ЙТҲ тўғрисидаги маълумотларни йиғиш тизими. ЙТҲ вужудга келишида автомобилнинг, ҳайдовчиларнинг ва йўл шароитининг ўрни. - Транспорт - Рефераты

ЙТҲ тўғрисидаги маълумотларни йиғиш тизими. ЙТҲ вужудга келишида автомобилнинг, ҳайдовчиларнинг ва йўл шароитининг ўрни.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

229.5 KB

ЙТҲ тўғрисидаги маълумотларни йиғиш тизими. ЙТҲ вужудга келишида автомобилнинг, ҳайдовчиларнинг ва йўл шароитининг ўрни. Режа: 1. ЙТҲ тўғрисидаги маълумотларни йиғиш тизими. 2. Йўл-транспорт ҳодисаси вужудга келишида автомобилнинг, ҳайдовчининг ва йўл шароитининг ўрни.

ЙТҲни ҳисобга олиш ишлари Ўзбекистон Республикаси ҳудудида йўл ҳаракати хавфсизлиги бошқармаси (ЙҲХБ) ходимлари томонидан олиб борилади. Айрим вазирликлар, корпорациялар, концернлар ва уюшмалар ўз ташкилотларига тегишли автотранспорт ёки йўлларда содир этилган ЙТҲни алоҳида ҳисоб қилиб борадилар, бунда улар бирламчи ахборотни ЙҲХБ бўлинмаларидан оладилар. Масалан, «Тошшаҳартрансхизмат» уюшмаси, «Ўзнефтгаз» корпорацияси автокорхоналарига тегишли автомобиллар содир этган ЙТҲни, «Ўзавтойўл» концернига тегишли йўл хўжаликларида эса умумфойдаланувдаги автомобил йўлларида қайд этилган ЙТҲни ҳисобга олиб бориш билан биргаликда, тўпланган маълумотлар батафсил таҳлил қилинади. Шунингдек, соғлиқни сақлаш вазирлигига қарашли тиббиёт ташкилотларида ЙТҲда жабрланганлар рўйхатга олинади. ЙТҲни ҳисобга олиш тартиби ва маълумотлар йиғиш ишлари ЙҲХБ бўлинмаларида бир хил тартиб бўйича олиб борилади. Бу тартибга асосан ҳамма ЙТҲ икки гуруҳга бўлинади. Биринчи гуруҳга ЙТҲда ҳалок бўлганлар ёки жароҳат олганлар киради. Бундай ЙТҲ маълумотлари махсус карточкаларда ҳисобга олиниб, давлат статистика ҳисобига киритилади . Агарда ЙТҲда жароҳат кўрмасдан фақат моддий зарар кўрилса ёки енгил жароҳат олинса, бундай ҳолда ЙТҲни иккинчи гуруҳга киритилади. Бу хилдаги ЙТҲ давлат статистика ҳисоботига киритилмайди ва улар шаҳар, туман , вазирликлар даражасида кўриб чиқилади. Агарда тан жароҳати олувчи киши ўзининг иш қобилиятини йўқотса, касалхонада бир суткадан кам бўлмаган вақтда даволанса ёки биринчи тиббий ёрдамдан кейин қатнаб даволаниш белгиланса, у ҳолда ЙТҲда жароҳат олган ҳисобланади. ЙТҲни ҳисобга олиш учун Ўзбекистон Республикаси ҳудудида барча ЙҲХБ ходимлари томонидан бир хил турдаги ЙТҲ карточкаси (1-жадвал) тўлдирилади.

Автотранспорт корхоналарида «Ҳаракат хавфсизлиги хизмати» ходимлари корхонага тегишли бўлган транспорт воситалари содир этган ЙТҲни ҳисобга олиш, таҳлил қилиш ва амалий чора-тадбирлар кўриш ишларини олиб борадилар. Масалан, «Тошшаҳартрансхизмат» Давлат уюшмаси ҳайдовчилари томонидан содир этилган йўл-транспорт ҳодисалари ҳамда қоидабузарликлар тўғрисидаги маълумотларни 2-жадвалда келтирилган тартибда ҳисобга олинади. Шунингдек, мунтазам равишда ҳаракатдаги транспорт воситаларини йўлларда назорат қилиниб, қуйидагилар аниқланади: текширув санаси, транспорт воситаси кимга тегишли, қандай русумли, давлат рақами, ҳаракат йўналиши, ҳайдовчининг исми-шарифи, текширув вақти ва жойи, йўл варақаси рақами, қоидабузарлик тури, ҳайдовчининг имзоси, кўрилган чора ва натижалар. Йўл хўжаликлари ўз тасарруфида бўлган автомобил йўлларида юз берган (асосан йўл шароити камчилиги билан) ЙТҲни ҳисобга олиб, уни ЙТҲ-1 формасида ёки алоҳида дафтарда қуйида кўрсатилган жадвал кўринишида қайд этади (-жадвал). ЙТҲнинг ойлик, чорак лик ва йиллик кўрсаткичларини ўрганиб, йўл шароитини яхшилаш бўйича иш режаси тузилади. Йўл хўжаликларида ЙТҲ ни тўлиқ ҳисобга олиш учун М ҚН 15-2007 «Автомобил йўлларида йўл- транспорт ҳодисаларини ҳисобга олиш ва таҳлил қилиш қоидалари» да карточка формаси (3-жадвал) тавсия этилган бўлиб, уни ёзма равишда ёки ЭҲМ ёрдамида тўлатиш мумкин. Бу карточкаларнинг афзаллиги у ёки бу кўрсаткичларни белгилаб, ҳамма маълумотлар шахсий ЭҲМга киритилади. Карточка қуйидаги бўлимлардан ташкил топган: умумий маълумотлар, йўл тархи ва бўйлама кесим бўлаклари, йўл тўғрисидаги бошқа маълумотлар, йўл қопламасининг тури, қатнов қисмининг ҳолати, об-ҳаво тўғрисида маълумот, транспорт оқимининг ҳолати, йўлнинг ёруғлиги, аҳоли яшовчи жойнинг таърифи, ЙТҲ содир бўлган жойнинг таърифи, йўлнинг ҳолати ва унинг қай даражада жиҳозланганлиги, хулоса ва йўлнинг ҳолатини яхшилаш учун бажарилиши керак бўлган тадбирлар. ЙТҲни йиғиш ва таҳлил қилишда ЭҲМнинг роли жуда катта бўлиб, ҳозирда ривожланган барча давлатларда ЙТҲни йиғиш ва уни таҳлил этишда ЭҲМдан фойдаланиш кенг йўлга қўйилган. Бу мақсадда «Ҳаракат

хавфсизлигини автоматик ахборот-қидирув тизими» тузилган. Бу тизим ёрдамида қуйидаги масалалар ечилади: 1. Давлат ва ҳар хил даражаларда ЙТҲ миқдорини пасайтириш бўйича дастурлар ишлаб чиқиш. 2. Ҳайдовчиларга гувоҳнома беришни, уларнинг тартиб бузганликларини, қайта имтиҳон топширишини назорат қилиш (бу иш кўпчилик шаҳар ва вилоят миқ и ёсида республикамизда йўлга қўйилган). 3. Транспорт воситаларини қайд этиш , техник кўрикдан ўтказиш, транспорт воситалари кузовини, двигателини ва бошқа агрегатларини ҳисобга олиш ишларини амалга ошириш (Республикада бу ишлар ҳам қисман йўлга қўйилган). 4. ЙТҲлари тўғрисидаги маълумотларни йиғиш ва уни сўралган ташкилотларга тарқатиш. 5. Йўл шароитини назорат қилиш, ЙТҲ кўп қайтариладиган йўл бўлакларини аниқлаш, йўл шароитини яхшилаш бўйича олиб борилаётган ишларни назорат қилиш. 6. Ҳайдовчиларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш тизимини назорат қилиш. 7. Ҳаракат хавфсизлигини вазирликлар бўйича назорат қилиш, а вто транспорт корхоналаридаги, йўл ва кўча бўлакларида юз берган ЙТҲни таҳлил қилиш. 8. Ҳаракат хавфсизлигини таъминлашга қаратилган меъёрий ҳужжатлар ва давлат стандартларининг ҳолатини ўрганиш, уларни қайта ишлаб чиқиш ҳамда келажакда бу ишларни ривожлантириш борасидаги ишларни олиб бориш.

1 - ж а д в а л ЙЎЛ - ТРАНСПОРТ ҲОДИСАСИ ҲИСОБ ВАРАҚАСИ №________ (ЙТҲ ҳужжатлаштирилгандан сўнг ЙҲХБ га топширилади) 1.Умумий маълумотлар варақа тартиб сони № ________ а) карточка тури____________ б ) ҳ одиса хили____________ б) ҳодиса таҳлили _______________ ____ой____куни_____ҳафта ___соат қўшимча вара қ анинг тартиб сони ________________________ 2. ЙТҲ содир бўлган жой _______________________ а)Аҳоли яшаш жойининг мақоми ша ҳ ар , туман _______________________ кўча , уй , №_______ 3. ЙТҲ содир бўлган йўл _________________________ _________________________ йўл , км б) кўчанинг аҳамияти 4. Йўл шароити а) қопламанинг тури ва қатнов қисмининг ҳолати___________ б) ёритилганлик______________ в) йўлнинг, кўчанинг қ исмлари __________________________ г) ЙТҲни келт и риб чи қ арувчи ҳ олатлар 5. Пиёдалар томонидан ЙҲҚнинг бузиши __________________________ 6. Айбдор ҳайдовчилар ҳақида маълумотлар а) малакаси ёши жинси: эркак (1), аёл (2) иш тажрибаси ( йил ) ЙТҲгача рулдаги вақти КАХЖ аъзоси: ҳа (1), йўқ (2) б) ЙҲҚнинг бузилиши (ҳайдовчи, велосипедчи, аравакаш) 7. ТВ ҳақида маълумот а) тиркама, ярим тиркаманинг борлиги б) ЙТҲ келиб чиқишига сабаб бўлувчи техн ик но соз 1- ТВ 2- ТВ 3- ТВ

8. ТВ нинг эгаси 1-ТВ 2-ТВ 3-ТВ Ҳайдовчининг исми-шарифи, гувоҳнома серияси, номери ТВ русуми, давлат белгиси, техник паспортининг серияси, номери ТВ нинг эгаси (вазирлик, корхона) ва ҳайдовчининг яшаш жойи (шахсий ТВ ҳайдовчилари учун) ТВ рўйхатга олинган жойи (республ ика ., вилоят, туман, шаҳар) 1 1 7 2 6 = 2 = 3 = 4 = 5 = 6 1 = 6 2 = 6 3 = 7 1 = 6 2 = 7 3 = 8 1 = 8 2 = 8 3 =

9.Жароҳатланганлар ҳақида маълумотлар 10. ЙТҲ тафсилоти ЙТҲ да ҳалок бўлганлар : ________________ ЙТҲда жароҳат олганлар: ______________ Жабрланувчилар 1 чи 2 чи 3 чи 4 чи Ҳалок (1) Жароҳатланган (2) а) ЙТҲ ҳ арак ат қатнашчиси тоифаси жинси: эркак (1), аёл (2) ёши ТВ нинг тартиб рақами б) хавфсизлик полосаси, мотошлем 11. ЙТҲ нинг чизмаси 1. /Исми, шарифи/ 2 /Исми, шарифи/ /Манзилгоҳи, иш жойи/ /Манзилгоҳи, иш жойи/ /Ётқизилган шифохона, жаро ҳ ати/ /Ётқизилган шифохона, жаро ҳ ати/ /Манзилгоҳи/ /Манзилгоҳи/ 12. Кўрилган чоралар: /Манзилгоҳи /Манзилгоҳи Варақани т ўлдирган ходим Исми-шарифи ____________________________ Имзоси:______________________________ ИББ даги чиқиш рақами_____________________ Тўлдирган сана ___________________________/Ётқизилган шифохона, жароҳати/ /Ётқизилган шифохона, жароҳати/ 9 = 9 1 = 9 2 = 9 3 = 9 4

2.-жадвал _______________Ҳаракат хавфсизлиги бўйича___ойи ва 2008 йилнинг ___ ойлик ҳисоботи корхона номи

1 . С о д и р э т и л г а н Й Т Ҳ л а р т ў ғ р и с и д а м а ъ л у м о тЙил бўйича Умумий ЙТ Ҳ , дона Ҳ айдовчи айби билан , дона Болалар билан 16 ёшгача , дона ЙТҲ Ҳалок бўлган Жароҳат ЙТҲ Ҳалок бўлган Жароҳат ЙТҲ Ҳалок бўлган Жароҳат 200 8 200 7 + - % Ойлар 200 8 200 7 + - % 2. Ҳайдовчилар айби билан содир этилган ЙТҲлар рўйхати ЙТҲ тўғрисида маълумот Ҳайдовчи тўғрисида маълумот ТВ тў ғ рид а маълу мот сана вақти ЙТҲ тури ЙХҚ бузил-ган банди ҳалок бўлган сони Жароҳатланган Ф . И . Ш . Ёши Стаж Русуми Давлат бел. Йўналиш № 3. Қоидабузарликлар тўғрисида ЙҲХБ ходимлари маълумоти Йўл бўйича жами Шу жумладан маст ҳолда тезликни ошириш қувиб ўтиш чорраҳа темир йўл қизил чироқ одам ташиш йўл белгилар тех.носоз бошқалар 200 8 200 7 + - % ________ойи бўйича 200 8 200 7 + - % Корхона рахбари__________________________________ 4. Йўл қоидасини инкор этган ҳайдовчиларга ЙҲХБ ва маъмурият ҳодимлари томонидан кўрилган чоралар Й Ҳ ХБ маълумоти Корхона маълумоти Жарима Ҳайдовчилиҳуқуқидан маҳрум этилган жамоада муҳокама қилинади Хайфсан Жарима Ишдан бўшатилган Йил бўйича __ойида 5. ЙТҲларни олдини олиш борасидаги ишлар тўғрисида маълумотлар (сони) № Ишлар номи Ой Йил 1 ҲХ бўйича ўтказилган йиғилиш. 2 Ўтказилган ўзаро текширувлар 3 Рўзнома, радио ва ТВда чиқиш 4 Ҳ Х бўйича 30 соатлик ў қ иш 5 Ўтказилган йўри қ номалар 6 Йўри қ нома ўтган ҳайдовчилар 7 Жамоа комиссия аъзолари 8 Ани қ ланган қ оидабузарликлар 9 Даврий тиббий кўрикдан ўтган ҳайдовчилар 10 Ишга чиқиш олдидан тиббий кўрикдан ўтган ҳайдовчилар 11 Тиббий хизмат томонидан алкого л ҳолати аниқланган ҳайдовчилар 12 ҲХ ходимини нг йўллардаги назорат кунлари 13 ҲХ ходимининг ани қ лаган жами қ оидабузарликлари Шу жумладан: Маст ҳолда бош қ ариш Тезликни ошириш Қ увиб ўтиш, чорра ҳ а Темир йўлдан ўтиш қ оидаси Техник носоз Одам ташиш қ оидаси Қ изил чиро ққ а ўтиш Йўл белгиларини инкор этиш 6. ЙТҲ дан кўрилган зарарлар (минг сўмда) 1 ТВ нинг таъмирда турганлигидан кўрилган

зарар 2 ТВларнинг ЙТҲлардан кўрган зарарлари 3 ЙТҲлардан кўрилган жами зарар

Й ўл-транспорт ҳодисаси вужудга келишида автомобилнинг, ҳайдовчининг ва йўл шароитининг ўрни. Статистика маълумотларига кўра, баъзан автомобилларнинг техник носозлиги оқибатида ЙТҲ бўлиши қайд қилинади. Бунда асосан транспорт воситаси тормози, бошқарув тизими, шинаси, ҳаракатга келтирувчи агрегат ва механизмлари ҳолати кўзда тутилади. Автомобилдаги носоз иситиш, совутиш тизими, ҳайдовчи ўриндиғининг ноқулай ҳолати, нотўғри ўрнатилган орқа кўринишни тасвирловчи ойна ёки олд кўриниш ойнаси тозалагичининг нотўғри ишлаши биринчи қарашда ЙТҲни келтириб чиқаришга сабабчи эмасдек туюлади. Аммо бу келтирилган камчиликлар ҳайдовчилар психофизилогик ҳолатини ёмонлаштириб, оқибатда ЙТҲ келиб чиқишига тўғридан-тўғри сабаб бўлади. Афсуски, амалиётда кўпчилик ҳолларда бундай омиллар автомобилнинг техник носозлиги эмас, балки ҳайдовчининг эътиборсизлиги оқибатида келиб чиққан деб қаралади. Ўзбекистон Республикасида техник носоз автомобилни ишлатиш оқибатида рўй берган ЙТҲлари тўғрисидаги кўп йиллик маълумот 3-жадвалда келтирилган. ЙТҲнинг аввалги иттифоқ миқ и ёсида таҳлил қилинган натижаларига кўра, автомобилларнинг носозлиги туфайли содир этилган ҳодисалар умумий сонидан 3-5 % ташкил этиши аниқланган. 3 -жадвал Йиллар 200 2 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7 200 8 Техник носоз автомобиллар содир этган ЙТҲ сони Ж ами, дона 27 33 31 12 8 10 5 % ҳисо- бида 0,25 0,31 0,29 0,11 0,07 0,08 0,05 Йўл ҳаракатини ташкил этишдаги «Автомобил-ҳайдовчи-йўл-пиёда- муҳит» тизимида ҳаракат хавфсизлигини таъминлашнинг асосий гарови - бу

ҳайдовчининг йўл ҳаракати қоидаларига мос равишда ҳаракат тартибини танлашдан иборатдир. Профессор В.Ф.Бабков таъкидлаганидек, 75  80 % ЙТҲ ҳайдовчиларнинг айби билан содир этилади. Бундан ҳайдовчиларнинг маст ҳолатда вужудга келтирган ЙТҲни истисно қилинса, унда камида 45  50 % фалокатлар ҳайдовчининг тартибсиз ҳаракатланиши натижасида бўлади. Ўзбекистон Республикаси бўйича ҳайдовчиларнинг айби билан содир этилган ЙТҲнинг кўп йиллик маълумоти 4-жадвалда келтирилган. 4-жадвал Йиллар 2002 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7 200 8 Ҳайдовчилар айби билан ЙТҲ сони Ж ами, дона 8644 867 7 892 8 932 0 923 4 939 6 941 2 % ҳисобида 81,1 81,8 83,6 85,4 85,1 86.8 87,0 Йўл шароитининг ЙТҲ содир этилишидаги ўрни тўғрисидаги тадқиқотчилар аниқлаган кўрсаткичлар ва давлат статистикаси ҳисобларида келтирилган кўрсаткичлар ўртасида катта фарқ мавжуд. Масалан, 70-80 йилларда тадқиқотчилар ЙТҲ вужудга келишида йўл шароитининг 65  75 % ўрни бор деб кўрсатган бўлсалар [3], собиқ Иттифоқ статистика ҳисобларида эса 7,1-12,1 % деб келтирилган. Ўзбекистонда бу кўрсаткич 0,27  5,22 % деб аниқланган (5-жадвал). Аввалги бутун Иттифоқ ҳаракат хавфсизлиги илмий текшириш маркази ходимлари 1991 йил кенг миқ и ёсда автомобил йўлларида ўтказилган тадқиқотлар натижасида ЙТҲ вужудга келишининг 40  45 %и йўл шароитининг бевосита ёки билвосита сабабчилари эканлигини билдиради [3], лекин давлат статистика ҳисобида эса аввалги кўрсаткичлар даражасида қайд қилинган (3.11-жадвал). ЙТҲни вужудга келиш сабаблари бўйича мутахассисларнинг фикри билан қайд этилган давлат статистикасидаги маълумотларнинг фарқини қуйидагича тушунтириш мумкин. Юз берган ЙТҲни қайд қиладиган карточка асосан йўл патрул хизмати (ЙПХ) ходими томонидан тўлдирилади.

Карточка тўлдирувчи ЙПХ ходимлари йўл шароитини комплекс равишда «А- Ҳ-Й-П-М» тизимнинг ўзаро боғлиқлигини ва ҳар бир тизим элементларининг хусусиятларини тўлалигича тушунмаслиги натижасида содир этилган ЙТҲнинг сабабини тўғри кўрсата билмайдилар. Бунинг натижасида эса доим ҳам рўй берган ЙТҲга тўғри объектив хулоса қилинмайди. 5-жадвал Йиллар 2002 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7 200 8 Йўл шароити ёмонлиги оқибатида бўлган ЙТҲлар сони Ж ами, дона 1 2 0 2 1 2 0 % ҳисобида 0,01 0,02 0,00 0,02 0,01 0.02 0,00 Чет давлатларда йўл шароитининг ёмонлиги оқибатида қуйидаги миқдорда ЙТҲ умумий сонига нисбатан Англия - 6,7 %; Испания - 6,5 %; Франция - 10,8 % Швеция - 6,1%; Югославия - 20,4 %; Япония - 17,3 % содир этилган. ЙТҲнинг вужудга келишида пиёдалар ўрнини алоҳида таъкидлаб ўтиш даркор, чунки кўпчилик ҳодисаларга пиёдаларнинг автомобил йўлларининг белгиланмаган жойлардан ўтишлари, шунингдек, йўл ҳаракати қоидалари бўйича амалий кўникмалари йўқлиги сабаб бўлади. 6-жадвалда Ўзбекистон Республикасида пиёдалар айби билан содир этилган ЙТҲ тўғрисидаги маълумотлар келтирилган.

6 - ж а д в а л Йиллар 2002 200 3 2004 2005 200 6 2007 2008 Пиёдалар айби билан содир этилган ЙТҲ сони Ж ами, дона 1870 166 6 1596 1414 125 7 1230 1187 % ҳисобида 17,5 15,7 14,9 12,9 11,6 11,3 11,0 Ўзбекистон Республикаси автомобил йўлларида 1971-1998 йиллар мобайнида содир этилган ЙТҲни таҳлил қилиш натижасида техника фанлари номзоди А.А.Назаров ЙТҲ қатнашчиларининг умумий сонидан 25  30 % болалар ташкил этишини аниқлади. Аҳоли пунктидан ўтган автомобил йўлининг энг хавфли бўлаги болалар муассасалари минтақаси (250-300 м) бўлиб, болалар иштирокидаги ЙТҲ 50  55 % шундай жойларда содир этилади.

Адабиётлар. 1. Каримов И.А. Жаҳон молиявий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари” . Тошкент: Ўзбекистон, 2009. -56 б. 2. Бабков В.Ф. Дорожные условия и безопасность движения: Учебник для вузов. М.: Транспорт, 1993-271 с. 3. Рябчинский А.И. и др. Динамика автомобиля и безопасность дорожного движения. Учеб. пособие МАДИ (ГТУ) М.: 2002. - 131 с. 4. Сильянов В.В. Транспортно-эксплуатационные качества автомобильных дорог и городских улиц: учебник для студ. высш. учеб. заведений. Сильянов В.В., Домке Э.Р. М.: Академия, 2007. - 352 с. 5. Рябчинский А.И. Устойчивость и управляемость автомобиля и безопасность дорожного движения: учеб.пособие/А.И.Рябчинский, В.З.Русаков и др. Шахты издательство ЮРГУЭС, 2003. - 177 с. 6 . Кременец Ю.А., Печерский М.П., Афанасьев М.Б. Технические средства организации дорожного движения: учебник для вузов. М.: ИКЦ Академкнига, 2005. - 279 с. 1 7 . 7. Азизов Қ. Х. Ҳаракат хавфсизлигини ташкил этиш асослари. Тошкент: Фан, 2009. - 239 б. 8. Азизов Қ. Х. Ҳаракат хавфсизлигини ташкил этиш асослари. Тошкент: Ёзувчи, 2002. - 182 б. 9. Бозоров Б.И. Экологическая безопа сность автотранспортных средств. Т ашкент: ТАДИ, 2005. - 104 с.

Похожие

Йўл-транспорт ҳодисалари ва уларнинг кўрсаткичлари

Ҳайдовчи ва унинг ҳаракат хавфсизлигини таъминлашдаги ўрни

Йўл транспорт ҳодисалари таърифи, турлари ва уларнинг миқдори хақида маълумотлар. ЙТҲ таҳлил қилишнинг асосий вазифалари ва усуллари.

Йўл шароитини тавсифловчи кўрсаткичлар ва уларнинг ҳаракат хавфсизлигига таъсири

Хавфсиз ҳаракатланишни таъминлашда транспорт воситалари техник ҳолатининг аҳамияти