Магистрал қувурларни ётқизишда хавфсизликни таъминлаш - БЖД - Рефераты

Магистрал қувурларни ётқизишда хавфсизликни таъминлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Магистрал қувурларни ётқизишда хавфсизликни таъминлаш Режа: 1.Қувурларни траншея ва тунелларга ётқизишда хавфсизлик чоралари. 2.Магистрал қувурларни синов ва текшириш ишларида хавфсизлик чораларини кўриш.

Таянч иборалар: Магистрал қувурлар, индустриал услублар, иш ҳажмлари, конструкциявий тугунлар, уламларни тайёрлаш, тозалаш операцияси, изоляциялаш, марказий тайёрлаш устахоналари, қияликларнинг маҳкамлаш, такелаж ишлари, ёстиқлар, пўлат сочиқлар, операциясини синхрон тарзда олиб бориш, алоқа ва хабарлов воситалари, тормозлаш қурилмалари, қулфловчи арматуралар, маховик, шток, коррозияга қарши чоралар, буюртмачи, бажарувчи, гидравлик синов, пневматик синов. 1.Қувурларни траншея ва тунелларга ётқизишда хавфсизлик чоралари . Магистрал қувурларнинг монтажи уларни ётқизиш усулидан қатъий назар индустриал услубларда олиб борилади. Бунда алоҳида конструкциявий тугунлар ва уламларни тайёрлаш, ҳамда уларни тозалаш ва изоляциялаш заводларда ёки марказий тайёрлаш устахоналарида бажарилиб, трассадаги иш ҳажмлар мумкин қадар максимал даражада камайтирилади. Қувурлани монтаж қилишда қуйидаги ишлар катта хавф туғдиради, қувурларни ортиш, тушириш ва ташиш билан боғлиқ ишлар, траншеяга, тунелга ва эстакадага ўрнатиш, пўлат қувурларни пайвандлаш, чўян қувурларнинг чокини суваш, пўлат қувурларни тозалаш ва уларни изоляциялаш ва ҳ.к., бу ишларнинг барчаси ишларни аниқ ташкиллаштиришни ва юқори сифат билан бажрилишини талаб қилади. Ишлар бошланмасиданоқ, яъни қувурларни траншеяга монтаж қилишдан олдин уста ёки иш бошқарувчи траншеяларнинг деворлари қияликларининг турғунлигини, траншея, котлован ва қудуқларни қияликларининг маҳкаланганликларини ишончли эканлигига қаноат ҳосил қилиши керак. Траншея ёнига келтирилган қувурлар траншея бўйлаб унинг устки қирғоғидан қувур сиртигача камида 1,5 м масофа сақланиб тахланади ва ундан кейин чокларни пайвадлашга киришилади. Қувурларнинг бурилган, арматуралар ўрнатиладиган, ғалтак ўрнатиладиган жойларида траншея тубининг эни 1,25 м га кенгайтирилади ва

бўйи камида 3 м бўлиши керак. Траншеяга туширилган қувурнинг пайвандланадиган чоки остида чуқурлиги 0,5 м бўлган хандак қазилади. Пайвандлаш жойлари соябон, палатка ва бошқа қурилмалар билан атмосфера қуёш нурларидан, ёғинларидан ҳимоя этилади. Момақалдроқ пайтида трассадаги барча ишлар тўхтатилади, ишчилар ва механизмлар хавфсиз жойга олиб ўтилади. Ҳаркатланувчан қувур ётқизгичлар ва кранлар траншея бўйлаб қувурларни тушириш ишларини олиб бораётган пайтида, механизмлар траншеянинг ағдарилиш призмасидан ташқарида ва траншеянинг қирғоғидан камида 2 м узоқликда туриб, бу жараённи амалга оширишлари керак. Траншея тубини лойиҳа белгисигача бўладиган қолдиқ грунтдан тозалаш ишлари, асосий ишлар бошланмасидан олдин тугатилиши керак. Аммо, шундай вазиятлар ҳам бўладики грунтнинг ағдарилиши қувурлар звеносини силжитишда ёки уни ўрнатишда юз бериши мумкин. Бундай пайтда ағдарилган грунтни тозалашдан олдин, хавфсизлик нуқтаи-назаридан қувур остига траншеяга кўндаланг ҳолатда ёстиқ ўрнатилади, ушбу чора қувурлар уламини ишончли бўлишини ва мустаҳкалигини таъминлайди. Ўрнатилиши керак бўлган ёстиқлар траншеянинг қирғоқларига ҳар иккала томондан 1 м масофага кириб туриши керак. Бундай ишлар ўта хавфли ҳисобланади ва булар иш бошқарувчи ёки устанинг назоратида бажарилмоғи керак. Қувурларни траншеяга ёки тунелга туширишдан олдин арқонлар, блоклар, пўлат сочиқлар ва қувур ётқизгичлар тормозлаш қурилмаларининг ишончлилиги текширилади. Траншеяга қувур туширилаётганда катта кучланишларга дучор бўлади. Шунинг учун такелаж ишларининг ноаниқ бажарилиши пайванд чокларининг ажралиб кетишига ва бунинг оқибатида ишчиларнинг жароҳат олишларига сабаб бўлиши мумкин. Қувурларни ўрнатиш операциясини синхрон тарзда олиб бориш, юқоридаги бўлиши мумкин бўлган салбий оқибатларни олдини олади. Иш бошқарувчи ёки уста ишчилар ва

механизмларнинг ҳаракатларини аниқ бошқариб туради, бунинг учун у турли хил алоқа ва хабарлов воситаларидан фойдаланади. Бошқарувнинг якка ҳолдалиги ишлаётган қувур ўрнатгичлар, ва такелаж қурилмалари (мосламалари)нинг ишдан чиқишини олдини олади. Деворлари маҳкамланган траншеяларга қувурлар хавфсизлик қоидаларига риоя қилган ҳолда туширилади, маҳкамлаш қурилмаларининг тиргакларини қувур таянчи сифатида фойдаланиш тақиқланади. Раструбли қувурларни траншеяга оғзи кенг томони юқорига кўтарилган вазиятда туширилади. Қувурларни траншеяга лом ёки бошқа нарсалар билан думалатиб тушириш ман этилади. Қувурлар ёки уларнинг таркибий қисмларини траншеяга тушириш пайтида траншея ичида одамларнинг бўлиши тақиқланади. Траншея ичида ишлар олиб борилаётган пайтда қияликлар ва маҳкамлаш қурилмаларининг ҳолати доимий равишда назоратда бўлиши керак: грунтнинг жуда кам миқдоридаги ўзгаришларида ёки маҳкамлаш қурилмаларининг бўшашишлари сезилган ҳолатида хавфли минтақадан ишчилар зудлик билан олиб чиқилади. Уста ёки иш бошқарувчи ушбу участкани текшириб, тегишли чора қўлламагунича ишчиларнинг ишлари вақтинча тўхтатилади. Траншеяга ишчиларнинг тушишлари ва маҳкамлаш қурилмаларини қисмларга ажратиб ечиб олиш учун кўчма норвонлардан фойдаланилади, бунда ишчилар қурилма тиргакларидан тушиб–чиқишларига асло рухсат берилмайди. Траншеяга қулфловчи арматураларни тушириш пайтида уларнинг маховигига, штогига ва ричагига юк кўтариш-монтаж мосламалари (арқонлар)ни ўтказиб кўтариш тақиқланади. Мосламаларни илдиришда фақатгина арматура корпуси сиртидан ўтказилиб кўтаришга рухсат берилади ва бунда юмшоқ кўтариш мосламсини арматуранинг ўткир қирраларига ора тиқинлар қўйилиб эзилишдан ҳимояланади ва шундан сўнг кўтарилади. Агар траншеялар (штольня) темир йўл ва трамвай йўллари кесишмалари остидан ўтган бўлса, транспорт воситалари ўтаётган пайтда ишчилар траншея ичидан хавфсиз масофага чиқиб турадилар.

Сув, канализация ва газ тамоқларининг қудуқларига ишчилар тушиб ишлашлари, доимо жуда катта хавф туғдиради, чунки кўпчилик қудуқларда ёнғинга хавфли ва заҳарловчи газлар: метан, углерод оксиди, карбонат ангидрид, олтингугурт ангидриди, аммиак, ис газлари ёки уларнинг аралашмалари мавжуд бўлиши мумкин. Қудуқлардаги газларнинг мавжудлигини аниқлаш учун “шахтёр чироқлари”дан ёки кўчма газоанализаторлардан ва индикаторлардан фойдаланилади; ҳеч вақтда ушбу мақсадлар учун гугурт чақиб ёки қоғоз ёндириб текширилмайди. Газларнинг мавжудлигини аниқлашда шахтёр чироғини арқонга боғлаб, юқоридан алангани кўриш учун ойнасини қиялатиб қудуққа туширилади. Агар чироқ ўчса, демак қудуқда нордон газ мавжуд; агар лампа лоп этиб-чақнаб ўчса, демак қудуқда углерод оксиди, метан ёки уларнинг аралашмалари мавжудлигини кўрсатади. Иккала ҳолда ҳам ишчилар қудуққа изоляцияловчи газниқобларсиз тушишларига рухсат берилмайди. Бундай пайтда фильтрловчи газниқобларнинг қўлланиши ман этилади, чунки у углерод оксиди газининг заҳарлашидан ҳимоя эта олмайди. Қудуқдаги газларни чиқариб юбориш учун, уни оғзи узоқ муддатга очилади ва қудуққа тоза ҳаво вентилятор билан пуркалади ёки шамоллатиш йўли билан тозаланилади. Қудуққа тушишдан олдин яна бир бор зарарли газ мавжудлиги текширилади. Қудуқларда ишларни олиб бориш, уч кишидан кам бўлмайдиган таркибда бажарилади ва булардан иккитаси эҳтиёт шартидан кузатувчи вазифасини бажаради. Қудуқ ичидаги ишчи ҳимоя камарини юқорига маҳкамланган арқонга боғлаб ишлайди, шунинг билан бирга битта ташқаридаги одам арқонни қўли билан ушлаб туради ва қудуқ ичидагиси билан овоз чиқариб ёки шартли равишда хабар алмашиб туради. Шунингдек, у ичкаридаги ишчининг ҳолатини ҳам кузатади. Агар у ташқарига ўзи чиқишни эплай олмаса, керак бўлган вазиятларда ташқаридаги ишчи, қудуқ ичидаги ишчига биринчи ёрдам кўрсатади. Азият

чеккан одамга ёрдам берувчи ишчи қудуқ ичига изоляцияловчи ёки шлангли газниқоб билан тушиши лозим. Қудуқ атрофидаги ҳудуд вақтинчалик девор билан тўсилиши керак. Қудуқларда ишлаш учун 12 В кучланишли электрэнергиясидан фойдаланилади ва чироқлари портлашга қарши махсус ижро этилган бўлиши керак. Коррозияга қарши чоралар одатда заводнинг ўзида бажарилади. Трассада эса фақат чоклар изоляцияланади ёки таъмирланади. Қувур тозалагич машинлар албатта ерга уланиб токдан ҳимояланади. Тозалагич машинани иш пайтида ағдарилиб кетмаслиги учун махсус штанга билан вазияти ушлаб турилади, танаффус пайтларида – машина остига ёғоч таянчлар ўрнатилиб ушлаб турилади. Қувурларни тозалаш пайтида металл чанглар ажралиб чиқади, шунинг учун ишчилар юзига зич қадалиб турувчи ҳимоя кўзойнаклар тақишлари ва қўлларига резина қўлқоплар кийишлари керак. 2.Магистрал қувурларни синов ва текшириш ишларида хавфсизлик чораларини кўриш. Қувурларни синаш буюртмачининг иштирокида иш бошқарувчи ёки устанинг раҳбарлиги остида бажарилади. Янги қувурларни синашда ва текширишда лойиҳага қатъий риоя этилади, ҳамда ҚМҚ нинг махсус боблари талабларига, Республика Саноат, Давлат тоғконтехника назорати агентлиги қоидаларига амал қилинган ҳолда олиб борилади. Синов ишлари бошланмасданоқ қуйидагиларга амал қилиниши керак: - арматуралар ва тиқинларнинг жойлашуви, ҳавони ташқарига чиқариш, босимни секинлик билан кўтариш ва пасайтириш, босимни меъёрий кўрсаткичларидан ошириб юбормаслик, босим остидаги қувур чокларини болға билан уриб текшириш қоидалари ҳақида ишчиларни йўриқлантириш; - синов ишларининг бошланиши ва олиб борилиши ҳақида қўшни участкалардаги ишчиларни огоҳлантириш;

- манометрлар соз эканлиги ва тиқинларни тўғри ўрнатилганлигига ишонч ҳосил қилиш; - синов минтақсига ўзга кишиларнинг кириб келишини олдини олиш мақсадида чегаралаб қўйиш; - лойиҳа бўйича кўзда тутилган таянчларнинг мавжудлиги ва созлигини текшириш, айни синов вақтида улар лойиҳавий мустаҳкамликка эга бўлишлари керак. Қувурлар раструбли, резина халқали муфтали, салникли ва компенсаторлари бўлган тақдирда синалаётган участканинг охирида вақтинчалик таянч ўрнатилади, қувурда босим ошиши туфайли зўриқишлар пайдо бўлганида ўша таянч уни муқобиллаштиради. Қувурлардаги босим аста-секинлик билан, силтанишларсиз ва зарбларсиз ошириб борилади, доимо назорат асбоблари кўрсаткичлари кузатилиб борилади. Қувурларнинг кўриги алоҳида ажратилган ва йўриқлантирилган шахс томонидан синов босими ишчи босимига туширилганидан кейин олиб борилади. Кўрик пайтида босимни кўтаришга асло йўл қўйилмайди. Синов вақтида аниқланган нуқсонлар, тизимни таъминловчи манбадан узилганидан сўнг тузатилади. Пўлат қувурларнинг пайванд чокларининг сифати кўрик вақтида массаси 1,5 кг дан ошмайдиган болға ёрдамида уриб текширилади, рангли металлардан бўлган қувурлар массаси 0,8 кг бўлган ёғоч болға билан уриб теширилади, бошқа материалдан ясалган қувурларни уриб текширишга рухсат этилмайди. Болға зарбидан чокларда ёриқлар пайдо бўлиши мумкин ва ушбу нуқсонлар қайта синов ўтказилгунча фурсатда тузатилади. Қувурни ҳаво орқали синов жараёнида ҳаво юборилгандан кейин қувурларнинг охирига мустаҳкам қалқон ўрнатилади ва бу қалқон ишчиларни металл чиқиндилар ва қипиқлардан асрайди. Ҳимоя қилинмаган қувур четларида ишчиларнинг бўлишига рухсат берилмайди. Гидравлик синовни ўтказиш учун шароит йўқ пайтлари (яъни қиш даврида; сув бўлмаган пайтларда ва ҳ.к.) газ қувурларининг синовидан

ташқари бошқа қувурларни ҳаво орқали синовига рухсат берилади. Агар қувурларга чўян арматуралар ўрнатилган бўлса, пневматик синовни босими 4·10 5 Па дан ошмаган босимда рухсат берилади. Бу ҳолда чўян арматура олдиндан синов босимига гидравлик синовдан ўтказилади. Пневматик синов вақтида қўриқлаш минтақаси ўрнатилади (5-жадвал). Тизимга ҳавони юбораётган ва уни босим остида ушлаб турилган пайтда қўриқлов минтақасида одамларнинг бўлиши тақиқланади. 5-жадвал Сув, канализация ва иссиқлик тармоқлари ер остида ётқизилган қувурларининг синов пайтидаги қўриқлов минтақаси. Қувурнинг материали ва синов босими Қувурларнинг диаметри, мм Қувурнинг марказий ўқидан қўриқлов минтақанинг чегарасигача бўлган масофа, м. Босими 10 6 Па бўлган пўлат қувурли ўтказгичлар......................................................... 300 гача 300 – 1000 1000 дан катта 7 10 20 Босими 1,5×10 5 Па бўлган чўян қувур ўтказгичлари (синов трашеяни грунт билан қайта тўкилганигача ўтказилганда)................. 500 гача 500 дан ортиқ 10 20 Худди шундай, босими 6×10 5 Па бўлганда (синов траншеяни грунт билан қайта тўкилганидан кейин ўтказилганда).................. 500 гача 500 дан катта 15 25

Пўлат қувурларнинг 10 6 Па босим остидаги пневматик синовида қўриқлов минтақасига лойиҳалаш қоидалари ва газ ташкилотининг талабларига кўра назоратчилар қўйилади. Қўриқлов минтақасига ҳар 200 м масофа ҳисобидан битта қўриқлов пости ўрнатилади; қўриқлов минтақасининг чегараларига байроқчалар қўйилади, куннинг қоронғи вақтларида эса фонарлар ёки чироқлар ўрнатилиб ёритилади. Синов минтақасини ёритилганлиги 50 лк дан кам бўлмаслиги керак. Компрессордан ҳаво билан таъминланадиган қувурларни тизимга улаш ва ундан ажратиш ишлари, фақатгина тизимга ҳаво етказиб бериш тўласинча тўхтатилганидан кейин ёки босим охиригача тугатилганидан сўнг олиб борилади.

Адабиётлар рўйхати. 1.Пчелинцев В. А. и др. Охрана труда в строительстве: Учеб. для строит. Вузов и фак. – М.: Высш. Шк., 1991. – 272 с.: ил. 2.Охрана труда в строительства. Инженерные решения: Справочник/В. И. Русин, Г. Г. Орлов, Н. М. Неделько и др. – К.: Будивельник, 1990. –208с. 3.Охрана труда в строительства. Учебник для техникумов. Изд. 2-е, перераб. и доп. М., Стройиздат, 1975, 263с. 4.Йўлдошев О.Р., Рахимов О.Р., Хўжақулов Р.Т., Ҳасанова О.Т., “Меҳнатни муҳофаза қилиш”, Тошкент-2005. 5.Х.Раҳимова, А.Аъзамов, Т.Турсунов. Меҳнатни муҳофаза қилиш.Т. – “Ўзбекистон” -2003. 6.G ΄ .Yo.Yormatov, O.R.Yuldoshev, A.L.Xamrayeva. Hayot faoliyati xavfsizligi (Darslik), Toshkent, «Adolat», 2009. 7.Ў.Йулдошев, У.Усмонов, О.Қудратов. Меҳнатни муҳофаза қилиш (Ўқув қўлланма), Т. “Меҳнат”, 2001. 8. Л.Г.Дикман . «Организация, планирования и управление с троительным производством» Москва, Высшая школа, 1998 г. 480 стр . 9. Т.М.Махматкулов, Г.Ш.Шомирзаев, А.Райимкулов. «Ҳаётий фаолият хавфсизлиги» фанидан маърузалар матни. ТАТУ Самарқанд филиали. Самарқанд-2007.

Похожие

Босим остида ишловчи идишлардан фойдаланишда хавфсизликни таъминлаш

Узбекистондаги экологик вазиятлар ва экологик хавфсизликни таъминлаш

Йирик ўлчамли элементлар ва конструкцияларниг монтажида хавфсизликни таъминлаш

Узбекистонда таркиб топган экологик вазият ва экологик хавфсизликни таъминлаш асослари

Қурилишни лойиҳалаш босқичида хавфсизликни таъминлашнинг технологик