O‘tkir jarroxlik infeksiyalari kasalliklari - Валеология - Рефераты

O‘tkir jarroxlik infeksiyalari kasalliklari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72 KB

O‘tkir jarroxlik infeksiyalari kasalliklari Reja: 1. O‘tkir jarrohlik aerob infeksiyalari, ularni oldini olish va davolash. 2. O‘tkir yiringli infeksiyalarni ayrim turlari va ularda BTYO. 3. O‘tkir anaerob jarrohlik infeksiyalari.

Klinik kechishi va to‘qimalardagi patologoanatomik o‘zgarishlarga qarab, jarrohlik infeksiyalari quyidagilarga ajratiladi: O‘tkir jarrohlik infeksiyalari: 1. O‘tkir yiringli infeksiya; 2. O‘tkir anaerob infeksiya; 3. O‘tkir maxsus infeksiya (qoqshol, kuydirgi va b.) 4. o‘tkir chirish infeksiyasi. Surunkali jarrohlik infeksiyasi: 1. Surunkali nospetsifik infeksiya; 2. Surunkali maxsus infeksiya (sil, zaxm, aktinomikoz). O‘tkir yiringli infeksiyalar. Ko‘pincha o‘tkir yiringli infeksiyalarni safilakokk, sreptokokk, ichak tayoqchasi, pnevmokokk, ko‘k yiring tayoqchasi qo‘zg‘atadi. Yiringli jarayonning kechishi va oqibati quyidagi omillarga bog‘liq: 1. Makroorganizmning immunologik holati, 2. Mikroblarning biologik xususiyatlari-dozasi, virulentligi va b. 3. Mikrob tushgan o‘choqning anatomo-fiziologik xususiyatlari; 4. Qon aylanishning holati, 5. Bemor qoni tarkibi, 6. Tananing allergiyalanish darajasi. Mikroorganizmlar tanaga tushganda quyidagi mahalliy belgilar kuzatiladi: arterial giperemiya, shish, og‘riq, shu soxada haroratning ko‘tarilishi, a’zo va to‘qimalar faoliyatining buzilishi. YAllig‘lanish ekssudatida ko‘p miqdorda leykostitlar yig‘iladi. Umumiy reaksiyalarning kelib chiqishi bakteriyalar toksinlarining va to‘qimalarning parchalanish mahsulotlarini miqdoriga, tananing himoya kuchlariga bog‘liq. Umumiy klinik belgilariga tana haroratining oshishi, titrash, bosh og‘rig‘i, umumiy holsizlik, aql-xushning xiralashuvi kiradi. Yurak-qon tomir, jigar va buyraklar faoliyati izdan chiqadi. Qon tarkibidagi o‘zgarishlar: kamqonlik, ECHT

oshishi, leykostitar formulaning chapga siljishi va b. Jigar SHikastlanganda globulinlar miqdori ortishi, albuminlar miqdori esa kamayishi, buyrak SHikastlanganda peshobda oqsil va silindrlar paydo bo‘lishi kuzatiladi. Yiringli infeksiyalarni oldini olish uchun quyidagilarga e’tibor berish lozim: 1. SHikastlanishlarning oldini olish, 2. SHikastlanishlarda birinchi tibbiy yordamni to‘g‘ri tashkil qilish, 3. Qandli diabet va b. kasalliklarni davolash, 4. Turli yiringli jarayonlarni o‘z vaqtida davolash. Kasalxona ichi infeksiyalarini oldini olish uchun quyidagilar amalga oshiriladi: - bo‘limda ishlovchilar orasida safilakokk tashuvchilarini sanatsiya qilish, - bo‘limning sanitariya-gigiena holatini qattiq nazorat qilish, - o‘tkir jarrohlik infeksiyasi aniqlangan bemorlarni ajratish, - muolaja va jarrohlik amaliyoti o‘tkazilayotganda aseptika va antiseptika qoidalariga amal qilish, - faol emlash, - gripp epidemiyasi vaqtida maxsus niqobchalardan foydalanish, chunki bu ham organizmni kuchsizlantirib, yiringli infeksiyalar rivojlanishiga sharoit yaratadi. O‘tkir yiringli infeksiyalarni davolash asosan yallig‘lanish o‘chog‘ini chegaralashga qaratiladi.Buning uchun yallig‘lanish o‘chog‘i atrofiga novokain va antibiotiklar yuborish, vena yoki mushaklar orasiga antibiotiklar yuborish, fizioterapevtik muolajalar tavsiya etish va boshqa tadbirlar bajariladi. Bundan tashqari yiringlagan to‘qimani yiringdan tozalash, antiseptik dorilar bilan yuvish, gipertonik eritma bilan tampon qo‘yish va boshqa tadbirlar bajariladi. Organizmning immun tizimini yaxshilash maqsadida vitaminlar, autogemoterapiya, kaloriyali va sifatli ovqatlanish tavsiya etiladi. YArani nekroz massalaridan tezroq tozalanishi uchun proteolitik fermentlardan (ximotripsin, terrilitin) foydalaniladi. Ayrim hollarda immunomodulyator preparatlari (timolin,

timoglobulin v.b. ) beriladi. Antibiotiklar bilan davolash, faol va passiv emlash usullaridan foydalaniladi. Panaritsiy -barmoqlarni o‘tkir yiringli yallig‘lanishi. U teri orasidan, teri ostida, tirnoq ostida, payda, suyakda, bo‘g‘imda bo‘lishi mumkin. Keyingi 3 turi og‘ir kechadi. Kasallikning asosiy belgilari: og‘riq, shish, qizarish, haroratni ko‘tarilishi va barmoqlarning faoliyati buzilishi. Bu belgilar panaritsiyning turiga qarab har xil darajada ifodalangan bo‘ladi. Panaritsiyning asosiy va doimiy belgisi kuchayib boradigan og‘riqdir. Uni oldini olish uchun mikrotravmalardan saqlanish, shaxsiy gigenaga e’tibor berish, tirnoq olish va manikyurda extiyot bo‘lish va xak. Panaritsiyni boshlang‘ich davrida barmoqni gipertonik eritmaga (10-20 % osh tuzi) solib turish, piyoz boylash, bog‘lam quyish (Vishnevskiy malxami bilan) mumkin. Og‘riq kuchayganda jarroxlik yo‘li bilan davo qilinadi. Panaritsiy 1-2 % novokainli anetseziyadan so‘ng kesiladi va yiringdan tozalanib, antiseptiklar bilan davo qilinadi. Agar vaqtida jarroxlik muolajasi qilinmasa og‘ir turlariga o‘tib ketishi va asoratlar berishi mumkin. Furunkul- soch qopchasi, yog‘ bezlari va ularning atrofidagi to‘qimalarning o‘tkir yiringli yallig‘lanishi. Ushbu teri kasalligi ko‘proq bo‘yinda, orqada, dumbada va yuzda bo‘lib turadi. Uni safilakokklar keltirib chiqaradi. Ayniqsa terining mayda jarohatlanishi, teri ifloslanishi, sovuq eyish, avitaminoz, qandli diabet natijasida rivojlanadi. CHipqon boshlanishida infiltrat (to‘qimaning shishishi), og‘riq seziladi va atsa-sekin rivojlanib boradi.Infiltrat ham, og‘riq ham kuchaya boradi. YAllig‘lanishning hamma belgilari namoyon bo‘ladi. 5-7 kunga borib chipqonning o‘rtasida yiringli serjen hosil bo‘ladi va ishtahaning pasayishi, uyquning buzilishi, umumiy haroratning ko‘tarilishi kabi o‘zgarishlar kuzatiladi. CHipqonni yuqori labda joylashishi xavfli hisoblanadi, chunki infeksiya venalar orqali bosh miyaga o‘tishi va meningit asoratini berishi mumkin. Birinchi tibbiy yordamda issiq qilish, UVCH, piyoz boylash, Vishnevskiy surtmasini qo‘yish, antibiotiklar ishlatish o‘rinlidir. Agar bu tadbirlar samara bermasa jarrohlik usuli qo‘llanadi. YAra kesib yiringni serjeni olib tashlanadi va

yiringdan tozalanib, vodorod peroksid, gipertonik eritma bilan turunda qo‘yiladi. Antibiotiklar (ampitsillin) in’eksiya qilinadi. Faol va passiv emlash mumkin. CHipqonni oldini olishda shaxsiy gigienaga rioya qilish va jarohatlanganda antiseptiklarni ishlatish katta ahamiyatga ega. Karbunkul- soch qopchalari, yog‘ bezlari va boshqa yon va osti to‘qimalarini ko‘plab yiringli yallig‘lanishi natijasida to‘qimani nekrozga uchrab, o‘rta qismida qoramtir rangli tusni oladi. Og‘ir hollarda teri osti kletchatkasi ham yallig‘lanadi. Karbunkul orqa va bo‘yinda ko‘proq joylashib, qo‘zg‘atuvchisi safilakokklar. Karbunkul chipqonga qaraganda og‘irroq o‘tadi. YAllig‘langan joyda kuchli og‘riq bo‘lib, uyqu buziladi, tana harorati 39 0 S gacha ko‘tariladi, ko‘pincha lifadenit, tromboflebit, sepsis kabi asoratlar beradi. Kasallikni boshlanishida mahalliy muolajalar (quruq issiq, UVCH, antibiotiklar) qilinadi. Karbunkul shakkllanib bo‘lgach, jarrohlik usuli bilan kesilib, yara tozalanadi-nekrozga uchragan to‘qimalar, yiringlar olib tashlanadi va antibiotiklar, antibakterial dorilar (furatsillin, kaliy permanganat, vodorod peroksid) bilan yuviladi va gipertonik eritma (10 % osh tuzi) bilan turunda quyilib, u har kuni yangilanadi. Lifangit -limfa tomirlarining, limfadenit esa limfa bezlarining yallig‘lanishidir. Yiringli jarayonlarning asorati sifatida rivojlanadi. Bemorlar SHikastlangan soxada achishish, qichishga shikoyat qiladilar, yiringli o‘choqdan limfa tugunlari tomon yo‘nalgan qizil chiziqlar hosil bo‘ladi, ular og‘riqli bo‘lib, kattalashadi, zichlashadi. Ularning atrofidagi teri qizargan, bir qancha vaqt o‘tgach flyuktuatsiya kuzatiladi. Davolashda asosiy yiring o‘chog‘ini tugatish, antibakterial terapiya, immobilizatsiyadan foydalaniladi. Absess -yiringni to‘qima va a’zolarda chegaralangan to‘planishidir. Asosiy qo‘zg‘atuvchisi safilakokklar. YAralanganda, mikrotravmalarda, muolajalar qilishda aseptika qoidalari buzilganda kelib chiqadi. og‘riq, teri qizarishi, flyuktuatsiya kuzatiladi. Tana harorati ko‘tariladi.

Flegmona -teri osti yoki mushak aro to‘qimasining tarqalgan yiringli yallig‘lanishi. Klinik belgilari: teri qizarishi, yuqori harorat, og‘riq, SHikastlangan a’zo faoliyatini buzilishi. Absess va flegmonani davolash shakllanib bo‘lgan yiringni kesish, ulgan to‘qimalarni olib tashlash, vodorod peroksid, furatsilin bilan yarani yuvish, drenaj yoki gipertonik eritmali tampon qo‘yishdan iborat. Antibiotiklar, safilakokka qarshi γ -globulin, dezintoksikatsiya maqsadida qon o‘rnini bosuvchi suyuqliklar yuboriladi. Sepsis -og‘ir infeksion kasallik bo‘lib, ko‘pincha yiring chaqiruvchi mikroblar keltirib chiqaradi. Sepsis to‘g‘ridan-to‘g‘ri rivojlansa birlamchi, yiringli kasalliklardan so‘ng kelib chiqsa ikkilamchi deyiladi. Sepsis organizmni infeksiyaga qarshi qobiliyati pasayganda, yiringli yallig‘lanishlar butun tana bo‘ylab tarqalib ketishi natijasida ro‘y beradi. Septitsemiya va septikopiemiya farqlanadi. Metatsazlarsiz o‘tkir sepsis-septitsemiyada yuqori harorat (40-41 0 S), kunlik haroratni farqi kichik bo‘lishi (1 0 S), metatsazlarda esa (septikopiemiya) ertalabki va kechqurungi haroratlar orasida farq katta bo‘lishi kuzatiladi. Teri oqargan, petexial toshmalar, pulsni kuchsizligi, arterial bosim pasaygani aniqlanadi. Qonda leykostitoz, serillikka tekshirilganda mikroblar o‘sishi aniqlanadi. Eng og‘ir asorati septik shok hisoblanadi. Davolashda bemorni kaloriyali, vitaminli ovqatlantirishga e’tibor berish kerak. YOtoq yaralarini oldi olinadi. Sepsisni keltrib chiqargan o‘choq bartaraf etiladi. Antibiotiklar, immunostimulyatorlardan foydalaniladi. Anaerob infeksiyalar Gazli gangrena- ko‘proq Clostridium perfringens turiga mansub mikroblar qo‘zg‘atadi. Bu mikroblar axlat, go‘ng, chang, odamning iflos terisida juda ko‘p bo‘ladi. Gazli gangrena rivojlanishiga magitsral tomirlarni zararlanishi, suyaklarni ochiq sinishida etarlicha immobilizatsiya qilinmaslik, yaraning ifloslanishi, mushakda jarohat bo‘lishi, to‘qimalardagi kislorod tanqisligi, ochlik, sovuq qotish, organizm qarshiligini pasayishi va b. ta’sir ko‘rsatadi.

Klinik belgilari yaralanishdan 3-4 kun o‘tgach yuzaga chiqa boshlaydi. YArada qattiq tortishadigan og‘riq paydo bo‘lishi va yaralangan bemor umumiy ahvolining yomonlashishi, qo‘zg‘alish, yuz oqarishi, tilning quruqlashishi datslabki belgilar hisoblanadi. Keyinchalik yara sohasi quriydi, to‘qimalar tezlik bilan shishadi va atsa-sekin qo‘l yoki oyoqning hamma eriga tarqaladi, mushaklar rangi o‘zgaradi (qaynatilgan go‘shtga o‘xshab qoladi) va terida har xil rangdagi dog‘lar paydo bo‘ladi. Teri osti kletchatkasida gaz bo‘lganligidan ushlab ko‘rilganda g‘ijirlagandek bo‘ladi. Bundan tashqari yaradan yomon hid keladi, atrofiga po‘fakchalar toshadi, mushaklar iriydi. Bemorning ahvoli zaharlanish tufayli yomonlasha boradi. Ayni vaqtda yumshoq to‘qimalar o‘la boshlaydi, gangrena yuqoriga ko‘tarilib boradi. Gazli gangrenaga jarrohlik usuli bilan davo qilinadi, ya’ni SHikastlangan sohaning terisi mushaklar yo‘nalishi bo‘ylab kesiladi. Agar bu choralar yordam bermasa, qo‘l yoki oyoq amputatsiya qilinadi. Bundan tashqari antibiotiklar, qon o‘rnini bosuvchi suyuqliklar qo‘yish va b. choralar ko‘riladi. Maxsus davosi 50000 AB gangrenaga qarshi zardob yuborish hisoblanadi. Bemor alohida palatada parvarishlanadi. Uning yarasiga tekkan narsalar tashlab yuboriladi. Oldini olish uchun yumshoq to‘qimalar SHikastlanganda, suyaklar singanda mushaklar orasiga gangrenaga qarshi (3000 birlik zardobni 100-150 ml serillangan fiziologik eritmada eritib) zardob yuboriladi hamda yaralar o‘z vaqtida birlamchi jarrohlik qayta ishlovi o‘tkaziladi. Qoqshol -o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, uni terida, odamlar kiyimida, erda bo‘ladigan qoqshol tayoqchalari keltirib chiqaradi. SHuning uchun ham teri yoki shilliq pardaning har qanday kichik kichik SHikastlanishi natijasida qoqshol tayoqchasi odam organizmiga shu jarohatlar orqali tushishi mumkin. Qoqsholning belgilari o‘ziga xos bo‘lib, asosan yarada tortishadigan og‘riq paydo bo‘lishi hamda mushaklarning, hatto kuchsiz taassurotda ham (tovush, yorug‘lik tushishi, tegi shva boshqalar) tortishib qolishi va natijada tirishib qolishidan iborat bo‘ladi. Tirishish asosan chaynash mushaklaridan boshlanadi (trizm), keyin mimika mushaklariga (sardonik kulish), ensa mushaklariga hamda badanning hamma

mushaklariga tarqaladi. Bemor majburiy holatni egallaydi (opitsotonus). Tana harorati 40-42 0 S gacha ko‘tariladi, nafas va puls tezlashadi, bemor ko‘p terlaydi, behol bo‘lib qoladi, ichki a’zolarida spazm paydo bo‘ladi. Davolashda tanaga kuniga 3-4 l suyuqlik kiritiladi. Nafas yo‘llarida asoratlar yuzaga kelmasligi uchun antibiotiklar, tirishishlarni oldini olish uchun miorelaksantlar-diplatsin, ditilin, neyroleptiklar-aminazin, antigitsamin dorilar- dimedrol, supratsin, qoqsholga qarshi zardob (venaga200000 AE kuniga) yuboriladi. Qoqsholni oldini olish uchun har qanday SHikastlanishlarda teri ostiga maxsus zardob va anatoksin qilinadi. Zardobning bir profilaktik dozasi 1500 AB ni tashkil qiladi, agar yara tuproq yoki changli kiyim bilan ifloslangan bo‘lsa 3000 AB yuboriladi. Saramas. Teri va shilliq pardalarni sreptokokk bilan SHikastlanishi bo‘lib, mikrob odatda mayda yoriqchalar orqali kiradi va tarqaladi. Engil shaklida (eritemasimon) terining qizarishi va shishi, o‘rtachada esa po‘faksimon-yiringli toshmalar, to‘qimalarni kuchliroq shishi, og‘ir shakli teri yallig‘lanishi, ter iva teri osti kletchatkasining nekrozi bilan tavsiflanadi. Bemorda holsizlik, titrash, tana harorati ko‘tarilishi kuzatiladi. Og‘ir hollarda es-xush aynishi, alahlash mumkin. Saramas tromboflebit, nefrit, pnevmoniyaga olib kelishi mumkin. Davolashda antibiotiklar penitsillin 500000 TB 4-6 marta), mahalliy muolajalar-UB nurlantirish, antiseptiklar bilan bog‘lab qo‘yish, organizm qarshiligini oshirishga qaratiladi. Bemorlar atrofdagilardan ajratib davolanadi.

Похожие

O‘tkir jarrohlik kasalliklari

Ichak infeksiyalari

O‘tkir terapevtik kasalliklar

Aseptika va antiseptika qon oqishi va qon yo‘qotish

Ayirish va tanosil a`zolari kasalliklari