Ósimlik tuqımı sarplanıwın esaplaw usılları - Биология - Презентации

Ósimlik tuqımı sarplanıwın esaplaw usılları

Загружено в:

19.06.2025

Скачано:

0

Размер:

8364.2294921875 KB

Ósimlik tuqımı sarplanıwın esaplaw usılları Joba: • Tuqım jumsalıwı túsinigi hám onı belgileytuģın faktorlar • Tuqım sarpın esaplaw usılları • Tájiriybe usılı, standart keste usılı • Maydan kólemi hám tuqim bólistiriliwin ámeliy esaplaw usılları • Formula usılı, tuqım jumsalıwın anıqlawda áhmiyetli noqatlar • Tuqım sarplanıwın optimallastırıw usılları • Ósimlik tuqımı jumsalıwı menen baylanıslı mashqalalar • Tuqım jumsalıwın azaytıw hám optimallastırıw usılları • Juwmaq • Paydalanılgan ádebiyatlar

Ósimlik tuqımı sarplanıwın esaplaw usılları Bul prezentaciyada ósimlik tuqımı jumsalıwın esaplawdıń hár qıylı usılları, sonıń ishinde, tájiriybe usılı, standart keste usılı hám formula usılı tolıq kórip shıǵıladı. Hár bir usıldıń abzallıqları hám kemshilikleri tallanadı hám nátiyjeli tuqım jumsalıwın támiyinlew boyınsha ámeliy usınıslar beriledi. Tuqım sarpın esaplaw, ónimdarlıqtı arttırıw hám nátiyjelilikti támiyinlew ushın awıl xojalıǵında júdá áhmiyetli. Tuwrı tuqım muǵdarın anıqlaw tek ǵana ósimliklerdiń optimal rawajlanıwı hám joqarı ónim alıwdı kepillendirip qoymastan, bahalı tuqim resursların únemlewge hám ekonomikalıq paydalılıqtı asırıwǵa járdem beredi. Nadurıs esap-sanaqlar bolsa, tuqımnıń biykar jumsalıwına, ósimliklerdiń az rawajlanıwına hám nátiyjede ónimniń sezilerli dárejede azayıwına alıp keliwi múmkin, bul bolsa fermer xojalıqları ushın úlken ekonomikalıq zıyanlardı keltirip shıǵarıwı múmkin.

Tuqım jumsalıwın esaplaw ushın tiykarǵı faktorlar Ósimlik túri Hár qıylı ósimliklerdiń tuqım ólshemleri hám ónip shıǵıw koefficiyenti hár qıylı bolǵanı ushın, tuqım sarplawı da hár qıylı boladı. Máselen, biyday tuqımınıń sarımı gektarına 150-200 kg ǵa shekem, paxta bolsa 10-15 kg ǵa shekem bolıwı múmkin. Bul parıq ósimliktiń genetikalıq ózgeshelikleri hám egiw sharayatları menen belgilenedi. Tuqımnıń sapası Tuqımnıń sapası ónip shıǵıw dárejesine tikkeley tásir etedi. Joqarı sapalı, tolıq jetilgen hám keselliklerden qorgalgan tuqımlar az muģdarda egiliwi múmkin, sebebi ónip shiģiw koefficiyenti joqarı boladı. Nátiyjesiz tuqımlar bolsa kóbirek muǵdarda egiliwi kerek, sebebi olardıń ónip shıǵıw dárejesi tómen. Topıraq ónimdarlıǵı Topıraqtıń ónimdarlıǵı ósimliktiń rawajlanıwına hám nátiyjede ónimge tásir etedi. Bay hám ónimdarlı topıraqlarda ósimlikler tezirek rawajlanadı hám kóbirek ónim beredi, sonıń ushın tuqım jumsalıwın azaytıw múmkin. Kerisinshe,unimsiz topıraqlarda ósimliklerdiń rawajlanıwı áste boladı hám ónim az boladı, sonıń ushın tuqım jumsalıwın arttırıw kerek bolıwı múmkin. Topiraq analizi tuqim sarplanıwın anıqlawda járdem beredi. Egiw usılı Tuqım egiw usılı da tuqım sarpına tásir etedi. Qol menen egiw, mexanikalıq egiw yaki pnevmo- ekiriw sıyaqlı usıllar tuqımnıń bólistiriliwi hám ónip shıǵıwına hár túrli tásir etedi. Máselen, tıgız egiw usıllarında tuqım sarplanıwı kóbirek bolıwı múmkin, biraq az tıgızlıqta egiwde tuqım sarplanıwı azayadı, biraq sonıń menen birge, ónim azayıwı múmkin.

Tuqım jumsalıwı túsinigi hám onı belgileytuģın faktorlar Tuqımnıń sapası Tuqımnıń sapası ónip shıǵıw dárejesine tikkeley tásir etedi. Joqarı sapalı, tolıq jetilgen hám keselliklerden qorgalgan tuqımlar az muģdarda egiliwi múmkin, sebebi ónip shiģiw koefficiyenti joqarı boladı. Nátiyjesiz tuqımlar bolsa kóbirek muǵdarda egiliwi kerek, sebebi olardıń ónip shıǵıw dárejesi tómen. Topıraq ónimdarlıǵı Topıraqtıń ónimdarlıǵı ósimliktiń rawajlanıwına hám nátiyjede ónimge tásir etedi. Bay hám ónimdarlı topıraqlarda ósimlikler tezirek rawajlanadı hám kóbirek ónim beredi, sonıń ushın tuqım jumsalıwın azaytıw múmkin. Kerisinshe, kámbaǵal topıraqlarda ósimliklerdiń rawajlanıwı áste boladı hám ónim az boladı, sonıń ushın tuqım jumsalıwın arttırıw kerek bolıwı múmkin. Topiraq analizi tuqim sarplanıwın anıqlawda járdem beredi. Egiw usılı Tuqım egiw usılı da tuqım sarpına tásir etedi. Qol menen egiw, mexanikalıq egiw yaki pnevmo-ekiriw sıyaqlı usıllar tuqımnıń bólistiriliwi hám ónip shıǵıwına hár túrli tásir etedi. Máselen, tıgız egiw usıllarında tuqım sarplanıwı kóbirek bolıwı múmkin, biraq az tıgızlıqta egiwde tuqım sarplanıwı azayadı, biraq sonıń menen birge, ónim azayıwı múmkin.

Tuqım sarpın esaplaw usılları Tájiriybe usılı Hár qıylı tuqım sarpları (máselen, 100 kg/ga, 120 kg/ga, 140 kg/ga) menen bir neshe sınaw maydanshası tayarlanadı. Hár bir maydanshada birdey sapalı tuqımlar egiledi. Keyin ala, ónim muģdarı ólshep, esaplanadı. Eń joqarı ónimdarlıq bergen tuqımnıń jumsalıwı optimal dep esaplanadı. Bul usıl anıq, biraq waqıt talap etedi hám kóp resurs jumsalıwın talap etiwi múmkin. Standart keste usılı Ósimlik túri (biyday, arpa, salı, paxta hám basqalar), topıraq túri (qumıq, sol, qara topıraq), egiw usılı (qolda, mashina menen) hám topıraq ónimdarlıǵı (ortasha, joqarı, tómen) sıyaqlı faktorlardı esapqa alǵan halda dúzilgen tayar kestelerden paydalanıladı. Kestedegi maǵlıwmatlarǵa muwapıq, belgili bir sharayatlar ushın usınıs etilgen tuqımnıń jumsalıwı anıqlanadı. Bul usıl tez hám qolaylı, biraq hár qashan da anıq emes, sebebi hár bir maydannıń sharayatları kestede keltirilgen standartlardan ózgeshe boliwi múmkin. Formula usılı Bul usıl tuqımnıń ónip shıǵıw dárejesi, ósimlik tıgızlıǵı, ósimliktiń rawajlanıw dáwiri, topıraq ónimdarlıǵı hám egiw usılın esapqa alǵan halda tómendegi formuladan paydalanadı: tuqımnıń jumsalıwı = (Talab etiletuǵın ósimlik tıgızlıǵı / tuqımnıń ónip shıǵıw dárejesi) * 1000. Mısalı, eger 1 gektar jerge 200 ósimlik egiw kerek bolsa hám tuqımnıń óniw dárejesi 80% bolsa, formula boyınsha kerekli tuqımnıń jumsalıwı 250000 dana boladı. Bul usıl esap-sanaqlardı talap etedi hám anıq maǵlıwmatlarǵa tiykarlanıwı kerek.

Tájiriybe usılı: To’lig’i menen Tájiriybe maydanın tayarlaw ushın 1 gektar maydandı 5 2000 m2 maydanǵa bólemiz. Hárbir maydanģa paxta tuqımınan hár qıylı muģdarda egiledi. 1-maydan: 100 kg/ga, 2- maydan: 125 kg/ga, 3-maydan: 150 kg/ga, 4- maydan: 175 kg/ga, 5-maydan: 200 kg/ga. Tuqımlar birdey sorttan ("S-3540" dep alayıq), laboratoriya analizinen ótkerilip, óniw dárejesi 95% den joqarı bolgan sapalı boliwi kerek. Egiwden aldın, topıraq ónimdarlıǵın anıqlaw ushın topiraq úlgileri alınadı hám analizlenedi. Tabılgan maǵlıwmatlar, agrotexnikalıq ilajlardı rejelestiriwde qollanıladı. Barlıq maydanlarǵa birdey agrotexnikalıq sharayatlardı támiyinlew ushın tómendegi ilajlar kóriledi: Birdey topıraq dúzilisi (misalı, qumlaq topıraq), ónimdarlıǵı (birdey muģdarda tógin qollanıladı: azotli-100 kg/ga, fosforli-80 kg/ga, kaliyli-60 kg/ga), suwģarıw rejimi (birdey muģdarda hám waqit aralıǵında suwģarıladı) hám jabayı shóplerge qarsı ilaj ( Bunnan tısqarı, egiw waqtı, egiw tereńligi hám egiw tıgızlıǵı da birdey boladı. Bulardıń barlıǵı sonı támiyinleydi, hár bir maydanda tuqımnıń ónip shıǵıwı hám ósiwine tek ǵana tuqımnıń muǵdarı tásir etedi. Hosil yig'im-terimi pishish davrining oxirida amalga oshiriladi. Har bir maydondan olingan hosil miqdori (kg/ga) aniqlanadi va jadvalga kiritiladi. Natijalar grafik ko'rinishda tasvirlanadi (masalan, chiziqli grafik yordamida). Hosildorlik va urug' miqdori o'rtasidagi bog'liqlikni tahlil qilib, eng yuqori hosildorlikni beradigan optimal urug' sarfini aniqlaymiz. Olingan ma'lumotlar regressiya tahlili yordamida statistik tahlil qilinadi. Tahlil natijalari optimal urug' miqdori va kutilayotgan hosildorlik to'g'risida aniq xulosalar chiqarishga imkon beradi.

Standart keste usılı. Standart keste usılı, ósimlik túrine, topıraq túrine hám ósimlik jaǵdayına qarap, aldınnan dúzilgen kestelerden paydalanıp tuqım jumsalıwın anıqlaw usılı. Bul usıl tájiriybe usılına qaraǵanda ápiwayı hám tez, biraq anıqlıǵı aldınnan belgilengen mánislerge tayanadı hám tájiriybe nátiyjelerine baylanıslı bolmaydı. Kóplep faktorlar, meselen, topıraq dúzilisi, eginning sırlıǵı hám suwģarıw rejimi, haqıyqıy tuqım jumsalıwına tásir etedi. Tómendegi kestede hár túrli eginler ushın shamalawshı tuqım jumsalıwı kórsetilgen (kg/ga). Bul mánisler optimal sharayatlar ushin esaplangan hám haqıyqıy sharayatlarǵa qarap ózgeriwi múmkin. Biyday 150-200 Arpa 120-180 Sali 100-150 G'awasha 10-15 Kunjut 5-10 Kestede keltirilgen maǵlıwmatlar ortasha mánisler bolıp, topıraq ónimdarlıǵı, klimat sharayatı, ósimlik kesellikleri hám zıyankeslerdiń tásiri sıyaqlı faktorlar esapqa alınbaǵan. Anıq nátiyjeler alıw ushın, bul faktorlar esapqa alınıp, tuqım jumsalıwı qaytadan esaplanıwı kerek. Aldınǵı slaydta keltirilgen tájiriybe usılı bul faktorlardı esapqa alıw ushın qollanıladı.

Maydan kólemi hám tuqim bólistiriliwin ámeliy esaplaw usılları Maydannı anıq ólshew Maydannıń kólemin anıqlaw ushın, dáslep, maydannıń shegaraların anıq belgilew kerek. Bunıń ushın geodeziya ásbapları (máselen, lenta ólshegish, teodolit) yamasa GPS texnologiyalarınan paydalanıw múmkin. Maydanı gektar (ga) yamasa kvadrat metr (m2) de ólshew múmkin. 1 gektar = 10 000 m2. Anıq ólshewler alıw ushın maydannıń topografiyalıq ózgesheliklerin esapqa alıw zárúr, máselen, janbawırlar hám tegis emeslikler. Tuqımnıń ólshemin anıqlaw Tuqımnıń ólshemi hám awırlıǵın anıqlaw ushın bir neshe úlgi alınıwı kerek. Úlgi muǵdarı egislik maydanınıń úlkenligine hám tuqımnıń bir tekligine baylanıslı, biraq keminde 500 dana tuqımnan ibarat bolıwı kerek. Úlgi alınǵan tuqımlar birdey sharayatlarda keptiriliwi hám tartılıwı kerek. Keyin tuqımlardı sanaw hám hárbir tuqımnıń ortasha salmaǵın esaplaw kerek. Aldingi slaydtaǵı kestede kórsetilgendey, biyday hám mákke tuqımlarınıń awırlıǵı egin túrine hám topıraq túrine baylanıslı túrde ózgeshelenedi. Tuqımnıń egiw tıgızlıǵın belgilew Optimal tuqim egiw tıgızlıǵı hár qıylı faktorlarǵa baylanıslı boladı. Egin túrine, topıraq túrine, klimat sharayatına hám tuqımnıń sapasına qarap optimal tıgızlıqtı anıqlaw kerek. Aldınǵı slaydtaǵı kestede berilgen maǵlıwmatlardan paydalanıp, belgili bir egin, topıraq túri hám ósimlik jaǵdayı ushın sáykes keletuǵın tıgızlıqtı tańlaw múmkin. Máselen, biyday ushin optimal tıgızlıq gektarına 150-200 kg bolsa, mákke ushın 250-300 kg bolıwı múmkin.

Tuqım bólistiriwin esaplaw Tuqımnıń maydanda bir tegis bólistiriliwine erisiw ushın arnawlı texnika yaki usıllardan paydalanıw kerek. Zamanagóy tuqım sebiw mashinaları tuqımdı maydanǵa bir tegis sebiw imkaniyatın beredi. Mashinanıń kalibrleniwi hám duris sazlanıwı júdá áhmiyetli. Eger qolda egiw ámelge asırılsa, tuqımlardı bir tegis bólistiriw ushın qatarlar aralıǵın hám tuqımlar arasındaǵı aralıqtı anıq saqlaw kerek.Formuladan paydalanıw Tuqım jumsalıwın esaplaw ushın tómendegi formula qollanılıwı múmkin: Tuqım jumsalıwı (kg) = Maydan kólemi (gektar) x Tuqımnıń egiw tıgızlıǵı (kg/gektar). Mısalı ushın, 5 gektar maydan ushın hám gektariga 180 kg biyday tuqımı egiw tıgızlıǵı menen tuqım sarplanıwı 900 kg (5 ga x 180 kg/ga = 900 kg) boladı. Bul esaplaw tek ortasha mánislerdi beredi, soniń ushin haqiyqiy sharayatlarda dúzetiw kirgiziw talap etiliwi múmkin. Bul usıllar járdeminde ósimlik tuqım jumsalıwın anıqlaw hám eginlerdiń ónimdarlıǵın arttırıw múmkin. Anıqraq esap- sanaqlar ushın topıraq analizi hám klimat maǵlıwmatlarınan paydalanıw usınıs etiledi. Este saqlań, bul esap-sanaqlar shama menen bolıp, haqıyqıy sharayatlar esapqa alınıwı kerek.

Formula usılı. Formula Ósimliktiń ósiw dáwiri (kún) x 1000 dana tuqımnıń awırlıǵı (g) x Topıraqtıń ónimdarlıǵı (%) x Egiwdiń tıgızlıǵı (dona/m2) x 10) / 10000 Esletpe: Bul formula shama menen esaplaw ushin arnalgan bolip, haqıyqıy sharayatlarga qarap ózgeriwi múmkin. Topıraq ónimdarlıǵı, klimat sharayatı hám ósimliklerdiń ósiwine tásir etiwshi basqa faktorlar esapqa alınıwı kerek. Egiw tıgızlıǵı ósimlik túrine hám óstiriw texnologiyalarına baylanıslı ózgeredi. 1-misal: Biyday (Jaqsı ónimdarlı qumlaq topiraq) Biydaydıń ósiw dáwiri 120 kún, 1000 dana tuqımnıń awırlıǵı 40 g, topıraq ónimdarlıǵı 80%, egiw tıgızlıǵı 250 dán/m2 (ápiwayı egiw). Bul jaqsı sharayattaǵı qumlı topıraq ushın ádettegi egiw tıgızlıǵı esaplanadı. Esaplaw: Tuqım jumsalıwı = (120 x 40 x 80 x 250 x 10) / 10000 = 96 kg/gektar 2-misal: Mákke (Orta ónimdarlılıqtaǵı ılaylı topiraq) Mákkeniń ósiw dáwiri 150 kún, 1000 dana tuqımnıń awırlıǵı 300 g, topıraq ónimdarlıǵı 60% (loyqa topıraq), egiw tıgızlıǵı 70 000 dán/gektar (tiǵiz egiw). Tıǵız egiw joqarı ónim alıwdı maqset etedi. Esaplaw: Tuqım jumsalıwı= (150 x 300 x 60 x 70 x 10) / 10000 = 189 kg/gektar 3-misal: Suli (Jaman ónimdarlı qumlaq topiraq) Suli ósiw dáwiri 100 kún, 1000 dana tuqımnıń awırlıǵı 35 g, topıraq ónimdarlıǵı 40% (qumlı, jaman sharayat), egiw tıgızlıǵı 200 dán/m2. Jaqsı sharayatlarda kóbirek tuqım sebiw kerek boladı. Esaplaw: Tuqım sarplanıwı = (100 x 35 x 40 x 200 x 10) / 10000 = 28 kg/ga Qosimsha faktler: Topiraq ıǵallıǵı hám klimat sharayatı (máselen, qurǵaqshılıq) tuqımnıń jumsalıwı muģdarına sezilerli tásir etiwi múmkin. Bunnan tısqarı, tuqımnıń sapasına hám ósimlik keselliklerine qarsı shıdamlılıǵına da itibar beriw kerek.

Tuqım jumsalıwın anıqlawda áhmiyetli noqatlar Tárezide ólshew Tuqımnıń anıq muģdarın anıqlaw ushın anıqlıq dárejesi joqarı bolgan táreziden paydalanıw kerek. Aldınǵı mısallarda kórsetilgenindey, tuqımnıń jumsalıwı ósimliktiń túrine, egiw tıgızlıǵına hám topıraq ónimdarlıǵına baylanıslı. Tárezisi járdeminde anıq ólshew esaplawlardıń anıqlıǵına tásir etedi. Sıpattı baqlaw Tuqımdı egiwden aldın zıyankesler, kesellikler hám shóplerdiń bar ekenligin tekseriw áhmiyetli. Sıpatsız tuqımlar ónip shıǵıwı yamasa kúshsiz ósimliklerdi payda yetiwi múmkin, bul bolsa ónim muǵdarın páseyttiredi. Sol sebepli, salamat hám sapalı tuqımlardan paydalanıw tuqım jumsalıwın optimallastırıwdıń áhmiyetli bólegi bolıp esaplanadı. Mawsimlik faktorlar Temperatura, ıǵallıq hám quyash nurı ósimliktiń ósiwine, sonday-aq, tuqımnıń ónip shıǵıwına hám onıń rawajlanıwına sezilerli tásir kórsetedi. Máselen, qurǵaqshılıq sharayatında tuqım jumsalıwın kóbeytiwge tuura keledi, sebebi ónip shıǵıw dárejesi tómenlewi múmkin. Klimat sharayatın esapqa alıw esap-sanaqlardı jáne de anıqlastırıwǵa járdem beredi.

Tuqım sarplanıwın optimallastırıw usılları 1 Tuqımnıń sapasın tekseriw hám tańlaw : Tuqımnıń óniwsheńligin, igalligin hám salamatlıǵın anıqlaw ushın laboratoriya analizlerinen paydalanıń. Sapasız tuqımlardı tańlap alıw arqalı tuqım jumsalıwın azaytıw hám zúráátlilikti arttırıw múmkin. Máselen, mákke tuqımınıń 1000 dana massasınıń salmaǵı hám óniwsheńligi boyınsha standartlarǵa ámel etiw kerek. 2 Egiw waqti hám topıraq sharayatına beyimlesiw: Ósimliktiń ósiw dáwirine hám belgili bir ósimlik ushın optimal topıraq sharayatına beyimlesken egiw waqtın tańlań. Máselen, suli egiw ushin qumlaq topiraqlardıń igalligin esapqa alıw kerek. Durıs waqıttı tańlaw tuqım jumsalıwın azaytadı hám ónimdarlıqtı arttıradı. 3 Tóginlew rejesin dúziw : Topiraq analizi nátiyjelerine tiykarlanıp tóginlew rejesin dúziń. Kerekli makro hám mikroelementlerdi esapqa alıń hám duris muģdarda tógin qollanıń. Tóginlerdiń duris qollanılıwı tuqımnıń ónip shıǵıwın jaqsılaydı hám ósimliktiń ósiwin tezlestiredi, sonıń menen birge tuqımnıń jumsalıwın optimallaydı. 4 Suwģarıwdı qadagalaw : Ósimliktiń ósiw dáwiri dawamında suwģarıw rejimin topiraqtıń ıǵallıǵı hám hawa rayı sharayatlarına qarap basqarıń. Júdá kóp suwǵarıw yamasa suw jetispewshiligi tuqımnıń ónip shıǵıwına unamsız tásir etedi. Óz waqtında hám durıs suwǵarıw ónimdarlıqtı arttırıwǵa hám tuqımnıń jumsalıwın optimallastırıwǵa járdem beredi.

Ósimlik tuqımı sarplanıwı menen baylanıslı mashqalalar Tuqımlardıń sapasızlıǵı Sıpatsız tuqımlardıń ónip shıǵıwı tómen boladı hám bul nállerdiń kemirek sanın beredi, sonıń ushın tuqım sarplanasın asıradı. Mısalı, 1000 dana awırlıǵı standarttan tómen bolgan biyday tuqımları kóp muģdarda egilgenine qaramastan az ónim beredi. Duris egiw usılınıń jetispewshiligi Tuqımlardı tereńlikte yamasa júdá tıgız egiw olardıń ónip shıǵıwın qıyınlastıradı. Máselen, paxta tuqımların egiw tereńligin topıraq túrine qarap tańlaw kerek, bolmasa kóp tuqımlar nabıt boladı hám ónimdarlıq tómenleydi. Suw hám tóginlerdiń jetispewshiligi yamasa hádden tıs kópligi Suwdıń jetispewshiligi yamasa hádden tıs kópligi tuqımlardıń ónip shıǵıwına hám ósimliktiń ósiwine unamsız tásir etedi. Mısalı, pomidor egiwde topıraq ıǵallıǵın turaqlı qadaǵalaw hám óz waqtında suwǵarıw kerek, sebebi hádden tıs suwǵarıw tamırlardıń shiriwine hám tuqımlardıń nabıt bolıwına alıp keliwi múmkin.

Tuqım jumsalıwın azaytıw hám optimallastırıw usılları Tuqım tańlaw hám tayarlaw : Sapalı tuqımlardan paydalanıw júdá áhmiyetli. Tuqımlardı egiwden aldın tekserip, kesellengen hám zıyanlangan tuqımlardı tańlaw kerek. Zárúr bolganda tuqımlardı dezinfekciyalaw hám dáslepki islew beriw (máselen, stratifikaciya) usılların qollanıw usınıs etiledi. Bul óniwsheńlikti arttırıp, tuqım jumsalıwın azaytadı. Bunnan tısqarı, tuqımlardı egiwden aldın kalibrlew arqalı ólshemlerin birdey etiw hám ónip shıǵıw tezligin jaqsılaw múmkin. Egiw texnologiyasın jaqsılaw : Tuwri egiw tereńligi hám qatar aralıǵın tańlaw áhmiyetli. Topıraqtıń túri hám ósimlik túrine qarap egiw texnologiyasın optimallastırıw kerek. Mısalı, tıgız egiw kóbinese tuqım jumsalıwın arttıradı, sonıń ushın optimal tıgızlıqtı anıqlaw hám oǵan ámel etiw kerek. Sońǵı texnologiyalar, máselen, anıq egiw mashinalarınan paydalanıw, tuqımnıń teń bólistiriliwin támiyinleydi hám tuqımnıń jumsalıwın azaytadı. Topıraqtı tayarlaw : Ekpesten aldın topıraqtı jaqsılap tayarlaw, ósimliklerdiń ósiwi hám rawajlanıwın jaqsılawģa járdem beredi. Bul bolsa tuqımnıń jumsalıwın optimallastırıwǵa járdem beredi. Topıraqtı hawalandırıw, shóplerdi alıp taslaw hám zárúr bolganda tóginlerdi qollanıw, tuqımlardıń ónip shıǵıwın jaqsılaydı. Quyash energiyasınan nátiyjeli paydalanıw ushın topıraqtı durıs qayta islew de úlken áhmiyetke iye. Suw hám tóginlerdi duris qollanıw : Suwdıń óz waqtında jetkerip beriliwi hám tóginlerdiń duris muģdarın qollanıw tuqımlardıń ónip shıǵıwın hám ósimliklerdiń ósiwin támiyinleydi. Artıqsha suw yamasa tóginlerdiń qollanılıwı unamsız aqıbetlerge alıp keliwi múmkin. Tamshılatıp suwǵarıw texnologiyası suw hám tóginlerdi únemlewge hám nátiyjeliligin arttırıwǵa járdem beredi. Tóginlerdi topıraq analizi tiykarında qollanıw tuqımnıń jumsalıwın hám ulıwma resurslardı únemlewge járdem beredi.

Juwmaq Ósimlik tuqımı jumsalıwın optimallastırıw ónimdarlıqtı arttırıwda úlken áhmiyetke iye. Tuqımnıń sapasızlıǵı, nadurıs egiw usılları, suw hám tóginlerdiń jetispewshiligi yamasa artıqsha bolıwı sıyaqlı faktorlar tuqımnıń jumsalıwınıń artıwına hám ónimdarlıqtıń tómenlewine alıp keledi. Máselen, sapasız biyday tuqımları kóp muģdarda egilse de, standart salmaqlı tuqımlarga salıstırģanda birqansha az ónim beredi. Sonday-aq, paxta tuqımların hádden tıs tereń egiw olardıń ónip shıǵıwın sezilerli dárejede qıyınlastıradı hám kóplegen tuqımlardıń nabıt bolıwına alıp keledi. Pomidor egiwde bolsa, natuwrı suwǵarıw rejimi, yaǵnıy artıqsha kóp yamasa kem suwǵarıw ósimliktiń ósiwin tómenletedi hám ónimdarlıqtı tómenletedi. Sonıń ushın, tuqım tańlawda abaylılıq, egiw texnologiyalarına ámel etiw jáne suw hám tóginlerdiń durıs jumsalıwı arqalı tuqımnıń jumsalıwın azaytıw hám zúráátlilikti arttırıw múmkin. Bul bolsa fermerlerdiń ekonomikalıq nátiyjeliligin arttırıwǵa hám qorshaǵan ortalıqqa unamlı tásir kórsetiwge járdem beredi, sebebi az tuqım jumsalıwı demek, az jer maydanı hám resurslarınan paydalanıwdı bildiredi.

Paydalanılgan ádebiyatlar 1. Rahimov S. N. "Urug‘chilik va agrotexnika asoslari". Toshkent, 2019. 2. Xudoyberdiyev A. "Dehqonchilikda urug‘ sifatini oshirish". Samarqand, 2021. 3. Xasanov O. "Agronomiya asoslari va amaliyoti". Toshkent, 2018. 4. Toshpulatov T. "Qishloq xo‘jaligi ekinlari texnologiyasi". Farg‘ona, 2020. 5. Abdullayev S. "Tuproq va suv resurslaridan samarali foydalanish". Toshkent, 2017. 6. Qosimov M. "Zamonaviy dalachilik texnologiyalari". Toshkent, 2022. 7. Abdurahmonov Z. "Unuvchanlikni oshirishning innovatsion usullari". Qarshi, 2020. 8. Safarov J. "O‘simlikshunoslikning nazariy asoslari". Toshkent, 2019. 9. Qobilov T. "O‘simliklarni urug‘lash va parvarish qilish". Buxoro, 2021. 10. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qishloq xo‘jaligi bo‘yicha qarorlari va farmonlari to‘plami. Toshkent, 2023.

Похожие

Selekciya jumıslarında shaģılıstırıw hám gibridlerdiń roli

Polisaxaridler, vitaminler, terpenoid, lipidler saqlawshı ósimlikler hám olardıń ónimlerin analizlew

Biosferanıń házirgi jaǵdayı haqqındaǵı maǵlıwmatlardıń analizi

Atirgúller tuqımlasına tiyisli dárilik ósimlikler biologiyası hám ekologiyası

GMO - Abzallıqları hám qáwip-qáterlerin tallaw