“Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha umumiy ma`lumot. - Транспорт - Рефераты

“Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha umumiy ma`lumot.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68 KB

“Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha umumiy ma`lumot. Reja: 1 . “Mutaxassislikka kirish” fanining maqsadi va vazifasi. 2 . Bakalavr – pedagog, mutaxassislik va akademik daraja tushunchalari. 3. Malakali kadrlar tayyorlash. 4. “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarning faoliyat sohasi.

“Mutaxassislikka kirish” fanining maqsadi va vazifasi. “Mutaxassislikka kirish” kursi “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishidagi bakalavrlar uchun gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar blokiga kiradi. Fanni o’qitishdan maqsad: - mutaxassislikka kirish bo’yicha 5140900 “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishida ta`lim olayotgan talabalarni o’z mutaxassisliklarining asosiy mazmuni, xizmat vazifasi va O’zbekiston xalq xo’jaligidagi amaliy ishlatilishi bilan tanishtirish. Avtotransport korxonalarida yoki kasb-hunar kollejlarida ishlaydigan bakalavr – pedagoglar o’z mutaxassisliklari bo’yicha o’rganishlari kerak bo’lgan fanlarni chuqurroq o’zlashtirishlari lozim. Negaki, hozirda qanchadan – qancha kasb-hunar kollejlari barpo qilinmoqda, shu bois yosh avlodni kasb-hunar egallashga o’rgatish bakalavr – pedagoglarni malakasiga bog’liqdir. Mutaxassislikka kirish kursida talabalar 5140900 “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi haqida to’liq tasavvurga ega bo’ladilar. Mazkur fanda talabalar mutaxassislik fanlar tasnifi va ularning qisqacha mazmuni, shu bilan birga fanlararo o’zaro bog’liqliklarni tahlil etish hamda malakali mutaxassis bo’lib etishish muammolarini o’rganadilar. Talabalar mutaxassislikka kirish, fanining asosini tashkil qiluvchi mavzular bo’yicha quyidagi nazariy va amaliy bilimlarga ega bo’lishlari zarur: “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarning faoliyat sohasi, umumkasbiy va ixtisoslik fanlar tasnifi. Baholash tizimlari va bakalavr – pedagoglarni o’qitish jarayonida, reyting nazorat tizimidan foydalanish hamda baholash mezonlari haqida asosiy ta`rif va tushunchalarga. Mutaxassislikka kirish fanining vazifasi: - t alabalarda o’z mutaxassisliklariga oid tushunchalarni shakllantirish ; - mutaxassislik fanlarining o’zaro bog’liqligini o’rganish va tahlil qilish ; - i shlab chiqarish va ekspluatatsiya jarayonlarini o’rganish ;

-“Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishidagi bakalavr pedagoglar faoliyat sohasini o’rganish ; 2. Bakalavr – pedagog, mutaxassislik va akademik daraja tushunchalari. O’ rta maxsus, kasb– h unar ta`limi olish ma q sadida h ar kim umumiy o’ rta ta`lim asosida akademik litseyda yoki kasb– h unar kollejida o’q ishning y o’ nalishini ixtiyoriy ravishda tanlash h u q u q iga ega. Akademik litseylar va kasb–hunar kollejlari egallangan kasb–hunar bo’yicha ishlash xuquqini beradigan hamda bunday ish yoki ta`limni navbatdagi bosqichda davom ettirish uchun asos bo’ladigan o’rta maxsus, kasb–hunar ta`limi beradi. Akademik litsey o’quvchilarning intellektual qobiliyatlarini jadal o’stirishni, ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasb–hunarga yo’naltirilgan bilim olishlarini ta`minlaydigan uch yillik o’rta maxsus o’quv yurtidir. Kasb–hunar kolleji o’quvchilarning kasb–hunarga moyilligi, mahorat va malakasini chuqur rivojlantirishni, tanlangan kasblar bo’yicha bir yoki bir nechta ixtisos olishni ta`minlaydigan uch yillik o’rta kasb–hunar o’quv yurtidir. Oliy ta`lim yu q ori malakali mutaxassislar tayyorlashni ta`minlaydi. Oliy ma`lumotli mutaxassislar tayyorlash oliy o’quv yurtlarida (universitetlar, akademiyalar, institutlar va oliy maktabning boshqa ta`lim muassasalarida) o’rta maxsus, kasb–hunar ta`limi asosida amalga oshiriladi. Oliy ta`lim ikki bosqichga: davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi oliy ma`lumot to’g’risidagi hujjatlar bilan dalillanuvchi bakalavriat va magistraturaga ega. Bakalavriat oliy ta`lim yo’nalishlaridan biri bo’yicha puxta bilim beradigan, o’qish muddati kamida to’rt yil bo’lgan tayanch oliy ta`limdir. Magistratura ani q mutaxassislik b o’ yicha bakalavriat negizida kamida ikki yil davom etadigan oliy ta`limdir. Fuqarolar ikkinchi va undan keyingi oliy ma`lumotni shartnoma asosida olishga haqlidirlar.

Oliy o’quv yurtidan keyingi ta`lim jamiyatning yuqori malakali ilmiy va ilmiy – pedagogik kadrlarga bo’lgan ehtiyojlarini ta`minlashga qaratilgandir. Oliy o’quv yurtidan keyingi ta`lim oliy o’quv yurtlari va ilmiy–tadqiqot muassasalarida (aspirantura, ad`yunktura, doktorantura, mustaqil tadqiqotchilik) olinishi mumkin. Ilmiy va ilmiy – pedagogik kadrlarni tayyorlash, ilmiy darajalar va unvonlar berish tartibi qonun hujjatlarida belgilanadi. 3. Malakali kadrlar tayyorlash. O’zbekiston Respublikasi inson huquqlari va erkinliklariga rioya etilishini, jamiyatning ma`naviy yangilanishini, ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishni, jahon hamjamiyatiga qo’shilishni ta`minlaydigan demokratik huquqiy davlat va ochiq fuqarolik jamiyati qurmokda. Inson, uning har tomonlama uyg’un kamol topishi va farovonligi, shaxs manfaatlarini ro’yobga chiqarishning sharoitlarini va ta`sirchan mexanizmlarini yaratish, eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq – atvorning andozalarini o’zgartirish respublikada amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchidir. Xalqning boy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida, zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish O’zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi “Ta`lim to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining qoidalariga muvofiq holda tayyorlangan bo’lib, milliy tajribaning tahlili va ta`lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan hamda yuksak umumiy va kasb – hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy – siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo’ljalni to’g’ri ola bilish mahoratiga ega bo’lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo’naltirilgandir. Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro’yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, jamiyatda turmushga moslashgan, ta`lim va kasb – hunar dasturlarini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta o’zlashtirish uchun ijtimoiy – siyosiy, huquqiy, psixologik – pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni

yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida o’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi. Mazkur dasturning maqsadi – ta`lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va satlardan to’la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma`naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini yaratishdir. Ushbu maqsadni ro’yobga chiqarish quyidagi vazifalar hal etilishini nazarda tutadi: “Ta`lim to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq ta`lim tizimini isloh qilish va davlat va nodavlat ta`lim muassasalari hamda ta`lim va kadrlar tayyorlash sohasida raqobat muxitini shakllantirish negizida ta`lim tizimini yagona o’quv – ilmiy ishlab chiqarish majmui sifatida izchil rivojlantirishni ta`minlash; ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlangan demokratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga moslash; kadrlash tayyorlash tizimi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta`minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini ko’tarish; kadrlash tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan , madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurish; ta`lim oluvchilarni ma`naviy – axloqiy tarbiyalashning va ma`rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqish va joriy etish; ta`lim va kadrlar tayyorlash, ta`lim muassasalarini attestatsiyadan o’tkazish va akkreditatsiya qilish sifatiga baho berishning xolis tizimini joriy qilish; yangi ijtimoiy – iqtisodiy sharoitlarda ta`limning talab qilinadigan darajasi va sifatini, kadrlar tayyorlash tizimining amalda faoliyat ko’rsatishi va barqaror rivojlanishining kafolatlarini, ustuvorligini ta`minlovchi normativ, moddiy – texnika va axborot bazasini yaratish;

ta`lim, fan va ishlab chiqarish samarali integratsiyalashuvini ta`minlash tayyorlanayotgan kadrlarning miqdori va sifatiga nisbatan davlatning talablarini, shuningdek nodavlat tuzilmalari korxonalar va tashkilotlarning buyurtmalarini shakllantirishning mexanizmlarini ishlab chiqish; uzluksiz ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimiga byudjetdan tashqari mablag’lar, shu jumladan chet el investitsiyalari jalb etishning real mexanizmlarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; kadrlar tayyorlash sohasiga o’zaro manfaatli xalqaro hamkorlikni rivojlantirish. Milliy dasturning maqsad va vazifalari bosqichma – bosqich ro’yobga chiqariladi. Birinchi bosqich (1997 – 2001 yillar) - mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan, ilmiy – uslubiy, moliyaviy – moddiy shart – sharoitlar yaratish. Ushbu bosqichda quyidagilarni amalga oshirish zarur: “Ta`lim to’g’risida”gi Qonunga muvofiq ta`lim tizimi mazmunini tarkibiy qayta qurish va tubdan yangilash; pedagog va ilmiy – pedagog kadrlar tayyorlash hamda ularning malakasini oshirishni zamon talablariga javob beradigan darajada tashkil etish; ta`lim oluvchilarning yuksak tayyorgarlilik darajasi, malakasi, madaniy va ma`naviy – axloqiy saviyasining sifatiga nisbatan quyiladigan zarur talablarni belgilab beruvchi davlat ta`lim standartlarini yaratish va joriy etish; o’rta maxsus, kasb – hunar ta`limi uchun zarur moddiy – texnika, o’quv – uslubiy va kadrlar bazasini tayyorlash; ta`lim va kadrlar tayyorlashga byudjetdan tashqari mablag’lar jalb etishning mexanizmlarini takomillashtirish, davlat ta`lim muassasalari bilan bir qatorda nodavlat ta`lim muassasalarini rivojlantirishni ham nazarda tutgan holda ta`lim xizmati ko’rsatish sohasida raqobatga asoslangan muxitni vujudga keltirish;

ta`lim muassasalari faoliyatiga baho berishning reyting tizimini, kadrlar tayyorlash sifati va ularga bo’lgan ehtiyojning monitoringini olib borish tizimini ishlab chiqish va joriy etish; xalqaro aloqalarni kengaytirish va kuchaytirish, kadrlar tayyorlashda xalqaro donorlik tashkilotlari va fondlari faoliyatiga tegishli sharoitlar yaratish, shuningdek respublika ta`lim sohasiga chet el investitsiyalarini jalb etish bo’yicha real chora – tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga oshirish; Kadrlar tayyorlash milliy dasturini r o’ yobga chi q arishning monitoringini olib borish. Ushbu bosqichda bolalarni olti – etti yoshdan maktabga qabul qilish ularning jismoniy va aqliy jihatdan rivojlanganligini e`tiborga olgan holda amalga oshiriladi. Taqozo etilayotgan o’quvchi o’rinlari zarur moddiy texnika shart – sharoitlari va pedagog kadrlar bilan ta`minlangan holda izchil tayyorlanadi. Birinchi bosqich bajarilishining monitoringi asosida milliy dasturni ro’yobga chiqarish yo’nalishlariga aniqliklar kiritiladi. Ikkinchi bosqich (2001 – 2005 yillar) – Milliy dasturni to’liq ro’yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy – iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritish. Majburiy umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb – hunar ta`limiga, shuningdek o’quvchilarning qobiliyatlari va imkoniyatlariga qarab, tabaqalashtirilgan ta`limga o’tish to’liq amalga oshiriladi. Ta`lim muassasalarini maxsus tayyorlangan malakali pedagog kadrlar bilan to’ldirish ta`minlanadi, ularning faoliyatida raqobatiga asoslangan muxit vujudga keltiriladi. Ta`lim muassasalarining moddiy texnika va axborot bazasini mustahkamlash davom ettiriladi, o’quv tarbiya jarayoni yuqori sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan ta`minlanadi. Uzluksiz ta`lim tizimini axborotlashtirish amalga oshiriladi. Uchinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar) – to’plangan tajribani tahlil etish va umumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiy – iqtisodiy

rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish. Ta`lim muassasalarining resurs, kadrlar va axborot bazalari yanada mustahkamlanadi, o’quv - tarbiya jarayoni yangi o’quv – uslubiy majmualar, ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan to’liq ta`minlanadi. Milliy (elita) oliy ta`limning muassasalarini q aror toptirish va rivojlantirish amalga oshiriladi. Kasb – hunar ta`limi muassasalarining mustaqil faoliyat yuritishi va o’zini – o’zi boshqarishi shakllari mustahkamlanadi. Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy q ismlari q uyidagilardan iboratdir: shaxs – kadrlar tayyorlash tizimining bosh sub`ekti va ob`ekti, ta`lim sohasidagi xizmatlarning iste`molchisi va ularni amalga oshiruvchi; davlat va jamiyat - ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari; uzluksiz ta`lim - malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo’lib, ta`limning barcha turlarini, davlat ta`lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimini tuzilmasi va uning faoliyat ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi; fan – yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi, ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchi; ishlab chiqarish – kadrlarga bo’lgan ehtiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy texnika jihatidan ta`minlash jarayonining qatnashchisi. Davlat va jamiyat uzluksiz ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimi barcha uchun ochiq bo’lishini va hayot o’zgarishlariga moslanuvchanligini ta`minlaydi. O’zbekiston Respublikasi tomonidan inson xuquqlari, ta`lim, bola xuquqi sohasidagi shartnomalar va konventsiyalarning bajarilishi, kadrlar tayyorlash sohasida jaxon ilg’or tajribasini hisobga olish uzluksiz ta`lim va kadrlar tayyorlash

tizimining barcha jihatlariga daxldor bo’lib, uning rivojlanishi omillaridan biri hisoblanadi. 4. “Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarning faoliyat sohasi. Mamlakatimiz xalq xo’jaligida avtotransportning vazifasi muhim bo’lganligi uchun, undan sifatli va samarali foydalanish tadbirlari ishlab chiqilmoqda. SHuni hisobga olib, xalq xo’jaligining rivojlantirishning kelgusi besh yillik dasturida avtotransportning modiy texnika ta`minotini mustahkamlash, yangi zamonaviy texnikani amalda keng joriy qilish, ilg’or texnologiya va avtomatik boshqarish usullaridan foydalanish ko’zda to’tilgan, shuningdek, umumiy tartibda foydalaniladigan transportda yuk tashishni 18-19% va yo’lovchi tashishni 14-16% ga oshirish mo’ljallangan. Vazirlar Mahkamasining qarorlarida ko’zda to’tilgannidek avtotransport sohasiga og’ir yuk ko’taruvchi va boshqa turdagi avtomobillarning kirib kelishi ATK quvvatini oshirish, ishlab chiqarish ish uslublarini takomillashtirish va ularni samarasini oshirishni taqozo qiladi. Avtotransport harakat tarkibi ishni yaxshilash uchun TXK va T ishlari texnologiyasini va ularni tashkil etishni takomillashtirib, mehnatni ilmiy asosda tashkil etish kerak. SHu tashkiliy texnikaviy tadbirlarni zamonaviy fan va texnika yutuqlari asosida tashkil etish avtomobillardan samarali foydalanishga olib keladi. Shu munosabat bilan avtomobillarga TXK va T ishlarida diagnostikani tadbiq etib, avtomobillarning nosozligi, ishchanligi va ATK ni boshqarishga yaroqliligi puxta aniqlanishi va ATK ish faoliyatida ishlab chiqarishni markazlashgan hamda avtomatik boshqarish tarzi keng qo’llanilishi lozim. Avtomobillarning texnik holatini boshqarish jarayonini takomillashtirishda avtomobillarga tenikaviy xizmat ko’rsatish mutaxassislari avtomobillarning texnik holati o’zgarishiga salbiy ta`sir etuvchi dalillarni, mustahkamlik nazariyasi, TXK hamda jami texnologik jihozlar turini yaxshi bilishlari kerak. Bundan

tashqari, ular ATK ni loyihalash va ishlab chiqarishni qayta jihozlash bo’yicha yaxshi tushunchaga ega bo’lishlari talab etadi. O’zbekiston Respublikasi Mustaqil deb e`lon qilingandan so’ng, respublikada avtomobil ishlab chiqarish sanoatini barpo etishga avtomobil transportidan oqilona va unumli foydalanishga hamda shu soxa bo’yicha milliy kadrlar tayyorlashga katta e`tibor berila boshlandi. Avtotransport ishlab chiqarish va ulardan foydalanish sohasini rivojlantirish uchun shu sohadagi etuk mutaxassislarni tayyorlash zarur edi. Buning uchun, dastlab, xalq ta`limini isloh qilishni va bo’lajak mutaxassislarga jahon talablari darajasida bilim berishni davr taqozo etadi. Bunday yuksak vazifalarni amalga oshirishda respublikamizning xalq ta`limi sohasi moddiy texnika bazasi imkoniyatlari hozircha etarli emas, o’quv jarayonlarini takomillashtirish va bo’lajak mutaxassislarga bilim berish darajasini yuksaltirish maqsadga muvofiqdir. “ Transport vositalarini ishlatish va ta`mirlash” yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarning faoliyat sohasi bakalavrlik darajasini olganlaridan so’ng avtotransport korxonalarida yoki kasb-hunar kollejlarida o’z mutaxassisliklari bo’yicha mehnat faoliyatlarini olib borishlari mumkin.

Adabiyotlar: 1. "Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori". Toshkent. 1998 y. 2. "Oliy ta`lim", Me`yoriy hujjatlar to’plami. II qism. Toshkent, "Sharq". 2001 y. 3. G.V. Kramarenko, I.V. Barashkov «Avtomobillarga texnikaviy xizmat ko’rsatish» T.:O’zbekiston, 1998 y. 4. E. Ul’man «Mashinalar remonti» T.: O’q ituvchi, 1979 y. 5. V.I. Karagodin, S.K. Shestopalov «Avtomobillar remonti slesari» T.:Ukituvchi, 1988 y, 98 b.

Похожие

Transport vositalarini ta`mirlash bo’yicha asosiy tushunchalar.

Transport vositalarini texnik ishlatish bo’yicha asosiy tushunchalar.

Baholash mezonlari bo’yicha umumiy ma`lumot.

Transport vositalarini elektr jihozlariga texnik xizmat koprsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi

Transport vositalarini transmissiya agregat va mexanizmlariga texnik xizmat ko`rsatish va ta`mirlash ishlari texnologiyasi