O’simliklar seleksiyasi usullari - Биотехнология - Презентации

O’simliklar seleksiyasi usullari

Загружено в:

03.12.2023

Скачано:

0

Размер:

536.7734375 KB

O’simliklar seleksiyasi usullari

Reja:  Seleksiya haqida tushuncha  Seleksiya usullari va erishilgan natijalar

 Seleksiya - bu o'simliklar navlarini va ularning duragaylarini, hayvon zotlarini olishning yangi usullari va usullarini ishlab chiqadigan fan. Bu shuningdek qishloq xo'jaligining yangi navlari va zotlarini yaratish bilan shug'ullanadi, bu odamlar uchun zarur bo'lgan xususiyatlarga ega: yuqori mahsuldorlik, mahsulotning ma'lum sifatlari, kasalliklarga qarshi immunitet ,ma’lum o’sish sharoitlariga moslashgan bòladi.

O'simlik seleksiyasi Qishloq xo'jaligi bilan bir vaqtda o'simliklarning ibtidoiy seleksiyasi paydo bo'ldi. O'simliklarni etishtirishni boshlagan inson, ularning eng yaxshilarini tanlashni, saqlashni va ko'paytirishni boshladi. Miloddan avvalgi 10 ming yil ichida ko'plab madaniy o'simliklar etishtirildi. Qadimgi selektsionerlar mevali o'simliklarning ajoyib navlarini, uzumni, bug'doyning ko'plab navlarini, qovun va qovoqlarni yaratdilar.

 O'simliklarni ko'paytirish Zamonaviy o'simliklarni etishtirishda tabiiy va gibrid populyatsiyalar, o'z-o'zini changlatuvchi chiziqlar, sun'iy mutantlar va poliploid shakllari boshlang'ich material sifatida ishlatiladi. Qishloq xo'jaligi o'simliklarining aksariyat navlari selektsiya va turlararo duragaylash yo'li bilan yaratilgan. Don, sanoat va em-xashak ekinlarining mutant va poliploid navlari olingan.

 Naslchilik usullari Dastlabki vegetativ yaqinlashish usuli Gibrid rovon ko'chatining yillik kesilishi boshqa turdagi yoki turdagi o'simlikning tojiga, masalan, nokga payvand qilinadi. Vositachilik usuli Polen aralashmasi bilan changlatish usuli Ona o'simliklaridan ozgina miqdordagi polen otaning poleniga aralashtirildi. Tuxumdonlarning bir qismi o'z polenlari bilan urug'lantirildi, ba'zilari esa begona edi.

 XIX asrning oxirlarigacha makkajo’xori seleksiyasining asosiy usuli bo’lib ommaviy tanlash hisoblangan. Uning asosiy maqsadi so’t a belgilariga qarab eng yaxshi o’simliklarni tanlash va urug’larin i birlashtirib ekishidan kelgusidagi avlodini hosil qilish. Bu usul qo’llanishi natijasida makkajo’xorining bir kancha mashxur navla ri yaratilgan. Bu navlar seleksiya uchun qimmatli boshlang’ich mate rial bo’lib xizmat qilgan. Ammo keyinchalik ma’lum buldiki, bu u suldan foydalanib makkajo’xorini hosildorligi bo’yicha katta muvo ffakiyatlarga erishib bo’lmaydi. Shuning uchun 19 nchi asrning 90 nchi yillarida so’tali tanlash yoki yakka tanlash usuli ishlab chiqiladi. Eng yaxshi so’talar tanlab olinib, har bir so’taning uru g’i alohida qatorga ekilib nasliga qarab baholash o’tkazilar edi. Bu usulning ham hosildorlikka qaratilgan seleksiyasi kam samar ali bo’lgan.

 Seleksiyaning ishida sezilarli va katta qadam bo’lib navlararo duragaylash hisoblanadi. Bu usuldan foydalanishda insuxtning ta ’siri mustasno, ota– ona shakllarining belgilari hisobga olinadi. Navlar aro duragaylarini hosildorligi bo’yicha taxlil qilganda ularning hosildorli gi ota– ona shakllariga nisbatan odatda ko’p farq qilmasligi, ayrim holatda 1 5–20 % gacha oshganligi aniqlandi. Geterozisning eng yuqori samarasi o’zidan changlatilgan liniyala rini chatishtirishda kuzatilgan. Bu kashfiyot makkajo’xorining liniyalar aro duragaylash usulini qo’llanishining boshlanishiga makkajo’xori seleksiyasining asosiy yo’nalishini boshlanishiga olib keldi. Oxirgi yillarda duragay makkajo’xori seleksiyasida yutuqlarga erishildi.

E’tiboringiz uchun rahmat

Похожие

Hayvonlar seleksiyasi usullari

O’simliklar va gen muhandisligi

O’simliklar to’qimalari va ularning qishloq xo’jalikdagi ahamiyati

Dorivor o’simliklar ro’yxati, nomlanishi va organizm uchun foydasi

Genetikaning yangi yo’nalishi