Mavhum qaynash qatlamlari va ularning gidrodinamikasi - Экология - Презентации

Mavhum qaynash qatlamlari va ularning gidrodinamikasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1066.8349609375 KB

Mavhum qaynash qatlamlari va ularning gidrodinamikasi 1. Mavhum qaynash qatlamlari va ularning gidrodinamik holatlarining tavsifi 2. Solishtirma bug’lanish issiqligi Reja:

Mavhum qaynash qatlamlari va ularning gidrodinamik holatlarining tavsifi Moddaning gaz holatiga o’tish hodisasiga bug’ hosil bo’lishi deyiladi. Suyuqlikning erkin sirtidan har qanday temperaturada bug’ hosil bo’lishi jarayoniga “qaynash” deyiladi.Bu jarayon suyuqlikning bug’lanishi yoki qaynashi yo’li bilan amalga oshishi mumkin.

Mavhum qaynash yoki real qaynash jarayonini tajribada tekshirish asosida qo’yidagi qonuniyatlar aniqlangan: 1) Qaynash suyuqlikning erkin sirtida hosil bo’ladi va suyuqlik sirti ortishi bilan qaynash ham kuchayadi. 2) Qaynash har qanday temperaturada ham yuz berib turadi va temperatura ko’tarilgani sari kuchaya boradi. 3) Qaynash bug’ molekulalarining tarqalib ketish surati ortishi bilan tezlashadi, masalan, shamolda, ventilyator ta‘sirida qaynash kuchayadi. 4) Qaynash tezligi bosimga teskari proporsional, yani bosim kamayganda qaynash kuchayadi. 5) Qaynash tezligi suyuqlikning kimyoviy tarkibiga bog’liq. Masalan, efir, spirt suvdan tezroq qaynaydi.

Suyuqlik tashqaridan issiqlik olmasdan qaynaganda ichki energiyasi kamayadi, binobarin, suyuqlik soviydi. Yana bir misol, sopol ko’zaga qo’yilgan suv sopoldan sizib chiqib, sirtini ho’llaydi va bug’lanadi. Natijada idishdagi suvning sovushi sababli issiq kunda ham «muzdek» bo’lib turadi. Qaynash deb suyuqlik ichidagi to’yintiruvchi bug’ning bosimi suyuqlik erkin sirtidagi tashqi bosimga teng bo’ladigan temperaturadagi intensiv bug’lanish jarayoniga aytiladi.

Suyuqlik qaynash jarayonining sodir bo’lishini qarab chiqaylik. Har qanday sharoitda suv va suyuqliklarning ichida havo pufakchalari mavjud. Shunday qilib, suyuqlikning qaynash hodisasi, pufakchalarining suyuqlik ichidagi harakati sababi suyuqliklarning kuchli ajralishidan yoki konveksiyalanishidan iboratdir.

Suyuqlik hajmi bo’yicha temperatura bir xil va to’yingan bug’ning bosimi tashqi bosimga teng bo’lganda qaynash boshlanadi. Suyuqlik to’yingan bug’ning bosimi tashqi bosimga teng yoki katta bo’lgan temperaturaga qaynash temperaturasi deyiladi.

Suyuqlikdagi pufakchalar bug’lanish markazidan iborat bo’lganligidan, bu markazlar bo’lmasa qaynash jarayoni boshlanmaydi. Shuning uchun bug’lanish markazlari bo’lmagan suyuqliklarin qaynash temperaturasidan ham yuqori temperaturada isitish mumkin. Masalan suvning ichidagi gazi chiqarib yuborilgandan so’ng, suvni 110 0 С gacha isitilsa ham u qaynamaydi. Tajribadan ma’lumki suyuqlikning qaynash temperaturasi eritilgan moddalarga ham bog’liq. Eritmaning qaynash temperaturasi sof erituvchining temperaturasidan ham orta boradi, masalan toza destirlangan suv 100 0 С temperaturada qaynasa 6,6% tuz eritmali sho’r suv 101 0 С da 25,5 % namakob esa 105 0 С temperaturada qaynaydi.

Suyuqlik ichidagi to’yingan bug’ning bosimi tashqi bosimga tenglashgan sharoitdagi temperaturada qaynash jarayoni boshlanganligi uchun, suyuqlikning qaynash temperaturasi tashqi bosimga bog’liq. Har qanday suyuqlikning qaynash nuqtasida to’yingan bug’ining bosimi normal atmasfera bosimiga, ya‘ni R=760 mm sim ust =1,0132*10 5 Pa (N/m 2 ) teng bo’lishi kerak.

Solishtirma bug’lanish issiqligi deb, qaynash harorati massasi bir birlikka teng suyuqlikni to’liq bug’ga aylanishi uchun zarur bo’lgan issiqlik miqdoriga son jixatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi. Berilgan suyuqlik uchun solishtirma bug’lanish issiqligi harorat ortishi bilan kamaya boradi. Qaynash temperaturasidagi bug’ning kondensasiyalanishidan ajralgan issiqlik miqdori : Amalda suyuqlikning solishtirma bug’lanish issiqligi ko’pincha tajriba yo’li bilan aniqlanadi.m L Q  

Adabiyotlar: 1. I.A.Karimov, «O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida, xavfsizlikga tahdid va barqarorlik shartlari», Toshkent, 1997. 2. E.V.Qodirov va boshqalar «Tabiiy muhitni muhofazalashning geoekologik asoslari» T. O’zbekiston. 1999y. 3. 3.Abdullayev Ekologicheskiye otnosheniya i ekologicheskoye soznaniye. T. Fan. 1990. 4. S.S.Saidaminov «Osnovi oxrana okrujayushey sredi» T. O‘qituvchi. 1989. 5. Z.Salimov «Kimyoviy texnologiyaning jarayonlari va qurilmalari», T. O‘qituvchi. 1989. 1-kism 6. N. Jabborov, Ximiya va atrof-muhit, Toshkent, «O’qituvchi», 1992.

Похожие

Atmosfera qatlamlari eposfera, atmosfera azon qatlami mezoz , traposfera, ionosfera, ekzozfera

Ekosistema va ularning turlari

Geoekologik muammolar va ularning ilmiy asoslari

O’zbekistonda ekologik masalalar va ularning hal qilish yo’llari

Mintaqaviy ekologik muammolar va ularning kelib chiqish sabablari.