O‘tkir terapevtik kasalliklar - Валеология - Рефераты

O‘tkir terapevtik kasalliklar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68 KB

O‘ tkir terapevtik kasalliklar Reja: 1. O‘ tkir nafas a’zolari kasalliklari a) Bronxial astma kasalligi, kelib chiqish sabablari, asosiy belgilari va unda BTYO. b) O‘ pkadan qon ketishi va sabablari, asosiy belgilari va BTYO 2. Yurak qon-tomir kasalliklari a) Yurak poroklari kasalligi, kelib chiqish sabablari, asosiy belgilari va BTYO b) Stenokardiya va miokard infarkti kasalligi, kelib chiqish sabablari, turlari, asosiy belgilari va BTYO 3. Gipertoniya kasalligi, kelib chiqish sabablari, asosiy belgilari va BTYO tadbirlari.

Bronxial astma- bronxlar bo‘shlig‘ining torayishi natijasida to‘satdan paydo bo‘ladi. Bo‘g‘ilish va nafas chiqishining qiyinlashuvi bilan xarakterlanadi Etiologiyasi va patogenezi. O‘ pkani innervatsiyalovchi adashgan nerv uchlarining quzg‘alishidan bronxlar silliq mushaklarida spazm kelib chiqadi va bronxlar torayadi va astma xuruji yuzaga keladi. Allergenlar (tuxum, baliq, uy xayvonlarining yungi xidi) ta’siridan, burun to‘sig‘ining qiyshayishi, burundagi poliplar, ut pufagi yallig‘lanishi va yuqumli kasalliklar natijasida, bulardan tashqari zax xonalarda yashash, nam xavodan xam astma xuruji kelib chiqadi. Bu ko‘proq MNS faoliyatiga bog‘liq bo‘lib, ya’ni kuchli qurqish, ruxiy o‘zgarishlar oqibatida asabi bushagan kishilarda ko‘proq uchraydi. Belgilari. Kukrak qisilib, kishi darmonsizlanadi va to‘satdan xuruj tutadi. Nafas olish va chiqarish og‘irlashadi, rangi uchib yuzi ko‘karadi, sinchiklab qaralganda ko‘krak qafasining kattalashganligi seziladi, o‘pkada perkutor tovush aniq, ravshan, past tonda, auskultatsiyada nafas tovushi sekinlashadi va xushtak ovozidek xirillash kuzatiladi, tana xarorati deyarli uzgarmaydi. Xuruj 2-3 soat va uzoqroq davom etadi. Xuruj datslab kam va keyinchalik tez-tez tutib turadi. Tashxis quyish: nafas olish, chiqarish qiyinlashadi,bo‘g‘ilish, balg‘am bilan Krushma spirallari, SHarko-Leydin kritsallari uchraydi, qonda eozinofiliya va allergenlarning ta’siri kuzatiladi. BTYO. Xurujda kiyim-bosh echiladi, xona xavosi almashtiriladi,bemor tinchlantiriladi. Teri ostiga adrenalin, 5%li 1ml efedrin qushib yuboriladi. venaga 2,4% li 7-10 ml eufillin, 10% li kalsiy xlor, dimedrol, astmatol, prednizalon, AKTG, kortizon kabilar beriladi. MNS ni mutstaxkamlash maqsadida gidroterapiya, psixoterapiya,nafas gimnatsikasi, iqllim sharoitini o‘zgartirish klimatoterapiya) lar tavsiya qilinadi. O‘pkadan qon ketishi. O‘ pka gangrenasi , o‘ pka raki, o‘pka jaroxatida o‘ pkadan qon ketadi. Bemor qon tupiradi yoki ko‘proq ajralsa og‘zi qonga tuladi. BTYO. Bemorga tinch sharoit yaratish, boshini balandroq qilib yotqizish, ortiqcha xarakatga va ko‘p gapirmaslik kerak. Engil xazm buluvchi butqalar, qon

tuxtatuvchi jele, ilitilgan tuxum, Osh tuzi eritmasi ichiriladi, klizma qilinib ichagi tozalanadi. Kattiq yutalda kichik dozalarda kodein yoki dionin beriladi. Qoni tuxtatish uchun kalsiy xlor,gipertonik eritma, vikasol beriladi. Narkotik moddalar berish taqiqlanadi. Oxirida xirurgik usul qullaniladi. Yurak porogi. Yurak klapanlari funksiyasi Yurakning organik o‘zgarishi oqibatida buzilishi va qon aylanishning izdan chiqishi. Poroglar to‘g‘ma va orttirilgan bo‘ladi. Tug‘ma porok ona qornida bolaning normal o‘smasligi, Yurak qon-tomir tizimining notug‘ri shakllanishi tufayli paydo buladi. o‘mumiy porogning 1-3% ni tashkil etadi. Orttirilgan porog- 90% ini tashkil qilib, asosan revmatizm sabab bo‘ladi. Klapan yoki tomirning zararlanishiga kura mitral klapan porogi, 3 tavaqali klapan porogi kabilar farqlanadi. Kechishi Yurak klapanlardagi organik o‘zgarishlarni tiklab bo‘lmaydi. Lekin Yurak kompensatsiyasiga ko‘ra shiddatli ishlaydi. 10-12 yildan so‘ng Yurak dekompensasiyasi kuzatiladi.( Yurak muskullarining bushashishi) Bunda nafas siqiladi, terida kukarish (sianoz), venada qon dimlanishi, tana shishi, moda almashinuvining va qon bilan ta’minlashni buzilishi kuzatiladi, bemor ozib ketadi. Srajesko va Vasilenko tasnifiga ko‘ra porogning 3 bosqichi, ya’ni 1-bosqichda qon dimlanmaydi, jismoniy mexnatda xarsillash va Yurak uynashi kuzatiladi. 2-qon aylanishning buzilishi, xalloslash, venada qon dimlanishi, oyoq shishi kuzatilib, ish qobiliyati susayadi. 3- qon aylanishi buzilishi bilan birga organlar funksional va morfologik o‘zgarishlarga uchraydi va bemor ishga yaroqsiz bo‘lib qoladi. Davolash 3 bosqichda olib boriladi. 1. Bemor kamida 2 xafta urinda bulib, engil xazm buluvchi taomlar, adonis preparatlari, diuretiklar, trankvilizatorlar berilib, tuz va suyuqlik mikdori cheklanadi. sanatoriyalarda davolanish tavsiya etiladi. 2. 1-2 oy o‘rinda yotadi, yotoq yarasining oldini olish maqsadida kamfora suriladi, nafasni engillatish choralari kurilib, sutkalik siydik miqdori aniqlanadi. Suyuqlik miqdori cheklanib, yog‘siz taomlar, baliq, tuxum, sabzavotlar va rezavor mevalar beriladi. Digitalis preparat damlamalari ichiriladi. kuniga 3 maxal 15

tomchidan lantazid, srofantin va glyukoza venaga, diuretiklar (nourit,gipotiazid), og‘ir shaklida revmatizmga qarshi preparatlar beriladi. 3- bemor kasalxonada vrach nazoratida bulishi kerak. 2-nchi bosqichdagi dorilardan tashqari kordiamin kamfora, kofein, narkotiklar in’eksiya qilinadi. Stenokardiya- miokardning kislorodga bulgan extiyoji va uning qon bilan etib kelishi urtasidagi farqdan kelib chiqadi. Toj tomirlar teshigining torayishi va Yurak muskulining qon bilan to‘la ta’minlanmasligi miokard gipoksiyasiga sabab buladi. Stenokardiya asosan toj arteriyalarining aterosklerozi tufayli, shuningdek, qattiq ruxiy iztirob, tomirlarni o‘smalar ezib qo‘yishi va b. tufayli kelib chiqadi. Tinchlik va zuriqish stenokardiyasi ajratiladi. Barqaror va beqaror stenokardiya farqlanadi. Barqaror stenokardiya xurujning kelib chiqishi va kasalning ahvoliga qarab 4 ta funksional sinfga ajratiladi: I funksional sinf-stenokardiya xuruji faqatgina tez va ko‘p bajarilgan jismoniy ishdan keyin paydo bo‘ladi, II funksional sinf-stenokardiya xuruji tez yurganda, zinadan ko‘tarilganda, balandlikka chiqqanda, sovuq qotganda va ruxiy hayajonlanganda ertalab paydo bo‘ladi, III funksional sinf-stenokardiya xuruji hatto tekis yo‘lda yurganda (200-500 m), birinchi qavatga ko‘tarilganda hamda past tepalikka chiqqanda paydo bo‘lishi mumkin. Bemorning jismoniy harakati sezilarli darajada chegaralangan bo‘ladi. IV funksional sinf-engil-elpi jismoniy harakatdan keyin, ba’zan esa tinch turganda ham paydo bo‘ladi. Bemorning jismoniy harakati yaqqol cheklangan va ahvoli og‘ir bo‘ladi. Belgilari: kukrak qisishi, bu soxada og‘riq, Yurak va tush suyagi orqasida burab og‘riq turadi va chap qul, elka va buyinga tarqaladi. Xarakatda og‘rik kuchayadi, yuzi oqarib, sovuq ter bosadi. AB kutariladi, puls tezlashadi, og‘riq tuxtashi bilan kup siydik ajraladi, bemor bushashadi. Davolash. Toj tomirlarni kengaytiruvchi preparatlar (nitro preparatlar), ko‘pincha nitroglitserin 0, 5 mg tabletkalari yoki 1-2 tomchi 1 % eritmasi til ostiga tashlanadi. Sedativ preparatlar (aminazin, meprobamat, elinium) va

antikoagulyantlar (fenilin, geparin) beriladi. Xozirgi paytda izonitrat monosorbit va disorbit preparatlari qullanilmoqda. Og‘riqni bosish uchun2-3 ml 2% papaverin yoki 2 ml 2 % no-shpa eritmasi 2 ml 50 % analgin va 5-10 ml 2, 4 % eufillin eritmasi bilan ko‘shib venaga yuboriladi. Mexnat rejimini tashkil qilish, xayajonlanishga yo`l quymaslik choralari kuriladi. Miokard infarkti. Toj tomirlardan birining tromb bilan bekilishi yoki torayish natijasida miokardning bir qismi oziqlanmasdan nekrozga uchrashi tufayli sodir buladi. Klinik kurinishi miokardni qancha qismi zararlanganligiga bog‘liq. Kasallik kuproq gipertoniyalar, ateroskleroz, ortiqcha yog‘ bosish va kuchli sresslar bilan bog‘liq. Miokard infarkti kechishida 5 davr ajratiladi. I. Erta davr bo‘lib, stenokardiya xurujlari tutib turishi bilan tavsiflanadi. II. O‘ta o‘tkir davr-miokardning o‘tkir ishemiyasidan to nekroz o‘chog‘i paydo bo‘lishining ilk belgilariga qadar davom etadi (0, 5-2 soat). Bu davrda to‘sh suyagi orqasida kuchli og‘riq paydo bo‘lib, chap va o‘ng ko‘krak sohasi bo‘ylab tarqaladi. Atipik turida hatto qorin bo‘shlig‘iga ham tarqalishi mumkin. Bemorda Yurak ritmi buzilishi, holsizlanish, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, havo etishmasligi, arterial bosimning keskin tushib ketishi, es-xushini yo‘qotish kuzatiladi. III. Nekroz o‘chog‘i shakllanishi davri (davomiyligi 2-10 soat). Bunda ham og‘riq saqlanadi, bemorning umumiy ahvoli og‘irligicha qoladi. Bunga sabab Yurak etishmovchiligi va qon bosimining pastligidir. Bu davrda nekrozlangan miokard yumshaydi (miomalyasiya) va o‘ta noziklashib qoladi. Bemor Yurak yorilishi (tamponada) aritmiyalardan yoki og‘riq natijasida kelib chiqadigan kardiogen shokdan halok bo‘lishi mumkin. Bu davr miokard nekroz sohalari yallig‘lanishi bilan kechgani sababli tana harorati ko‘tarilishi, neytrofil leykostitoz, ECHT oshishi kuzatiladi. IV. CHandiqlanish davri. Og‘riq yo‘qolib, yallig‘lanish belgilari susayadi. V. Infarktdan keyingi davr. BTYO. To‘g‘ri yordam ko‘rsatish uchun miokard infarktini stenokardiyadan farqlay olish lozim. Infarktga xos belgilar og‘riq uzoq davom etishi, Yurak tomir

faoliyatining susayishi, nitro preparatlar va validol ta’sirida bosilmasligi, EKG kursatkichlarining uzgarishidir. Miokard infarktida shoshilinch yordam tadbirlari quyidagilar: 1. Bemorni zudlik bilan maxsus kardiologik brigadani chaqirib shifoxonaga jo‘natiladi. Ular etib kelgunicha Yurak va nafas faoliyati buzilgan taqdirda ularni tiklash lozim bo‘ladi. Bemorni harakatlantirish mutlaqo man etiladi. 2. Bemorga zudlik bilan og‘riq qoldirish uchun narkotik analgetiklar-morfin, omnopon, pantopon va b. qilinadi, og‘ir hollarda azot (I) oksidi xidlatiladi. 3. Qonni suyo`ltirish uchun geparin 7500-10000 TB da 200 ml izotonik eritma bilan venaga tomchilab yuboriladi. Bunda protrombin ko‘rsatkichini nazorat qilish lozim. 4. Aritmiya kuzatilganda aritmiyaga qarshi –novokainamid, anarilin, etmozin, lidokain, aymalin va b. beriladi. 5. Yurak glikozidlari-srofantin, korgliqon adonis preparatlari beriladi. 6. Kardiogen shok rivojlansa mezaton, noradrenalin, natriy xlorid yoki glyukoza eritmasi ishlatiladi. 7. Yurak to‘xtab qolsa adrenalin yuboriladi, bu ham yordam bermasa, defibrillyasiya o‘tkaziladi. Miokard infarktini o‘tkazgan odamga sport bilan shug‘ullanish, ratsional ovqatlanish, ruxiy siqilishdan saqlanish, profilaktika uchun aspirin ichish tavsiya etiladi. Gipertoniya- Yurak va tomirlar, endokrin tizim, bo‘yrak va siydik chiqaruv yo‘llaridagi organik o‘zgarishlarga bog‘liq bo‘lmagan holda AB ning uzoq vaqt birlamchi kutarilib turishidir. CHunki arterial bosim buyrak utsi rakida, ensefalit, poliomielit, qontuziya, suyak SHikastlanishlari, buyrak kasalliklarida, aterosklerozda ham kuzatilishi mumkin. Patogenezi. Markaziy nerv tizimi faoliyatining tez-tez izdan chiqishi, moddalar almashinuvining buzilishi, nikotin ta’siri gipertoniyaning kelib chiqishida muhim ahamiyatga ega. Bu omillar miya qobig‘i hujayralarida turg‘un

qo‘zg‘alish o‘choqlarini paydo qiladi. Natijada mayda arteriolalarda vaqtincha, keyinchalik doimiy spazm paydo bo‘lib, maksimal va minimal arterial qon bosimi ko‘tarilib ketadi. Belgilari. Bosh og‘rig‘i, quloq shang‘illashi, uyqusizlik, tez charchash, darmonsizlik, Yurak tomir sitsemasida organik uzgarishlar kelib chiqqanda AB ning kutarilishi turg‘un buladi. Gipertoniyaning 3 bosqichi farqlanadi. 1- xayajonlanganda AB qisqa vaqt kutariladi 2-da AB kutarilishi turg‘un va davolanmasa pasaymaydi. 3- sklerotik bosqich: buyrak, aorta, miya va a’zolarning tormirlarida qaytmas uzgarishlar kuzatiladi. Davolash. Bemorlar dam olish va uxlash rejimiga rioya qilish kerak. Rezerpin, raunatin, rausedil, izobarin, dibazol, papaverin, magneziya, diuretiklar beriladi. Gipertoniya kasalligi bor odamlarda arterial bosimning qisqa muddatda yuqori ko‘rsatkichlargacha ko‘tarilishi-gipertonik kriz deyiladi. Gipertonik krizning klinik belgilari: kuchli bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynish, qayt qilish, arterial bosimning yuqoriligi, bosh aylanishi, quz oldida sharpa paydo bo‘lishi va b. SHoshilinch ravishda davo choralari ko‘rilmasa gipertonik kriz insult bilan tugaydi.

Похожие

O‘tkir jarrohlik kasalliklari

O‘tkir jarroxlik infeksiyalari kasalliklari

Asab-psixik kasalliklar

Irsiy va tug`ma kasalliklar

Teri va tanosil a`zolarining yuqumli kasalliklari