuqori va golotsen); Pleystotsen va golotsen; Pleystotsen (eopleistosen, mezopleistotsen, neopleistotsen) va golotsen; va nihoyat Eopleistotsen, pleystotsen va golotsen; 2012 yilda. To'rtlamchi davrning MSC hajmi 2,5 million yil deb belgilangan va davomiyligi uchta bo'limdan iborat: Eopleistosen (1,7 million yil), pleystotsen (780 ming yil) va xolosen (10 -12 ming yil);

To'rtlamchi davrning rivojlanish bosqichlari. to`rtlamchi davrdagi muzlik evolyutsiyasiga ko`ra, ular quyidagilarni ajratadilar: muzlikgacha, muzlik va muzlikdan keyingi yoki muzliklararo bosqichlar; to'rtinchi davrda Yer magnit maydonining evolyutsiyasiga ko'ra, ular quyidagilarni ajratadilar: normal magnit maydon davri (Bruns) va teskari magnit maydon davri (Matuyamo); to'rtinchi davrda hayvonot dunyosi evolyutsiyasiga ko'ra quyidagilar mavjud: eopleistotsen, pleystotsen va golotsen komplekslari; Davomiyligi (geoxronometriya) bo'yicha quyidagilar ajratiladi: 10 - 12 ming yil - golotsen, 10 - 850 ming yil - pleystotsen va 850 - 2 500 000 yil - eopleistotsen bosqichlari; to`rtlamchi davrdagi ta`limga ko`ra, lyess turlari ajratiladi: bepusht va o`rmondan keyingi bosqichlar; tektonik rivojlanishga ko'ra quyidagilar mavjud: to'rtinchi davrning dastlabki, to'rtinchi davrning so'nggi va zamonaviy bosqichlari; to'rtinchi davrda gominidlarning rivojlanishiga ko'ra quyidagilar mavjud: avstralopitek (gominidlar), mohir odam (Pitekantrop, Sinantrop), ikki oyoqli odam (neandertal), aqlli odam (kromagnon) va yangi aqlli odam. insoniyatning moddiy madaniyatini rivojlantirish bo'yicha: paleolit, mezolit va neolit;

To'rtlamchi davr stratigrafik birliklari standartlari. Stratigrafik birliklarning standartlari juda talabchan. To'rtlamchi davr stratigrafik birliklari uchun standartlarni tanlash juda qiyin, chunki ular genetik jihatdan xilma-xil, litologik jihatdan o'zgaruvchan, faunik jihatdan kambag'al, fazoviy jihatdan beqaror, geologik qismlarning tuzilishi vaqti-vaqti bilan va qisqartirilgan, u yoki bu birlikning yagona to'liq bo'limi yo'q.

To'rtlamchi davrning pastki chegarasi. To'rtlamchi davrning pastki chegarasi 100 yildan ortiq vaqtdan beri tortishuvlarga sabab bo'lgan. To'rtlamchi davrning pastki chegarasining holati 1932 yildan beri to'rtinchi davr davrini o'rganish bo'yicha Xalqaro ittifoqning barcha kongresslarida muhokama qilingan. 1932 yilda to'rtinchi davr davrini o'rganish xalqaro assotsiatsiyasining konferentsiyasida davrning pastki chegarasini Alp tog'lari Gunz ostida belgilash odat tusiga kirgan. 1948 yilda. Xalqaro Geologik Kongressning 8-sessiyasida u qayta ko'rib chiqilgan va Italiyaning Kalabriya (dengiz) va Villafranian (kontinental) cho'kindi jinslari ostidan ushbu chegarani o'tkazish qabul qilingan. Boshqa mintaqalarda stratigrafik analog sifatida quyidagi cho'kindilar aniqlanadi: O'rta Akchagil (Kaspiy mintaqasida); Pretegelena (Gollandiya, Germaniya); Villafranka (Italiya, Janubiy Frantsiya); Qizil taytalar yoki Gelazium (Angliya); Nixovan (Xitoy); Kager qatlamlari (Afrika) va boshqalar.

Sharqiy Evropada, kelishuvning yo'qligi sababli, pastki chegara turli darajalarda chizilgan: - 0,6; - 0,75; -1,000,000; - 1,2; - 1,6 million yil; Rossiyada (Boku sahnasi pastki qismida -785 ming yil); keyinchalik u qayta ko'rib chiqilib, 1,8 million yillik darajaga tushirildi (Absheron Stage bazasi bo'ylab), turli mamlakatlardagi ba'zi olimlar 2,5 million yil (O'rta Akchagil bazasi bo'ylab) sarflay boshladilar. Natijada: 1995 yilda. Xalqaro stratigrafiya qo'mitasi pastki chegarani 1,8 mln. Darajaga (sapropel qatlamlari bazasi bo'ylab, Italiyada) belgilashga qaror qildi. 2008 yilda. IGKning 33-sessiyasida quyi chegarasi 1,8 Ma (Kalabriya bazasida) bo'lgan to'rtlamchi tizimning mustaqil maqomi tasdiqlandi. 2012 yilda Xalqaro Stratigrafiya bo'yicha komissiya 2,5 millionlik burilishda pastki chegarani belgilashga qaror qildi. O'rta Akchagil yaqinida. Shunday qilib, hozirgi vaqtda to'rtinchi davrning pastki chegarasi 2,5 mln.

Похожие

To'rtlamchi davr geologiyasining xarakterli (o'ziga xos) xususiyatlari

Geologiya fani uning predmeti, maqsadi, vazifalari va tadqiqot uslublari

Geologiya va geomorfologiya asoslari

Tuproqqa ishlov berishning ilmiy-nazariy asoslari

Geoxronologiya haqida tushuncha. Yerning yoshini aniqlash va rivojlanish tarixi