Uyg’onish davri Italiya kostyum tarixi - Текстиль - Рефераты

Uyg’onish davri Italiya kostyum tarixi

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

121 KB

Uyg’onish davri Italiya kostyum tarixi V–XVI asrlarda o’z taraqqiyotini boshidan kechirgan bu yangi madaniyat tarixda «renessans» (uyg’onish) deb nom oldi. Uyg’onish davri madaniyati va san’ati o’z xususiyati va mohiyatini Italiyada to’liq namoyon etib, qator taraqqiyot bosqichlarini boshidan kechirdi. Italiya madaniyati antik an’analar zamirida vujudga kela boshlaganiga karamay, unda asta-sekin antik an’analar susayib, sxematizm avj oldi. XV asrdan — Uyg’onish davrida realistik san’at taraqqiy eta boshladi. Rassomlar tabiatga, insonga ko’proq murojaat qila boshladilar. Italiya liboslarida xam o’zgarishlar sezilib, Farang, Vizantiya va Shark mamlakatlari urfi zaminida mashxur Italiya kostyumi bunyodga kela boshladi. Kiyimning go’zalligi kech o’rta asr modasidagi grafik noziklikdan ranglar barkamolligiga o’tdi. Kiyimlar qimmatbaxo matolardan (baxmal, kimxob, kashtalangan va naqshli matolardan) tikila boshladi. Renessans kostyumi, ayniqsa ayollar kiyimlari, harir matolardan yasalgan drapirovkalardan iborat edi. Yashil, qizil, to’qqizil ranglar urf bo’lgan edi. Endi kiyimda gorizontal chiziqlar ustunlik qila boshladi. Bosh kiyim endi gavdani uzaytirmaydi. Oliy tabaqalarning modasi ustunlik qila boshladi, ammo oddiy axolining kiyimida oldingi davr odatlari uzoq saqlanib qolgan edi. Lekin Uyg’onish davrining kostyumi deyarli demokratik bo’lib, unda asrlarning qat’iy sinfiy shartlanishi yo’qolib, moda endi odamning tabaqasini emas, balki uning moddiy ta’minotini ko’rsatib bergan. Kiyimda mexnatni mensimaslikni ko’rsatuvchi detallar (uzun shleyflar, ingichka bel, juda uzun yenglar va boshqalar) yo’qolgan edi. Erkaklar libosi. XV asrda modaning asosiy yaratuvchisi Florensiya, XVI asrda esa Venetsiya edi. XV asrda qomatga yopishib turadigan shakl saqlanib qolgan. Bu davr liboslari o’zining qulayligi bilan ajralib turadi. Poyabzallar tumshuq qismining dumaloq formasi bilan farqlanadi. Erkaklar libosi: ko’ylak, kolet, paypoqli ishton, simara, tabor, plashdan iborat. Erkaklar ko’ylagi – asosan, yupqa oq matodan tayyorlanib, ishtonga qistirib kiyilgan. Erkaklar ko’ylagi, shuningdek, ishton va kalta ust kiyimi o’rtasidan ham chiqarib qo’yilardi. Yoqasi

keng oval yoki kvadrat shaklida bo’lib, uning chetlari tasmalar, ipakli to’rlar, matolardan qilingan tishchalar bilan bezaklanar edi (34-rasm). Kolet – tik yoqali, tor va kalta, belgacha yoki bo’ksagacha tushib turuvchi, old qismida tugma yoki tasma bilan qadaladigan ustki kiyim (rasm). Kolet ko ’ krak , bel , bo ’ ksaga yopishib turadigan kiyim turi bo ’ lib , u beldan ajratilgan . Bo ’ yin o ’ mizi turlicha bezaklangan . Yoqasi baland va tik , chuqur , oval yoriqlardan ichki ko ’ ylak ko ’ rinib turgan . Uning yengi o ’ mizga tikilmagan , balki alohida o ’ rinlarda ( o ’ mizning tagi , yelka qismi , yonidan ) chatib qo ’ yilgan . Bu holat harakatlar erkinligini ta ’ minlashda yordam bergan . Yengn ing yelka qismi va tirsaklarda yoriqlar qold irilib , ulardan erkaklar icki ko ’ yla gining ko ’ rinib turishi maqsad qilingan . Paypoqli ishton elastik matodan bo’lib, oyoqqa yopishib turgan. U koletga maxsus teshiklar orqali shnurlar yordamida mahkamlangan. Paypoqli ishton va kolet orasidan ichki ko’ylak ko’rinib turgan. Miparti modasidi ishtonning bir oyog’i sidirg’a, ikkinchisi yo’l-yo’l bo’lgan. XV asr oxiriga kelib paypoqli ishton ustidan kalta, bo’ksaga yopi shib turadigan kalta ishtonlar kiyila boshlagan. XV asr Florensiya modasida bu ishtonlar bo’ksaga qattiq yopishib turgan. XVI asr o’rtalariga kelib ular pastga tomon kengaya boshlagan. XVI asrning ikkinchi yarmiga kelib, kiyimlarda butun mato ustini qoplagan uzun dekorativ yiriqlar paydo bo’ldi. Erkaklar poyabzali juda qulay bo’lib, u charmdan tayyorlanib, keng tumshuqli, yumshoq bo’lgan. Bosh kiyimlar: past shlyapalar, beretlar,

feskalar keng urf bo’lgan. Ayollar libosi. XV asr florensiyalik ayollar libosi yumshoq, tabiiy qomat chizgilarini ko’rsatib turuvchi, tabiiy proporsiyalar yoki bel chizig’i old tomondan biroz ko’tarilgan, beldan bo’ksaga – pastga qarab yengil kengayib borgan voronka formasidagi yubka va h.k. ko’rinishda bo’lgan. Kottning bichimi, odatda, beldan ajratilib, ko’krakda yopishib turuvchi, keng va katta burmali yubkadan iborat. Lif old tomondan kvadrat, orqadan uzaytirilgan dekolteli. Yenglar xuddi erkaklarniki singari ko’ylakka turli uslubda biriktirilgan (rasm). rasm . Uyg ’ onish davri ayollar liboslari Ayollar ust kiyimi – simara uch qismdan : uzayt irilgan keng yeng , bo ’ yin o ’ mizida taxlamalar bilan boyitilgan orqa qism va biroz kaltaroq old qismlardan iborat . Simaraning yon choklari tikilmas, faqat old tomondan belda belbog’ bilan mahkamlanardi. Ayollar duxobadan tikilgan ko’ylak kiyishardi. Bel chizig’i ko’krakdan biroz pastroqda bo’lib, yubkalari uzun shleyfli bo’lgan. Lifning yoqa o’mizi old tomondan – to’rtburchak shaklda, orqa tomondan esa uchburchak shaklda bo’lgan. Ko’pincha, ustki ko’ylak lifining oldi qirqilib, shnur ovka qilingan. Yenglari esa xuddi erkaklar libosi kabi turli usullarda kiyimga ulanar edi. Duxoba yoki parchadan burmalanadigan og’ir yubkalar paydo bo’ldi. Venetsiyalik ayolning hashamatli tasviriy yechimini juda baland (55 sm gacha bo’lgan) yog’och poshnali jimjimador poyabzal to’ldirgan. Yog’och poshnali poyabzalning ust qismi saxtiyon terisi (safyan), shoyi yoki bezaklangan duxobadan tayyorlangan. Italiyalik ayollar bosh kiyimi – chepeslar, yengil shlyapalar, sallalar

(tyurban). Soch turmaklari – tekis, past bo’lib, ular marvarid va durlar, vuallar, lentalar, gullar bilan bezatilgan. Yoqalar, qo’lqoplar, belbog’lar, paypoqlarni bezashda to’rlardan foydalanilgan. Kiyimlarda yangi ko’rinishdagi qo’shimcha predmetlar – lentalar, shokilalar, turli xildagi bezaklar bilan bezalgan mo’ynadan qilingan shoyi mufta paydo bo’la boshladi.

Adabiyotlar: 1. Karimov I . A . Istiqlol va ma ’ naviyat . – T .: «О’ zbekiston », 1994. 2. Mirziyoyev Sh . M . Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz . – T .: « O ’ zbekiston », 2017. 3. Ха kimov А . А . O’zbekiston san’ati. – Т ., 2001. 4. Abdullayev N.U . San’at tarixi. 1- tom . – T .: « O ’ qituvchi », 1986. 5. Вошинина А.И. Античное искусство. – M ., 1962. 6. Malikova S.S. Tasviriy san’at tarixi. – T., 2008. 7. Sadikova N . O’zbek milliy kiyimlari: XIX–XX asrlar. – T., 2006. 8. Oydinov N. O’zbekiston tasviriy san’ati tarixidan lavhalar. – T.: «O’qituvchi», 1997.

Похожие

Uyg’onish davri Ispaniya kostyumi tarixi

Uyg’onish davri Fransiya kostyumi tarixi

O’rta Osiyo kostyum tarixi

XIX Asr Yevropa kostyum tarixi

Qadimgi Bobil va Ossuriya kostyum tarixi