Тармоқли графикнинг ҳисоби тармоқли графикни қуриш - БЖД - Рефераты

Тармоқли графикнинг ҳисоби тармоқли графикни қуриш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

298.5 KB

Тармоқли графикнинг ҳисоби тармоқли графикни қуриш Режа: 1. Тармоқли графикнинг мазмуни ва моҳияти. 2. Тармоқли графикни тузиш тартиби ва унинг элементлари. 3. Тармоқли графикнинг параметрларини ҳисоблаш. 4. Тармоқли графикни муқобиллаштириш.

Таянч иборалар: Тезкор режалаштириш, назорат қилиш, бошқариш, чизиқли график, тармоқли моделлаштириш, критик йўллар, тармоқли графикнинг асосий элементлари, иш, воқеа, ёлғон иш, боғланиш, муқобиллаштириш, ёндош ёки параллел ишлар, тармоқли графикнинг параметрлари, технологик ва ташкилий танаффус, жадвал усули, график усули, вақт имкониятлари. 1.Тармоқли графикнинг мазмуни ва моҳияти . Қурилиш-монтаж ишларини миқёсининг ўсиши қурилишни тезкор режалаштириш, назорат қилиш ва бошқариш ишларини қийинлаштирди. Бундай шароитда, айниқса йирик ва мураккаб объектларни барпо қилишнинг чизиқли графигини қўллаш ҳар доим ҳам етарли даражада қаноатлантиравермайди, чунки ишлаб чиқаришни асосли ва тезкор режалаштириш, ишларни бажаришнинг муқобил вариантларини танлаш имкониятлардан фойдаланиб, қурилиш олиб борилаётган вақтнинг ўзида режалаштиришга айрим тузатишлар киритиш мумкин бўлмайди. Ўз-ўзидан тушинарлики бундай пайтда хавфсизликнинг тезкор тадбирларини кўришнинг имкони ҳам бўлмайди. Юқоридаги чизиқли графикнинг кўрсатилган камчиликларини тармоқли моделлаштириш чоғида анча кенг миқёсда тузатишга эришилади, бунда графикни таҳлил қилиш, имкониятларини топиш, ҳамда ҳисоблаш ишларида компьютер технологияларини қўллаш мумкин бўлади. Тармоқли моделларни қўлланилиши қурилишни пухта ўйлаб ташкил этишга, қурилиш кетаётган бир пайтда бошқаришни самарали олиб борилиши учун кенг имкониятлар яратади. Қурилишнинг барча жараёнларининг график моделда ёритилиши, тармоқли график деб аталади . Тармоқли графикда қурилишни лойиҳалаштиришдан тортиб, уни ишга топширигача бўлган барча жараёнлар тасвирланади. Унда асосий (муҳим) ишлар, критик йўллар аниқланади, буларнинг бажарилиши қурилишни олиб борилишининг тугаш муддатини белгилаб беради. Қурилиш кетаётган бир пайтнинг ўзида, режага муқобил

равишда тузатишлар киритиш, жараёнларни ўзаро созлаш орқали тезкор режалаштиришнинг узлуксизлиги таъминланади. Тармоқли графикнинг мавжуд таҳлил қилиш усуллари киритилган ўзгартиришларнинг режалаштирилган дастурларга таъсир даражасини баҳолаш, ишлар ҳолатинининг келажак истиқболи ҳақида фикр юритиш имконини беради. Тармоқли график қурилиш дастурини бажаришда қандай ишлар жуда муҳим таъсир этишини яққол кўрсатади. Тармоқли режалаштириш ва бошқариш барча участкалардаги ишларнинг раҳбарлари ва бажарувчилари асосли маълумотлар олишларига ёрдам беради ва бу маълумотлар уларга қурилишни режалаштириш, ишларни хавфсиз ташкил этиш ва бошқариш учун жуда зарур бўлади. 2.Тармоқли графикни тузиш тартиби ва унинг элементлари. Тармоқли графикни тузиш учун: ишчи чизмалар ва қурилишнинг сметаси, ишларни ишлаб чиқариш лойиҳаси, қурилишнинг кўрсатма бўйича ва меъёрий бажариш муддатлари, алоҳида ишларни бажаришнинг технологик хариталари ва қурилиш материаллари, конструкциялари ва технологик жиҳозларининг келтириш муддатлари асосий маълумотлар бўлиб хизмат қилади.

- 61-расм.Воқеа секторларида параметрларнинг белгиланиши. 62-расм. Тармоқли графикнинг схемаси. Тармоқли графикнинг асосий элементлари бўлиб, иш ва воқеа ҳисобланади. Иш – самарали ҳаракат фаолиятидан иборат бўлиб, унга вақт ва ресурслар сарфланади. Масалан, пойдеворлар монтажи, ғиштин девор терими ва ҳ.к. ёки фақат вақт ресурсини талаб қилувчи технологик жараёни ( технологик ва ташкилий танаффус ) бўлиши мумкин. Бунга, сувоқнинг қуриши, бетоннинг қотиши, материал ва конструкцияларнинг ўз вақтида таъминланмаслиги ва ҳ. к. ва технологик ва ташкилий боғланиш – ёлғон ишлар мисол бўла олади.

Воқеа – бу кейинги ишларни бошланиши учун, олдингисининг якунидир. Иш - вақт масштабига эга бўлмаган стрелка билан, воқеа эса– айлана билан, ёлғон иш -пунктир чизиқ билан тасвирланади ( -расм). Битта иш фақат иккита воқеани бирлаштиради. Воқеалар ҳар бири алоҳида сон билан кодланади. - чизмада ишларни кодлаш кўрсатилган. Бундай ҳолда, масалан “Пойдеворни монтажи” 1 – 2 иш билан; “Ғишт терими” эса 2 – 5 иш кўринишида белгиланган ва ҳ. к. Тармоқли графикни тузишда нафақат ишларни кетма-кетлиги ва ўзаро боғланиши, балким уларни вақт, материаллар ва ишчи кучи (ресурслар) билан таъминланишини назарда тутиш керак. Агар тармоқ битта мақсадли бўлса, унда дастур бир тармоқли дейилади. Агар тармоқ бир нечта якунловчи воқеаларга эга бўлса, кўп мақсадли дейилади ва ҳисоблар ҳар бир якуний мақсадлар учун олиб борилади. Бунга мисол тариқасида микрорайон қурилишини олиш мумкин, у ерда битта тураржой биноси якуний натижа бўлиб, ҳар бир тармоқли графикда ўзининг критик йўли аниқланади. Тармоқли графикда занжир ҳосил бўлади, бу занжир воқеа – иш – воқеадан иборат бўлиб, ишларнинг ўзаро кетма-кетлигида битта ишнинг тугаши, кейинги ишнинг бошланишига замин тайёрлайди. Ҳар қандай узлуксиз ишларнинг кетма-кетлиги йўлни ташкил қилади. 63-расм. Тармоқли графикни секторли усулда ҳисоблашга доир чизма.

Ишларни бажаришнинг энг катта йўли, критик йўл деб айтилади. - чизмадаги тармоқли графикнинг критик йўл 1-2, 2-5; 5-6, 6-8 орқали ўтади ва у 16 га тенг. Бунинг маъноси шундан иборатки, барча ишлар 16 вақт бирлигида тугайди. Критик йўлни аниқлаш тармоқли графикни тузишда муҳим аҳамиятга эга, унинг ёрдамида қурилиш дастурини тугаш вақтини белгилаш мумкин. Критик йўлдаги ҳар қандай ишнинг чўзилиши, дастурни амалга оширишни кечиктиради. Дастурни бажарилишинг бошқарилиши ва назорати босқичида асосий эътибор критик йўлдаги ишларга қаратилади ва у ишларнинг ўз вақтида бекаму-кўст хавфсиз бажарилишига жуда катта аҳамият берилади. 3. Тармоқли графикнинг параметрларини ҳисоблаш. Тармоқли графикнинг параметрларини ҳисоблаш учун қуйидаги шартли белгилар ишлатилади:j it – қаралаётган ишнинг давомийлиги ва бунда ўзидан олдинги воқеа i, кейингиси j; бэj it . – ишнинг эрта бошланиши; t тэ j i. – ишнинг эрта тугаши; бкj it . – ишнинг кеч бошланиши; t тк j i. –ишнинг кеч тугаши; Т кр – критик йўлнинг давомийлиги; R i-j – ишнинг умумий вақт имконияти; r i-j – ишнинг хусусий вақт имконияти. Ишларнинг эрта ва кеч бошланиши муддатларини ҳисоблаш, дастлабки воқеадан бошланади. Битта иш учун тармоқли графикнинг параметрларини ҳисоблашга мисол келтирамиз ( -чизма). Ишнинг эрта бошланиши бошланғич воқеадан, ушбу ишдан кейинги ишнинг бошланишигача бўлган энг узун йўлига тенг бўлади ва ушбу формула билан топилади: бэj it . = max  t i h , Бунда  t i h - дастлабки воқеадан ушбу воқеагача бўлган барча ишларнинг энг катта давомийлиги.

Ишнинг эрта тугаши ушбу ишнинг эрта бошланиши билан унинг давомийлигининг йиғиндисига тенг ва у қуйидагича топилади: tтэ j i. = бэj it . + j it . Ишнинг кеч бошланиши , ушбу вақтда тугайдиган ишнинг вақти критик йўлга таъсир этмайди ва қуйидаги формула билан топилади: бкj it . = Т кр – ( j it + max  t i-к ) , бунда max  t i-к - охирги воқеадан ушбу воқеагача бўлган энг катта давомийлик. Ишнинг кеч тугаши ундаги ишнинг тугаш вақти критик йўлга таъсир эмайди ва қуйидагича топилади: t тк j i. = бкj it . + j it . Ишларни олиб боришнинг эрта ва кеч муддатларини солиштириш натижасида, вақт имкониятларини топиш мумкин. Барча ишлар, критик йўлдагиларидан ташқари вақт имкониятларига эга. “Вақт имкониятлари” тушунчаси тармоқли графикни таҳлил қилиш учун жуда муҳим аҳамиятга эга. Вақт имкониятини билган ҳолда, қаерда ва қандай ишларда ундан оқилона фойдаланиш мумкин, бошқа ресурсларни қандай тақсимлаш керак, уларни бир ишдан олиб орқада қолётган бошқа ишларга ташлаш орқали муаммолар ечимини ҳал қилса бўлади. Умумий вақт имконияти ишнинг кеч ва эрта бошланиши ёки тугаши ўртасидаги фарқ билан топилади R i-j = t тк j i. - t тэ j i. , ёки R i-j = бкj it . - бкj it . . Ишнинг давомийлиги критик йўлга нисбатан қанча қисқа бўлса, шунча умумий вақт имконияти катта бўлади. Хусусий вақт имконияти кейинги ишнинг эрта бошланишидан ушбу ишнинг эрта тугаши орасидаги фарқ миқдорига тенг r i-j = t э бki. - t тэ j i. ,

бу ерда бэj it . - кейинги ишнинг эрта бошланиши; t тэ j i. - ушбу ишнинг эрта тугаши. Ишнинг хусусий вақт имконияти деганда, олдинги ишни кейинги ишнинг эрта бошланишини ўзгартирмасдан қанча вақт ушлаб туриш мумкинлигини тушунса бўлади. Тармоқли графикни жадвал ва график усулларида ҳисоблашларни бажариш мумкин, шунинг учун дастлаб жадвал усули даги ҳисобларни келтириб ўтамиз ( 17 -жадвал). 17-жадвал Тармоқли графикнинг параметрларини ҳисоблаш жадвали Тартиб рақ. № Ишнинг коди Давомий- лиги бэj it .' t тэ j i. бкj it . t тк j i. R i-j r i-j 1 1-2 3 0 3 0 3 0 0 2 1-3 2 0 2 5 7 5 3 3 2-3 2 3 5 5 7 2 0 4 2-5 5 3 8 3 8 0 0 5 2-4 1 3 4 10 11 7 0 6 3-6 3 5 8 9 12 4 4 7 3-5 1 5 6 7 8 2 2 8 4-7 2 4 6 11 13 7 0 9 5-6 4 8 12 8 12 0 0 10 5-8 2 8 10 14 16 6 6 11 6-8 4 12 16 12 16 0 0 12 7-8 3 6 9 13 16 7 7 Бошланғич воқеадан чиқаётган ишларнинг эрта бошланиши доимо нолга тенг. 3-5 ишлар учун эрта бошланиш муддати қуйидагига тенг бэt .5 3 = max ( t 1-3 ; t 1-2 + t 2-3 ) = max (2; 3 + 2) = 5. 1-3 ишнинг эрта тугаш муддати қуйидагича топилади тэt .31 = t бэ.3 1 + t 1-3 = 0 + 2 = 2, худди шундай 3-5 иш учун тэt .5 3 = 5 + 1 = 6. 1-3 ишининг кеч тугашини қуйидаги формула билан топамиз ткt .31 = 16 - [1 + max (4+3; 4+4+1; 2+1)] = 5,

худди шунга ўхшаш, 3-5 иш учунбкt .5 3 = 16 - [1+max (4+4; 2)] = 16 – (1+8) = 7. 1-3 иш учун кеч тугаши: ткt .31 = 5 + 2 = 7 худди шунга ўхшаш 3-5 иш учун ткt .5 3 = 7 + 1 = 8. Амалий ҳисоблаш ишларида, аввало барча ишларни эрта ва кеч бошланишларининг муддатларини ҳисоблаб чиқилади, натижалар жадвалга киритилади, кейин эса жадвалнинг ўзида тугаш муддатларини ёзиб чиқилади. -жадвалда барча ишларнинг ҳисобий натижалари келтирилган. Энди 1-3 иш учун унинг умумий ва хусусий вақт имкониятларини қуйидагича ҳисоблаймиз: R 1-3 = 5 – 0 = 5; ва r 1-3 = 5 -2 = 3 худди шундай 3-5 иш учун R 3-5 = 7 – 5 = 2 ва r 3-5 = 8 – 6 = 2 бўлади. Графикни таҳлил қилишда асосий эътиборни вақт имкониятларига қаратиш лозим. Унга қараб критик ишларнинг барча участкалардаги ҳолати текширилади. Критик йўлдаги ишларнинг вақт имкониятлари нолга тенг бўлади. Тармоқли графикнинг ҳисоби тугалланганидан кейин ишларни бажариш муддатларини уни тақвимий саналарига боғлайдилар ва қурилишни бошланиш санаси белгиланади. Тармоқли графикни тузишда қуйидаги шартларга эътиборни қаратиш керак: ҳар бир иш ўзидан олдинги барча ишлар тугалланмасдан туриб бошланмайди; иккита воқеа оралиғида фақат битта иш мавжуд бўлади; тармоқли графикда “боши берк иш” бўлиши мумкин эмас, яъни воқеадан иш чиқиб, охири очиқ бўлиб қолиши ёки бирор иш воқеасиз воқеага туташиши асло мумкин эмас; тармоқли графикда ёпиқ контур бўлиши ҳам мумкин эмас; ҳар бир иш ёки боғловчи ўзининг охирги воқеасига эга бўлиши, яъни бу воқеа келгуси ишга тегишли ва бошланғич воқеа бўлиши керак.

Тармоқли графикни жадвал усулида ҳисоблашдан ташқари бевосита графикда ҳам ҳисоблаш мумкин. График усулида ҳисоблаш учун дастлаб, ҳар бир воқеани тўртта тенг секторларга ажратамиз ( -чизма). Чап секторда ишнинг эрта бошланишини, ўнгида-кеч тугашини, юқорисида-воқеа тартиб рақамини, пастки секторда эса-ушбу воқеага келувчи энг катта йўлга кетадиган вақтга эга воқеанинг тартиб рақамини ёзамиз. Графикда ушбу усулда ҳисоблашларни олиб борамиз ( -чизма). Ҳисоблашни аввало ишларнинг эрта бошланиш вақтларини топишдан бошлаймиз, улар чап секторда ёзилади. Ишларнинг эрта бошланиши ўзидан олдинги ишларнинг эрта бошланишига уларнинг давомийликларини қўшиб энг каттасини ёзиб қўямизбэj it . = max ( бэi ht . + i ht  ) . Мисол учун, 3-5 иш учун: бэt .5 3 = бэt .3 2 + 3 2 t = 3 + 2 = 5. Худди шундай бошқа барча ишлар учун ҳам эрта бошланишларини топадилар. Ҳар қандай ишларнинг кеч тугаши уларнинг кеч тугашлари билан кейинги ишларнинг давмийликлари айирмасининг энг кичик миқдорига тенг ткj it . = min ( ткkit . - kit ). Ҳисоб якуний воқеадан бошланади, яъни ундан бошлаб ишларнинг кеч тугаш муддатлари топилади. Шуни айтмоқ ўринлики, охирги воқеанинг эрта бошланиши ва кеч тугаши бир хил бўлади. Бизнинг графикда 6-8 ишнинг эрта тугаши 16 вақт бирлигига тенг ва шунинг ўзи якуний воқеанинг кеч тугашига тенг бўлади. 3-5 ишнинг кеч тугаши қуйидагига тенг бўлади: ткt .5 3 = min ( ткt .6 5 - 6 5 t ; ткt .8 6 - 8 6 t ). унга кўра ткt .5 3 = min (12 – 4; 16 - 12) = 8. 5-6 ишнинг кеч тугаши қуйидагича топилади: ткt .6 5 = ткt .8 6 - 8 6 t = 16 – 4 = 12.

Секторларда ҳисобларнинг натижаларини ёзиб бўлгандан кейин, критик йўл аниқланади, бу йўл ўнг ва чап секторларидаги қийматлари ўзаро тенг бўлган ишлардан ўтади, яъни бундай йўлда олдинги ишларнинг кеч тугашлари, кейинги ишларнинг эрта бошланишлари билан тенг бўлади. Умумий вақт имконияти ишнинг кеч тугашидан, олдинги ишнинг эрта бошланишига унинг давомийлигини қўшилганини айирмасига тенг R i-j = ткj it . - ( бэj it . + j it ) . Масалан, 3-5 иши учун умумий вақт имконияти қуйидагига тенг: R 3-5 = ткt .5 3 - ( бэt .5 3 + 5 3 t ) = 8 – (5+1) = 2. Хусусий вақт имконияти кейинги ишнинг эрта бошланишидан, ишнинг эрта бошланишига шу ишнинг давомийлигини қўшилган қийматини фарқига тенг: r i-j = бэrit . - ( бэj it . + j it ). 3-5 иши учун унинг хусусий вақт имконияти қуйидагига тенг: r i-j = бэt .5 3 - ( бэt .5 3 + j it ) = 8 – (5+1) = 2. Топилган вақт бўйича имкониятларни ҳар бир ишга каср кўринишида, суратига умумийсини ва махражига хусусий вақт имкониятлари ёзиб қўйилади. 4.Тармоқли графикни муқобиллаштириш. Тармоқли графикни исталган бир усулда ҳисоблаб чиқилганидан сўнг, ҳосил бўлган қурилиш давомийлигини меъёрий ёки буюртмачини кўрсатган муддатларига мослиги солиштирилиб таҳлил қилинади. Критик йўлнинг давомийлиги, олинган ҳисобий ёки кўрсатилган муддатлардан ошиб кетган тақдирда, тармоқли график тегишлича тузатилади. Бунда асосан ресурслар ишлар бўйича тақсимланади. Тармоқли графикни тузатишни - графикни муқобиллаштириш деб аталади. Тармоқли графикни муқобиллаштиришнинг асосий мақсади критик йўлни қисқаритириш ҳисобига қурилишнинг меъёрий ёки топшириқ муддатини таъминлашдан иборат. Бунинг учун критик йўлни қисқартиришнинг қуйидаги усулларидан фойдаланилади: ташкилий,

технологик ва лойиҳавий тадбирларни қўллаш; критик йўлда вақт имкониятларини ишлатиш орқали; нокритик йўлда қўшимча бошқа имкониятларни қўллаш; тармоқ тузилишини қайта кўриб чиқиш, яъни бажарилаётган ишлар кетма-кетлиги ва ўзаро боғланишини кўриб чиқиш. Графикни тузатиш вақтида шуни эътиборга олиш керакки, ишларни ресурслар билан маълум чегарада “тўлдириш” керак бўлади, чунки ҳар бир ишчи ўзига тегишли иш фронтига эга бўлиши ва хавфсизлик қоидалирини бажариш имкони етарли бўлсин . Агар ресурсларни тақсимлаш критик йўлнинг етарлича қисқартиришга имкон бермаса, қуйидаги тадбирлар қўлланилади: қурилишнинг “тор” участкаларида иш сменалигини ошириш – яъни экскаватор, кран, булдозерь ва ҳ.к. ларни ортиши билан, ўз-ўзидан ишчилар сони ҳам ортиши орқали; ўзаро ёндош- параллел ишларни ташкил этиш; умумий иш фронтини янада кичик қамров ва участкаларга бўлиш; лойиҳавий тадбирни қўллаш, яъни монолит конструкцияларни йиғмасига алмаштириш орқали кўзланган мақсадлар амалга оширилади. Тармоқли графикни нокритик йўлларда амалга оширилган вақт имкониятлари бўйича муқобиллаштиришга мисол - чизмада тўлиқ кўрсатилган.

Адабиётлар рўйхати. 1.Пчелинцев В. А. и др. Охрана труда в строительстве: Учеб. для строит. Вузов и фак. – М.: Высш. Шк., 1991. – 272 с.: ил. 2.Охрана труда в строительства. Инженерные решения: Справочник/В. И. Русин, Г. Г. Орлов, Н. М. Неделько и др. – К.: Будивельник, 1990. –208с. 3.Охрана труда в строительства. Учебник для техникумов. Изд. 2-е, перераб. и доп. М., Стройиздат, 1975, 263с. 4.Йўлдошев О.Р., Рахимов О.Р., Хўжақулов Р.Т., Ҳасанова О.Т., “Меҳнатни муҳофаза қилиш”, Тошкент-2005. 5.Х.Раҳимова, А.Аъзамов, Т.Турсунов. Меҳнатни муҳофаза қилиш.Т. – “Ўзбекистон” -2003. 6.G ΄ .Yo.Yormatov, O.R.Yuldoshev, A.L.Xamrayeva. Hayot faoliyati xavfsizligi (Darslik), Toshkent, «Adolat», 2009. 7.Ў.Йулдошев, У.Усмонов, О.Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш (Ўқув қўлланма), Т. “Меҳнат”, 2001. 8. Л.Г.Дикман . «Организация, планирования и управление с троительным производством» Москва, Высшая школа, 1998 г. 480 стр . 9. Т.М.Махматкулов, Г.Ш.Шомирзаев, А.Райимкулов. «Ҳаётий фаолият хавфсизлиги» фанидан маърузалар матни. ТАТУ Самарқанд филиали. Самарқанд-2007.

Похожие

Қурилишни лойиҳалаш босқичида хавфсизликни таъминлашнинг технологик

Ишчилар сонининг ўзгариши графиги материалллар деталлар ва конструкцияларга бўлган

Арқон ва юк қамровчи қурилмалардан фойдаланишда хавфсизлик чоралари

Йирик ўлчамли элементлар ва конструкцияларниг монтажида хавфсизликни таъминлаш

Қурилишда электр хавфсизлиги