Жиҳозни таъмирлашнинг умумий технологияси - Транспорт - Рефераты

Жиҳозни таъмирлашнинг умумий технологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Жиҳозни таъмирлашнинг умумий технологияси Режа : 1. Умумий тушунчалар 2. Таъмирлашга тайёрлаш 3. Жиҳозни тўхтатиш ва таъмирга топшириш 4. Жиҳозни деталларга ажратишнинг умумий қоидалари 5. Деталларни нуқсонлаш ва саралаш 6. Йиғиш технологик жараёни 7. Ажратиш ва йиғишнинг техник ҳужжатлари.

1. Умумий тушунчалар Жиҳозларни ишлатиш давомида унинг техник кўрсаткичлари ўзгаради: Иш унумдорлиги камаяди, истеъмол қуввати ортади, айрим деталь ва механизмлар иш аниқлиги камаяди. Жиҳозни доимо ишга яроқли ҳолатда ушлаб туриш учун уларни ўз вақтида таъмирлаб туриш лозим. Шуни таъкидлаш лозимки, таъмирлашни ҳаддан ташқари эрта ёки кеч амалга ошириш ҳам мақсадга мувофиқ эмас. Таъмирлашдан сўнг жиҳознинг дастлабки иш параметрлари тикланиши лозим. Таъмирлаш технологик жараёни қуйидаги операцияларни ўз ичига олади: ташқи кўрик ва машинанинг техник ҳолатини аниқ лаш; уни таркибий қисмларга ажратиш; ювиш ва тозалаш; нуқ сонлаш ва саралаш; нуқсонлар рўйхатини тузиш; таъмирлаш; йиғиш; созлаш ва ишга тайёрлаш, синовдан ўтказиш. 2. Таъмирлашга тайёрлаш Жиҳозни таъмирлашга тайёрлаш ташкилий ва техник тадбирлардан иборат. Ташкилий тадбирларга таъмирлаш мураккаблигига қараб, бригада таркибини аниқлаш; асосий ва қўшимча материалларга буюртма тайёрлаш; цехларни таъмирлашнинг бошланиш вақти ва давомийлиги ҳақида огоҳлантириш; ейилган деталларни тиклаш усулларини аниқлаш; янги деталлар тайёрлаш; таъмирлаш ишларини амалга ошириш учун воситаларни танлаш. Техник тадбирларга чизма ва схемаларни ўрганиш; керакли инструмент ва мосламаларни, юк кўтариш ва ташиш воситаларини, эҳтиёт қисмлар ва материалларни тайёрлаш киради. Таъмир олди даврида бош ёки цех механиги машинанинг умумий техник ҳолатини аниқлаш мақсадида ташқи кўрик, машинада ишловчи оператор ва аппратчилар билан сўров ўтказиш, машинанинг ишлашини эшитиб кўриш,

деталнинг исиши, жиҳознинг иш журналини ўрганиш йўли билан кузатув ўтказади. Ташқи кўрик алоҳида деталнинг ейилиш даражасини аниқ лаш, уларда ёриқ ва тирналишлар, болт, гайка, винт, шайба, шплинтлар мавжудлигини, резьбалар яроқлилигини, синган, эгилган қисмлар мавжудлигини аниқлаш имконини беради. Ҳаракатланадиган деталлар ҳолатини ўрганиш учун ҳимоя ва сақланиш қурилмалари олиб ташланади, зазор, илашма, бирикмаларнинг ҳолати текширилади. Аппаратчи ва операторлар сўровини ўтказиш билан уни ишлатишнинг турли босқичларида ишга тушириш, тўхтатиш, турли тезлик ва юкламаларда машина техник ҳолати, иш аниқлиги, носозлиги аниқланади. Ушлаб кўрганда қўл куймаса (70 0 С гача), деталь нормал ишлаяпти. Бунда албатта машина тўхтатилган бўлиши лозим. Шовқ ининг характерига кўра тишли ғилдирак, подшипник, втулкалар ҳолати ҳақида хулоса қилиш мумкин. Машинанинг вибрация билан ишлаётганини ҳам ушлаб кўриш йўли билан аниқлаш мумкин. Айланувчи қисмлар мувозанати бузилса, машинанинг фундаментдаги ҳолати сусайса, зўриқиш билан ишласа, вибрация кучаяди. 3. Жиҳозни тўхтатиш ва таъмирга топшириш Жиҳозни тасдиқланган ойлик режа график асосида тўхтатиш ва таъмирга топшириш цех бошлиғи томонидан амалга оширилади. Таъмирга 2- 3 кун қолганда ишчи - ходимлар машинани тўхтатиб, ювиб тозалайдилар. Сўнгра ток манбаидан узилади, электрошитдан сақлагичлар олинади, «Эхтиёт бўлинг, одамлар ишлаяпти!» мазмунидаги ёзув осилади, машина трубопроводлардан ажратилади.

Кўрик ва кичик таъмирда аниқланган нуқсонлар, ўрта ва капитал таъмирга мухтож деталларнинг нуқсонлар рўйхати тузилади. Сўнгра омборда бўлмаган деталларни тайёрлаш буюртмаси тузилади. Мавжуд деталлар механик томонидан омбордан олинади. 4. Жиҳозни деталларга ажратишнинг умумий қоидалари Дастлаб машина тузилиши мукаммал ўрганилди, уни деталларга ажратиш кетма -кетлиги аниқланади. Умумий қоидалар қуйидагилардан иборат: - ажратишда шундай инструмент ва мосламалардан фойдаланиш лозимки, улардан фойдаланиш яроқли деталларни ишдан чиқармасин; - аввал алоҳида гуруҳ ва йиғма бирликлар ажратилади, сўнгра улар алоҳида деталларга ажратилади. Қийин ажраладиган деталларни зўриқтирмасдан, эҳтиёт бўлиб ажратиш лозим; - йиғишни осонлаштириш учун деталларни бирикмадаги жойлашувини эслаб қолиш, ажратиш кетма - кетлигида юмшоқ латта ёки ёғоч устига жойлаштириш, уйиб ташламаслик лозим; - деталга болға билан унинг устига ёғоч ёки металлдан тайёрланган махсус жисмларни қўйиб зарб бериш. - болт гайка, шайбаларни ажратгандан сўнг, яна ўз тешикларига бураб қўйиш, бир нечта бир хил деталларни симга ўтказиб боғлаб қўйиш. - йирик деталларни таъмирлаётган жиҳоз ёнига токчаларга ўрнатиш, узоқ сақланадиган бўлса мойлаш. Бир нечта болт ёки шпилька билан маҳкамланган йиғма бирликни ажратишда, дастлаб уларнинг барчасини бўшатиш, сўнгра бирин-кетин очиб олиш лозим. Гайка қийинчилик билан буралса, гайканинг очилиш томонига қараб болға билан оҳиста уриш, 20-30 минут давомида керосин билан ҳўллаб қўйиш, кавшарлаш лампаси ёки газ горелкаси билан иситиш лозим.

Узилган шпилька ёки винтни ажратиш учун дастлаб унда парма ёрдамида тешик тешилади ва тешикка уч қиррали стержень киритилиб бураб очилади. Агар синган бўлак тешикдан чиқиб турган бўлса, ундан ёриқ очилади ва отвертка билан бураб очилади. Шкив, тишли ғилдирак ва юлдузчалар механик ёки гидравлик съемниклар ёрдамида очилади. Съёмник бўлмаган тақдирда уларга болға ёрдамида ёғоч бўлаклари орқали аста уриб чиқарилади ва сўнгра пассатиж ёки шплинтадер ёрдамидан шпонкалар чиқариб олинади. 5. Деталларни нуқсонлаш ва саралаш Ажратилган деталлар тозаланади ва ювилади. Ифлос деталлар 0,5-1 соат давомида керосинда ҳўллаб қўйилади, сўнг шёткалар ёрдамида тозаланади. Бунда икки идишдан фойдаланган маъқул: дастлаб бир идишда қисман ювиб тозаланган деталлни, сўнгра иккинчи идишда ювган маъқ ул. Ювишда керосин, 80 0 С иситилган кальций ёки каустик содда эритмаларидан фойдаланилади. Ювилган деталлар артилади. Нуқсонларни аниклашда табиий кузатиш, лупа орқали кузатиш, деталь ўлчамларини ўлчаш усулларидан фойдаланилади. Деталь учун тиклаш картаси, машина учун нуқсонлар рўйхати тузилади. Рўйхатда деталлар ажратиш кетма-кетлигида ёзилади. Кўрикдан ўтказиш ва ўлчашдан кейин деталлар уч гуруҳга сараланади: яроқли, тикланиши лозим ва яроқ сиз деталлар гуруҳлари. Яроқли деталларга оқ рангли, таъмирланадиган деталларга -яшил ёки сариқ рангли, яроқсизларга қизил рангли белгилар қўйилади. Йиғишда бўёқ бензин ёки ацетон билан ювиб ташланади. Таъмирлаш ейилган барча деталь ва йиғма бирликларни янгисига алмаштириш ёки техник шартларда кўрсатилган ўлчамларигача тиклашдан иборат. Тиклаш вақти ва харажатлари ушбу деталнинг янгисини тайёрлаш

вақти ва харажатларидан кам бўлгандангина уларни тиклаш тавсия қилинади. Одатда тайёрлаш қийин деталлар тикланмайди. Тикланган деталлар сифати текширилиб, сўнгра йиғишга киришилади. 6. Йиғиш технологик жараёни Йиғиш жараёни жуда масъулиятли операция бўлиб, эхтиётсиз йиғиш деталарни тиклаш натижаларини йўққа чиқариши мумкин. Ундан ташқари йиғиш сифатининг пастлиги машинанинг фойдаланиш самарадорлигининг, унинг ф.и.к.нинг ва хизмат муддатининг камайишига, истеъмол қувватининг ортишига, сифатсиз маҳсулот чиқариш ва аварияга олиб келиши мумкин. Йиғиш технологик жараёни - деталь, йиғма бирлик ва гуруҳларни маълум кетма-кетлик асосида бирлаштириш операциялари йиғиндисидир. Бу жараён икки қисмдан иборат: тугунли ва умумий йиғиш. Тугунли йиғишда деталлар тугунларига йиғилади. Умумий йиғишда деталь, йиғма бирлик гуруҳлардан тўлиқ машина йиғилади. Тугунли ва умумий йиғиш ўтишларга бўлинувчи операциялардан иборат. Йиғиш операцияси деб бир йиғма бирлик билан бир иш жойида бир ишчи томонидан амалга ошириладиган йиғиш технологик жараёнининг бир қисмига айтилади. Бир инструмент ёрдамида маълум бирикмада бажариладиган операция қисмига ўтиш дейилади. Масалан; қотирилган накладкали калодкани сепаратор марказдан қочма фрикцион муфтасининг диски ўқига ўрнатиш операцияси учта ўтишдан иборат. Колодкани ўққа ўрнатиш, ўққа шайбани ўрнатиш ва ўққа шплинтни ўрнатиш. Машина тузилишининг мураккаблигига кўра йиғишнинг кетма-кет ёки параллел усули қўлланилади. Кетма-кет усулда деталларни кетма-кет йиғма бирликларга йиғиб, машинага ўрнатилади. Оддий машиналар насос, сепараторлар шу усулда йиғилади. Параллел усулда бир вақтда бир нечта йиғма бирликлар йиғилади.

Бир деталнинг иккинчиси ичига кириши билан бирлаштирилишига бирикиш дейилади. Бир деталь иккинчисига нисбатан ҳаракатланмаса, бирикиш қўзғалмас, акс ҳолда қўзғалувчан бўлади. Бунда ташқари бирикмалар ажралувчан ва ажралмас бўлиши мумкин. Бирликни ва деталларни зарарлантирмасдан тўлиқ ажратиш мумкин бўлса, бундай бирикмалар ажаралувчан дейилади. Замонавий машиналарнинг 85% гача бирликлари ажралувчандир. Қўзғалмас ажралувчан бирикмаларга резьбали, шпонкали ва понали бирикмалар мисол бўлади. Қўзғалувчан ажралувчи бирикмаларга вал бўйнининг сирпаниш подшипники билан, тишли узатмалар ғилдиракларининг тишлари мисол бўлади. Ажралмас қўзғалмас бирикмаларга пайванд, кавшарланган, елимланган, развальцовкаланган, прессланган, тўмтоқланган (заклепкали) бирикмалар мисол бўлади. Қўзғалувчан ажралмас бирикмаларга радиал шарикли подшипниклар шарик ва ҳалқалари бирикмалари мисол бўлади. Йиғиш ишлари якунлагач, машинани ташқи кўрикдан ўтказиб, қуйидагилар текширилади: - барча детал ва йиғма бирикмаларнинг мавжудлиги, бирикиш мустаҳкамлиги; - бирикишлар, қопқоқлар, бўшатиш тиқинлари ва мой кўрсаткичлари орқали мой сизиб чиқмаслиги; - айланадиган деталлар: муфта, тасма, занжир очиқ тишли узатмалардаги ҳимоя воситаларининг мавжудлиги; - ишқ аланиш сиртларининг мойланганлиги; - подшипник, сальникларнинг зичлиги; - валлар, муфтали бирикмаларининг тўғрилиги ва ишончлилиги, шпонка ва винтлар ҳолати, ўқдошликлар. 7. Ажратиш ва йиғишнинг техник ҳужжатлари. Мураккаб бўлмаган машиналарни ажратиш ва йиғиш кетма-кетлигини слесарь йиғиш чизмалари, кўрсатмалари бўйича мустақил аниқлаб олиш

мумкин. Мураккаб машиналарни ажратиш ва йиғиш учун йиғма чизма ажратиш (йиғиш) нинг технологик схемаси, ажратиш (йиғиш)нинг технологик картасидан иборат техник хужжатлар тузилади: Схемада йиғиш элементларини бириктириш кетма-кетлиги шартли тасвирланади. Схемада ажратиш (йиғиш) жараёни йўғон тўғри чизиқ билан тасвирланади ва унинг мос жойларига деталь ва йиғма бирликларни белгиловчи тўғри тўрт бурчаклар ингичка чизиқлар билан уланади. Тўғри чизиқ икки қисмга ажратилган. Юқори қисмида деталь ёки йиғма бирлик номини билдирувчи рақам ва унинг номи пастки қисмида - бир хил номли деталлар сони ва тайёрловчи завод каталоги ёки йўриқномаси бўйича белгиланиши кўрсатилади. Агар каталогда деталь белгиланиши кўрсатилмаган бўлса, С Б ёзуви қўйилади. Схема чапдан ўнгга қараб қурилади. Схема бошида асос детал (диск) шартли белгиланган кўрсатилади. Оперциялар бажарилиш кетма-кетлиги кўрсаткичлар билан белгиланади. Алоҳида деталлар шартли белгиси -йиғиш схемаси йўналиш бўйича чапда, йиғма бирликларники ўнгда кўрсатилади. Расмда деталлар йиғиш чизиғининг юқорисида, йиғма бирликлар пастда тасвирланган. Чизиқнинг охирида йиғилган машина шартли белгиси тасвирланади. Ажратиш (йиғиш) технологик картаси аксар ҳолларда муайян йиғма бирлик учун тузилади. Картанинг юқорисида йиғма бирликнинг ажратиладиган деталлари тартиб рақамлари кўрсатилаган йиғма чизмаси келтирилади. Чизмадан пастда карта жадвалида ажратиш (йиғиш) кетма- кетлигида операция ва ўтишнинг номи ва рақами, қўлланиладиган инструмент ва мослама, ажратиш (йиғиш)нинг техник талаблари, ишчи разряди ва касби, ҳар бир операциянинг иш ҳажми кўрсатилади.

Адабиётлар : 1.Гальперин Д.М. Монтаж технологического оборудования птицефабрик и птицеперерабативающих предприятий. - М.: Стройиздат, 1971. [169-179]. 2. Гальперин Д.М. Справочник по монтажу и наладке холодильных установок. - М.: Пищевая промышленность, 1976. [185-189]. 3. Красов Б.В. Монтаж и ремонт оборудования предприятий молочной промышленности. - М.: Пищевая промышленность, 1973. - 311 с.[196-200]. 4. Справочник монтажника. Такелаж и такелажные работы. Под ред. П.А. Зимина. - М.: Стройиздат, 1976. [169-189].

Похожие

Жихозларга техник хизмат курсатиш ва таъмирлашни режалаштириш ва ташкил килиш

Тўқимачилик машиналарини монтажини ташкил қилиш. Жиҳозни монтажида ишлатиладиган асбоб ва мосламалар.

Монтаж ишларига тайёргарлик ва ташкил қилиш

Ўқув устахоналарида ўқитиш

Автосервис корхоналарининг ишлаб-чикариш участкалари ва технологик жиҳозлари