Yassi chuvalchanglar - Зоология - Рефераты

Yassi chuvalchanglar

Загружено в:

23.10.2023

Скачано:

0

Размер:

373 KB

Yassi chuvalchanglar Reja: 1. Serbar tasmasimon chuvalchang, difillobotrioz kasalligining qo'zg'atuvchisi 2. Exinokokk, exinokokkoz kasalligining qozg'atuvchisi 3. Al'veokokk, alveokokkoz kasalligining qo'zg'atuvchisi

Ehinokokk (Echinococcus granulosus) - exinokokkoz qo'zg'atuvchisi. Parazitning odamda yashash joyi. Boshqa turlardan farq qilib, odamda finna bosqichlari yashaydi (jigarda, o'pkada, miyada va boshqa a'zolarda) Geogrqfik tarqalishi. Hamma joylarda, ayniqsa mayda qoramol, itlar va ko'p boqiladigan ko'p hududlarda keng tarqalgan. Morfologiyasi. Mayda tasmasimonlar guruhiga kirib tanasining uzunligi 5sm dan oshmaydi, skoleksda to'rtta so'rg'ichlari va ilmoqchalari bo'lgan xartum joylashgan. Tanasi faqat 3-4 bo'g'imdan tashkil topgan, oxirgisidan oldin joylashgan bo'g'imi germafrodit, oxirgi bo'g'imi esa yetilgan bo'ladi (rasm). Xayot sikli. Definitiv xo'jayini - go'shtxo'r hayvonlar va yirtqichlar - itlar, chiyabo'rilar, tulkilar, oraliq xo'jayini esa odam, yirik va mayda qaramol, sutemizuvchilarning boshqa vakillari hisoblanadi. Tashqi muhitga tuxumlar, yoki harakatchan tuxumlar bilan to'lgan harakatchan bo'g'imlar ajratiladi. Tuxumlar va yetuk bo'g'imlar tuproqni, o'tloqni, itlarning va o'txo'r hayvonlar junini ifloslantiradi (rasm).

Defmitiv xojayinlar uchun invazion bosqich exinokokk pufagi shaklidagi finnalar, oraliq xo'jayinlar uchun esa tuxumlar hisoblanadi. Odamga asosan kasal itlarning junini silaganda tuxumlar iflos qo'llar orqali yuqadi. Odam ichagida tuxumdan onkosferalar chiqib, qon tomirlariga o'tadi, jigar, o'pka, miya va boshqa a'zolarga tarqaladi, o'sha a'zolarda finnaga (exinokokk pufakchasiga aylanadi). Exinokokk pufagi ikki qavatli qobiq bilan o'ralgan, ichi suyuqlik bilan to'la bo'ladi. Qobiqning ichki qavatida ko'p sonli qizlik - nevaralik pufakchalari shakllanadi, ularning ichida skolekslari bo'lgan bosh chiqaruvchi kameralar rivojlanadi.

Definitiv xo'jayinlarga kasallik finnali a'zolarni yoki o'lik hayvonlarni yeganda yuqadi. Odam exinokokkoz tarqalishida ishtirok etmaydi. Patogen ta'siri. Finnadan ajralgan zararli metabolitlar organizmga zaharli ta'sir etadi, finnalar yashaydigan a'zolar funksiyasi buziladi. Laboratoriya tashxisini qo'yish uchun ultra tovush, rentgen va boshqa hozirgi zamon usullarida tekshiriladi, immunologik va allergik tekshirishlar ham yaxshi natija beradi. Profilaktikasi. Shaxsiy profilaktika - itlar va boshqa hayvonlar bilan muloqatda bo'lgandan keyin albatta qo'lni yaxshilab yuvish zarur. Jamoat profilaktikasi - daydi itlarni yo'qotish, itlarni doimo veterinar ko'rigidan o'tkazib turish, kasal itlarni degelmintizatsiya qilish, finnalar bilan zararlangan a'zolarni itlarga berilishiga yo'l qo'ymaslik, go'sht kombinatlarida veterinariya nazoratini yo'lga qo'yish, exinokokkoz ko'p tarqalgan hududlarda aholini tibbiy ko'rikdan o'tkazib turish orqali amalga oshiriladi. Alveokokk (Alveococcus mulmilocularis) alveokokkoz qo'zg'atuvchisi. Parazitning odamda joylashishi - asosan exinokokknikiga o'xshaydi. Geogrqfik tarqalishi. Evropa, Shimoliy Amerika, Osiyo (Markaziy Osijo, Sibir') hududlarida tarqalgan. Tabiiy-manbali kasallik hisoblanadi. Morfologiyasi. Yetuk shakli asosan exinokokka o'xshaydi, lekin undan kichikroq o'lchami, bachadonining sharsimon shakli, skoleksida ilmoqlar soni bilan farqlanadi. Alveokokkning finnasi ichida exinokokkdan farq qilib suyuqlik bo'lmaydi, Pufakchalar asosan tashqariga o'sadi va yonidagi a'zolarni ezadi (huddi yomon o'smaga o'hshab). Hayot sikli. Definitiv xo'jayinlari - tulki, qutb tulkisi, it, bo'ri, chiya bo'ri, oraliq xo'jayinlari - sichqonsimon kemiruvchilar, odam. Patogen ta'siri. Al'veolkokkoz ta'siri exinokokkozga o'xshaydi, unga nisbatan ancha og'ir kechadi, ko'pincha o'limga sabab bo'ladi. Laboratoriya tashisi. Ehinokokkozdagi, kabi o'tkaziladi. Prqfilaktikasi. Hayvonlar terisi va mo'ynasiga ishlov berayotganida shaxsiy gigena choralariga amal qilish, hayvonlar terisini alohida xonalarda ajratish, keyin

xonalarni dezinfeksiyalash, sanitariya - oqartuv ishlarni yo'lga qo'yish, orqali oldini olish choralari amalga oshiriladi. Serbar tasmasimon chuvalchang (Diphyllobothrium latum) – diffilobotrioz qo'zg'atuvchisi. Parazitning xo'jayinda joylashishi. Yetuk shakli odam va go'shtkho'r hayvonlarning ingichka ichagida parazitlik qiladi. Geografik tarqalishi. Tabiiy manbali kasalliklar guruhiga kiradi. Difillobotrioz manbalari Sharqiy Sibirning buyuk daryolari havzalarda hisoblanadi. Morfologiyasi. Odam parazit gijjalari orasida eng yirigidir. Uzunligi 20 metrgacha yetadi. Skoleksda so'rg'ichlari, ilmoqchalari yo'q, ikkita botriyalari bo'lib, ular yordamida ichak devoriga yopishadi. Bo'g'imlari teniidlamikiga qaraganda ancha keng. Bachadoni sirtmoqlar hosil qiladi, bachadonda chiqarish teshigi mavjudligi sababli yon shoxchalarini hosil qilmaydi. Sarikdon bo'g'imning yon tomonlariga joylashadi. Jinsiy kloakasi yonida emas, bo'g'im o'rtasida joylashgan (rasm). Hayot sikli. Definitiv xo'jayini odam va go'shtxo'r hayvonlar (itlar, mushuklar, tulkilar, shimol tulkilari va boshqalar) hisoblanadi. Birinchi oraliq xo'jajyni - tuban qisqichbaqasimonlar (siklop) ikkinchi oraliq xo'jayini esa -baliqlar hisoblanadi. Tuxumlar axlat bilan suvga tushganidan taxminan bir oydan so'ng korasidiylar (kiprikchalar bilan qoplangan va o'n juft ilmoqlari bo'lgan) chiqadi. Korasidiylar birinchi oraliq xo'jayin uchim invazion bosqich hisoblanadi, Ular sikloplar organizmida onkosferaga (kiprichklarni qo'zg'atadi ilmokchalari saqlanadi) keyin 6 ilmoqchali proserkoidga aylanadi. Proserkoidlar ikkinchi oraliq xo'jayinlar uchun invazion bosqich hisoblanadi. Baliqlar mushaklarida proserkoidlar pleroserkoidlarga aylanadi. Pleroserkoidlar definitiv xo'jayin uchun invazion bosqich hisoblanadi. Odamga xom, chala pishirilgan, chala tuzlangan baliq va ikralardan yuqadi. Ingichka ichakning devoriga pleroserkoidlar botriyalari bilan yopishib o'sib yetuk shaklga aylanadi (rasm).

Patogen ta'siri. Ichak to'qimalariga mexanik ta'sir ko'rsatadi, to'qimalar nekroziga sabab bo'lishi mumkin. Kasal ozib ketadi, kamqonlik rivojlanadi yaxshi davolanmasa o'limga ham sabab bo'lishi mumkin. Laboratoriya tashxisi. Axlatdagi tuxumlarni tekshirish orqali tashhis qo'yiladi. Profilaktikasi. Xom, chala pishirilgan, chala muzlatilgan, chala dudlangan, kam tuzlangan baliqni iste'mol qilmaslik, ikralarni xomligicha iste'mol qilmaslik,

suv havzalarini axlat bilan ifloslanishiga yo'l qo'ymaslik, sanitariya-oqartuv targ'ibot ishlarini yo'lga qo'yish orqali amalga oshiriladi.

Adabiyotlar : 1. Abduraxmanov G.M., Lopatan I.K., Ismailov Sh.I. Osnovo’ zoologii i zoogeografii. Uchebnik dlya studentov vo’sshix pedagogicheskix uchebno’x zavedeniy. M., Izdatelskiy tsentr «Akademiya» 2001. 2. A buladze K.I. i dr. Parazitologiya i invazionno’e bolezni selskoxozyaystvenno’x jivotno’x. Uchebnik d lya studentov VUZov po spetsialnosti "Veterinariya". M., 1990. 3 . Akbaev M.Sh. i dr. Parazitologiya i invazionno’e bolezni jivotno’x. Uchebnik dlya studentov VUZov po spetsialnosti «Veterinariya». M. KOLOS, 2000. 4. Biologiya. Bolshoy entsiklopedicheskiy slovar. Nauchnoe izdatelstvo "Bolshaya Rossiyskaya entsiklopediya". M. 1998. 5. Burdelev T.E. i dr. Osnovo’ veterinarii. Uchebnik. M.,1978. 6. Genis D.E. Meditsinskaya parazitologiya. M. 1991.

Похожие

Yassi chuvalchanglar (Tasmasimon chuvalchanglar)

Yassi chuvalchanglar tipi

Yassi chuvalchanglar (So'rg'ichlilar)

Parazit chuvalchanglar yassi chuvalchanglar tipining umumiy tavsifi va sistematikasi so'rg'ichlilar (trematoda) va monogeniyalar (monogenea) sinflari

Yumaloq chuvalchanglar (Asl yumaloq chuvalchanglar)