Поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва ҳаракатланиш тартиби - Транспорт - Рефераты

Поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва ҳаракатланиш тартиби

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

207 KB

Поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва ҳаракатланиш тартиби Режа: 1. Темир йўлларда поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва ҳаракатини ташкил қилиш асослари ва тартиблари 2. Поездлар ҳаракати графиги ва темир йўлларнинг ўтказиш қобилияти 3. Ҳаракат графигининг таснифланиши

1. Темир йўлларда поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва ҳаракатини ташкил қилиш асослари ва тартиблари Поедларнинг ҳаракатини ташкил қилиш, уларни қабул қилиш, жўнатиш ва ўтказиб юбориш жараёнлари ТФК, поездлар ҳаракати ва манёвр ишлари, темир йўлларда сигналлаштириш йўриқномалари асосида ташкил этилади. ТФК да белгиланишича поезд етакчи локомотив машинистининг (моторвагон поезднинг) ихтиёрида бўлади. Станцияларда машинист ва поездга хизмат кўрсатувчи барча ходимлар станция навбатчисининг кўрсатмаларига амал қиладилар, диспетчерлик марказлаштирувида бўлган участкалардаги станцияларда эса поезд диспетчери кўрсатмаларига амал қиладилар. Поездни станцияга қабул қилиш барча турдаги сигналлаштириш ва алоқа воситаларида кириш сигналининг рухсат белгиси билан амалга оширилади. Ҳар қандай ажратиш пунктида поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва бетўхтов ўтказиб юбориш бўйича фақат бир киши – станция навбатчиси буйруқ беради. Шунинг учун ҳам поездлар ҳаракатини бошқариш бўйича станциялараро барча алоқалар, ҳамда станцияларда СМБ асбобларини бошқариш шахсан станция навбатчиси, ёки унинг кўрсатмасига бўйсунадиган ходим- опертор, сигналчи ёки стрелкачи пости навбатчиси томонидан бажарилади. Диспетчерлик марказлаштирилишида поездлар ҳаракатини, станцияларда стрелка ва сигналларни навбатчи поезд диспетчери бажаради. Бир йўлли линияларда ёки икки йўлли участкаларда нотўғри (тескари) йўл бўйлаб перегонга поезд жўнатиш учун станция навбатчиси аввал жўнатиладиган томондаги қўшни станция навбатчисидан сўраб рухсат олиши керак. Автоблокировка билан жиҳозланган бир йўлли участкалар бундан мустасно бўлиб, бунда поездни жўнатиш поезд диспетчери кўрсатмаси

бўйича, қўшни станция навбатчиси билан олдиндан келишмасдан биринчи блок-участка бўшагандан сўнг жўнатилади. Икки йўлли участкаларда ҳар бир бош йўл одатда поездларнинг бир томонга караб юриши учун хизмат қилади. МДХ, шу жумладан Ўзбекистон темир йўлларида ўнг томонлама ҳаракат қабул қилинган. Икки йўлли линиялларда поездни тўғри (ўнг томон) йўл бўйлаб жўнатиш учун қўшни станция навбатчисининг рухсати талаб этилмайди. Автоблокировка билан жиҳозланмаган бундай участкаларда поезд перегонга қўшни станция навбатчисидан аввал жўнатилган поезднинг етиб келгани ҳақида хабар олгандан кейин жўнатилади, автоблокировкада эса – олдинги поезд биринчи блок – участкани бўшатгандан кейин жўнатилади. Айрим ҳолатларда поезд диспетчери буйруғи билан поезд икки йўллик участкада перегонга қарама – қарши ҳаракат йўли, яъни нотўғри йўл бўйлаб жўнатилиши мумкин. Барча турдаги сигнализация ва алоқа воситалари ишламай қолган ҳолларда икки йўлли участкаларда поездлар станциялар орасидаги масофани ўтиш учун етарли вақт оралиғи билан ҳаракатланади, бир йўлли участкаларда эса ёзма хабарнома орқали билдириб ҳаракатлантирилади. Охирги ҳолатда ҳаракатни устунлиги белгиланган йўналиш станцияси бошлайди. Бир йўлли перегонларда устунлик ток йўналиш бўйича белгиланган, икки йўлли перегонларда эса амалдаги қолган йўлга тўғри йўналиш бўлган томон белгилинган. Поезни қабул қилиш ва жўнатиш олдидан станция навбатчиси, диспетчерлик марказлаштиришидаги участкаларда эса поезд диспетчери станциянинг поезд ўтадиган йўли бўйлаб стрелкалар ва йўлларда манёвр ҳаракатларининг тўхтатилишини таъминлайди. Станция навбатчиси, сигналист ёки стрелкачилар пости навбатчисига қабул ёки жўнатиш йўлини тайёрлаш ҳақида буйруқ беради. қабул йўли, жўнатишда эса перегон (автоблокировкада - биринчи блок - участка) бўшлигига, манёврлар тўхтатилганига, стрелкалар тегишли ҳолат бўйича тайёрланиб қулфланганига ишонч ҳосил қилгандан кейингина, станция навбатчиси қабулда кириш

сигналини, жўнатишда эса чиқиш сигналини очади ёки машинистга тегишли рухсатнома беради. Станция навбатчиси келаётган поездни кутиб олади, кетаётганини ёки тўхтамай ўтадиганини кузатади,поезд ҳолатини, унда сигнал белгиларининг мавжудлиги ва тўғрилигини назорат қилади. Поезднинг ҳақиқий келган, жўнаган ёки ўтиб кетган вақтини станция навбатчиси поездлар ҳаракатининг столдаги журналида белгилайди ва дарҳол қўшни станция навбатчиси поезд диспетчерини огоҳлантиради, бундан ташқари, поезд ҳақида автоматлаштирилган бошқарув тизимига керакли маълумотларни етказишни таъминлайди. Станция ишчилари поезд жўнашидан олдин унинг тўғри тузилганлигини, таркибдаги вагонларни тиркалганлигини, очиқ ҳаракат таркибларидаги юклар маҳкамланишининг чидамлилигини текширадилар, юкларнинг тўлик сақланганлигига поезд тегишли сигналларга эгалиги ва зарурий инвентарлар билан жиҳозланганига ишонч ҳосил қиладилар. Поезднинг ўтиш йўлида локомотив бригадаларнинг алоҳида хушёрлигини таъминлаш талаб қилинадиган ҳолатларда ва уларни перегонда ишлар бажарилаётгани ҳақида огоҳлантирш керак бўлганда, бригадаларга ёзма огоҳнома берилади. Поезд перегонда мажбурий тўхтаб қолганда машинист поезд автотормозларини, қўшимча, айрим ҳолларда локомотивнинг тормозларини ҳам ишга туширади. Зарурий ҳолларда унинг кўрсатмаси билан поездга хизмат кўрсатувчи ҳодимлар таркибнинг қўл тормозларини ишга туширадилар ва агар булар етарли бўлмаса вагон ғилдираклари остига локомотивда мавжуд бўлган бошмоқларни қўйиб пайдо бўлган тўсиқларни бартараф этиш чорасини кўрадилар. Зарурий ҳолларда поезд ва икки ёки кўп йўлли перегонлардаги ёндош йўллар сигналаштириш йўриқномалари кўрсатмалари асосида муҳофаза этилади. Поезд радиоалоқаси орқали машинист перегон бўйлаб ҳаракатланаётган локомотив ва моторвагон ҳаракат таркиблари

машинистларини, ҳамда перегонни чегараловчи станция навбатчиларини поезд тўхтаганлиги ҳақида огоҳлантиради. Радиоалоқа ишламаган ҳолларда содир бўлган воқеа ҳақида поезд диспетчери ёки станция навбатчиси яқин атрофдаги пункт телефон алоқаси орқали хабардор қилинади. 2. Поездлар ҳаракати графиги ва темир йўлларнинг ўтказиш қобилияти Ҳаракат графигининг аҳамияти ва унга қуйиладиган талаблар. Темир йўлларда поездлар ҳаракати жадвал асосида ташкил қилинади. Поездлар ҳаракат графиги темир йўллардан фойдаланиш бўйича барча ишларнинг режасини ифода этади ва ташишларни ташкил қилишнинг асоси бўлади. Поездларнинг жадвал асосида аниқ юришига станцияларда, локомотив ва вагон деполарида, тортиш нимстанцияларида, техник хизмат пунктларида, йўл дистанциялари ва темир йўлларнинг ҳаракат билан боғлиқ бошқа бўлинмаларида технологик жараёнларни бажариш билан эришилади. Ушбу бўлинмалар фаолиятини бирлаштириб (координациялаб) ва ўзаро мувофиқлаштириб ҳаракат жадвали улар орасида зарурий ҳамкорлик олиб боришга имкон яратади. Поездлар ҳаракати жадвали қуйидагиларни таъминлаши керак: йўловчи ва юклар ташиш ишларини бажариш; поездлар ҳаракати хавфсизлигини участкаларнинг поезд ўтказиш ва ташиш, станцияларнинг қайта ишлаш қобилиятини; ҳаракат таркибидан самарали фойдаланиш; локомотив бригадаларининг белгиланган узлуксиз ишлаш вақтини; йўллар иншоотлар, СМБ қурилмалари, алоқа ва электр таъминоти қурилмаларининг жорий соз ҳолатларини таъминлашга имкон яратиши керак. Поезднинг юриш йўли жадвалда нуқтанинг координаталар тизимида ҳаракатланишини акс эттириб, унда абсцисса ўқи бўйлаб суткалик вақт 0 дан 24 гача, ва ордината ўқи бўйлаб ўтилган масофа қўйилади. Шундай қилиб ҳаракат графиги чизмада S - поезд томонидан ўтилган t қ f ( S ) йўл

масофасининг, унинг юрган вақти - t билан боғлиқлигини ифодалайди. Нуқта ҳаракатининг изини шартли равишда тўғри чизиқ деб қабул қилиниб у билан поезднинг ёндош ажратиш пунктларига келиш ва кетиш вақтлари бирлаштирилади ва поезд перегон бўйлаб бир текис ҳаракатланади, деб фараз қилинади. Ҳақиқатда эса поезд тезлиги ўзгарувчан бўлиб, айниқса тўхташ ва жойидан кўзғалиш вақтларидаги ўзгариши сезиларли бўлади (1- расм, штрих чизиғига қаранг). Тўғри чизиқнинг горизонталга оғиш бурчаги поезд тезлигининг характерини кўрсатади. Расм.1. Поезд ҳаракати графиги Ҳаракат графиги одатда белгиланган андозавий турда вақт ўлчови 4 мм 10 мин ва масофа ўлчови 1.5 мм 1 км масштабда тузилади. Тўрда ҳар бир соат 10 мин интервалли олти вертикал билан бўлинган бўлиб, уларнинг ичида ярим соатлик штрих чизиқ билан кўрсатилади. Горизонтал чизиқлар ажратиш пунктлари (станциялар) нинг ўқини ифодалайди. Тоқ поездлар тепадан пастга, жуфтлари эса пастдан юқорига чизилади. Поезд ҳаракати чизиғининг ажратиш пункти ўқи билан кесишган жойининг тўмтоқ бурчак тепасига поезд келиш, кетиш ёки ўтган вақтининг охирги рақами қўйилади. Бу рақам ўнлик устидаги минутларни белгилайди.

Ҳаракат графиги асосида ҳар бир ажратиш пункти учун поездларнинг қатнаш жадвали тузлиб, унда ҳар бир поезднинг келиш, кетиш ва туриш вақтлари кўрсатилади. 3. Ҳаракат графигининг таснифланиши Поездларнинг ҳаракат графиги қуйидагича таснифланади: поездлар тезлиги бўйича улар параллел ва нопараллел (нормал) графиклар. Параллел графикларда (2- расм, а) ҳар бир йўналиш бўйича поездлар бир хил тезликда юради, шунинг учун уларнинг юриш чизиқлари ўзаро параллел бўлади. Темир йўллардаги одатий ҳаракатлар нормал график бўйича амалга оширилади (2-расм, б), чунки йўлловчи ва юк поездлари одатда ҳар хил тезликларда юради; Расм-.2. Бир йўлли участкадаги график: а – параллел; б – оддий

Перегонлардаги бош йўллар сонига қараб бир йўлли (расм-2) ва икки йўлли (3-расм) графиклар. Биринчи ҳолатда бош йўл икки томонлама ҳаракат учун ишлатилади ва қарама-қарши йўналиш поездларининг ўзаро кесишуви фақат станцияларда ва разъездларда бўлиши мумкин, иккинчи ҳолатда эса – хоҳ перегонда, хоҳ станцияларда кесишиши мумкин; Расм-3. Икки йўлли график жуфт ва тоқ йўналиш поездларининг ўзаро мутаносиблигига қараб жуфтли (поездлар сони тенг бўлган) ва жуфтсиз (поездлар сони тенг бўлмаган) графиклар; бир томон поездлари ҳаракат чизиқларининг ўзаро жойлашувига қараб пачкали (дастали), пакетли ва қисман пакетли графиклар. Пачкали жадвалда (4-расм) поездлар бир - бирининг кетидан станциялар орасидаги перегон билан чегараланиб ҳаракатланади.

Расм -4. Пачкали график Бу дегани, перегонга аввалги поезд кейинги станцияга етиб келмай иккинчиси жўнамайди, яъни перегонда бир вақтда фақат ягона поезд бўлиши мумкин.

Адабиётлар 1. И.А. Каримов. Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда. Биринчи чақириқ збекистон республикаси Олий мажлисининг Ўн тўртинчи сессиясидаги маъруза 1999 й 14 апрел. 2. Бройтман Э.З., Боровикова М.С., Осьминин А.Т. Эксплуатационная работа станций и отделений: Учеб. пособие для техникумов и колледжей ж.- д. трансп.-М.: Желдориздат, 2002. – 242с. 3. Железнўе дороги: Обҳий курс: Учебник для вузов /М.М.Уздин, Ю.И.Ефименко, В.И.Ковлов и др.; Под ред. М.М.Уздина. - 5-е изд. - СПб.: Информ. центр «Вўбор», 2002. - 3 6 8 с . 4. Железнодорожнўй путь /Т.Г.Яковлева, Н.И.Корпуҳенко, С.И.Клинов и др.; Под ред. Т.Г.Яковлевой. – М.: Транспорт, 1999. – 405 с. 5. Железнодорожнўе станции и узлў: Учебник для вузов ж.-д. трансп. / В.Г.Шубко, Н.В.Правдин, Е.В. Архангельский и др.; Под ред. В.Г.Шубко, Н.В.Правдина. – М.: УМК МПС России, 2002. – 368 с. 6. Железнодорожнўе станции и узлў / Ю.И.Ефименко, С.И.Логинов, В.Е.Павлов и др. – СПб.: Изд-во ПГУПС, 1996. – 202 с. 7. Обҳий курс железнўх дорог: Учебник для техникумов и колледжей ж.-д. трансп. / В.Н.Соколов, В.ФЖуковский, С.В.Котенкова, А.С.Наумов. - М.: УМК МПС России, 2002. - 296 с. 8. Основў эксплуатационной работў железнўх дорог: Учеб. пособие для студ. сред. проф. образования / В.А.Кудрявцев, В.И.Ковалев, А.П.Кузнецов и др.; Под ред. В.А.Кудрявцев. - М.: ПрофОбрИздат, 2002. - 352 с.

Похожие

Ажратиш пунктлари, станциялар ва темир йўл узеллари

Темир йўлларда автоматика, телемеханика ва алоқа

Ишлаб чиқаришни бошқаришда қарор қабул қилиш усуллари

Темир йўл транспортининг қурилмалари ва иншоотлари. Темир йўлларни бошқариш асослари

Темир йўлларда ташишларни ва поездлар ҳаракатини ташкил қилиш