Geoekologik muammolar va ularning ilmiy asoslari - Экология - Презентации

Geoekologik muammolar va ularning ilmiy asoslari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1248.3125 KB

GEOEKOLOGIK MUAMMOLAR VA ULARNING ILMIY ASOSLARI

Tabiiy ifloslanishning asosiy manbalari : vulqon otilishi,zilzila, sel, yong'inlar, ko'chki, suv toshqini, kuchli shamollar kabi tabiiy jarayonlar natijasida sodir bo'ladi. Bu turdagi ifloslanish bevosita tabiiy jarayonlar bilan bog'liq bo'lib, unda inson ishtiroki bo’lmaydi. Antropogen ifloslanish :Inson xo'jalik faoliyati bilan bog'liq barcha ifloslanishlarni tabiat komponentlari bo'yicha:suvning, havoning va tuproqning ifloslanishi, Shuningdek, geotizimlarning ifloslanishi kabi guruhlardan iborat. Antropogen ifloslanish davomiyligiga ko'ra : vaqtinchalik va doimiy; Tarqalish ko'lamiga ko'ra : global, regional va lokal guruhlarga ajratiladi.

Tabiiy ob'ektlarning ifloslanish darajasini aniqlash uchun me'yoriy ko'rsatkichlardan foydalanish taklif qilinadi. Ruxsat etilgan me'yor (REM) – bu ifloslantiruvchilarning shunday konsentratsiyasidan iboratki, bu ko'rsatkich insonga,tirik organizmlarga bevosita yoki bilvosita zararli ta'sir etmaydi.

Atmosfera havosidagi ba'zi zararli moddalarning REM Modda REM, mg/ra' Bir martalik maksimall O'rtacha sutkalik Azot qo'sh oksid 0,085 0,085 Ammiak 0,2 0,2 Atseton 0,35 0,35 Benzol 15 0,8 Plravlnrsikloseksan 0,03 0,03 K-aprolaktam ( aerozoi) 0,06 0,06 Karbofos 0.015 — Qo'rg’oshin — 0,0007 Sulfit kislota 0,3 0,1 Oltinaugurt qo'sh oksidi 0,5 0,05 UCTlerod oksidi 3,0 Ю 0,01 0,01. Pnaldfoiri 0,35 0.012 Xlor 0,1 0,03 Xlornfn.4 0,04 0,02Atmosfera havosidagi ba'zi zararli moddalarning REM

Tabiiy muhitning ifloslanishida 7 mingdan ziyod kimyoviy birikmalar ishtirok etadi. Ular orasida zaharli, mutagen (irsiy o'zgarishga olib keladigan) va kanserogen moddalar borligi aniqlangan. Bular orasida 7 ta eng kuchli zararli moddalar ma'lum: 1. Havodagi azot ikki oksidi (N02), 2. Havodagi benzol (S6N6 ning organik birskmasi, sodda aromatik uglevodorod), 3. Suvdagi pestitsid, 4. Suvdagi nitratlar (azotishqorining N03 tuzlari), 5. Oziq-ovqat va tuproqdagi qo'sh oksidlar, 6. Oziq-ovqatlardagi polixlorlashgan difenillar (difenil SSH5 - S6H6 organik eritmada yaxshi eriydi), toshko'mirdan olinuvchi smoladagi antrotsit yog'da mavjud, 7. Tuproqdagi ishqor. Ichimlik suvida : 4 g/m3 miqdorda kam kislorod bo'lmasligi lozim. Xlor ioni 350,sulfat 500, temir- 0,3, marganets-0,1, mis-1,0, rux-5,0, allyuminiy -0,5, metafosfat-3,5, fosfat-3,5, quruq qoldiq 1000 mg/1 dan kam bo'lishi kerak. Bunday suv ichish uchun yaroqli. Suvni minerallashuvi 1000 mg/1 dan ziyod bo'lsa yaroqli emas, 100mg/1 dan kam bo'lsa ham yaroqsiz, tuz kamlik qiladi, distillangan suv. Suvni qattiqligi PH 6,5-8,5 atrofida bo'lish lozim.

• Geoekologik muammolar — insonlarning sog’ligi va xo'jalik faoliyatiga salbiy ta'sir etadigan, ularning tabiiy muhit bilan munosabatlarida va geotizimlarning birbutunligida nomutanosiblikni keltirib chiqaruvchi, tabiiy va antropogen omillarnatijasida yuzaga kelgan jarayon va hodisalar.Geoekologikmuammolar tabiiy geografik qonuniyatlarga bo'ysinadi. Geoekologik muammoni ekotizim, biogeotsenoz yoki ma'muriy- hududiy birlik doirasida o'rganish ham mumkin • Shu sababli bunday muammolarni tarqalgan maydoni bo'yicha - global, regional va lokal, ayrim hollarda esa milliy kabi guruhlarga ajratiladi.

Global geoekologik muammolar - butun geografik qobiq doirasida ro'y beradigan va yer yuzining barcha qismlariga ta'sir etadigan, barcha mamlakatlarga,butun insoniyatga birdek xavf soladigan eng murakkab geoekologik muammolardir.Bularga: "issiqxona samarasi" va iqlim isishi, "Ozon tuynugi", dunyo okeani sathining ko'tarilishi va suvining ifloslanishi, cho'llashish va h.k. kiradi.

Regional geoekologik muammolar har bir joyning o'ziga xos tabiiy sharoiti, mavjud resurslaridan noto'g'ri foydalanish, sanoat chiqindilarining suv xavzalariga va atmosferaga ko'p chiqarilishi, yer-suv va yaylovlardan noto'g'ri foydalanish oqibatida yuzaga kelmoqda. Sanoat chiqindilarining suv xavzalariga va atmosferaga ko'p chiqarilishi Yer-suv va yaylovlardan noto'g'ri foydalanish

Lokal geoekologik muammolar - regional geoekologik muammolarga nisbatan kichikroq maydonlami egallab, bir yoki ikki mamlakat hududida joylashgan ma'lum landshaft yoki tabiiy geografik okruglar doirasida yuzaga kelgan muammolardir. Bunday geoekologik muammolar inson xo'jalik faoliyati bilan bog'liq bo'lib, tabiiy resurslardan intensiv foydalanish va bu jarayonda tabiat qonuniyatlarni hisobga olmaslik, aholining bir joyda o'ta zich to'planishi va boshqa sabablar tufayli kelib chiqadi. Aholining bir joyda o'ta zich to'planishi Tabiiy resurslardan intensiv foydalanish va bu jarayonda tabiat qonuniyatlarni hisobga olmaslik

• Lokal geoekologik muammolarni O'zbekiston misolida ko'rib chiqadigan bo'lsak, muammolarning har taraflama kompleks tahlili ularni kelib chiqishi sababiga ko'ra A.A.Rafiqov, Sh.S.Zokirov va boshq., (1990) quyidagi genetik guruhiarini ajratishgan: • 1) Atmosfera havosining ifloslanishi bilan bog'liq muammolar — yirik shaharlar va sanoatlashgan rayonlarda (Angren-Olmaliq, Toshkent, Farg'ona-Qo'qon, Surxon-Sherobod); • 2) Suvdan intensiv foydalanish bilan bog'liq muammolar – zovur suvlarining ko'llarda to'planishi, chuchuk suvlarning yetishmasligi, chuchuk suv havzalarining ifloslanishi va h.k.; • 3) Yerlardan intensiv foydalanish bilan bog'liq muammolar - eroziya, sho'rlanish, yaylovlarning degradatsiyaga uchrashi; • 4) (ieotizimlarga texnogen ta'sir bilan bog'liq muammolar - tog'-kon sanoati chiqindilarining to'planishi, geotizimlarning buzilishi, og'ir texnikaning yayiovlarni payhon qilishi va h.k.; • 5) Chorvaning intensiv boqilishi va buta-daraxtlarni kesish bilan bog'liq muammolar; • 6) Rekreatsion tizimlardan foydalanish bilan bog'liqmuammolar; • 7) Zaharli kimyoviy moddalaming tabiiy muhitni ifloslashi bilan bog'liqmuammolar va h.k.

Yer tabiati behat go’zaldir! Uni asrab avaylash harbirimizning insoniy burchimizdir …………..

Ona tabiatning har bir ne’matidan oqilona foydalanaylik………

E’TIBORINGI Z UCHUN RAXMAT!

Похожие

Geoekologik muammolar

Mintaqaviy ekologik muammolar va ularning kelib chiqish sabablari.

Global muammolar

Ekologik muammolar 2

Farg’ona vodiysida ekologik muammolar