Gruntni kavlash va uni olib chiqish - Транспорт - Рефераты

Gruntni kavlash va uni olib chiqish

Загружено в:

25.01.2023

Скачано:

0

Размер:

445.1005859375 KB

Gruntni kavlash va uni olib chiqish Reja: 1. Gruntni kavlash usullari 2. Gruntni yuklash 3. Tonnel transporti

1. Gruntni kavlash usullari Tog’ usulida qurilayotgan tonnel ungurlarida gruntni kavlash ishlari asosan burg’ilash-portlatish usuli bilan olib boriladi. Bu maqsad uchun kamroq darajada pnevmatik otboyka bolg’asi ishlatiladi. Odatda, burg’ilash-portlatish ishlaridan so’ng ungur konturi bu bolg’a bilan tekislanadi. Qattiqlik koeffitsienti f < 1,5 bo’lgan kuchsiz gruntlarni kavlashda otboyka bolg’asi prinsipida ishlaydigan pnevmokuraklar ishlatiladi. Zaboyni to’la profil bo’yicha kavlaydigan maxsus kavlash mashinalari odatda doira shaklidagi tonnellarni qurishda ishlatiladi (13,14-boblarga qarang). Gruntlarni burg’ilash-portlatish usuli bilan kavlashda avval shpurlar burg’ilanadi, ularga portlovchi moddalar (PM) solinadi va portlatiladi. Shpurlarni burg’ilash pnevmatik, elektrik yoki gidravlik burg’ilash mashinalari yordamida amalga oshiriladi. Pnevmatik mashinalar eng sodda, ishonchli va xavfsiz bo’lganliklari uchun keng tarqalgandir. Pnevmatik burg’ilash mashinalari burg’ilashni qo’lda, kolonkadan yoki maxsus telejka-ramadan turib bajarishga mo’ljallangandir. Qo’l perforatorlari yengil (20 kg gacha), o’rta (25 kg gacha) va og’ir (35 kg gacha) turlariga bo’linadi. Kolonka perforatorlari va ramaga o’rnatiladigan perforatorlar 45...75 kg massaga ega bo’ladi. Gruntlarni portlatish uchun turli PM qo’llaniladi. Tonnel qurilishi amaliyotida eng ko’p tarqalgani ammiak selitrasidan (85...88%), nitroqo’shimchalar va yengil o’t oladigan organik moddalar qo’shib tayyorlanadigan ammonitlardir. Ammonitlar xavfsizligi va nisbatan qimmat emasligi bilan ajralib turadi. Odatda PM patronlangan ko’rinishda qo’llaniladi. Har bir shpurda PM zaryadini portlatish odatda kapsula-detonator, ayrim hollarda esa detonator-shnur yordamida amalga oshiriladi. Kapsulalar shpurga qo’yiladigan patronlarning biriga (odatda oxirgisiga) bog’lanadi. Shpur jangovor patron bilan zaryadlanganda alohida ehtiyot choralarini ko’rish kerak bo’ladi. Kapsula-detonatorlar elektrik yoki o’tli usul bilan portlatiladi. Birinchi usul kapsulaga ulangan sim o’tkazgichni cho’g’lanishiga asoslangan. Ikkinchi usulda

esa o’t PM detonatoriga o’t o’tkazuvchi shnur orqali uzatiladi. Portlatishning elektrik usuli keng tarqalgandir, chunki bunda portlatilayotgan shpurlarning soni cheklanmaydi va portlatuvchi-ishchining xavfsizligi to’la ta’minlanadi. Elektrodetonatorlarning oniy va kechiktirib portlatadigan turlari mavjuddir. PM ni kechiktirib portlatishga qizish simi va PM zaryadi orasiga o’tni ma’lum bir vaqtdan keyin uzatadigan kapsuladagi poroxli ustunni joylashtirish orqali erishiladi. Kechiktirib portlatadigan elektrodetonatorlar portlashni sekundning o’ndan bir qismlaridan bir necha sekundgacha kechiktiradi. Shpurlar guruhlarining ketma-ket portlashi katta samara beradi va ayni paytda tog’ massiviga seysmikaning ta’siri kamroq bo’ladi. Kechiktirib portlamaydigan yoki portlashi kam kechiktiriladigan zaryadlar keyingi zaryadlar uchun qo’shimcha ochilgan yuzalar xosil qiladi. Agar zaboy yuzasi vertikal tekislikka yaqin bo’lsa va grunt barcha uchastkalarda bir tekisda kavlangan bo’lsa, yer osti zaboyidagi grunt bir ochilish tekisligiga ega bo’ladi. Masalan, ungurning tepa qismi katta chuqurlikka kavlangan bo’lsa, uning pastidagi kavlanmagan grunt zina xosil qiladi. Bu zina old tomonida vertikal, tepasida gorizontal tekislik bilan chegaralangan bo’lsa, xosil bo’lgan zinada grunt ikki ochilish tekisligiga ega bo’ladi. Agar bu zinaning boshqa bir tomoni ham ochilgan bo’lsa, unda uchinchi ochilish tekisligi xosil bo’ladi. Albatta, ochilish tekisliklari qancha ko’p bo’lsa, gruntning “siqilishi” ham shuncha kam bo’ladi va kavlash ishlari yengillashadi, ya’ni PM kamroq ketadi, ungur konturiga loyihaviy shakl berish osonlashadi. Zaboyda burg’ilangan shpurlar (1-rasm) turli vazifaga ega bo’ladi. O’rta qismida vrubka deb ataladigan shpurlar guruhi joylashtiriladi. Bu shpurlar eng avval portlatilib, zaboyda chuqurlik-vrubka xosil qilinadi. Buning natijasida burg’ilangan gruntning boshqa qismida ikkinchi ochilish tekisligi xosil bo’ladi.

Rasm 1. Shpurlarning zaboyda joylashish sxemasi: 1 - vrubkali shpurlar; 2 - otboykali shpurlar; 3 - konturli shpurlar Vrubkalarning turli tiplari bor. Ularning konstruksiyasi gruntlarning joylashish sharoitiga qarab tanlanadi. Tonnel amaliyotida, odatda, burchak ostida joylashtirilgan klinovoy vrubkalar qo’llaniladi. Bu burchakning qiyaligi yumshoq va qattiq qoyali gruntlar uchun 70 o dan 55 o gacha o’zgaradi. Vrubkali shpurlar soni gruntning qattiqligiga qarab 4 dan 8 gacha belgilanadi. Zaboy yuzasi bo’ylab tekis tarqalgan boshqa shpurlar ( 2 ) otboyniy deb ataladi. Otboyniy shpurlarga kontur shpurlari ( 3 ) ham kiradi. Kontur shpurlari zaboy tekisligiga perpendikulyar yo’naltirilgan boshqa shpurlardan farqli o’laroq tashqari tomonga qiya joylashadi. Bunda ularning bir uchlari ungurning loyihaviy konturida bo’ladi. Burg’ilash-portlatish ishlarining bir sikli natijasida gruntdan navbatdagi zaxodka uchun bo’shliq ochiladi. Bu zaxodka ungur rejasida punktir chiziq bilan ko’rsatilgan. Portlatishdan so’ng ungur gruntining yuzasi ancha notekisliklarga ega bo’ladi. Kerak bo’lganidan kam grunt olib tashlanganda va ungur yuzasini otboy bolg’alari bilan tekislash zaruriyati tug’ilganda, profil (tekis) portlatish qo’llaniladi. Bu portlatish yuqoridagilardan kontur shpurlarining zaryad konstruksiyalari va ularning joylashishi bilan farq qiladi. Profil portlatishda kontur shpurlari soni ko’paytiriladi, lekin ularning orasidagi masofa qisqartiriladi. Kontur shpurlari tashqariga qiya qilinmasdan zaboy tekisligiga perpendikulyar qilib burg’ilanadi. Ular ungurning loyihaviy konturidan 10 sm dan oshmagan masofada joylashtiriladi. Kontur shpurlarini zaryadi uchun

kam brizantli PM qo’llaniladi. Ularning patronlari havo oraliqlari bilan bo’linganligi tufayli shpur uzunligi bo’yicha to’planadi. Zaryadning bunday konstruksiyasi PM portlash energiyasining boshlang’ich tezligining pasayishiga va uning ta’sirining grunt massivida ancha tekis tarqalishiga imkon tug’diradi. Bir kavlashdagi shpurlar soni va PM ning talab etilgan miqdori hisobkitob orqali aniqlanadi. Kavlash chuqurligi: , (1) bu yerda l k - shpurlar komplekti uzunligi; ɳ - shpurdan foydalanish koeffitsienti; ɳ = l/l sh . l - shpurning portlashdan buziladigan qismi uzunligi; l sh - shpurning to’la uzunligi. Gorizontal ungurlarni kavlashda shpurdan foydalanish koeffitsientining qiymati 0,8...0,9 ga teng bo’ladi. Shpurlarning uzunligi burg’ilash-portlatish va yuklash sikliga xizmat ko’rsatadigan mexanizmlarning unumdorligi bilan belgilanadi. Shpur uzunligini belgilashda, bundan tashqari, portlatishdan so’ng bir muddat mahkamlanmagan holatda bo’lgan ungurda grunt turg’unligini ta’minlashga ham e’tibor qilish kerak bo’ladi. Bu muddat ungurni ventilatsiya qilish, portlatish natijalarini ko’rib chiqish, gruntni oborka qilish va ungur konturlarini to’g’rilab chiqish uchun kerak bo’ladi. Shpurlar soni N transport qurilishi ilmiy-tekshirish instituti tomonidan tavsiya qilingan empirik formula orqali aniqlanadi: (2) bu yerda q 0 - PM ning bir kub metr kavlangan gruntga to’g’ri keladigan solishtirma sarfi, kg/m 3 ; S - ungurning ko’ndalang kesim yuzasi, m 2 ; d - PM patronining diametri, sm; k 3 - shpur to’ldirish koeffitsienti;  PM zichligi g/sm 2 . Yuqoridagi formuladagi barcha kattaliklar ( S qiymatidan tashqari) portlatish sharoitiga bog’liqdir va ular tonnel darsliklarida keltirilgan. Bu burg’ilash-

portlatish ishlarini hisoblash uchun quyida keltirilgan formulalardagi ko’pchilik qiymatlarga ham taalluqlidir. Vrubka qiladigan shpurlarning soni N vr belgilangandan so’ng otboykali va kontur shpurlari soni aniqlanadi. (3) Bir zaxodka uchun zarur bo’lgan patronlangan PM larning massasi. . (4) To’ldirish darajasini hisobga olgan holda shpurning 1metriga to’g’ri keladigan PM massasi (5) Bu yerda g - PM patronining massasi, kg; k 3 - shpurni to’ldirish koeffitsienti; l p - patron uzunligi, m. Otboyka qiladigan va kontur shpurlarini zaryadka qilish uchun zarur bo’lgan PM ning massasi (6) Grunt qattiq siqib turganligi holatida portlaydigan vrubkali shpur uchun zaryad miqdori otboyniy shpurlardagiga qaraganda 20% ga orttiriladi. Vrubkali shpurlar zaryadining massasi . (7) Yemirilib tushgan grunt ostida portlaydigan ostki kontur shpurlari uchun ham vrubkali shpurlardagi kabi kuchlantirilgan zaryadlarni belgilash maqsadga muvofiqdir. 2. Gruntni yuklash Tonnel profili portlatilgandan, shamollatilgandan, zaboy ko’zdan kechirilgandan va oborka qilingandan so’ng gruntni transport vositaliga yuklashga kirishiladi. Bu operatsiya tonnel kavlash siklidagi eng ko’p mehnat sarf qilinadigan

va odatda mexanizatsiyalashtirilgan ishdir. Jinslarni yuklash mashinalari nisbatan kichik o’lchamlarga ega va yer osti ungurining tiqilinch bo’shlig’ida ishlashga moslashgan bo’ladi. Tonnel qurilishida pnevmoprivodli va elektroprivodli mashinalari qo’llaniladi. Ishlar hajmi katta bo’lmaganda (masalan, shtolnyalarda), transporterlar bazasida konstruksiyalangan qayta yuklovchilar yordamida yarim mexanik ortish qo’llaniladi. Transporterlarning qabul qiluvchi voronkalari juda ham past (35...40 sm) joylashganligi uchun transporterga qo’lda lopatalar bilan yuklash balandligi 200 sm bo’lgan vagonetkalarga qo’lda yuklashga qaraganda unumdordir. Ungurni bo’lak-bo’lak qilib kavlashda gruntni yuqorigi zaboydan pastki gorizont yo’llarida turgan vagonetkalarga qiya lotoklar orqali yo’naltirish mumkin. Yuqorigi gorizontda gruntni zaboydan lotoklarga yoki furnellarga o’tkazish uchun skreperlar qo’llaniladi. Pnevmoprivodnoy mashinalar tipiga kiradigan П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-1 (2, a -rasm) tor izli rels yo’lida harakat qiladi va ishlaydi. Mashina kovsh-lopatasining qarshi tarafida vagonetkaning ssepkasi (3) uchun moslama bor. Vagonetka bilan ssepkali mashinaning ishchi sikli grunt uyumi ustiga qarab yurish, gruntga kovshni kirgizish va kovshni (2) korpus ustidan vagonetkaga ag’darishdan iboratdir. Yuklash ko’lamini kengaytirish uchun mashina lopata bilan birgalikda yo’l o’qiga nisbatan har ikki tomonga 30 0 ga burilishi mumkin. П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-1 ning texnik unumdorligi 25m 3 /soat ga teng. Bu yuklash mashinasi o’zining soddaligi, boshqarishning osonligi va ishonchliligi bilan ajralib turadi. Uning dvigatellarida ishlatilgan havo ungur atmosferasini qo’shimcha ravishda musaffo qiladi. PPN-1 ning eng asosiy kamchiliklari - yuklash paytida kovshning korpus ustidagi yuqori holatidan kelib chiqadigan katta ishchi balandligi, foydali ish koeffitsientining (f.i.k.) pastligi va mashina dvigatellaridan chiqadigan katta shovqindir.

Rasm 2. Grunt yuklash uchunn mashinalar sxemasi: a - ППН -1; b - ППН -5 Elektroprivodnoy yuklash mashinasi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-5 (2, b -rasm) ham tor izli rels yo’llarida harakat qiladi va ishlaydi. Mashina ko’tariladigan kovsh bilan jihozlangan bo’lib, grunt kovshdan katta bo’lmagan transporterga tushadi. Mashina chegarasidan chiqib turgan dum qismida chiqib-kiradigan ssepka orqali ulangan vagonetka joylashgan. П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-5 ning texnik unumdorligi 50 m 3 /soat ga teng. Uning kovshi yo’l o’qiga nisbatan har ikki tomonga 50 0 ga buriladi va yuklashning keng ko’lami ta’minlanadi. Mashinaning foydali ish koeffitsienti (f.i.k.) yuqori, lekin u pnevmoprivodnoylash mashinaga qaraganda ancha yuqori malakali xizmat qilishni talab qiladi. П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-5 mashinasi transporteri yuqoriga 25 0 burchakgacha burila olganligi uchun turli balandlikdagi va hajmdagi vagonetkalarga gruntni yuklay oladi. Bundan tashqari transporter gorizontal tekislikda ham har ikki tomonga 7 0 gacha burilgani tufayli mashina faqat orqasida turgan vagonetkalargagina emas, qo’shni yo’lda turgan vagonetklarga ham gruntni orta oladi. П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),-5 mashinasi ikkinchi transporter bilan ishlaganda, uzluksiz ortishga imkon yaratadi. Bu holda kavlangan grunt mashina transporteridan ostida boshqa vagonlardan uzilmagan bo’sh

vagonetkalari bor sostav bo’lgan boshqa transporterga uzatiladi. Sostavdagi barcha vagonetkalar to’lguncha bu sostav elektrovoz bilan tortib boriladi. Sostavlar o’zgarayotganda ham mashinaning ishi to’xtamasligi uchun grunt ikkinchi transporterdan yo’l ustiga ko’tarilgan va jamlovchi rolini bajaradigan oraliq bunkerga yuklanadi. Kavlash ishlarining tezligini oshirish uchun, unumdorligi yuqori bo’lgan П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),B-3D va П K-130 konsol krani yordamida osma usulda montaj qilinadi Н ), mis ( Д ),B-4 tipli mashinalar ishlatiladi. Ularning unumdorligi 200 v а 350 m 3 /soatgacha yetib boradi. Ko’ndalang kesimi katta bo’lgan ungurlarda (masalan, ikki izli temir yo’l va avtomobil yo’l tonnellarida) gruntni yuklash uchun gusenitsali ekskavatorlar qo’llaniladi. Unumdorlikni oshirish va ishchi balandligini kamaytirish uchun tonnel ekskavatorlari to’g’ri lopata bilan emas, balki gruntga kirgizilganda to’ladigan teleskopik sovkoviy lopata bilan jihozlanadi. Ekskavatorning tonneldagi unumdorligi 100...200 m 3 /soatgacha boradi. Ekskavator gruntni samosval mashinalarga yuklaganda unumdorlik oshadi. Real sharoitlarni hisobga olgan holda mashina bilan yuklashning unumdorligi quyidagi formula bilan aniqlanadi: (8) bu yerda ϕ RA - 0,8...0,85 ga teng bo’lgan mashinadan foydalanish koeffitsienti; k - gruntni yumshatish koeffitsienti (tarqoq gruntlar uchun 1,1 dan qoyali gruntlar uchun 2,2 gacha o’zgaradi); t , t 1 va t 2 - mashina siklining, vagonetkalar va sostavlar almashtirishning davom etish muddati, minutlarda; ɳ - mashina kovshining to’lish koeffitsienti, 0,5...0,8 ga teng; ɳ 1 - vagonetka sig’imi koeffitsienti, 0,9...1,0 ga teng; p - sostavdagi vagonetkalar soni; V va V 1 - mashina kovshining va vagonetkaning hajmi. Uzluksiz yuklashda unumdorlik ancha yuqori bo’ladi.

(9) Uzluksiz yuklash tonnel qazish tezligini oshirishga imkon yaratadi. 3. Tonnel transporti Tonnel transporti kavlangan gruntni zaboydan tonnel tashqarisiga olib chiqib tashlash va qurilish materiallarini yer yuzasidan yer osti unguriga olib kirish uchun kerak bo’ladi. Tonnel qurilishida transport vositalarining uzluksiz, to’xtamasdan ishlashi muhimdir, chunki ungur ichida materiallarni saqlash uchun joy yo’qdir va yuklarni tashishning to’xtab qolishi tonnel kavlashning to’xtab qolishiga olib keladi. Odatda, yer osti qurilishida tor koleyali rels transporti qo’llaniladi. Ko’ndalang kesimi katta bo’lgan ungurlarda (masalan, ikki izli temir yo’l va avtomobil yo’l tonnellarida) gruntni tashish uchun samosval-avtomobillar ishlatiladi. Kavlash ishlari kompleks mexanizatsiyalashgan bo’lsa gruntni vagonetkalarga yuklash joyini zaboydan uzoqlashtirishga imkon beradigan va uzluksiz yuklashni ta’minlaydigan konveyer transporti qo’llaniladi. Yer osti ungurlarida rels transporti odatda ikki izli bo’lib Р 24, Р 33 va P38 tipdagi relslardan quriladi. Bunda koleya kengligi 600, 750 va 900 mm bo’ladi. Yo’lni uzaytirish uchun zaboyning old tomonida uzunligi 1...4 metr bo’lgan relslardan qilingan vstavka-vremyankalardan (rubki) foydalaniladi. Ularning soni ko’payib ketganda, uzunligi 7...8 metr bo’lgan yaxlit zvenolar bilan almashtiriladi. Yuklar va jihozlarni tashish uchun vagonetkalar (3-rasm) va platformalar ishlatiladi. Yopiq kuzovli, hajmi 2 m 3 gacha bo’lgan, yuk bo’shatish uchun maxsus ag’daruvchilar talab qiladigan vagonetkalar va o’zo’zini bo’shatadigan, ag’daradigan kuzovli, hajmi 1 m 3 gacha bo’lgan vagonetkalar keng tarqalgandir. Hajmi 7 va 10 m 3 bo’lgan, ko’p yuk oladigan, bo’shatadigan konveyerlari bor vagonlar, shuningdek zamonaviy samosval-avtomobillar ko’p ishlatiladi.

Rasm 3. Vagonetkalar sxemasi: a - yopiq; b - ag’dariladigan Sostavlarni tortib yurish uchun rels boshi sathidan 2,2 m balandlikda bo’lgan kontakt setidan elektroenergiya oladigan kontaktli (trolleyniy) elektrovozlar ishlatiladi. Lokomotivda joylashgan akkumulyatorlardan quvvat oladigan akkumulyator elektrovozlari kamroq ishlatiladi. Yuklar miqdori kam bo’lganda, qiyaligi i > 30°) joylashishini/ 00 bo’lgan qisqa va to’g’ri uchastkalarda tortish lebedkali kanat otkatkalar qo’llaniladi.

Nazorat savollari Tog’ usulida qurilayotgan tonnellar ungurlarini kavlashda qanday uslublar qo’llaniladi?  Tonnellar ungurlarini kavlashda qanday jihoz va asboblar qo’llaniladi?  Gruntlarni portlatish uchun ishlatiladigan moddalar nimalardan tashkil topadi?  Shpurlar joylashishiga qarab qanday turlarga bo’linadi?  Shpurlar soni qanday formula orqali aniqlanadi?  Portlovchi moddalarning massasi qanday aniqlanadi?  Gruntni yuklashda qanday mashinalar qo’llaniladi?  Kavlash ishlarining unumdorligini oshirish uchun qanday mashinalar qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi?  Mashina bilan yuklashning unumdorligi qanday formula orqali aniqlanadi?  Tonnel transporti qaysi maqsadlarda qo’llaniladi?  Tonnel transporti sifatida qanday mashina va mexanizmlar qo’llaniladi?

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Fundamentals. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. ISBN-13: 978-1-4398-5234-7. - 574 pp. 2. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Superstructure Design. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-43985229-3 (eBook - PDF). – 734 pp. 3. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Construction and Maintenance. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-4398-5233-0 (eBook - PDF). – 646 pp. 4. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Seismic Design. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-4398-5232-3 (eBook - PDF). Visit the Taylor & Francis 722 pp. 5. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 3-qism. Temir yollardagi metall ko’priklar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, TashIIT, 2016. – 168 b. 6. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 1-qism. Temir yollardagi tonnellar va quvurlar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, TashIIT, 2014. – 137 b. 7. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 2-qism. Temir yollardagi temirbeton ko’priklar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, ToshTYMI, 2015. – 160 b.

Похожие

Tonnellarni tog’ usulida insho etish

Tonnellarni qalqon usulida barpo etish

Tonnellarni qurishda muhandis-geologik qidiruvlar

Avtotransport tarmog‘i korxonalarining ishlab chiqarish texnika bazasi va uni loyixalash tartibi

Tonnel unguri elementlarini qazish