Гулларни очиқ ва ёпиқ ерларда ўстириш технологияси - Ботаника - Презентации

Гулларни очиқ ва ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Загружено в:

24.08.2024

Скачано:

0

Размер:

4150.2119140625 KB

Гулларни очиқ ва ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Р Е Ж А : 1. Б и р й и л л и к м а н з а р а л и г у л л а р в а д а р а х т к ў ч а т л а р и н и ў т қ а з и ш у ч у н т у п р о қ н и т а й ё р л а ш . 2. М а н з а р а л и д а р а х т к ў ч а т л а р и н и в а г у л у р у ғ л а р и н и э к и ш . 3. Г у л л и в а м а н з а р а л и д а р а х т л а р н и с у ғ о р и ш . 4. Г у л л и в а м а н з а р а л и ў с и м л и к л а р н и о з и қ л а н т и р и ш 5. Г у л л и ў с и м л и к л а р н и е т и ш т и р и ш д а ё п и қ е р л а р ( о р а н ж е р и я л а р ) у ч у н е р т а н л а ш в а ё п и қ м а й д о н т у р л а р и . 6. В а қ т и н ч а л и к ф о й д а л а н и л а д и г а н т у н н е л ь ш а к л и д а г и п л ё н к а л и ё п и ш л а р д а н э к и л а д и г а н г у л л а р . 7. Қ ў ш и м ч а х о н а л а р ( е р т ў л а л а р в а е р д а г и и н ш о о т л а р ) . 8. И с с и қ х о н а л а р г а э к и л г а н у р у ғ л а р д а н ў с т и р и л г а н г у л л а р н и т а ш қ а р и г а э к и ш у ч у н ч и н и қ т и р и ш . Гулларни очиқ ва ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Гулларни очиқ ерларда ўстириш технологияси Бир йиллик манзарали гуллар ва дарахт кўчатларини ўтқазиш учун тупроқни тайёрлаш. Бир мавсум давомида ўзининг манзаравий қийматга эга бўлувчи, пишган уруғлар берувчи ва ўсувчи ўсимликлар бир йилликлар дейилади. Ўзининг биологик хусусиятлари бўйича улар фақатгина бир йиллик (кларкия, календула ва бошқалар) эмас, балки кўп йиллик ҳам бўлиши мумкин (хушбўй тамаки, шер оғзи ва бошқалар). Айрим ҳолларда бир йиллик сифатида икки йилликлар ҳам қўлланилади, масалан, январ, феврал ойларида экилган виола. Ўсимликнинг ранги, гулининг ва тупининг шакли, гуллаш давомийлигининг хилма-хиллиги, унинг ривожланиши, кўчириб ўтқазишнинг турли даврларида яхши тутиб кетиши ва ҳоказолар туфайли бир йилликлар гулчиликда асосий ўринлардан бирини эгаллайди. Бир йилликлар гуруҳига кўп йиллик гулдонларда қўлланувчи гиламли ўсимликлар ҳам киради, уларнинг она туплари ойнавон иссиқ бинода қишлайди ва ҳар йили вегетатив кўпаяди. Уларга альтернантера, гелиотроп, геран, ирезине, клейния, сантолина ва бошқалар киради. Кўчатлар етиштиришда бир йилликлилар вегетация муддатларининг турлича экилганлигини ҳисобга олиб уларни экиш турли вақтларда шундай амалга ошириладики ёзги мавсум бошида ўсимликлар гуллашга тайёрланган бўлиши керак. Ҳамиша гулловчи бегония, шаббо чиннигули, вербена, лобилия, попукли петуния, маритим, ценирария ва бошқалар экилганида то гуллашни бошлагунича узоқ муддатда (130-180 кунгача) эга. Шунга кўра уларни январ ёки февралдан экиш керак.

Гулларни очиқ ерларда ўстириш технологияси Гулчилик ва гулчиликда гуллар ва манзарали дарахтларнинг тупроққа бўлган талаб ва эҳтиёжлари жуда мураккаб. Бундай тупроқларни тайёрлаш учун биз яхши майсазор ерларнинг устки қаватида нозик қилиб, чим қирқиб олиб у ерга тўкилган япроқларни аралаштириб улар орасига кўк ўтлар чириндилардан солиб, уларни ҳар замонда аралаштириб турилади натижада ўсимлик учун зарур бўлган омихта тупроқ ҳосил бўлади. Ернинг устки унумдор қатламидан тупроқ тайёрлаш – биз бу тупроқни тайёрлаш учун қўй қўтанлари бўлган ерлардан, майсазорлардан, ўт зич ўсган ерлардан кузда тўкилган япроқлар тўкилган йиғиндисидан йиғиб олиб, эни 1- 1,5 м, узунлиги исталган ўлчовдаги ўраларда чиритилади. Имконияти борича унга турли хил гўнглардан қўшиб, сув солиб суюлтирилган гўнгларни шарбат тариқасида унинг устидан қўйиб йил давомида 2-3 марта яхшилаб ағдарилгандан сўнгра тайёр чиринди ҳосил бўлади. Чириндилардан тайёрланган тупроқлар – бу тупроқлар Ўзбекистон шароитида асосан иссиқхона қолдиқларидан олинади. Бунинг учун куз пайтида пахта ва пахта заводларидан, варақадан чиққан чиқиндилар гўнглар билан аралаштириб, баланд-баланд уюмлар шаклида тўпланади. Сўнгра эса унга яхшилаб сув сепилади. 3-4 кун ўтгач, унинг ички томони қизий бошлайди ва ундан биологик иситкичлар ҳосил қилиниб иссиқхона чуқурларига тўшалади. Иккинчи йили эса у қазиб олиниб, махсус ғалвирлар ёрдамида эланади. Булардан тувакларга солиш ёки парникларга экилган уруғларни устига ёпқич сифатида фойдаланиш мумкин. Бу чириндилар гулхона тупроғига аралаштирилса ер ниҳоятда юмшайди ва бойийди. Бу шубҳасиз ўсимлик учун жуда фойдалидир. Япроқлардан тайёрланган чиринди – куз фаслида гул хоналарга яқин ерлардан эни бир 1,5-2 м, чуқурлиги 1-1,5 м узунлиги исталганча чуқур қазиб, дарахтлардан тўкилган япроқлар турли туман кераксиз хас-хашаклар йиғилиб озроқ гўнг аралашмаси билан шу чуқурлар тўлдирилади ва устки томонига юпқа қилиб тупроқ балиқ сирти шаклида тортилади ва имкони борича имкони борича шакароб сепилади. Бу омихтани қиш ўтиши биланоқ 1-2 марта аралаштириш талаб этилади. Сўнг япроқ чириндиси ҳосил бўлади, бундай чириндилардан гулчиликда фойдаланилса яхши натижа беради .

2 . М а н з а р а л и д а р а х т к ў ч а т л а р и н и в а г у л у р у ғ л а р и н и э к и ш . Г у л ч и л и к д а б и р й и л л и к г у л л а р у р у ғ и д а н э к и л а д и . Э к и ш у ч у н у ч т а м а в с у м қ ў л л а н и л а д и : к у з , қ и ш в а б а ҳ о р . К у з г и э к и ш у ч у н т у п р о қ , б а х о р г и э к и ш с и н г а р и т а й ё р л а н а д и . К ў ч а т л а р н и к ў ч и р и б ў т қ а з и ш д а ҳ а м х у д д и ш у н д а й т о р т и б қ ў л л а н и л а д и . У р у ғ л а р о к т я б р ъ о х и р и - н о я б р ь б о ш л а р и д а ш у н д а й ҳ и с о б б и л а н э к и л а д и к и , у л а р с о в у қ т у ш г у н ч а у н и б ч и қ м а с и н . У л а р н и о л д и н д а н т а й ё р л а н г а н 1 - 3 с м ч у қ у р ж ў я к л а р г а э к и л а д и в а т а й ё р л а н г а н м у л ъ ч а о р г а н и к м а т е р и а л б и л а н ё п и л а д и . О ч и қ е р г а э к и ш д а у р у ғ л а р с а р ф и к ў ч а т е т и ш т и р и ш д а н у ч б а р о б а р к ў п д и р . Қ и ш д а г у л қ о р қ а т л а м и 1 5 - 2 0 с м б ў л г а н д а , д е к а б р ъ - я н в а р ъ о й л а р и д а э к и л а д и . У ч а с к а к у з д а я х ш и л а б т а й ё р л а н а д и м ў л ь ч а л л а ш м а т е р и а л и м у з л а м а й д и г а н б и н о л а р д а с а қ л а н а д и . У р у ғ л а р қ ў л д а э к и л а д и , б и р в а қ т н и н г ў з и д а м ў л ь ч а ҳ а м с о л и н а д и . Қ и ш д а м ў л ь ч а л л а н г а н е р л а р б а ҳ о р д а т е з э р и й д и в а к ў п и н ч а б у е р л а р д а ё ғ и н г а р ч и л и к с у в л а р и б и л а н у р у ғ л а р ю в и л и ш и ҳ о с и л б ў л м а й д и . Б а ҳ о р г и э к и ш е р е т и л и ш и б и л а н а м а л г а о ш и р и л а д и . Е р м а й д о н и к у з д а т а й ё р л а н а д и . Б а ҳ о р д а б о р о н а л а ш ё к и б о р о н а л а ш л и ҳ а й д а ш а м а л г а о ш и р и л г а н и д а н с ў н г у р у ғ л а р э к и л а д и . О ч и қ е р г а э к и л г а н ў с и м л и к л а р к ў ч а т л а р б и л а н е т и ш т и р и л г а н ў с и м л и к л а р б и л а н а н ч а к е ч г у л л а с а ҳ а м с о ғ л о м р о қ ў с а д и . Гулларни очиқ ерларда ўстириш технологияси

Гулларни очиқ ерларда ўстириш технологияси 3. Гулли ва манзарали дарахтларни суғориш – сув уруғнинг униб чиқиши учун энг зарурий омилларидан бўлиб, унинг кўпчилик қисми ўсимликнинг барги орқали буғланиб кетади. Сув тупроқдаги минерал моддаларни эритиб, ўсимлик қабул қиладиган даражага келтиради ва бутун танани озиқ моддалар билан таъмин этади. Ўтқазилган ёш дарахт, бута, кўкат девор ўсимликлари, ўтчил ўсимликлар доимо суғориб туришни талаб этади. Ўсиш даврида бу ўсимликлар 6-8 марта 1м 2 да 100- 150 г миқдорда сув қўйиб суғорилади. Ўсиш шароити оғир бўлган яъни асфальтланган йўлча билан ичи циментланган ариқ ўртасида қолган кўча дарахтлари сувли ариқларга қанчалик яқин бўлишидан қатъий назар дарахт танаси теваригида алоҳида қазилган ариқлардан ҳар ёзда камида 6-8 марта суғорилади. Ҳар галги суғориш олдиндан дарахт теварагидги айлана ариқ тикланиб сув билан тўлдирилади. Бу сув сингиб кетгач ариқ яна бекитилиб устига қуруқ тупроқ ёки қипиқ сочиб қўйилади. Шундай қилинганда дарахт таги тез қуриб кечмайди. Янги ўтқазилган ёш дарахт, бута ўсимлиги ва кўкат девор ўсимликлари етарли даражада суғориб турганда жуда тез ўсиб кетади. Ёз давомида дарахт япроқлари чанг билан қалин қопланиб хиралашиб қолади. Шунинг учун унинг устига сунъий равишда ёмғир ёғдириш керак бу иш ўсимликни яшил рангини қайтарибгина қолмай балки унинг умрини узайтиради. Гулли ўсимликларни суғоришда иложи борича кечқурун сув қўйиш лозим. Жуда ҳам бостириб сув қўйиш ярамайди 10-15 см чуқурликкача суғориш етарли ҳисобланади. Сув қўйилгандан сўнг ёки ёғингарчилик бўлгандан сўнг чопиқ қилиб чиқиш яъни ўсимлик атрофини юмшатиш талаб қилинади. Бу нафақат нам қайтариб туриш учун балки бунда ўсимлик илдизлари яхши нафас олади.

Гулларни очиқ ерларда ўстириш технологияси 4. Гулли ва манзарали ўсимликларни озиқлантириш. Ерда ўсимлик учун бўлган озиқ моддалар органик аралашмалар ва минерал тузлар аралашмаси ҳолида учрайди. Ўсимлик нормал ҳаёти ўсиши учун эса тупроқда азот, фосфор, калий ва бошқа элементлар етарли бўлиши зарур. Сув уруғнинг униб чиқиш учун энг зарур омиллардан бири бўлиб, унинг кўпчилик қисми ўсимликнинг япроқлари орқали буғланиб кетади. Сув тупроқдаги минерал тузлар ва бошқа моддаларни эритиб, ўсимлик қабул қиладиган даражага келтиради ва бутун танани озиқ моддалар билан таъмин этади. Ўғитлар асосан икки қисмга бўлинади, яъни органик ва минерал ўғитлар. Органик ўғитларга турли туман чириндилар, гўнг, гўнг шарбати, қон уни, турли компостлар, парранда гўнги ва бошқалар киради. Асосий минерал ўғитлар – асосий минерал ўғитлар фосфор, азот, калийдир. Азотли ўғитларда аммиак селитраси, сульфат аммоний, натрийли ва калийли селитра кабилар ерга кўпроқ солинганда ўсимлик тез ўсади. Бундан ташқари уни қўшимча озуқа сифатида ҳам бериш мумкин. Аммиак селитрасини бериш нормалари 1 га ерга 200-300 кг. Гулчиликда энг яхши аралашма ва қўшимча озуқа сифатида органик ўғитлар оралашмасидан фойдаланилса яхши натижа беради: Яъни чиринди 20 кг, ер устки қисмидан олинган кучли тупроқ 20 кг, япроқдан тайёрланган тупроқ чириндиси 2 кг, суяк уни 5 кг, қора қум 5 кг, суперфосфат 10 кг, ёғоч кули 5-6 кг. Буларнинг ҳаммасини аралаштириб, ҳар бир чуқурчага шу аралашмадан 100 граммдан тортиб 1 кг гача берилса, ўсимлик учун жуда яхши бўлади.

Г у л л и ў с и м л и к л а р н и е т и ш т и р и ш д а ё п и қ е р л а р ( о р а н ж е р и я л а р ) у ч у н е р т а н л а ш в а ё п и қ м а й д о н т у р л а р и . Г у л ч и л и к х ў ж а л и к л а р и н и м а ҳ с у л о т с о т и ш м а н з и л л а р и г а – й и р и к а ҳ о л и п у н к т л а р и , к ў к а л а м з о р л а ш т и р и ш о б ъ е к т л а р и в а ҳ о к а з о л а р г а я қ и н ж о й л а ш т и р и ш т а в с и я қ и л и н а д и . А й р и м ҳ о л л а р д а г у л ч и л и к х ў ж а л и к л а р и ё п и қ е р н и и с и т и ш у ч у н қ ў л л а н и л а д и г а н қ а й т а и ш л а н г а н и с с и қ с у в м а в ж у д б ў л г а н т у м а н л а р д а ж о й л а ш а д и . Б у н д а й ҳ о л л а р д а у л а р н и т е м и р й ў л ё к и а в т о м о б и л й ў л л а р и г а я қ и н ж о й л а ш т и р и ш ё к и х ў ж а л и к л о й и ҳ а с и г а , б е т о н ё к и а с ф а л ь т й ў л л а р қ у р и ш н и к и р и т и ш к е р а к . И ш л а б ч и қ а р и ш м а й д о н л а р и н и ж а н у б и й м и н т а қ а л а р г а ж о й л а ш т и р и ш з а р у р . Ч у н к и б у н д а ў с и м л и к л а р в е г е т а ц и я с и в а г у л л а ш и э р т а р о қ б о ш л а н а д и . Б у н и н г а ҳ а м и я т и э с а к а т т а д и р . И ш л а б ч и қ а р и ш п л а н т а ц и я л а р и г а қ у й и д а г и т а л а б л а р қ ў й и л а д и : 1 . Е р о с т и с у в л а р и е р с а т ҳ и д а н 1 , 5 м д а н п а с т д а б ў л и ш и , х ў ж а л и к қ у р и л и ш и д а э с а – 1 , 7 5 - 2 м д а н я қ и н б ў л м а с л и г и к е р а к . 2 . Г у л ч и л и к х ў ж а л и к л а р и г а з о в у р с и з п а с т в а с о й л и к т о м о р қ а л а р а ж р а т и л м а с л и г и л о з и м . Ч у н к и б у е р л а р г а ё м ғ и р ё к и б о ш қ а т о ш қ и н с у в л а р т ў п л а н и б , с о в у қ ҳ а в о о қ и м и к е л и ш и м у м к и н . 3 . Т у п р о қ – ю қ о р и ҳ о с и л д о р , т а р к и б л и , ч у қ у р ҳ а й д а л г а н қ а т л а м л и ( 2 5 - 3 0 с м д а н к а м э м а с ) , қ у м о қ ё к и қ о р а т у п р о қ л и , с у в ў т к а з у в ч а н т а г з а м и н л и б ў л и ш и к е р а к . Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси Иссиқхоналарнинг шимолий тарафидан хўжалик кўкарилишлари – омборлар, кулолчилик бинолари, автосаройлар, идора, турли моллар учун майдончалар, қуритиш иншоотлари ва ҳоказоларга ер ажратилади. Ўртача хўжалик ҳовлиси учун иссиқхона (парник) хўжалги умумий майдонинг 20-25 фоизи берилади. Иссиқхоналар жанубида 20-30 м узоқликда иссиқхоналар жойлаштирилади. Улар орасида 10-20 м гача кенгликда йўллар режалаштирилади. Бу йўллардан биоўғитлар, иссиқхона тупроқлари ташилади. Иссиқхоналар орасида кенглиги 0,5 дан 1 м гача йўлакчалар ҳосил қилинади. Қолган майдон очиқ ер учун ажратилади. Ёпиқ ёки ҳимояланган ер – бир йиллик ва бошқа ўсимликлар кўчатларини етиштириш ҳамда доим яшил ва гулли ўсимликларни тез етиштириш учун мослаштирилган иссиқхоналар, кўчатзорлардир. Иссиқхоналар - ойнали ёки бошқа ёруғлик қопламали иншоотдир. Улар – вегетация даври давомийлиги очиқ ерда етиштириш учун ноқулай ўсимликларни кўпайтириш ва етиштиришга мўлжалланган. Қиш давридаги иссиқлик тартиби бўйича иссиқхоналар қуйидаги турларга бўлинади. а) 14 дан 18 0 гача ва юқори – тропик ва тез етиштирилиши зарур бўлган ўсимликлар учун; б) ўртача иссиқлик 9 дан 13 0 гача – камроқ иссиқсевар ўсимликлар учун ; в) совуқ 4 дан 8 0 гача – алоҳида ҳамиша яшил субтропик ўсимликлари туганаклилар, қишки левкой, гибридли ценерарий ва бошқа ўсимликларни етиштириш учун.

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси Иссиқхоналар ойнали том учун таянч бўлиб хизмат қилувчи металл, темирбетон ва айрим ҳолларда ёғоч асосларга эгадир. Қоида бўйича, томлар учун бир қават ойна ишлатилади, икки қават ойна айрим ҳолларда ён деворлар учун қўлланилади. иссиқхоналар каркаси металл қувурлар ёки бурчакли темирдан ясалган бўлса, энг яхши ёруғлик ўтказувчи иссиқхоналар ҳисобланади. Ойнавон томлар нишаброқ қилинади, бунда ёруғлик яхши тушади ва сув оқиб кетади. Қиялик бурчаги – маҳалий кенгликка, иссиқхона тузилишига ва ўсимликларнинг ёруғликка бўлган муносабатига боғлиқ. Ойналар учун дераза ойналарига кўра пишиқроқ 1,5 ёки 2 мм қалинликдаги шаффофлиги 95-98 % ли ойналар ишлатилади, ангар типли иссиқхоналар учун шаффофлиги камроқ тарам-тарам ойналар қўлланилади. Иссиқхоналар учун энг қимматбаҳо ойналар – ультрабинафша нурлари ўтказувчи ульвиола ойналаридир. Ойнавон иссиқ бино қурилмасига кўра бир нишабли, бир ярим нишабли, икки нишабли, кўп нишабли, ангар ва бошқаларга бўлинади. Бир нишабли иссиқхоналар – жанубга қараган қиялиги 25-45 0 гача бурчакли иссиқхоналар ҳозирги вақтда деярли ишлатилмайди. Бир ярим нишабли иссиқхоналар бир нишабли иссиқхоналарга ўхшайди, аммо иккинчи ярим нишаб шимол тарафга юзлангандир. Улар ўзининг ишлаб чиқариш хусусиятини ҳам йўқотадилар. Икки нишабли иссиқхоналар энг кўп тарқалган. Уларни жанубдан шимолга қараб, аммо шарққа кичик (8-15 0 ) оғиш бурчаги билан қурилади, яъни уларнинг нишаблари асосан шарқ ва ғарбга қарагандир. Кўп нишабли ёки блокли иссиқхоналар – бирлаштирилган икки нишабли иссиқхоналардир. Улар ойнали (ёки плёнкали) бўлиб, нишаблар йўналиши ғарб ва шарққа қараган бўлади. Ички деворлар устунларга алмаштирилган. Кўп нишабли иссиқхоналарда ўсимликлар асосан ерда, айрим ҳолларда эса токчаларда етиштирилади.

Г у л л ар н и ёп и қ е рл ард а ў с ти ри ш т е х н ол ог и я с и И с с и қ х о н а л а р ж у д а б а л а н д б ў л г а н л и г и у ч у н к ў п ё қ и л ғ и т а л а б э т и л а д и , ш у н и н г у ч у н у л а р б а л а н д , ҳ а м и ш а я ш и л ў с и м л и к л а р : п а л ь м а , и г н а б а р г л и ў с и м л и к л а р , л а в р л а р в а б о ш қ а л а р н и е т и ш т и р и ш у ч у н қ ў л л а н и л а д и . а й р и м ҳ о л л а р д а а т и р г у л , ч и н н и г у л в а б о ш қ а ў с и м л и к л а р ҳ а м е т и ш т и р и л а д и . Т о к ч а л а р – и с с и қ х о н а д а у з у н а с и г а ж о й л а ш т и р и л г а н б ў л а д и . Ў с и м л и к л а р т у в а к л а р д а , я ш и к л а р д а ё к и у р у ғ с е п и л г а н е р д а е т и ш т и р и л а д и . Т о к ч а л а р б а л а н д л и г и 0 , 8 - 1 м , ў р т а ч а к е н г л и г и 2 - 2 , 2 5 м , ё н л а м а к е н г л и г и 0 , 8 - 1 , 2 5 м б ў л и ш и т а в с и я қ и л и н а д и . Т о к ч а л а р о р а с и д а г и к е н г л и к л а р : ё н л а м а – 0 , 7 - 0 , 8 м , - 0 , 8 – 1 м . Т о к ч а л а р м е т а л у с т у н л а р д а г и т а х т а л а р д а н т а й ё р л а н а д и . У л а р “ и с с и қ ” д е й и л а д и , ч у н к и б у н д а ў с и м л и к л р я х ш и ў с а д и . 2 - 3 й и л д а н с ў н г б у н д а й т о к ч а л а р я р о қ с и з б ў л и б қ о л а д и в а у л а р н и я н г и л а р г а а л м а ш т и р и л и ш и к е р а к . О с м а т о к ч а л а р ў т и ш ж о й л а р и д а ў р н а т и л а д и , б у б и л а н а с о с и й т о к ч а л а р д а г и ў с и м л и к л а р г а с о я т а ш л а н м а й д и . Ё р у ғ с е в а р ў с и м л и к л а р н и н г к ў ч а т л а р и я ш и к в а т у в а к л а р д а е т и ш т и р и л а д и . Б у т о к ч а л а р н и я х ш и с и т а р а м - т а р а м о й н а д а н қ ў р г а н а ф з а л . Т о к ч а л а р т а г и д а г и м а й д о н б о ғ т у п р о ғ и н и , т у в а к л а р н и , ш о й и г у л , к а р т о ш к а г у л и л д и з л а р и н и қ и ш д а с а қ л а ш у ч у н и ш л а т и л а д и . Е р л и ( т о к ч а л а р с и з ) и с с и қ х о н а л а р к ў п й и л л и к ў с и м л и к л а р н и ( ч и н н и г у л , а т и р г у л ) к е с и б е т и ш т и р и ш у ч у н қ ў л л а н и л а д и . у л а р д а 5 0 - 7 0 с м ч у қ у р л и к д а ҳ а в з а қ а з и л и б , т у б и а р и қ т а р а ф и г а қ и я қ и л и б қ ў й и л а д и . С ў н г р а у н г а д р е н а ж қ а т л а м и 1 0 - 1 5 с м қ а л и н л и к д а с о м о н л и л о й ё к и м а й д а ш а ғ а л с о л и н а д и , к е й и н ҳ о с и л д о р т у п р о қ с о л и н а д и . К е р а к л и ҳ а р о р а т н и ҳ о с и л қ и л и ш у ч у н с у в л и ё к и б у ғ л и м а р к а з и й и с и т и ш т а р м о ғ и и ш л а т и л а д и , б у н д а н т а ш қ а р и и с с и қ х о н а в а к ў ч а т з о р л а р д а б и о л о г и к и с и т и ш у с у л л а р и ҳ а м қ ў л л а н и л а д и . .

Иссиқхона хўжаликлари . Иссиқхоналар – бу мамлакатнинг ўрта минтақасида март ойидан ноябргача ишлатиладиган нисбатан арзон, чуқурлаштирилган ёпиқ ерли, оддий иншоотдир. Улар бир йиллик кўчатларни етиштириш, чиниқтириш, пайвандлаш ва мавсумий гулловчи ўсимликларни ёзда сақлаш, иссиқсевар ўсимликларни ертўлаларга олингунча совуқ урдирмасдан асраш ҳамда тез етиштириш учун тайёрланган, настарин, атиргул ва пиёзли ўсимликларни қишда сақлашга мўлжалланган. Иссиқхоналар қўйидагича бўлади : 1. Тузилиши бўйича бир нишабли – жанубга қараган ва икки нишабли – шарқ ва ғарбга қараган, чуқурлаштирилган ёки ерли; 2. Қўлланиш тавсифи бўйича доимий ва вақтинчалик (яъни кўчирилувчи); 3. Биоёқилғи ва техник иситиладиган; 4. Тайёрланган материали бўйича ёғочсимон ва темирбетон (тошли). Бунда охиргиси биринчисига қараганда анча совуқ бўлади. Гулчиликда кўпинча ярим иссиқ ва совуқ парниклар қўлланилади, чуқурлар, албатта, қия қилиб кавланади: пастда унинг кенглиги ўртача 1,2 м бўлса, юқорисига қараб 1,6 м гача кенгаяди.вақтинча ёки кўчирилувчан (ердаги) иссиқхоналар тупроқ устига яъни чуқурларсиз, бироз жанубга қия қилиб ўрнатилади. Бу ҳолда биоёқилғи юзароқ чуқурчага жойланади ва тупроқ билан кўмилади. Юқориси эса 2-3 та ромларга тахталардан устунчалар ўрнатилиб ёпилади.

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси 2. Вақтинчалик фойдаланиладиган туннель шаклидаги плёнкали ёпишлардан экиладиган гуллар. Қаторлаб ўтқазилган пиёзбошли гуллардан наргиз, сумбула,лола ва бошқаларни, албатта имконияти борича хар бирини алохида-алоҳида ўтқазиш шартдир.Чунки ҳар бирининг агротехник талаблари алоҳида бўлади. Қаторда ўтқазилган гулларнинг марказий қисмидан 6-8 см оралиғида ёғочли қозиқлар қоқилиб, ердан 60-80 см баландликда бўлиши керак.Шунга зангламайдиган симлардан тортиб, четки қозиқларга боғланади. Ҳар бир қатор орасига 8 мм йўғон симдан ёй шаклида ярим айлана қилиб ерга қоқилади. Имконияти борича плёнкани занглатмаслик симлар рангланиши лозим. Шунинг устки томонидан узунасига плёнкалар тортилади.Гуллар ишлов бериш даврида ёки вақти-вақти билан шамоллатиш мақсадида икки томони очилиб, плёнкалар вақтинча юқори қисмига ташлаб қўйилади. Оддий ёруғ плёнкалар билан ёпилган, қатор қилиб ўтқазилган ва қўшимча иссиқлик берилмаган ҳолда 21 кундан 38 кунгача гуллашни давом эттиради ва бир навдаги гулларнинг давомийлиги 55-65 кун давом этади. Плёнка остидаги наргизлар очиқ ердагиларга нисбатан 7-12 % кўпроқ пиёз берсада сифат жиҳатдан очиқ ердан олинган пиёзлардан фарқ қилади. Яъни очиқ ердаги пиёзларнинг униб чиқиши ва гуллаши келгуси йилда гуллайди. Плёнка остида ўстириладиган қўйидаги навлар тавсия қилинади: барвақт гулловчи наргизлардан Гольден Харвис, Матч мастер, Голден Марвел, Форчун, Мельк эндкрем, Карлтон, Кракфорд, ўрта гуллайдиган навлардан Магиет, Биколлер, Маунт Худ. Тунис, кеч гуллайдиган наргиз навларидан Президент Лебрум, Бирши ва М-С Крелледж, М-С Матрина, Флауер Рекорд, Аранжи Демонарх, Семпер Аванте.

Иссиқхона хўжаликлари

Ў с т и р и ш т е х н о л о г и я с и – Ў з б е к и с т о н ш а р о и т и д а н а р г и з л о л а л а р о к т я б р о й и н и н г б и р и н ч и я р м и д а т у н н е л л а р д а ў т қ а з и л а д и . Ў т қ а з и ш д а ч у қ у р л и г и 1 0 - 1 2 с м қ и л и б ў т қ а з и л с а , 1 м 2 е р г а 5 0 д о н а п и ё з ж о й л а ш и ш и м у м к и н . Б у п и ё з л а р с а р а л а н г а н б и р и н ч и н а в д а г и п и ё з л а р б ў л и ш и ш а р т а г а р ю қ о р и д а к ў р с а т и л г а н м у д д а т д а н к е ч и к т и р и л и б ў т қ а з и л г а н д а г у л л а ш л а р и а н ч а г а к е ч и к и б г у л с и ф а т л а р и я х ш и б ў л м а й д и . П и ё з л а р ў т қ а з и л а ё т г а н в а қ т д а қ и ш к и ё ғ и н л а р т ў п л а н и б , к ў л б ў л и б қ о л и ш н и ҳ и с о б г а о л г а н ҳ о л д а е р н и т е к и с л а б ў т қ а з и ш ш а р т . П и ё з л а р н и ў т қ а з и ш д а ҳ а р б и р б ў л и м н и н г э н и 1 1 0 - 1 2 0 с м к ў ч а т л а р н и н г о р а с и 1 5 - 2 0 с м б ў л с а қ а т о р л а р у с у н л и г и 4 0 - 5 0 м б ў л и ш и к е р а к . П и ё з г у л л и ў с и м л и к л а р н и б е г о н а ў т л а р б о с и б к е т м а с л и г и у ч у н г е р б е ц и д л а р д а н ф о й д а л а н и ш з а р у р , я ъ н и п и ё з л а р ў т қ а з и л и б б ў л г а н д а н 3 к у н ў т г а ч 3 к г с е м а з и н н и 8 0 0 - 1 0 0 0 л т о з а с у в г а қ ў ш и б п у р к а ш т а в с и я қ и л и н а д и . П л ё н к а л а р ё п и л г а н д а н с ў н г ҳ а р н е ч а в а қ т д а ҳ а в о с и н и а л м а ш т и р и ш м а қ с а д и д а и к к а л а т о м о н о ч и л и б ш а м о л л л а т и р и ш л о з и м . А к с ҳ о л д а т у р л и з а м б у р у ғ к а с а л л и к л а р г а д у ч о р б ў л и ш и м у м к и н . Г у л л а б б ў л г а ч л о л а , н а р г и з , с у м б у л а п и ё з л а р и Т М Т Д б и л а н ч а н г л а н т и р и б , с о я ш а м о л г о ҳ е р д а қ у р и т и б о л и ш т а в с и я қ и л и н а д и . Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси 3.Қўшимча хоналар (ер тўлалар ва ёрдамчи иншоотлар). Йирик гулчилик хўжалигидаги қўшимча хоналарга турли омборлар, ер тўлалар, саройлар ва хоказолар киради. Ҳарорати бошқариладиган ер тўла ёки омборлар георгина, гортензия, қаламча қилинган атиргул настаринларни қишда сақлаш учун ер юзасида ва чуқурликда бўлиши мумкин. Уларга қўйиладиган асосий талаблар: яхши иссиқлик қопламаси, хонани шамоллатиб турувчи қурилма, электр ёруғлигининг бўлиши. Ер тўлаларда ўртача ҳарорат 2-6 С 0 бўлади. Уларнинг ўлчами ва тузилиши турлича, фойдали иш майдонлари ҳажмини кўпайтириш учун бир неча қисмли токчалар қурилади. Бокслар (алоҳида хоналар), холодильник, қурилмали хоналар – булар кесилган гулларни сақлаш учун мўлжалланган. Шунингдек, уни эрта баҳорда, кузда ва қишда. кузги ва кеч баҳорги тезлаштириб етиштиришга мўлжалланган ўсимликларни сақлаш учун қўллаш мумкин. Гулчилик хўжаликларида пиёз ва туганак пиёзларни қуритиш, сақлаш учун марказий иситиш тармоғли, хонани шамоллатиб турувчи қурилма қисмли токчаларга эга махсус омборлар бўлиши керак. Йирик гулчилик хўжаликлари тезлаштириб етиштирилаётган пиёз гулларни сақлаш учун махсус хоналарга эга бўлиши лозим. Асбоб ускуналар, ўғитлар, идишлар, туваклар ва бошқа материалларни сақлаш учун асбоб ускуна саройларини қуриш кўзда тутилади. Ҳамиша яшил ўсимликларни ёзда сақлаш ва илдиз оттириш учун шийпонлар қурилади.

Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

4 И с с и қ х о н а л а р г а э к и л г а н у р у ғ л а р д а н ў с т и р и л г а н г у л л а р н и т а ш қ а р и г а э к и ш у ч у н ч и н и қ т и р и ш . К ў п г и н а б и р й и л л и к в а г и л а м л и ў с и м л и к л а р д о и м и м й ж о й и г а э к и л г у н ч а ё п и қ е р д а , я ъ н и и с с и қ х о н а , б и н о , п л ё н к а л и п а н а ж о й л а р в а ҳ о к а з о л а р д а е т и ш т и р и л а д и . Ш у н д а й т а й ё р л а н г а н ў с и м л и к л а р қ о и д а б ў й и ч а н о з и к б ў л а д и в а у л а р н и о ч и қ е р г а э к и ш д а н о л д и н ч и н и қ т и р и ш з а р у р . Ў с и м л и к л а р н и ч и н и қ т и р и ш – б у қ а т о р у с у л л а р б ў л и б , у л а р г а к ў р а ў с и м л и к о ч и қ е р ш а р о и т и д а е т и ш т и р и ш г а м о с л а ш а д и . Б у н д а ў с и м л и к н и н г ҳ а р о р а т и н а м л и к т е б р а н и ш л а р и г а в а т а ш қ и м у ҳ и т и н и н г б о ш қ а ё қ и м с и з т а ъ с и р л а р и г а ч и д а м л и л и г и о р т а д и . Ў с и м л и к л а р н и н г с о в у қ қ а б а р д о ш л и л и г и о ч и қ е р г а э к и ш г а у з о қ в а м у р а к к а б т а й ё р г а р л и к б и л а н о р т а д и , о ч и қ е р г а э к и л г а н в а қ т д а х у ж а й р а л а р ц и т о п л а з м а с и д а ч у қ у р ф и з и о л о г и к ў з г а р и ш л а р б ў л а д и , б у х у ж а й р а л а р ў с и м л и к к ў к а р и ш и н и н г ё м о н ш а р о и т л а р и г а э н г ю қ о р и м о с л а ш и ш и н и т а ъ м и н л а й д и . Ч и н и қ т и р и ш д а с е к и н - а с т а е т и ш т и р и ш ш а р о и т и ў з г а р а д и . Х о н а л а р к ў п р о қ ш а м о л л а т и л а д и , х а р о р а т п а с а й т и р и л а д и , т и к ё р и т и л г а н л и к к у ч а й т и р и л а д и , б у н и н г н а т и ж а с и д а ў с и м л и к т а ш қ и м у ҳ и т ш а р о и т и г а с е к и н - а с т а м о с л а ш а д и . К ў ч а т л а р н и ч и н и қ т и р и ш у ч у н 1 0 - 1 2 к у н з а р у р , с ў н г р а у л а р о ч и қ е р г а э к и л а д и . О н а ў с и м л и к л а р н и ё п и қ е р г а к ў ч и р и ш д а , у л а р о л д и н д а н с о я л и п а р н и к л а р д а с а қ л а н а д и , с е к и н – а с т а ҳ а р о р а т к ў т а р и л а д и , с ў н г р а и с с и қ х о н а л а р и г а о л и б к и р и л а д и . Т е з л а ш т и р и б е т и ш т и р и л г а н ў с и м л и к л а р н и ҳ а м р е а л и з а ц и я қ и л и ш д а н о л д и н ч и н и қ т и р и ш з а р у р . Ч у н к и б о ш қ а ш а р о и т д а у л а р ў з м а н з а р а л и л и г и н и й ў қ о т и ш и м у м к и н . Гулларни ёпиқ ерларда ўстириш технологияси

Ойнавон бино ва хона ўсимликларини бошқа идишга баҳорда (февралдан майгача) кўчирилади, бунинг учун катта туваклар олинади. Кўчирилаётган ўсимликнинг чириган ёки шикастланган илдизлари, шунингдек дренаж учун солинган сопол парчаси илдиз билан ўралган бўлса олиб ташланади. Ўсимлик юмшатилган тупроққа экилади. Экишда тувакдаги дренаж тешикчаси сопол парчаси билан қавариқ томони юқорига қилиб беркитилади. Ортиқча намликни камайтириш учун йирик донали қум, сўнгра 3-5 см қалинликда шу ўсимлик учун мос келувчи озуқавий тупроқ солинади. Тувакдаги тупроқ сатҳи ўсимлик экилгандан сўнг тувак ўлчамига мос равишда унинг четларидан 1-2,5 см паст бўлиши керак. Кўчириб ўтқазилган ва токчаларга жойлаштирилган ўсимликларни текис ва тўлиқ намланиши учун 2-3 усулда суғорилади. Алоҳида ҳолларда кўчириб ўтқазишдан олдин ўсимликнинг ер усти қисмлари ҳам кесилади: эски барглар, синган ёки шикастланган шохчалар, новдалар ва ҳоказолар. Музокара учун саволлар 1. Очиқ ерларга гулли ва манзарали ўсимликлар уруғларини экиш учун тупроқни тайёрлаш? 2. Очиқ ерларга гулли ўсимлик уруғлари ва манзарали дарахт уруғларини экиш усуллари? 3. Очиқ ерларда етиштирилган гулли ва манзарали ўсимликларни суғориш? 4. Манзарали ва гулли ўсимликларни очиқ ерларда озиқ элементларга талаби? 5. Гулли ўсимликларни ёпиқ ерда ўстириш учун (оранжерия) ер танлаш ва тупроқни тайёрлаш? 6. Вақтинчалик фойдаланиладиган тунел шаклидаги плёнкали ёпишларда гулларни ўстириш қандай амалга оширилади? 7. Иссиқхоналарга экилган уруғлардан ўстирилган гулларни чиниқтириш?

Похожие

Гулларни уруғидан ва вегетатив кўпайтириш усуллари

Бир йиллик ва икки йиллик гулли ўсимликларнинг биологик хусусиятлари, ўстириш агротехникаси

Кўп йиллик гул ўсимликлардан кўкаламзорлаштиришда фойдаланиш

Помидор ҳосилини териш ва дастлабки қайта ишлаш технологияси

Генератив органлар