Biosferanıń házirgi jaǵdayı haqqındaǵı maǵlıwmatlardıń analizi - Биология - Презентации

Biosferanıń házirgi jaǵdayı haqqındaǵı maǵlıwmatlardıń analizi

Загружено в:

19.06.2025

Скачано:

0

Размер:

10479.436523438 KB

Joba: • Biosferanıń házirgi jaǵdayı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı tanlaw, sonıń ishinde, ósimlik hám haywanat dúnyasınıń jaǵdayı, klimat ózgeriwi tásiri hám antropogen faktorlar. • Global klimat ózgerisleri hám biosferaga tásiri: temperatura ózgeriwi, teńiz qáddiniń kóteriliwi, shóllerdiń keńeyiwi hám basqa da klimat ózgeriwleriniń tásiri haqqında tolıq magliwmat. • Biosferadaǵı ekologiyalıq mashqalalar: pataslanıw, shıǵındılar, ozon qatlamınıń juqawlanıwı, kislotalı jawınlar hám basqa mashqalalardı tereń talqılaw. • Ekosistemalar buzılıwı: ózgerislerdiń ekologiyalıq analizi, togaylardıń joģalıwı, biologiyalıq hár túrliliktiń azayıwı hám basqa ekologiyalıq mashqalalardı tereń talqılaw. • Biosferadaģı suw resursları hám olardıń pataslanıwı: suwdıń pataslanıw derekleri, suw jetispewshiligi mashqalası hám suw resursların qorgaw usılları. • Togaylar hám jer resurslarınıń azayıwı: togaylardıń kesiliwi, shólge aylanıwı, jerlerdiń degradaciyası hám jer resursların basqarıwdıń nátiyjeli usılları. • Biosferadagi biologiyalıq hár túrlilik hám oniń qáwip astında boliwi: siyrek ushırasatuģın ósimlik hám haywan túrleriniń joģalıw qáwpi, biologiyalıq hár túrlilikti qorgaw ilajları. • Biosferanı qorǵaw boyınsha ilajlar: xalıqaralıq hám milliy dárejedegi ekologiyalıq siyasat, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw texnologiyaları hám basqa da nátiyjeli ilajlar. • Juwmaq: mámleketleraralıq kelisimler hám biosferanı qorǵawdaǵı globallıq juwapkershilik, keleshek ushın strategiyalıq rejelestiriw hám xalıqaralıq birge islesiw. • Paydalanılgan ádebiyatlar: paydalanılgan derekler dizimi.

Biosferanıń házirgi jaǵdayı haqqındaǵı maǵlıwmatlardıń analizi Bul prezentaciya jer biosferasınıń házirgi jaǵdayın hám onıń keleshegi ushın qáwip tuwdıratuǵın faktorlardı tolıq tallawǵa baǵıshlanǵan. Global klimat ózgerisleri, yaǵnıy ortasha temperaturanıń artıwı hám ekstremal hawa-rayı hádiyseleriniń kóbeyiwi biosferaǵa unamsız tásir kórsetpekte. Ekosistemalardıń buzılıwı, atap aytqanda, toǵaylardıń kesiliwi, shóllerdiń keńeyiwi hám biologiyalıq hár túrliliktiń azayıwı sıyaqlı mashqalalar baqlanbaqta. Suw resurslarınıń pataslanıwı hám azayıwı da biosfera ushın úlken qáwip esaplanadı. Keyingi slaydlarda biz bul mashqalalardı tolıq kórip shıǵamız hám olardıń ekologiyalıq aqıbetlerin talqılaymız, sonday- aq, biosferanı qorǵaw boyınsha nátiyjeli ilajlardı dodalamız. Prezentaciya dawamında global birge islesiw hám mámleketleraralıq kelisimlerdiń áhmiyeti de atap ótiledi.

Global klimat ózgerisleri hám biosferaǵa tásiri Global ısıwdıń biosferaga tásiri Temperaturanıń kóteriliwi (sońǵı 100 jılda 1°C qa jaqın kóterildi), teńiz qáddiniń kóteriliwi (jılına ortasha 3,6 mm), klimattıń ózgeriwsheńligi hám ekstremal hawa-rayı hádiyseleri (máselen, oraylıq aziyada qurǵaqshılıqtıń kúsheyiwi, qubla-shıǵıs aziyada tez-tez júz berip atırǵan tawınlar) biosferanıń túrli tarawlarına sezilerli dá mısalı, muzlıqlardıń eriwi suw resurslarınıń azayıwına hám teńiz qáddiniń kóteriliwine alıp keledi, bul bolsa jaǵalıq boyındaǵı ekosistemalardı qáwipke salıp qoyadı. Ekologiyalıq mashqalalar hám olardıń aqıbetleri Klimat ózgerisleri sebepli kóplegen haywanlar hám ósimlikler túrleri jasaw orınların joytpaqta (máselen, Arktika aymaqlarında polyus ayıwları sanınıń azayıwı). Ekologiyalıq teńsalmaqlıq buzılmaqta, bul azıq-awqat shınjırı úziliwine hám ayırım túrlerdiń joq bolıp ketiwine alıp keledi. Qurǵaqshılıq hám suw jetispewshiliginiń kúsheyiwi awıl xojalıǵına hám insan salamatlıǵına unamsız tásir kórsetedi. Bunnan tısqarı, toǵaylardıń kesiliwi hám shóllerdiń keńeyiwi de klimat ózgerislerine úles qospaqta, bul bolsa karbonat angidrid gazınıń atmosfera muǵdarın arttıradı.

Biosferadagi ekologiyalıq mashqalalar Pataslanıw Hawanıń pataslanıwı sanaat shıǵındıları, avtotransport quralları hám basqa da dáreklerden shıǵatuǵın zıyanlı gazler hám shań bóleksheleriniń kóbeyiwi sebepli júzege keledi. Suw pataslanıwı sanaat hám awıl xojalıǵı shıǵındıları, sonday-aq, turmıslıq shıǵındılardıń suw basseynlerine túsiwi nátiyjesinde júz beredi. Topıraq pataslanıwı bolsa ximiyalıq tóginler, pesticidler hám awır metallardıń topıraqqa túsiwi nátiyjesinde júz beredi. Togaylardıń joǵalıwı Togaylardıń kesiliwi hám joǵalıwı klimat ózgerislerine, biologiyalıq hár túrliliktiń joǵalıwına hám topıraq eroziyasınıń kúsheyiwine alıp keledi. Máselen, amazonka toǵaylarınıń kesiliwi global ısıwǵa unamsız tásir kórsetpekte hám kóplegen ósimlik hám haywan túrleriniń joq bolıp ketiwine qáwip tuwdırmaqta. Bul, óz gezeginde, pútkil ekosistemanıń turaqlılıǵına qáwip tuwdıradı. Suw jetispewshiligi Suw resurslarınıń pataslanıwı hám kemshiligi awıl xojalıǵına, sanaatqa hám elatlı punktlerge unamsız tásir kórsetedi. Qurǵaqshılıqtıń kúsheyiwi hám suwdıń pataslanıwı azıq-awqat jetispewshiligine hám insan salamatlıǵına qáwip tuwdıradı. Oraylıq aziya sıyaqlı regionlarda suw jetispewshiligi awır ekologiyalıq hám sociallıq-ekonomikalıq mashqalalarǵa alıp kelmekte.

Ekosistemalar buzılıwı: ózgerislerdiń ekologiyalıq analizi. Toǵaylar Togaylardıń kesiliwi, órtler hám pataslanıw nátiyjesinde togay ekosistemaları buzılmaqta. Bul biologiyalıq hár túrliliktiń joǵalıwına hám klimat ózgerislerine alıp keledi. Okeanlar Suw pataslanıwı, artıqsha balıq awlaw hám klimat ózgeriwi aqıbetinde teńiz hám okean ekosistemaları ayrıqsha qáwip astında. Marjan rifleri jog’alıp, teńiz haywanlarınıń sanı azayıp barmaqta. Shóller Shól hám dala ekosistemaları suw jetispewshiligi, topıraq eroziyası hám ósimliklerdiń joǵalıp ketiwi nátiyjesinde buzılmaqta. Bul bolsa biologiyalıq hár túrliliktiń azayıwına hám shól aymaqlarınıń keńeyiwine alıp keledi.

Biosferadaǵı suw resursları hám olardıń pataslanıwı 1 Suw pataslanıwınıń tiykarǵı sebepleri Sanaat shıǵındıları, atap aytqanda, metallurgiya hám ximiya sanaatı kárxanalarınan shıǵatuǵın záhárli zatlar suw basseynlerin ayrıqsha pataslandıradı. Awıl xojalıǵında qollanılatuǵın pesticidler hám mineral tóginler jer astı hám jer ústi suwlarına sińip, olardıń sapasın tómenletedi.Neft ónimleriniń aǵıwı, ásirese, teńizler hám dáryalarda, ekosistemaǵa úlken zıyan jetkerip, suwdıń sapasın keskin jamanlastıradı. Oraylıq Aziya regionında Ámiwdárya hám Sırdárya sıyaqlı iri dáryalardıń suw jetispewshiligi hám pataslanıw mashqalaları 2 Suw jetispewshiligi Klimat ózgerisleri, global ısıw hám qurǵaqshılıqtıń kúsheyiwi sebepli suw jetispewshiligi pútkil dúnya boylap, ásirese, oraylıq aziya sıyaqlı qurǵaqshı regionlarda keskinlespekte. Suw resursların nadurıs basqarıw, suwdıń artıqsha jumsalıwı hám suwdı únemleytuǵın texnologiyalardıń jeterli dárejede qollanılmawı mashqaladı jáne de kúsheytedi. Bul óz gezeginde azıq-awqat jetispewshiligi, ekonomikalıq qıyınshılıqlar hám sociallıq tártipsizliklerge alıp keliwi múmkin. 3 Suw resursların qorǵaw Suw basseynlerin pataslanıwdan qorǵaw ushın qatań ekologiyalıq standartlardı engiziw hám olarǵa ámel etiliwin qadaǵalaw zárúr. Zamanagóy tazalaw obektlerin qurıw hám barların modernizaciyalaw, sanaat shıǵındıların qayta islew hám utilizaciyalaw boyınsha nátiyjeli sistemalardı jaratıw zárúr. Suw jetispewshiligin saplastırıw ushın suw saqlaǵıshlardı qurıw, suw ótkizgishlerin jaqsılaw hám suwdı bólistiriwdi nátiyjeli shólkemlestiriw sıyaqlı joybarlardı ámelge asırıw áhmiyetli. Xalıqaralıq birge islesiw hám suw resursların nátiyjeli basqarıw suw mashqalasın sheshiwde áhmiyetli faktor boladı.

Toǵaylar hám jer resurslarınıń azayıwı Togaylardıń kesiliwi Ámiwdárya hám Sırdárya basseynleri átirapındaǵı toǵaylardıń kesiliwi, tiykarınan, awıl xojalıǵın keńeytiw hám aǵashqa bolǵan talaptıń artıwı sebepli júz bermekte. Bul process sebepli jerlerdiń shólge aylanıwı kúsheyip, biologiyalıq hár túrlilik azaymaqta. Jer resurslarınıń pataslanıwı Awıl xojalıǵında pesticidler hám tóginlerden artıqsha paydalanıw, sonday-aq, sanaat kárxanalarınıń shıǵındıları Ámiwdárya hám Sırdárya suwların pataslandırıp, átiraptaǵı jerlerdiń ónimdarlıǵın tómenletpekte. Bul, ásirese, paxta jetistiriw tarawında sezilerli dárejede kórinedi. Topıraq eroziyası Togaylardıń kesiliwi hám nadurıs suwǵarıw usıllarınıń qollanılıwı topıraq eroziyasın kúsheytpekte, nátiyjede ónimdar qatlam joǵalmaqta hám jerlerdiń ónimdarlıǵı tómenlemekte. Bul, óz gezeginde, awıl xojalıǵı ónimdarlıǵına unamsız tásir kórsetpekte hám azıq-awqat qáwipsizligine qáwip tuwdırmaqta.

Biosferadaǵı biologiyalıq hár túrlilik hám onıń qáwip astında bolıwı Ámiwdárya hám Sırdárya basseynlerindegi ósimlikler Ámiwdárya hám Sırdárya basseynleri ózine tán ósimlik túrlerine bay, biraq suw resurslarınıń azayıwı hám jerlerdiń shólge aylanıwı sebepli kóplegen ósimlik túrleri joq bolıp barmaqta. Basseynler faunasınıń joǵalıp ketiwi Klimattıń ózgeriwi, suwdıń pataslanıwı hám toǵaylardıń kesiliwi sebepli Ámiwdárya hám Sırdárya basseynlerinde jasaytuǵın kóplegen haywan túrleri joq bolıp barmaqta. Máselen, taza suw balıqlarınıń sanı keskin azaymaqta. Ekosistemanıń buzılıwı Suw resurslarınıń azayıwı, jerlerdiń shólge aylanıwı hám pataslanıwı sebepli Ámiwdárya hám Sırdárya basseynleriniń ekologiyalıq teńsalmaqlıǵı buzılmaqta. Bul bolsa biologiyalıq hár túrliliktiń azayıwına hám topıraq ónimdarlıǵınıń tómenlewine alıp kelmekte. Ekologiyalıq xızmetlerdiń tómenlewi Biologiyalıq hár túrliliktiń azayıwı sebepli Ámiwdárya hám Sırdárya basseynlerinde ekologiyalıq xızmetler, sonıń ishinde, taza hawa hám suw támiynatı tómenlemekte. Bul bolsa adamlardıń densawlıǵına hám ekonomikaǵa unamsız tásir kórsetpekte.

Biosferanı qorǵaw boyınsha ilajlar Klimat ózgerislerine qarsı gúresiw Qayta tiklenetuǵın energiya dáreklerin qollap-quwatlaw hám nátiyjeli suw basqarıwın engiziw arqalı ıssıxana gazleriniń shıǵındıların azaytıw.Quyash hám samal energiyası sıyaqlı qayta tiklenetuǵın energiya dáreklerinen paydalanıwdı xoshametlew, energiya nátiyjeliligin arttırıw, transportta ekologiyalıq taza janılǵılardı qollanıw, toǵaylardı tiklew hám saqlaw. Biologiyalıq hár túrlilikti saqlaw Qorıqxanalardı keńeytiw hám suw basseynlerin pataslanıwdan qorǵaw arqalı siyrek ushırasatuǵın túrlerdi qorǵaw hám balıq populyaciyasın tiklew. Bul maqsetke erisiw ushın qorǵalatuǵın aymaqlardı keńeytiw, brakonerlikke qarsı gúresiwdi kúsheytiw, invaziv túrlerdi qadaǵalaw, suw basseynleriniń pataslanıwına jol qoymaw hám balıqshılıqtı tártipke salıw ilajların kóriw zárúr. Ekologiyalıq tárbiya Ekologiyalıq bilimlerdi arttırıw, qorshaǵan ortalıqtı qorǵawdıń áhmiyeti haqqında keńnen úgit- násiyatlaw jumısların alıp barıw, ekologiyalıq taza texnologiyalardı qollanıw boyınsha ámeliy sabaqlar ótkeriw, sonday-aq, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha nızam hújjetlerin jetilistiriw hám olardıń orınlanıwın qadaǵalaw kerek. Turaqlı rawajlanıw Turaqlı awıl xojalıǵın rawajlandırıw hám ekologiyalıq taza sanaattı qollap-quwatlaw arqalı ekosistemalardı qorǵaw hám ekonomikalıq rawajlanıwdı birlestiriw. Bunıń ushın ximiyalıq tóginlerden paydalanıwdı azaytıw, jerdiń ónimdarlıǵın arttırıw, suw resurslarınan nátiyjeli paydalanıw, ekologiyalıq taza energiya dáreklerin rawajlandırıw.

Juwmaq: Mámleketleraralıq kelisimler hám biosferanı qorǵawdaǵı globallıq juwapkershilik Xalıqaralıq birge islesiw: konvenciyalar hám shártnamalar Biosferanı qorǵaw global mashqala bolıp, onı sheshiwde rio konvenciyası, biologiyalıq hár túrlilikti saqlaw haqqındaǵı konvenciya hám basqa da xalıqaralıq hújjetler áhmiyetli rol atqaradı. Bul kelisimler arqalı mámleketler óz-ara tájiriybe almasadı, birgeliktegi joybarlardı ámelge asıradı hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha standartlardı belgileydi. Global juwapkershilik: milliy strategiya hám nızamshılıq Hár bir mámleket óz aymaǵında biosferanı qorǵaw ushın juwapker. Bul bolsa milliy strategiya hám nızamshılıqtı islep shıǵıwdı, ekologiyalıq qadaǵalawdı kúsheytiwdi hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha nızamlardıń orınlanıwın támiyinlewdi talap etedi. Keleshek ushın birgelikte háreket etiw: bilimlendiriw, texnologiya hám turaqlı rawajlanıw Nátiyjeli biosferanı qorǵaw ushın ekologiyalıq tárbiyanı kúsheytiw, suwdı únemleytuǵın texnologiyalardı engiziw hám turaqlı rawajlanıwǵa baǵdarlanǵan siyasattı ámelge asırıw áhmiyetli. Ekologiyalıq taza sanaattı qollap-quwatlaw, turaqlı awıl xojalıǵın rawajlandırıw hám shıǵındılardı qayta islew de biosferanı qorǵawǵa áhmiyetli úles qosadı.

Paydalanılgan ádebiyatlar Ózbekistan ádebiyatları: 1. "Ekologiya hám qorshagan ortalıqtı qorǵaw" (B. B. Alimov) bul kitapta ekologiya pániniń tiykarģı túsinikleri, biosfera, oniń jaģdayı, ekologiyalıq sistemalar hám olardı saqlawdıń ilimiy tiykarları sáwlelendirilgen. Ózbekstannıń ekologiyalıq jaǵdayı hám mashqalalarına ayrıqsha itibar qaratıladı. 2. "Tábiyattı qorǵaw hám ekologiyalıq bilimlendiriw" (A. M. Qosimov) bul kitapta biosferanıń házirgi jaǵdayın saqlaw, ekologiyalıq bilimlendiriw hám qorshagan ortalıqtı qorǵaw boyinsha milliy hám xalıqaralıq tájiriybeler analizlenedi. Ózbekstan konteksinde ekologiyalıq qáwiplerge qarsı gúresiw usılları dodalanadı. 3. "Ózbekstan ekologiyası" (R. R. Xolmurodov) ózbekstannıń ekologiyalıq sistemaları, biologiyalıq hár túrlilik hám olardıń házirgi jaǵdayı haqqında keń maǵlıwmat beriwshi derek. Kitapta biosferanıń jaǵdayı hám ekologiyalıq qáwiplerge qarsı gúresiw boyınsha ilajlar bar. Shet el ádebiyatları: • "Ecology: from individuals to ecosystems" by michael begon, colin R. Townsend, and john L. Harper bul kitap ekologiyalıq sistemalar hám biosferanıń házirgi jaǵdayın úyreniw boyınsha tolıq derek bolıp tabıladı. Ol biologiyalıq hár túrlilik, ekologiyalıq sistemalar hám biosferanıń ulıwma jaǵdayı haqqındaǵı bilimlerdi usınadı. • "Global warming: the complete briefing" by john houghton klimat ózgeriwleri hám global ısıwdıń biosferaga tásirin sáwlelendiriwshi kitap. Houghton bul shıǵarmada klimat ózgerisleri hám olardıń biosferanıń házirgi jaǵdayına qanday tásir etip atırganın ilimiy jaqtan túsindiredi. • "Living planet report" by world wildlife fund (WWF) bul esabatta dúnya boylap biologiyalıq hár túrlilik, ekologiyalıq qáwip-qáterler, klimat ózgerisleri hám biosferanıń házirgi jaǵdayı aniqlanadi.

Похожие

ONS iskerligin qozǵatıwshı házirgi kúnde qollanılatuǵın dári zatları farmakologiyasi

Ósimlik tuqımı sarplanıwın esaplaw usılları

Polisaxaridler, vitaminler, terpenoid, lipidler saqlawshı ósimlikler hám olardıń ónimlerin analizlew

Ionlaniwshi nurlardin biologiyaliq tasir mexanizmleri

Suw almasınıw fiziologiyası