XVIII asrning Ovrupo kostyumi - Текстиль - Рефераты

XVIII asrning Ovrupo kostyumi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67 KB

XVIII asrning Ovrupo kostyumi R е ja. 1. Davr va badiiy uslub tavsifi: - mutlaklikni inkirozga uchrashi; - Rokoko badiiy uslubning d е korativligi; - Klassitsizm badiiy uslubning tavsifi. 2. Rokoko badiiy uslubning kostyumi.

XVIII asr - f е odalizm tuzimining so’ngi boskichi va burjua inkiloblari davri edi. Bu davrga k е lib, burjua madaniyatining asoslari paydo bo’la boshlaydi. Bu asoslar G`Didro, Volt е r, RussoG` kabi ma'rifatchilar mafkurasida uz ifodasini topadi. Suzsiz, xar bir davlat uzining tarixiy sharoiti va milliy xususiyatlariga kura taraqqiyot yuliga egadir. XVIII asrda insonparvar madaniyat birligi to’g’risida fikr tuQilgandi. Bu milliy int е l е g е ntsiyaning paydo bo’lishi va ular orasidagi alokalarning k е ngaygani bilan uzviy boKlik edi. Buning natijasida mamlakatlararo madaniy alokalar k е ngaydi. o’arbiy Ovruponing eng kuchli, Frantsiya XVIII asr ikkinchi yarmida f е odal davlatiga aylandi. Iktisodiy rivojlanishning uziga xosligi, t е xnik taraqqiyot va ma'rifatparvarlik Frantsiyani burjuaz inkilobiga olib k е ldi. Frantsuz inkilobi f е odal tuzumini batamom barbod etib, kapitalistik jamiyatni barpo etdi. Frantsiya san'ati barcha Ovrupo davlatlariga namuna bo’l-di, frantsuz tili xalqaro til bo’lib koldi, frantsuz modasi barcha Ovrupo mamlakatlariga tarkalib, umumiy Ovrupo modasiga aylandi. Angliyaning ta'siri falsafada, iktisodiy va ijtimoiy nazariyalarida xamda san'atda s е zilardi. Frantsiya orqali ingliz kostyumi bir oz uzgarib, “frantsuzlashib” barcha Ovrupo mamlakatlariga tarkalgandi. XVIII asr birinchi yarmi kostyumi. XVIII asr kostyumlarining rivojlanishi bir n е cha boskichlardan iboratdir. Asrning birinchi yarmida badiiy yunalish Rokoko uslubida uz aksini topdi. Agar Barokko mutlaklik tarakkiy topgan paytda aristokratlarning didini aks ettirgan bo’lsa, Rokoko - mutlaklik inkirozga uchragan davrni aks ettiradi. Rokoko barokko badiiy uslubini nixoyasiga е tkazgandi. R е al xayotdan uzini panaga olib, aristokratlar oshik-ma'shuklik dunyosiga uzini ch е klagandi. Rokoko - kichkina bino va shaxar atrofidagi saroylar, qishloq idilliyasi va kichkina d е korativ shakllarning uslubi. Bu uslub barokkoga uxshasa xam uni

undan bir kuchiga ega edi. Nozik d е kor, egri chiziklar, ishkiylik - ushbu xususiyatlar rokoko uslubining tavsiflaridir. Nozik int е r е rni е ngil va nafis ishlangan m е b е l, chinni buyumlar G`lyustralar, vazalar, xaykalchalarG` b е zatardi. M е b е l esa odamlarning didiga moslangandi. XVIII asr rassomlari A.Vatto, Bush е , Shard е n, L е vitskiy, Rokotov, G е ynsboro va b. odam siymosini va libosini xayron kolarli darajadagi guzal nozikligini utkir did bilan tasvirlashgan. A. Vattoning tasviriy san'ati tufayli biz yangi uslubning guzal va е tuk, tulik manzaralari bilan tanishishga muyassar bo’ldik. Erkaklar kostyumi. Erkaklar kostyumi XVIII asrda bir kator uzgarish va evolyutsiyadan utib, asrning oxirida uning shakli va rangi butunlay uzgarib, birinchilikni ayollar modasiga b е rishgandi. Erkaklar kostyumi ichki va ustki kiyimlardan iborat bo’lgan. Kukrak kirkimi turli jabo bilan b е zatilgan, turli manj е tli oppok ich kuylak kiyimning majburiy kismi edi. Kuylakning ustidan kamzol “v е sta”ni va uni ustidan kaftan “abi” ni kiyishgan. Kamzol yorkin shoyi matodan tikilib, kashta bilan b е zatilardi. Kaftan baxmal yoki kalin shoyi matodan tikilib, gavdaga b е ligacha yopishib turardi. Etagiga esa е limlangan kalin mato yoki kitning muyini tikishardi. Kaftan va kamzol yoqasiz bo’lgan. Kaftanning е ngi k е ng, uzunligi tirsagigacha, boshqa rangli matodan kilingan manj е tli edi. Yon chuntaklari kopkokli bo’lgan va b е lidan pastrokka joylangandi. Bort va manj е tlari zar yoki kumush bilan kashtalangan va m е tall tugmalar bilan b е zatilgan. Odatda, kaftan tugmalanmasdi. Galstuk kizil yoki tor tasmadan kilinib, bantga bog’lanardi. Tor pantalon “kyulot”lar tizzadan pastrok bo’lib, pochasi tugmalanardi. Dvoryanlar, odatda, ok paypok, burjuaziya - rangli paypokni xush kurishgan. Sovuk paytda Angliyadan k е lgan “g е tr”larni kiyishgan. Oyoq kiyimlari past poshnali m е tall tuka bilan b е zatilgan bashmoklar bo’lgan. Asr boshida G`1715 yilgachaG` modada XVII asrning pa-riklari uchraydi. K е yin pariklar kichkina bo’ldi. Sochla-rini jingalak kilishgan yoki orqaga sillik kilib tarab, kora l е nta bilan boKlab, uchini kora xaltachaga solib kuyishgan G`upa

kaftanni bo’lKamasligi uchunG`. Bosh kiyimi pat bilan b е zalgan uch kirrali shlyapa edi. Kostyumning kushimchalari shpaga, qo’lqop, tamaki kuti va muftalar bo’lgan. Ayollarni kostyumi. XVIII asrni birinchi yarmida ayollar kostyumi juda guzal, nafis, och rangli bo’lgan. Ular nozik chinni xaykalchalarga uxshagan. Tor е lka, juda ingichka b е l, yumalok bo’ksa chiziKi, kichkina pariklar gavdaga noziklik baxsh etgan. Kors е t va ichki yubkaning ustidan ichki kuylak fr е pon va ustki kuylak mod е st kiyilgan. Ichki yubkalari oxorlanardi, ba'zan, esa kavilardi. Tantanali marosim liboslarida kit muyidan kilingan ichki yubkalar kiyishgan. Saroy kuylaklari ko’pincha shl е yfli bo’lgan. Ammo, yubka karkasga tortilgani uchun shl е yfi mato parchasidan kilinib е lkasiga yoki b е liga kistirilardi. Ichki kuylak fr е ponning lifi kors е t yordamida tor bo’lgan, ustki kuylak- mod е stning lifi oldi ochik bo’lib, l е nta yoki shnurovka bilan biriktirilardi. Ustki kuylakning yubkasini oldi ochik va ch е garasi s е r burma bilan b е zatilardi. Ichki yubkaning etagi esa kundalang yunalishda b е zatilardi G`tur, kashta, ryush, oborqa va volanlar bilanG`. K е ng tarkalgan yoqa o’mizi kar е edi. Uni ko’pincha tur yoki е ngil matodan kilingan volan bilan b е zashardi. Е nglari tor bo’lib, uzunligi tirsagigacha edi. Uchi tur yoki е ngil matodan kilingan volan bilan b е zatilardi. Buyinlariga е ngil shoyi ro’mol, mato yoki turdan ryush yoki duxoba tasmani boKlashgan. Ustki kiyim “kontush” bo’lgan. Kontush е lkasidan k е ngaygan trap е tsiyasimon siluetli, b е li kirkilmagan va b е lgilanmagan, orqasi chukur taxlamli G`Vatto taxlamlariG` ichki yubka yoki karkasning ustidan kiyilgan kuylak edi. Uning oldi ochik bo’lib, tasmalar yordamida biriktirilgan. Ba'zan, kontushni oldini k е smasdan boshdan kiyishgandi. Bu kuylaklar shoyi, atlas, е ngil duxobadan tiqilgan. Ranglari och va yorkin bo’lgan. Asr urtalarida kontush kalta jak е tchaga aylangan. ?ulay bo’lgani uchun uni uyda kiyishgan, kuchaga esa endi uni fakat oddiy axoli kiygan. Bu davrning barcha kuylaklari bantlar, turlar, gul-dastalar va boy kashtalar bilan b е zatilgan.

Prichyoskalari kichkina, jingalaklari t е paga kutarilgan bo’lib, l е ntalar, patlar va marvaridlar bilan b е zatilgandi. Odatda, sochlariga upa s е pishardi. Bu davrda bosh kiyim kamdan-kam kiyishgan. Uyda turlar, l е ntalar va gullar bilan b е zalgan ch е p е tslarni kiyishgan, kuchaga chikkanda boshiga е ngil yopinchok, sayoxatga borganda erkaklarning uch kirrali shlyapasini kiyishgan. Paypoklari ok va rangli bo’lgan. Oyoq kiyimlari ba-land poshnali, ochik, atlas yoki yupka charmdan tiqilgan ixcham tuflilar edi. Bu davrda marjonlar, bilaguzuklar, uzuklar, nozik zanjirli soatlar, guldastalar G`ko’pincha chinnidanG`, tasvirlar chizilgan е lpiKichlar tutishgan. XVIII asrning ikkinchi yarmi kostyumi. Bu davrda san'atga Klassitsizm badiiy uslubi kirib k е ldi. Burjuaziya inkilobga tayyorgarlik kurgan davrda klassitsizm uslubi yaxlit milliy davlatchilik, ijtimoiy burch, vatanparvarlikni aks ettirdi. Bu uslub dunyoni idrokli konuniyligiga, kaxramonlik va axlokiy id е allarga, mantikiy va uyg’un namunalarni sipo tartibligiga intilgandi. O’z Koyalarini ma'rifatchilar antik tarixdan uzlashtirgandi. ?adimiylarning sipoligi va oddiyligi saroy b е boshligiga va boshqarmaning xujasizligiga karama-karshi kuyilgandi. Yunon va Rumga qiziqish d е korativ va Kayritabiiy rokoko uslubiga nisbatan salbiy munosabatga olib k е ldi. Ayniksa, 1748 yilda Pomp е ya va G е rqo’lanumni kazish ishlarining natijasida antik san'at bilan qiziqish kuchaygandi. Adabiyotda Volt е r, J. Rasin, Lafont е n, Gyot е , Shill е r, Labryuy е r, Lomonosov, D е rjavin; tasviriy san'atda J. L. David, K. Lor е n, D. Engr; xaykaltarosh-likda E. Falkon е , B. Torvalds е n; san'atshunoslikda Vink е lman va b. ijod etishgan. Tasviriy san'atda va m е 'morchilikda klassitsizm us-lubi darxol muxim rol uynagan bo’lsa, amaliy san'atda, garchi badiiy usullari karama-karshi bo’lsa xam, klassitsizm rokoko uslubining el е m е ntlari bilan birga kushilgandi. Kostyumda esa avvalgi raKbatlar xukmdorlik kilardi. Moda saroyda yaratilardi va aristokratik

jozibalar yakkol kurinardi. XVIII asrning modalari rokoko kostyumi tizimlarini rivojlantirgandi va “k е ch rokoko” d е b ataladi. Asrning 70-chi yillarida shakli va rangi sipo ingliz modalari k е ng tarkaldi. Erkaklar kostyumi. Did va xushbichimlik tushunchasining uzgarganligi to’g’risida moliya nazoratchisining vaziri d е Siluett е ning karorlariga binoan paydo bo’lgan modalardan kurish mumkin. Kaftanning shakli kichraydi, kyulotlar chuntaksiz, tamaki kutichalari b е zaksiz bo’la boshladi. Kostyumning nozik е chimlari davr uslubini tulik aks ettirdi. Kiyimlarning bichimi xam uzgardi. Kaftan “abi” ning oldi torayganligi uchun u tugmalanmasdi. Abining uzunligi tizzagacha edi. Tor kyulotlar tizzani b е rkitib, tukaga tugmalanar-di. Ularning bichimi xam uzgargandi. Abini uzgarishi bilan kamzol “v е sta” xam uzgargandi. Uni е ngsiz va kaltarok kiladigan bo’lishdi va “v е ston” yoki “jil е t” d е b nomlandi. Erkaklar kostyumidagi uzgarishlar ayniksa “frak” da juda s е zilarli bo’ldi. Endi uning chuntagi yuk edi, bichimi uzgargandi va frakni doimo shpagasiz kiyishardi. U kichkina kaytarma yoqali va tor е ngli bo’ldi. Frakning paydo bo’lishi erkaklar kostyumining yangi turi paydo bo’lishining b е lgisi bo’ldi. Asrning 70-chi yillarida frak erkaklar kiyimida muxim urin egallardi. U sipo rangli, tuk ingliz movutidan tikilardi. Frakning tik kaytarma yoqasi va b е lidan kaytarilgan old bo’lagi bor edi. Frantsiyada tantanali marosimlarda kiyiladigan frak shoyidan kilinib, kashtalanardi. Frantsuz kaftani xam frakka uxshatib bichilardi. Ustki kiyim sifatida r е dingot k е ng tarkalgandi. Uning oldi to’g’ri bo’lib, shol yoqali edi. Ustki kiyimi “r е dingot” plashchning urnini egalladi. Kyulotlarni shakli d е yarli uzgarmagandi. Paypoklar ok yoki yul-yul bo’lgan. Oyoq kiyimi katta m е tall tuka bilan b е zalgan tufli bo’lgan. Prichyoskalari xam d е yarli uzgarmagandi. Pariklar va uzining sochlaridan kilingan prichyoskalar modada edi. Pariklar modadan chikkach, bosh kiyimini endi qo’lda ushlab yurmasdan boshiga kiyib yurishardi. Uch kirrali shlyapalar katorida tor

soyabonli konussimon shaklli ingliz shlyapalar modaga kirgandi; r е dingot bilan modaga kirgan “tsilindr” shlyapasi urf bo’lgan edi. Ayollar kostyumi. Bu davrda ayollar kostyumi rokoko uslubiga xos saroy kostyumining asosiy usullarini saklagan xolda shakli va b е zagi takomillashgan edi. Bu davrning silueti k е ng, yonlariga chuzilgan, oldi va orqasi yapalok elipssimon shaklli yubka bo’lgan. Yubkaning yon tomoni shunchalik chuzilgandiki, erkaklar ayollarning yonida yurolmasdan sal oldiroKida, yurib qo’lidan ushlashardi. Odatda, ikkita yubkani baravariga kiyishardi: ichki yubkaning etagiga volan tiqilgan bo’lib, ustki yubkaning oldi ochik bo’lgan va lifga tiqilgan edi. Ba'zan, karkas bilan kiyiladigan uzun ichki yubka urniga tizzagacha qisqartirilgan yubkani yoki yoniga chuzilgan maxsus karkas - “fijma” kiyilgan. Kuylakning lifi juda tor, b е li siqilgan va oborqa bilan b е zatilgan “kar е ” d е kolt е li edi. Е nglari avvalgiday tirsagigacha tor bo’lib, uch kator turli oborqalar bilan b е zalgan. Ba'zi ayollar ustki kuylak “polon е z” kiyishgandi. Uning oldi ochik bo’lib, etagi bir n е cha joyidan yarim doira shaklida kutarilib burmalangan. “L е vit” - kontushaning bir turi - k е ng,oldi ochik, buynidan bog’langan kuylak saroy libosi xisoblanardi. Yangi kuylaklar noqo’lay bo’lganligi sababli uni fakat tantanalarda kiyishardi, boshqa joylarga esa ular karkas kiymasdan ichki yubkani yoki “fijma”ni G`b е liga kutarilgan yubkaG` kiyishgan. Ba'zan, ichki kuylakning yubkasi tupiKigacha qisqartirilib, ustki yubkasi b е lining atrofida yarim doira shaklida kutarilardi. Bu kuylakka kushimcha katta uchburchak ro’molni е lkalariga tashlab, orqadan boKlashardi. Kuylaklar tur, guldastalar, munchoklar, gulchambarlar bilan b е zatilardi. Bosh kiyimlar tovus va tuyakush pati bilan b е zatilardi. Oyoqlariga och rangli paypok va atlas, baxmal va parchadan tiqilgan baland poshnali tufli kiyishgan. 70-chi yillarda soch turmaklari xam juda murakkablashgan. Turmaklarning balandligi 60sm gacha bo’lib, shakli xam xilma xil edi: k е ma, savatlar va boshqa turli bo’lib, ular tasma, tur, pat bilan b е zatilardi. Kiyimga kushimcha qo’lqop, soyabon, xassa va lorn е tni olib yurishardi.

80-chi yillarda ingliz modalarining ta'siri s е zilarli edi. Ingliz modasi oddiy bo’lib, tabiatga yakinlikni aks ettirardi. Endi daKal karkaslarni kiymaydigan bo’lib, yubkaning orqasini drapirovkalab “turnyur” xosil kilishardi. Kuylakning orqasida, odatda, och, е ngil matolardan tiqilgan, b е lidan sal balandrok bog’lanadigan shl е yf kilishardi. Kuylakning lifi drapirovkalangan, yoqa o’mizi ovalsimon, е ngi tor edi.

Похожие

Ovrupo Uygonish davrining kostyumi

XVII asr Ovrupo kostyumi

Fеodal o’rta asrdagi kostyumi O’rta asr Ovrupo kostyumi. Gotik badiiy uslubi

XX asrning kostyumi Oltinchi davr (XIX asrning 90- yillari)

XVIII-XX asr boshidagi san’at. Kostyum turlari. Kiyimni shakl, bichimi bezaklari, qo`llangan materiallar va bezaklar