Қурилишни лойиҳалаш босқичида хавфсизликни таъминлашнинг технологик - БЖД - Рефераты

Қурилишни лойиҳалаш босқичида хавфсизликни таъминлашнинг технологик

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

55.5 KB

Қурилишни лойиҳалаш босқичида хавфсизликни таъминлашнинг технологик ва ташкилий ечимлари ва барпо этишда қурилиш ишлаб чиқариш лойиҳасини тузиш Режа: 1.Лойиҳавий ҳужжатларда хавфсизликни таъминлашнинг асосий вазифаси ва таркибий қисмлари. 2.Қурилишда хавфсизлик масалаларини ҚИЧЛ да ҳал қилиниши. 3.Меҳнат хавфсизлигини календар режалар ва тармоқли графикларда ифодаланиши.

Таянч иборалар: Лойиҳа ҳужжатлари, қурилишни ташкил қилиш лойиҳаси (ҚТЛ), қурилиш ишлаб чиқариши лойиҳаси (ҚИЧЛ), технологик жараёнлар хавфсизлиги, пудратчи, бош пудратчи, умуммайдон гуруҳлари, технологик ва махсус гуруҳлари, техникавий ечимлар, календарь режа, қурилишнинг бош режаси, тушунтириш хати, тармоқли график, критик йўл, воқеа, боғланиш. 1.Лойиҳавий ҳужжатларда хавфсизликни таъминлашнинг асосий вазифаси ва таркибий қисмлари. Қурилиш-монтаж ишларини ишлаб чиқариши бошланмасиданоқ, ҳар бир қурилиш объекти ишларни ташкил этиш ва ишлаб чиқришни хавфсиз олиб бориш бўйича лойиҳа ҳужжатлари билан таъминланган бўлиши керак. Меҳнат хавфсизлигини таъминловчи тадбирлар қуйидаги босқичларда ишлаб чиқилади: а) қурилишни ташкил қилиш лойиҳаси (ҚТЛ) босқичида, қурилиш майдонини ташкил этишда меҳнат хавфсизлигининг асосий масалалари ва асосий қурилиш-монтаж ишларини хавфсиз олиб бориш; б) қурилиш ишлаб чиқариши лойиҳаси (ҚИЧЛ) босқичида, ишларни бажаришда хавфсизлик ва зарарсизлигини таъминлашнинг аниқ техникавий ечимларини ишлаб чиқиш. Меҳнатни хавфсиз олиб бориш бўйича лойиҳавий ечимлар аниқ ва айнан ушбу қурилишнинг шароитларига мос келиши лозим. Лойиҳада меҳнат хавфсизлигининг кўзда тутилмаган бошқа масалаларини киритиш тавсия этилмайди. Тадбирларда хавфсизликни таъминлаш комплексига қурилишни ташкил этиш ва қурилиш ишлаб чиқариш технологияси масалалари албатта киритилади. Технологик жараёнлар хавфсизлигини таъминлаш ва ишлаб чиқариш санитариясининг масалалари ечимларини ишлаб чиқиш учун дастлабки маълумотлар бўлиб: қурилишга таалуқли бўлган муҳандислик ечимлари;

амалдаги меъёрлар; меҳнат муҳофазасининг намунавий ечимлари; хавфсизликнинг техникавий воситалари; ишлаб чиқариш жароҳатланишлари сабабларининг таҳлили киради. Лойиҳаларда технологик жараёнларни хавфсиз олиб боришнинг масалалари қоидалар ва кўрсатмалардан кўчириб олиш шаклида эмас, балки аниқ муҳандислик ечимлари кўринишида бўлиши керак. Ишларни хавфсизлигини таъминлашнинг масалаларини қуйидаги ташкилотлар ишлаб чиқадилар: а) қурилини ташкил этиш лойиҳасини (ҚТЛ) – лойиҳа топшириғини тузувчи етакчи лойиҳа ташкилоти; б) қурилиш ишлаб чиқариш лойиҳасини (ҚИЧЛ) – бош пудрат ёки пудратчи ташкилотлари ёки махсус лойиҳа ташкилоти. ҚТЛ қурилиш қувватларини ва тураржой - фуқаро қурилишларини ўз вақтида ишга туширишни таъминлаш мақсадида тузилади, ҳамда у капитал қўйилмаларини тақсимлашга асос бўлади. Лойиҳавий ҳужжатларни ишлаб чиқишга тааллуқли масалалар уч гуруҳга бўлинади: умуммайдон, технологик ва махсус гуруҳлари . Биринчи гуруҳ (умуммайдон масалалари) га қуйидагиларни ўз ичига олади: қурилиш майдонини муваққат девор билан ўраш, вақтинчалик йўллар қуриш, ишчиларга санитар гигиеник хизматни ташкил қилиш (сув, иссиқ сув, канализация, вақтинчалик маиший бинолар қуриш) электр, сиқилган ҳаво билан таъминлаш; ўтиш жойлари ва иш жойларини ёритиш тизимини танлаш; хавфли минтақаларни белгилаш ва тўсиш; амалда ишлаб турган электр тармоқлари яқинидаги ишларни хавфсиз шароитини яратиш. Иккинчи гуруҳ (технологик масалалари) га қуйидагилар киради; қурилиш-монтаж ишлари (ҚМИ) ва операцияларини хавфсиз бажаришнинг муҳандислик ишланмаларини ишлаб чиқиш; барча конструкциялар ва элементларни монтажи учун мақбул қурилмалар ва мосламаларни танлаш; монтаж кранлари ва бошқа механизмлардан хавфсиз фойдаланиш; электр токидан жароҳатланишларни олдини олувчи тадбирларни ишлаб чиқиш.

Учинчи гуруҳ (махсус масалалари) га қуйидагиларни киритиш мумкин: ишларни олиб боришнинг географик ва метеорологик шароитларининг хусусиятларидан келиб чиқадиган чора-тадбирларни ишлаб чиқиш. ҚТЛ ўз ичига ушбу ечимларни киритади: қурилишнинг жамланма календар режаси; асосий ишларнинг ҳажми бўйича маълумотлар; қурилишни бош режаси ва тушунтириш хати; қурилиш объектидаги ишчиларга санитар- гигиеник хизмат қилишнинг тадбирларини ишлаб чиқиш; хавфсизликни таъминловчи, ҳамда ҚМИ ни хавфсизлик техникаси талабларига мос олиб бориш учун, кўтариш-тушириш ишларига тегишли илдириш воситалари ва шахсий ҳимоя воситалари бўйича асосий қурилмаларининг рўйхати; ишларни ишлаб чиқаришнинг усулларини аниқлаш ва умуммайдон тавсифидаги бошқа ишларни, масалан қурилишга хавф туғдирадиган грунт сувлари ва ёғин сувларини қурилиш майдонидан қочириш тадбирларини ишлаб чиқиш. ҚИЧЛ да қурилиш-монтаж ишларини энг самарали ва хавфсиз олиб бориладиган усулларининг ечимлари ишлаб чиқилади. 2.Қурилишда хавфсизлик масалаларини ҚИЧЛ да ҳал қилиниши. Қурилиш ишлаб чиқаришининг лойиҳаси (ҚИЧЛ) қурилиш ишларини ишлаб чиқаришида хавфсизликнинг техникавий ечимларини таъминлаши керак. Монтаж ишларининг ишлаб чиқариш лойиҳасида қуйидаги ечимлар бўлиши лозим: иш операцияларининг хавфсиз технологик кетма-кетлиги ва иш жойларини ташкил этиш, ҳамда ишларни хавфсиз олиб бориш учун керакли мосламаларнинг рўйхати (тагсупалар, норвонлар ва ҳ.к.); технологик жараёнларни тўғри ва хавфсиз ташкил этишнинг ечимлари; йирик элементларни ўрнатишда монтажчиларни хавфсиз ишлашларининг усуллари;

монтажчилар иш жойларини ташкил этиш, танлаб олинган машиналарнинг жойлашуви ва таъсир минтақаси; панеллар,тўсинлар, устунлар, фермалар ва бошқа элементларнинг тахлаш усуллари; тортқилар ва якорларнинг ҳисоби; илдириш усуллари; монтаж зўриқишларини қабул қилиш учун конструкцияларни кучайтириш усуллари; конструкциявий элементларини вақтинчалик маҳкамлаш усуллари; мосламалар ва қурилмаларнинг хавфсиз ишлатиш бўйича намунавий чизмалари ва рўйхати. ҚИЧЛ даги ечилиши мумкин бўлган масалалар рўйхати, уларнинг ҳажми ва ишлаб чиқиш даражаси қурилишнинг ҳажмига ва техникавий мураккаблигига боғлиқ бўлади. Масалан, унча катта бўлмаган ва содда объектлари учун ҚИЧЛ, фақат ишларни ишлаб чиқаришнинг календарь режаси, қурилишнинг бош режаси ва тушунтириш хатидан иборат бўлади. Анча мураккаб ва катта саноат, тураржой-фуқаро қурилиши ва қишлоқ қурилиши объектлари учун ҚИЧЛ таркибига объектнинг барча иншоотлар қурилишининг календарь режаси, бунда барча қурилиш-монтаж ишларининг кетма-кетлиги ва қурилиш муддати кўрсатилади; объектга қурилиш материаллари, конструкциялари, қоришмалар, бетонларни вақт бўйича мувофиқлаштирилган ташиш графиклари; касблари бўйича ишчиларнинг силжиш графиги; юк кўтарувчи машиналарни объектга ўрнатиш ва ишлаш графиги; қурилаётган объектнинг режасига охирги маротаба жойлаштирилган транспорт коммуникациялари, электр, сув, иссиқлик таъминотининг тармоқлари, конструкцияларнинг тахлаш майдончалари, муваққат омборлари ва бошқа иншоотларининг жойлашув режалари ишлаб чиқилади. Ишларни хавфсиз ишлаб чиқаришни таъминлаш учун ҚИЧЛ да қуйидаги аниқ ечимлар ифодаланган бўлиши керак: а) ҚМИ ни хавфсиз ва зарарсиз олиб боришнинг шароитларини яратиш; б) алоҳида иш жойларидаги ҳар бир операция ва технологик жараёнларларни бажариш усулларини танлаш; в) йилнинг совуқ ва иссиқ даврларида ишларни олиб бориш тадбирлари ишлаб чиқилади.

Меҳнатни хавфсиз олиб боришнинг технологик тадбирлари технологик хариталарда, каледарь ва тармоқли графикларда ўз ифодасини топади. Технологик хариталарда меҳнат хавфсизлиги масалаларини ёритиш. Янги ва мураккаб ишларни хавфсиз бажариш учун одатда технологик хариталар тузилади. Технологик харитада технологик жараёнлар ва операцияларнинг кетма-кетлиги аниқланади, ишларнинг бажариш усуллари ва услублари, ишчининг иш ўрни ва кутилаётган жароҳатни олдини олувчи шахсий ҳимоя воситалари билан таъминлаш масалалари ҳал этилади. Технологик хариталарда аниқ ишлар ва операцияларни ишлаб чиқарилишининг хавфсиз усуллари ва ечимлари кўрсатилади. Ҳар бир технологик харита икки қисмдан иборат бўлиб, улар монтажчилар меҳнатини хавфсизлигини таъминлаш бўйича ечимларини график ва жадвал (матн) кўринишида ифода этилади. График қисмда монтаж жараёни ва иш жойини ташкил этиш тасвирланади, конструкцияларнинг ўзига хослигини эътиборга олган ҳолда уларнинг кетма- кетлиги кўрсатилган монтаж схемалари, бунда шунингдек, монтажчилар иш жойини ташкил этиш учун машиналар, монтаж жиҳозлари, асбоблар ва ҳимоя қурилмалари жойлашуви кўрсатилади. Жадвал ёки матн қисмида қабул қилинган монтаж қилиш услуби ва монтажчилар ишини ташкил этишнинг ўзига хос хусусиятлари, ҳамда операцияларни хавфсиз бажариш бўйича: ушбу иш усулига тегишли монтаж жиҳозлари ва асбобларининг рўйхати, иш ҳажмлари, уларнинг сермеҳнатлиги (меҳнат сарфи) ва сарфланадиган материалларнинг миқдори келтирилади. Монтаж ишларини ишлаб чиқишнинг барча ечимлари, ҳар қандай операцияларни хавфсиз ва ҳеч қандай таваккалсиз олиб боришнинг тадбирлари, технологик хаританинг таркибий қисмларида ҳал қилинади ва улар қуйидагилардан иборат бўлади: а) монтаж ишларини ташкил этиш схемаси; б) ишлаб чиқариш усуллари, кетма-кетлиги ва меҳнатни хавфсиз ташкил этиш бўйича асосий кўрсатмалар; в) монтажнинг комплекс жараёнини бажариш графиги; г)

асосий материал – техник ресурсларга ва мосламаларга бўлган талаб графиги; д) меҳнат сарфининг калкуляцияси. Ишлаб чиқариш жароҳатланишининг таҳлили асосида ишлаб чиқилган технологик хариталар, жуда катта амалий аҳамиятга эга. Технологик хариталарда ўз ечимини топган барча масалалар, келгусида тузиладиган қурилишнинг каледарь режасини ишлаб чиқиш учун дастлабки маълумотлар бўлиб хизмат қилади. 3.Меҳнат хавфсизлигини календарь режалар ва тармоқли графикларда ифодаланиши. Календарь режалари да барча қурилиш-монтаж ишларининг қатъий кетма-кетликлари ва уларни бажариш муддатлари белгиланади, ҳамда ишларни хавфсиз ташкил этиш тадбирлари ҳам кўрсатилади. Ишларнинг ҳажми ва бажариш муддатлари хавфсизликни таъминлашга қаратилган қўшимча ишларни ҳисобга олиб белгиланади. Масалан, котлован ва траншеяларнинг ҳажмини топишда, деворларининг қулаб кетмаслигини ҳисобга олган ҳолда, грунтларни қияликларидаги ҳажмлари қўшиб ҳисобланади. Тик қияликка эга котлован ва траншеяларни қайта ишлашда, қазилмаларни қазиш, ҳамда қиялиликни мустаҳкалаш қурилмаларини ясаш ишларининг ҳажми ва уларни ўрнатиш кетма-кетлиги ҳисобга олиниши керак. Ғиштин деворларни барпо этиш бўйича, унинг бажарилиш муддати ва ҳажмларини топишда, очиқ жойлар (дераза ва эшик ромлари ўрни) ни тўсиш, ҳимоя соябони ва тўшамаларни, монтаж майдончаси ва хавфсиз ўтиш йўлакларини ва хавфсизлик арқонларини ўрнатиш, ҳамда қаватлар ораёпмасини тўсиш ишлари ҳисобга олинади. Қурилишни барпо этишнинг календарь режасини тузишда, иншоотнинг мустаҳкамлигини ва бикрлигини таъминловчи элементларини ўрнатиш ишларнинг кетма-кетлигига қатъий риоя этилади. Каледарь режада кўзда

тутилган алоҳида йиғма элементлари монтажининг кетма-кетлиги, конструкцияларни устворлигини таъминловчи керакли боғловчиларни ўрнатишни ҳисобга олиб тузилади. Кейинги ўрнатиладиган конструкцияларнинг монтажини календарь режада, олдинги монтаж ишлари тўлиқ тугатилиб, ҳамда пайвандлаш ва чокларни қоришмалар билан тўлғазиш ишлари охирига етказилганидан кейин бошланиши эътиборга олинади. Календарь режада битта тикликда бажариладиган ишларнинг давомийлиги ва иш ҳажмлари аниқланади, ҳамда хавфсизлигини таъминлаш мақсадида уларни тегишли кетма-кетликда жойлаштирилади. Мисол учун, тураржой биноларининг қурилишида бир вақтда, битта тиклик ва ҳар хил қаватларда санитар-техник ва монтаж ишларини олиб борилиши кўзда тутилган бўлса, уларни бошланиши вақт бўйича мувофиқлаштириб, бир сменага силжитилади. Паркет полларини ёки ўрама матераллар, ёки ПХВ (полихлорвинел) плиткаларидан иборат тўшамаларини ётқизишда уайт-спирти ва бензиндан фойдаланган пайтда, ушбу хонада ёки секцияда бошқа ҳар қандай ишларни олиб борилиши тақиқланиб, шу жойдаги бошқа пол ишларига улар қуриганидан кейин рухсат берилади. Календарь режаларда қиш пайтида хавфсиз иш шароитларини яратишнинг қўшимча ишларни олиб борилиши кўзда тутилади. Бундай ишларга, котлован ва траншеялардаги ёмғир сувлари, музлаган сувлар ва грунт сувларини қочириш учун қўшимча ишлар, ғишт-тош ишларида дераза, эшик ўринларини муваққат кучайтириш, қуйма бетон конструкцияларини паваришлаш каби ишларнинг бажарилиши киради. Календарь (чизиқли) графикнинг жиддий камчилиги бўлиб, унда ишларнинг ўзаро боғланишлари аниқ ифода этилмайди, шунинг учун ҳам ҳозирги пайтда тармоқли графиклардан кенг фойдаланилмоқда. Тармоқли график қурилишни режалаштириш, унинг тезкор назорати ва бошқаришининг илғор усулларидан ҳисобланади. Тармоқли графиклар қурилиш комплексидаги барча ишларни технологик кетма-кетлиги, уларнинг

ўзаро боғланишларини яққол тасаввур этишга; ишларни хавфсиз ташкил этиш билан қурилишнинг умумий давомийлигига ижобий таъсир этувчи, асосий ишларни аниқлаб олишга ёрдам беради. Тармоқли графикнинг асосий элементлари “иш” ва “воқеа” лардан иборат. Иш чизиқли графикдагидек, ишлаб чиқариш жараёнини тасвирлайди ва у вақт, ҳамда ресурсларни талаб қилади; воқеа, бу кейинги ишларини бошланиши учун керак бўлган, битта ёки бир нечта жараёнларни тугашини билдиради. Графикда иш стрелка кўринишида тасвирланади ва бунда масштабнинг аҳамияти йўқ. Стрелка устида ишнинг номи, давомийлиги, сменалиги ва ишчилар сони кўрсатилади. Воқеалар думалоқ шаклда белгиланади ва тартиб рақами кўрсатилади. Тармоқли графикнинг ҳисоблашни бир нечта усуллари мавжуддир. Улар ресурслар бўйича муқобиллаштирилади. Энг тиғиз йўли, яъни тўлиқ ва хусусий имкониятлари нолга тенг бўлган ишларнинг узлуксиз кетма-кетлиги, тармоқли графикнинг критик йўли дейилади. Критик йўлнинг давомийлиги объект қурилишининг умумий давомийлиги дейилади ва у меъёрларда белгиланган давомийликдан кам бўлиши талаб этилади. Ишлаб чиқариш жароҳатланишларини ва касбий касалликларнинг ташкилий тадбирлари – қурилиш машиналари, механизмлари, такелаж мосламаларини танлаш ва рўйхатга олиш чораларини кўриш, одатда иш кучи ва материал ресурсларини талаб қилувчи, ҳар доим бажариладиган ишлар жумласига киради ва тармоқли графикда ўз ифодасини топади. Шундай қилиб, уларнинг иштирокисиз бажарилмайдиган ва хавфсиз иш шароитини яратишга бевосита таъсир этувчи барча жараёнлар, тармоқли графикнинг ишлар рўйхатига киритилади.

Адабиётлар рўйхати. 1.Пчелинцев В. А. и др. Охрана труда в строительстве: Учеб. для строит. Вузов и фак. – М.: Высш. Шк., 1991. – 272 с.: ил. 2.Охрана труда в строительства. Инженерные решения: Справочник/В. И. Русин, Г. Г. Орлов, Н. М. Неделько и др. – К.: Будивельник, 1990. –208с. 3.Охрана труда в строительства. Учебник для техникумов. Изд. 2-е, перераб. и доп. М., Стройиздат, 1975, 263с. 4.Йўлдошев О.Р., Рахимов О.Р., Хўжақулов Р.Т., Ҳасанова О.Т., “Меҳнатни муҳофаза қилиш”, Тошкент-2005. 5.Х.Раҳимова, А.Аъзамов, Т.Турсунов. Меҳнатни муҳофаза қилиш.Т. – “Ўзбекистон” -2003. 6.G ΄ .Yo.Yormatov, O.R.Yuldoshev, A.L.Xamrayeva. Hayot faoliyati xavfsizligi (Darslik), Toshkent, «Adolat», 2009. 7.Ў.Йулдошев, У.Усмонов, О.Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш (Ўқув қўлланма), Т. “Меҳнат”, 2001. 8. Л.Г.Дикман . «Организация, планирования и управление с троительным производством» Москва, Высшая школа, 1998 г. 480 стр . 9. Т.М.Махматкулов, Г.Ш.Шомирзаев, А.Райимкулов. «Ҳаётий фаолият хавфсизлиги» фанидан маърузалар матни. ТАТУ Самарқанд филиали. Самарқанд-2007.

Похожие

Қурилиш машиналаридан фойдаланишда хавфсизликни таъминлашнинг чора тадбирлари

Қурилиш машиналаридан фойдаланишда хавфсизликни таъминлашнинг умумий қоидалари

Қурилиш-монтаж ишларида хавфсизлик техникаси хавфсизлик

Чиқаришда бахтсиз ҳодисаларни олдини олиш бўйича асосий тадбирлар

Магистрал қувурларни ётқизишда хавфсизликни таъминлаш