Yerning o’z o’qi atrofida aylanishi va kattaligi - Астрономия - Презентации

Yerning o’z o’qi atrofida aylanishi va kattaligi

Загружено в:

10.12.2019

Скачано:

0

Размер:

3884.119140625 KB

Yerning o’z o’qi atrofida aylanishi va kattaligi 5-sinf Geografiya fani darsligi asosida 5-mavzu

Odamlar juda qadim zamonlardanoq Quyosh har kuni sharqdan chiqib , g ‘ arb tomonga botishini bilib olganlar . Quyosh chiqib, botgunga qadar o‘tgan vaqt kunduzi, botgandan chiqqunicha o‘tgan vaqt esa kechasi deyiladi. KunduziKechasi

Bir kecha bilan bir kunduz sutka deb ataladi. Yer bir sutkada, ya’ni 24 soatda o‘z o‘qi atrofida g‘arbdan sharqqa tomon bir marotaba aylanib chiqadi.

Yer aylanish o‘qining Yer yuzi bilan tutashgan ikki nuqtasi Yerning qutblari deb ataladi. Yer qutblari ikkita: Shimoliy qutb Janubiy qutblar01 08 1C 0515 01 0F

Yer yuzida qutblardan barobar uzoqlikda o‘tkazilgan aylana chiziq ekvator deb ataladi. Ekvator Ekvator Yerni ikkita yarim sharga: Shimoliy yarim shar Janubiy yarim sharlarga ajratib turadi

Shimoliy qutb bilan Janubiy qutbni tutashtiruvchi Yer yuzasidan o‘tkazilgan yarim aylana chiziqlar meridianlar deyiladi. Bosh meridian Paralell meridian

Yer ekvatoriga parallel qilib chizilgan aylana chiziqlar esa parallellar deb yuritiladi.

Yerning shakli dumaloq, shar ko‘rinishida. Uning o‘rtacha diametri 12756 km, aylanasi esa 40000 kmdan ortiqroq. Yerning qutblari salgina siqiqroq. Uning qutb radiusi ekvator radiusidan 21 km qisqa.

Quyosh bilan Yer oralig‘i o‘rta hisobda 150 million kilometr (mln km). Soatiga 1000 km tezlikda uchadigan samolyot bu masofani 17 yilda bosib o‘tadi. Raketa soatiga 39600 km tezlikda uchsa, Quyoshga 5 oydan ko‘proq vaqtda «yetib boradi».150 (m ln km ).

Odamlar Yerning kichraytirilgan shaklini yasashgan. U globus deb ataladi. Globusda materiklar, okeanlar, orollar, tog‘ va tekisliklar, umuman butun Yer yuzasi kichraytirilgan holda tasvirlangan bo‘ladi. Globuslarda ekvator, meridianlar, parallellar chizib qo‘yiladi.

Geografik kenglik deb meridianning ekvatordan berilgan nuqtagacha bo‘lgan qismi yoyining daraja (gradus) hisobidagi kattaligiga aytiladi

Parallellarning hammasi ekvatordan shimolda joylashganligi sababli ularning kengligi shimoliy kenglik deyiladi. Ekvatordan janubda joylashgan nuqtalarning kengligi esa janubiy kenglik deb belgilanadiShimoliy kenglik Janubiy kenglik26 27

Geografik uzunlik deb Bosh meridiandan berilgan nuqtagacha bo‘lgan parallel yoyining daraja hisobidagi uzunligiga aytiladi. Grinvich rasadxonasi London shahri yaqinidagi Grinvich rasadxonasi meridiani bosh meridian deb qabul qilingan.

Yer yuzasining har bir nuqtaning kenglik va uzunligi uning geografik koordinatasi deb ataladi.

Savol va topshiriqlar: 1. Sutka deb nimaga aytiladi? 2. Yerda nechta geografik qutb bor? 3. Bosh meridian qayerdan o’tkazilgan? 4. Meridianlar va parallellar deganda nimani tushunasiz?

Похожие

Yerni o’z o’qi atrofida aylanishi

Yer, uning shakli va harakati. Yerning o’z o’qi atrofida va quyosh atrofida aylanishi. Oy va uning fazalari

Yerning quyosh atrofida aylanishi va uning oqibatlari

Oy va Yer umumiy og’irlik markazi atrofida aylanishi

Yerning shakli va o'lchamlari