Саломатликни яхшилашнинг рационал усуллари - Валеология - Рефераты

Саломатликни яхшилашнинг рационал усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Саломатликни яхшилашнинг рационал усуллари Ўқитиш соғломлаштиришнинг муваффақияти, унинг мақсад - лари ва мазмунини , шунингдек , ушбу мақсадларга эришиш воситалари яъни , ўқитиш усулларини тўғри белгилаб олишга боғлиқ . Ўқитиш усуллари деганда ўқитиш соғломлаштиришнинг педагогик мақсадларини амалга оширишни таъминловчи ўқитувчи ва талаба ўртасидаги муайян тартибли , мақсадли муносабатлар тизими тушунилади . Экспериментал тадқиқотлар натижасида талабалар валео - логик тарбиясининг самарали усуллари ( ўйин , мусобақа , қатъий регламентлаштирилган машқлар ва сўз орқали таъсир кўрсатиш усуллари ) аниқланган . Ўйин усули Ҳаракат фаолиятини ҳаракатли , спорт миллий ўйинлар шаклида ташкил этиш усули жисмоний тарбия жараёнида кенг қўлланилган бўлиб бошқа усуллар олдида қатор афзалликларга эга . Бу усулнинг моҳияти шундаки , ҳаракат фаолияти ўйиннинг мазмунини , шартлари ва қоидалари асосида ташкил этилади . Ўйин усулининг характерли хусусиятлари : а ) шуғулланувчиларнинг ҳаракат фаолияти юқори руҳий кўтаринкилик фонида олиб борилади ; б ) ўйин жараёнида шуғулланувчилар ўртасида , мураккаб муносабатлар вужудга келади . Бу хусусиятлар талабаларнинг ҳаракат фаолиятига қизиқи - шини орттиради , улар бир хил характердаги машқларни бажариш вақтида вужудга келадиган руҳий толиқишдан халос этади ; ўзлаштирилган ҳаракатларни такомиллаштиришга ва улардан фойдаланиш маҳоратини эгаллашга ёрдам беради . Мусобақа усули Машқларни мусобақа шаклида ташкиллаштириш усули . Мусобақанинг тарбия усули сифатидаги моҳияти шундаки , у талабаларда дўстона , соғлом рақобат , кучлиларга тенглашишга интилиш руҳини тарбиялайди . Айниқса рейтинг тизими бунга ёрдам беради . Мусобақа усули жисмоний тарбия машғулотларига қизиқишни ривожлантиради .

Қатъий регламенташтирилган машқлар усули Машқларни қатъий регламентлаштириш жисмоний соғлом - лаштириш машғулотларида эксперимент ўтказиш жараёнинг асосий услубий йўналишидир . Шу йўналишдаги усулларни қўллаш жисмоний ривожланиш , гавда тузилишига ижобий таъсир этувчи куч имкониятларини ривожлантиришга ёрдам беради : югуриш , юриш орқали юрак - қон тизими ишини яхшилайди . Сўз орқали таъсир кўрсатиш усули Сўз орқали таъсир кўрсатиш усуллари ўз вазифасига кўра қуйидаги шартли гуруҳларга бўлинади : 1. Кўрсатиб тушунтириб бериш усуллари; 2. Команда, кўрсатма, буйруқ бериш усуллари; 3. Таҳлил этиш, маслаҳат бериш, оғзаки баҳо бериш усуллари. Сўз орқали таъсир кўрсатишнинг яна бир усули - ишонтириш ҳақида алоҳида тўхталиб ўтмоқчимиз. Ишонтириш, тушунтириш-лар, маслаҳатлар, асосли тавсиялар воситасида амалга оширилади. Ишонтириш жараёни мураккаб бўлиб фан, амалиёт маълумотларига суянади. Ишончнинг шаклланишига жисмоний машқларнинг соғлаштирувчи самараси ҳақидаги турли-туман, кўп қиррали янги омиллар таъсир кўрсатади. Ишонтириш санъати ёшларнинг индивидуал хусусиятларини билиш билан чамбарчас боғлиқ. 3.3. Саломатликни яхшилашнинг самарали воситалари Жисмоний машқлар талабанинг нафас олиш оргонларига ва руҳий ҳолатига яхши таъсир кўрсатади. Мушаклар мунтазам харакатлантириб турилмаса инсоннинг марказий асаб тизими ижобий зарядлардан маҳрум бўлади. Сустлашган ҳаётий тонус, тушкунлик ҳолати жаҳлдорлик ва ўзини қўлда тутиб туролмаслик реакциялари билан туташиб кетади. Жисмоний машқлар талабанинг нафақат жисмоний, балки руҳий ҳолатига ҳам ижобий таъсир этади, бу эса, ўз навбатида, таълим- тарбиявий ва соғломлаштириш жара-ёни самарадорлигини оширади. Инсон организми ривожланиши-нинг қабул қилувчи даври талабалик ёшида

якунланади. Талаба ёшлар бу даврда ўқиш, ўрганиш, ижтимоий-сиёсий фаолият юритиш учун катта имкониятларга эга бўладилар. Айнан шунинг учун жисмоний тарбия ва спорт саломатликни мустаҳ-камлаш учун муҳим восита комил инсонни тарбиялаш учун табиий ва биологик асос ҳисобланади, ўқиш, фан билан шуғулланиш ва касб эгаллашга бевосита ёрдам беради. Жисмоний машқлар инсон органлари ва тизимлари фаоли- ятига ижобий таъсир этувчи турли силжишларни келтириб чиқа-ради. Жисмоний машқлар замирида мушак қисқаришлари ётади, мушаклар инсон вазнининг 3-4 қисмини ташкил этади. Мушаклар қисқариши энергияси ишлаётган мушакка кислород ва турли озиқлантирувчи моддалар оқимининг кўпайиши ҳисобига ҳосил бўлади, айни пайтда юрак ва ўпка фаолияти яхшиланади. Ишлаб турган мушакда кўплаб майда капилляр қон томирлар пайдо бўлади. Шундай қилиб, мушаклар ривожланишида озиқланиш ша-роити яхшиланади, умумий қон айланиши енгиллашади. Талабалик даврида қон айланиши, ёш боланикига нисбатан сустроқ бўлади. Қон айланишини жадаллаштириш учун юрак ишлашини фаоллаш-тириш керак. Юрак фаолияти, ўз навбатида, мушаклар иши таъсирида яхшиланади. Мушаклар қисқарганда қон веналар орқали юрак томон харакатланади, бўшаши чоғида эса капилляр- лардан венага оқади. Тинчлик, харакатсизлик етарлича харакатларнинг бажарил-маслиги юракка салбий таъсир кўрсатади ва турли касалликларга сабаб бўлади. Адабий манбалар ва ўтказилган тадқиқотлар таҳлили жисмо-ний тарбия амалий машғулотларида ўқув дастури бўйича ҳаракат кўникмаларини шакллантириш, ҳаракатларни бошқаришга йўналти-рилган ўқув юкламасидан фойдаланилаётганлигини тасдиқлайди. Натижалар кўзга кўринарли эмас, чунки ўқув юкламаси ҳажми, жадаллиги унча баланд эмас. Жисмоний тарбия усул ва воситалари шахснинг типологик хусусиятлари, жисмоний ривожланиш, жисмоний аҳвол, Ўрта Осиё иқлими хусусиятларини ҳисобга олмайди. Баён этилганлардан шундай хулоса келиб чиқадики, ёшларни жисмоний етукликка эриштиришга,

саломатликни асраш ва мустаҳкамлаш, иш қобилиятини оширишга йўналтирилган, илмий асосланган жисмоний машқлар деярли йўқ. Шунинг учун илмий асосланган жисмоний машқларни аниқлаш учун математик статистика усулидан фойдаланилади. Педагогик жараён омиллари-нинг заро боғлиқлиги хусусиятларини аниқлаш учун махсус дастур ишлаб иқилган. Педагогик жараёнда унинг таркибига кирувчи омиллар ўзаро боғлиқдир. Бир омилни иккинчи омил ўзга-ришига мос ўзгартириш маҳорати педагогик жараён самарасини янада оширади. Маълумки, жисмоний сифатларни тарбиялаш жараёнида куч-ни, тезликни, чидамлиликни ривожлантириш орасида айрим ҳол-ларда ижобий алоқа, баъзан эса ўзаро боғлиқликнинг йўқлиги кузатилади, яъни, юқорида санаб ўтилган сифатларнинг бирортаси ривожланса бошқа сифатлар ҳам ривожланади ва, ниҳоят, салбий боғлиқлик, яъни бирор сифат ривожланса, бошқа сифатлар ривожига ёмон таъсир кўрсатади. Жисмоний тарбия соҳасидаги тадқиқотлар энг аввало, ўқув соғломлаштириш жараёнини ўрганиш билан боғлиқ. қўлланилаётган учул ва воситаларнинг афзалликлари ҳақида ҳаракат сифатларнинг ривожланиши, юрак - қон тизими функцияларининг хусусиятлари кўринишидаги педагогик самара гувоҳлик беради. Педагогик самара икки томонлама (сифат ва сон) характерланади. Методика педагогикани тадқиқотнинг статистик усуллар билан бойитади. Улар ўзлари очган объектив қонунларни мате-матик модель, яъни ўрганилган ҳодисанинг турли томонларини характерловчи кўрсаткичлар ўртасидаги у ёки бу муносабатлар кўринишида ифодалаш имконини берадилар. Кўрсаткичлар ўрта-сидаги маълум муносабатларнинг бундай модели фунционал тобелик дейилади. Унинг моҳияти шундаки, бир кўрсаткичнинг ўзгариши, қоидага биноан, иккинчи кўрсаткичнинг шунга хос ўзгаришига олиб келади. Функционал тобелик ҳақидаги билим тобе катталик (функция) кўрсаткичларини бошқарувчи катталик (аргу- мент) нинг исталган кўрсаткичларига қараб олдиндан айтиб бериш

имконини беради. Бундан функционал амалий ва илмий аҳамияти келиб чиқади. Функционал моделлар баён этилган жараённинг боришини олдиндан айтиб бериш, бу жараённи бошқариш имко-нини берадилар ва самарали педагогик усулларни танлашга ёрдам берадилар. Функционал алоқа қатъий тобеликни акс эттиради, бунда бирор бир омил қийматининг ўзгариши иккинчи омил қийматининг худди шундай ўзгаришига сабаб бўлади. Бундай алоқа аниқ фанлар учун характерли ҳисобланади. Педагогикада эса улар умумий вариантларда ва шартли чегараларда кузатилади. Статистик алоқалар ёки корреляцияларнинг ўрнатилиши мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Корреляция бирор бир омилга бошқа бир омилнинг бир эмас, бир неча қийматлари мос келадиган ҳолатдаги боғлиқликнинг статистик аниқ сон ўлчамларини топиш имконини беради. Бундай ҳолатда алоқа олинган бир қатор ўзгаришларнинг ўртача қийматларида ифодаланади. Корреляция-нинг бир неча йўналишлари мавжуд: тўғри ижобий, салбий; тескари ижобий, салбий корреляциялар. Алоқанинг сон кўрсаткичлари бир неча даражаларга бўли-нади: кучсиз алоқа - корреляция коэффициенти 0,30 гача; ўртача алоқа-корреляция коэффициенти 0,31 дан 0,69 гача; кучли алоқа-корреляция коэффициенти 0,70 дан 0,99 гача. Талабаларни соғломлаштиришнинг самарали воситаларини аниқлаш учун жисмоний ривожланиш, гавда тузилиши, жисмоний ва функционал тайёрлик кўрсаткичларининг корреляцион тобелиги белгиланган. Ҳаракат сифатлари, жисмоний ривожланиш, гавда тузилиши, жисмоний аҳвол кўрсаткичларнинг даражасини баҳолаш бўйича тадқиқотлар қизларда 36, йигитларда 47 тестлар бўйича ўтказилди. Бундай ёндашув, яъни, талабаларни жисмонан етилтириш учун илмий асосланган машқларни аниқлаш соғломлаштириш- профилактика ишини самарали режалаштириш, соғломлаштириш жараёнини жадаллаштирув мақсадига мувофиқ воситаларни танлаш имконини беради. Маълумки, қизларда бўй ва оғирлик кўрсаткичлари ( r -0,9), ўпканинг ҳаётий сиғими ва

бўйин айланаси, билак динамометрияси ва тананинг ёғ оғирлиги ўртасида катта тобелик аниқланган. Йигит-ларда эса бўй ва оғирлик, билак динамометрияси ва тана кучи( r -0,9) ўртасида катта тобелик мавжуд. Йигитлар ва қизларнинг гавда тузилиши ва жисмоний ривож-ланиши ўртасида функционал тобелик аниқланган бўлиб, улар алоқанинг унча катта бўлмаган сонини ташкил этади. Гавда тузи-лиши, жисмоний ривожланишни яхшилаш - талабаларни жисмоний етилтиришнинг асосий шартларидан бири бўлиб унга соғлом-лаштириш жараёнида кучни ривожлантиришга йўналтирилган махсус машқлардан унтазам фойдаланиш йўли билан эришилади. Гавда тузилишини ривожлантириш умуртқа поғонани нормал ишлашини таъминловчи қоматни яхшилаш имконини беради. Талабанинг типологик хусусиятлари кўрсаткичларининг корреляцион тобелиги асаб жараёнларининг уйғониш ва ҳаракат-чанлиги ўртасида анча катта ( r -0,6) тобелик борлигини аниқлади. Асаб жараёнларининг уйғониш ва ҳаракатчанлиги кучи юқори бўлган талабалар яхши жисмоний тайёргарликка эга бўлади. Уларга ҳаракат фаоллиги юқори бўлган ва ҳолат тез-тез ўзгариб турадиган жисмоний машқлар тавсия этилади. Асаб жараёнлари-нинг уйғониш ва ҳаракатчанлиги кучи паст ва тормозланиш кучи эса юқори бўлган талабаларга бир меъердаги тезликни талаб қилувчи машқлар тўғри келади. Кўп сонли мушаклар иштирок эт-ган, ҳаракат фаоллиги юқори бўлган машқлар юрак - қон тизими фаолиятини яхшилашга ёрдам беради. Аниқланган тобеликлар талабалар валеологик тарбияси жа-раёнида қўлланиладиган жисмоний машқларн танлашда ҳисобга олинадиган, илмий асосланган талабларни шлаб чиқиш имконини беради. Бу эса ўқув жараёнининг самарадорлигини таъминлайди. Турли ёшдаги ва жинсдаги талабалар қон айланиши хусусия-тлари устида олиб борилган тадқиқотлардан олинган натижалар қон айланишининг доимий индекси ва қон айланиши индекси ўртасида юқори боғлиқлик ( r -0,9) борлигини аниқлаш имконини берди, ваҳоланки қон айланиши кўпайса қон

айланиши ва моддалар алмашинуви яхшиланади. Айни пайтда қон айланиши индекси ва томирларнинг периферик қаршилиги ўртасида юқори салбий боғлиқлик ( r -0,9) мавжуд. Ҳаракат фаоллиги мушакларнинг қисқар-тирувчи ва насосли функциясини катталаштиради, бу эса вена қонини юрак томон юришини таъминлайди, томирларнинг перифе-рик қаршилигини камайтиради юрак - қон тизими функцияси сама- радорлигини оширади. Баён этилган омиллар талабалар валеологик тарбияси бўйича дарсларда қўлланиладиган воситаларни танлашда ҳисобга олиниши керак. Шундай қилиб, мушак тизимининг маълум морфофункционал ҳолати - муҳим ҳаётий заруратдир, унинг даражаси эса мушаклар кучининг кўрсаткичларида акс эттиради. Бундан келиб чиқадики, саломатлик учун мушак тизимининг маълум даражаси зарур экан. Амалий машғулотларда ҳаракат фаоллигининг оширилиши, юқори елка айланаси, қорин пресси мушакларини мустаҳкамловч воситаларни жисмоний машқлар таркибига киритиш, уларнинг тонусини кўтариш қоматни яхшилаш, қомат бузилишлари олдини олиш ҳаракатланувчи ва ички органлар фаолиятини яхшилайди. Юқорида баён этилганларни ҳисобга олиб ҳар томонлама тайёрлик инсоннинг жисмоний қобилиятини такомиллаштиришни талаб этади ва махсус машқлар орқали эришилувчи гармоник ривожланишнинг муҳим омили ҳисобланади, деган хулосага келиш мумкин. Табиатнинг соғломлаштируви кучлари саломатликни яхшилашнинг самарали воситаси сифатида Қуёш радиацияси, ҳаво ва сув муҳитларининг хусусиятлари талабанинг саломатлигини мустаҳкамлаш, чиниқиш ва иш қобилия-тини ошириш воситалари сифатида хизат қилади. Валеологик тарбия жараёнида табиий тадқиқотлар доирасида табиатнинг соғломлаштирувчи кучларидан икки йўналишда фойда-ланилди: 1.Жисмоний тарбия машғулотларида қўшимча шароит сифатида (машғулотларнинг очиқ ҳавода ўтказилиши) фойдаланиш, бунда муҳитнинг табиий омиллари жисмоний машқлар таъсирини тўлдиради, кучайтиради ва фаоллаштиради; 2.Соғломлаштирувчи сузиш бўйича машғулотларни

очиқ сув ҳавзаси ( бассейн)да ташкил этиш, бунда табиий омиллар чиниқ-тириш ва соғломлаштиришнинг нисбатан мустақил воситалари си- фатида дозалаштирилади. Соғломлаштирувчи сузиш апрель ва октябрь ойларида ўтка-зилади. Ўзбекистон Республикаси Гидрометеорология маркази маъ-лумотларига кўра бу йилнинг соғломлаштирувчи сузиш учун энг қулай вақтидир. Табиатнинг соғломлаштирувчи кучлари ва гигиеник фак-торлар валеологик тарбия воситалари сифатида талабалар саломат- лигини яхшилаш ва ўқув фаолияти самарасини оширишга ёрдам берди. Тадқиқотларимиз хулосасига кўра табиий омиллар муҳитдаги чиниқтириш жисмоний машқлари организмнинг ташқи муҳит таъсирларига чидамлилигини оширади. Очиқ ҳавода амалий машғулотлар стадионда 1.09. дан 30.11. гача ва 1.03. дан 1.06.гача ҳаво ҳарорати +10 дан +28 гача бўлган шароитда ўтказилади. Шуни қайд этиш муҳимки, ҳаво ҳарорати +27 дан ошганда талабалар жисмоний машқларни гоҳ офтобда, гоҳ салқинда бажарадилар. Очиқ ҳавода ўтказилган тадқиқотлар даво-мида турли усуллардан фойдаланилди. Булар: қатъий регламент-лаштирилган машқлар, ўйин ва мусобақа усули, сўз ва кўргазма орқали таъсир кўрсатиш ва ҳ.з. Турли усуллар қўлланилган ком-бинацияларни синаб кўриш натижасида ўйин ва мусобақа усули-нинг самарали бирикмаси аниқланди. Беллашувлар жарёнида рақобатчилик омили (тўсинларда тортилиш, ерга тиралиб қўлларни букиш ва ёзиш), шунингдек уларни ташкил этиш ва ўтказиш шартлари (эришилган натижа учун рағбатлантириш) ўзгача руҳий кайфиятни яратади. Талаба рейтингини аниқлаш жисмоний машқ-лар таъсирини кучайтиради ва организмнинг функционал имко-ниятларини максимал даражада намоён этишга ёрдам беради. Тадқиқотларнинг юқорида келтирилган натижаларининг кўрсати-шича беллашувлар шароитида жисмоний тайёрлик мусобақа бўлма-ган бошқа усуллар ароитидагига нисбатан анча олдинга сил-жийди. Ўйинга нисбатан мусобақа пайтида руҳий ҳолат кучлироқ намоён бўлади. Очиқ ҳаво шароитида

қўлланилган ўйин ва мусобақа усул-лари ва табиат кучлари ўқув фаолияти билан боғлиқ рухий зўриқиш ва аудитория, ётоқхона, уй шароитида кўп вақт ўтириш натижасида ҳосил бўлган димиқишни бартараф этишга ёрдам беради. Чиниқиш руҳий чарчоқни енгади. Талабалар ўртасида шамоллаш касаллик-лари камайди, бу эса давоматнинг яхшиланишига сабаб бўлди. Педагогик тадқиқотлар жараёнида жисмоний машқлар таъсирини белгиловчи омиллар аниқланди. 1. Ўқитувчи ва талабаларнинг шахсий хусусиятлари муҳим омил ҳисобланади. Ўқитиш икки ёқлама жараёндир. Жисмоний машқлар таъсири ўргатаётган ва ўрганаётган шахсларнинг ахлоқий сифатлари, билим даражаси, маҳорати, жисмоний ривожланиши, қизиқиши ва фаоллигига боғлиқдир. 2. Илмий омиллар талаба томондан валеологик тарбия қонуниятларини ўрганиш чораларини характерлайди. Жисмоний машқларнинг педагогик, психологик, физиологик томонлари қан-чалик чуқур ишлаб чиқилган бўлса, улардан педагогик масалаларни ечишда шунчалик самарали фойдаланиш мумкин. 3. Методологик усуллар жисмоний машқларга қўйиладиган талаблар гуруҳини ўз ичига олади. Ўқитиш самараси танланган танланган машқларнинг талаба имкониятларига қанчалик мос келишига боғлиқдир. Индивидуализациялаштирилган ўқитиш жис-моний машқларни шахсий хусусиятларга мос танлаш, демакдир. Бу эса ўқувчидан тиббий, псхиологик, педагогик билимларни талаб этади. Талабаларнинг шахсий хусусиятларини билиш «педагог-талаба - педагог» педагогик ҳамкорлигининг базаси ҳисобланади. Айни пайтда талабалар шахсий хусусиятларини аниқлаш жисмоний машғулотлар таъсирини фаоллаштиради. Жисмоний етилиш жараёнини индивидуаллаштириш машғу-лотларни дифференциалаш, уларни ўтиш йўллари, жисмоний юк- лама меъёрлари ва уларни бошқариш йўллари, машғулот турлари ва педагогик таъсир усуллари билан ифодаланади. 3.4. Саломатликни мустаҳкамлашнинг ноанъанавий воситалари Соғломлаштирувчи жисмоний тарбиянинг асосий воситалари- бу соғломлаштириш машқлари ва табиий

омиллардир. Маълумки, жисмоний машғулотлар организмнинг ташқи муҳитдаги салбий омиллар таъсирига чидамлилигини оширади, моддалар алмашинуви, қон айланишини яхшилайди, қайта тиклаш жараёнларини фаоллаштиради ва асаб тизимини мустаҳкамлайди. Соғломлаштириш машқлари таъсири самарадорлигини оши-риш мақсадида турли касалликларнинг олдини олуви ноанъанавий воситаларидан фойдаланиш тавсия этилади. (Масалан, соғломлаш-тирувчи югуриш, юриш, умуртқа поғонасини соғломлаштирувчи машқлар, шарқ яккакураши турлари ва ҳ.з.) Соғломлаштирувчи югуриш Маълумки, иқтисодий ривожланган мамлакатларда касал-ликлар ва инсонлар ўлимининг асосий сабабларидан бири юрак қон – томир тизими фаолиятининг бузилиши ҳисобланади. “ Инсоннинг ёши унинг томирлари ёшига тенгдир.’’ деган иборага ҳеч ким шубҳа қилмаган. Юрак қон - томир тизими фаолиятини яхшилашга соғломлаштирувчи югуриш бўйича амалий машғулотлар ёрдам беради. Соғломлаштирувчи югуриш билан шуғулланувчилар кап-пилярларининг зич тармоғи ёзилади, юрак қон - томир тизимининг эластиклиги анча ошади, мустаҳкамланади ва ёшаради. Соғломлаштирувчи югуриш ҳаваскорлари чуқур ва тез тез нафас оладилар, юрак уриши минутига 50 - 60, айрим ҳолларда 40- 50 мартани ташкил этади, ўпкалари сиғими югурмайдиганлар ўпкалари сиғимига нисбатан 20- 30 %га каттароқ бўлади. Ўқув жараёни талабалардан максимал эътиборни, катта аса-бий кучланишни талаб этади.Бу ҳол айниқса бошланғич курсларда адаптация қийинчиликлари муносабати билан янада мураккаб-лашади. Доимий стресс холати сустлашган мушак фаоллиги, чет эл мутахассисларнинг фикрича купгина жиддий касалликларга сабаб булар экан. Салбий хиссиётларнинг доимий таъсири остида стенокардия, гипертония, асаб зурикиши, экзема, ошкозон яраси каби касаллик-лар ривожланади. Олимлар жисмоний машклар ва асаб зўриқишининг пасайиши ўртасида алоқа мавжудлигини исбот қилишган. Енгил югуриш машқларига мутахасислар ақлий чарчашдан халос этувчи ва айни пайтда

тетиклик ва шодлик улашувчи восита сифатида қарашади. Шунинг учун амалий машғулотларда 20 дақиқадан 45 дақиқагача 8- 10 км соат тезликда соғломлаштирувчи югуриш билан шуғулланиш тавсия этилади. Югуришни яхшиловчи машқлар

Похожие

Валеология курсининг тузилиши

Валеология − саломатлик ва соғлом ҳаёт тарзи ҳақидаги таълимот

Гиёҳвандлик ва таксикамания

Инсон саломатлиги. соғлом ва касал организм ҳақида тушунча

Соғлом турмуш тарзи ва уни ташкил қилувчи қисмлар