Сиқиш ёрдамида шакл бериш - Текстиль - Рефераты

Сиқиш ёрдамида шакл бериш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

56 KB

С и қ иш ёрдамида шакл бериш Режа: 1. Деталларга буклаб шакл бериш 2. Шакл бериш режими 3. Си қ ишда шакл бериш нинг етарли деформация ҳ ажмига таъсир этувчи омиллар 4. Шакл бериш тартиби

Таглик, патак, пошна, охирчўп, тумшуқ ости детали, тановор тумшуқ ва пошна қисмини, пойафзал изини шакллаш учун сиқиш ёрдамида шакллаш ишлатилади. Сиқиш ёрдамида шакл бериш асосан деталга ёки пойафзал бўлагига аниқ бир шакл бериш учун ишлатилади ва унда материалнинг физик-механик кўрсаткичлари, сифатини ҳамда емирилишга чидамлилигини ошириш учун ишлатилади. Пойафзал деталларини ва ўзини шакллашни қуйидагича вариантлари бўлиши мумкин: 1) қ ис қ а босим остида си қ иш; 2) босим остида си қ иш; 3) к ў п маротаба си қ иш; 4) б ў лакларни усмта-уст қў йиб ва уларн и бирин-кетин олиб си қ иш. Чармни эгри чизи қ ли си қ илиши уни эгри чизи қл и ч ў зилишини эслатади. Си қ иш ёрдамида пойафзал деталларига шакл беришнинг асосий мо ҳ ияти шундаки: материални бир-бирига қ исиш ва қ олди қ дефо рм ация ол д и, бу эса деталларни ў з шаклини узо қ са қ лашини таъминлайди. Бу технологик топшири қ ни ечиш эса, шакл л анадиган деталларнинг физик- механик хоссаларининг к ў рсаткичи г а, материалнинг намлиги га , босим г а, са қ лаб тури ш ва қ ти г а, температура г а, деформацияланиш тезлиги г а ва бош қ алар га бо ғ ли қ . Тагчармининг си қ ишдаги муста ҳ камлик чегараси, ч ў зилишдагига нисбатан бирмунча ю қ ори. Си қ ишда тагчармнинг муста ҳ камлик чегарасининг ю қ орилигига сабаб материалнинг нам лиги ва температура 16 % намликка эга чармнинг температурасини 150 0 С к ў тарилса, унинг қ ис қ а си қи шдаги муста ҳ камлик чегараси ошади. Кейинчалик температурани 250 0 С муста ҳ камлик чегараси умуман пасайиб кетади. Чармнинг пластик хусусиятлари к ў про қ ишлов бериш услуби г а бо ғ ли қ . Масалан, хром билан ошланган чармнинг намлиги ошиши билан унинг

пластиклиги камаяди. Н.Д. Закатова маълумотларига қ араганда , хром билан ошланган чарм намлиги 10 да 70 % га етганда, қ олди қ деформация 70 дан 20 % гача камаяди. Бундан келиб чи қ адики, чармда Cr 2 O 3 ми қ дори ошиши билан унинг пластиклиги камаяди. Тажрибалар к ў рсатишича , бутун са қ лаш муддати давомида қ олди қ деформацияга, деталларни пресс-формада босим остида са қ лаш давомийлиги бир хилда таъсир к ў рсатмайди. Си қ ишда қ олди қ деформация к ў про қ температура га бо ғ ли қ б ў лад и босимдан к ў ра, шунинг учун ҳ ам шакллашдан олдин ани қ материал учун а н и қ бир температурани танлаш керакки, қ айсиким бу температура унинг босимини туширсин. Бундан таш қ ари, материалга узатиладиган кучнинг тезлигини ошириш билан муста ҳ камлик чегарасини ошириш мумкин. Шунинг уч ун ҳ ам шакл беришда ю қ ори тезликдаги режимлар қ абул қ илиш афзал. Си қ иш ёрдамида шакл беришни пресс-формаларда ва уларсиз амалга ошириш мумкин. Деталларга пресс-формаларда шакл бериш . Деталларга пресс формаларда си қ иб шакл бер и ш механик ва гидравлик прессларда амалга оширилади. Шакллашда к ў про қ деформациялана д и, чарм пошна лар, қ айсиким улар бир неча фликлардан йи ғ илади ва охири билан ундан олдинги флик орасига кранец қў йилади ва бу албатта, прессларда си қ илиши шар т , б ў лмаса пойафзални кийиб юриш ва қ тида тез шаклини й ўқ отади. Таглик ва патакларни, қўйгич ларга шакл б ериш учун, пошнаг а шакл бергандек, ю қ ори босим талаб қ илинмайди. Шакл бериш механик ва гидравлик прессларда бажарилади, бу прессларда иш бажарувчи орган б ў либ пресс форма хизмат қ ила д и. Деталл прес-форманинг пастки ва ю қ ориги матрицаси орасига юкланади. 05020/р4, 05020/р5 механик пресслари 2 та пресс-форма билан

жи ҳ озланган. Шунинг билан бирга, пресс-форманинг бирига таглик ёки патак шаклланса, иккинчисига кейинги детал шакл бериш учун юкланади. Сунъий ва табиий чармдан б ў лган охирч ў пларга дастлаб шакл бериш учун икки секцияли 05062/р3 пресси ишлатилади. Табиий чармдан б ў лган охирчупларга шакл бериш тартиби қу йидагича: Босим, Па (кгс/см 2 ) – (5-7,5)*10 6 , 50-75 Са қ лаб туриш ва қ ти, сек – 10-20 Пресс-форма температураси, 0 С – 60-65. А йтиш керакки, материалнинг қ атти қ лиги ошиши билан, унга шакл берувчи кучнинг ми қ дори ҳ ам ошади. Ҳ ар бир деталга таъсир к ў рсатувчи солиштирма босим қ уйидаги формула ор қ али топилади: Бу ерда q n – гидравлик системадаги босим, Па; F n – поршеннинг юзаси, м 2 ; F g – деталнин г юзаси, м 2 . Материалнинг қ аттиклиги қ анча катта б ў лса, деформация шунча кичик б ў лади. Охирги йилда чет элда ва ў зимизда пойафзал ор қ а қ исми ва олд қ исм и га шакл бериш учун бир қ атор машиналар ишлатилмо қ да: масалан, термопластик охирчўпли тановорни пошна қ исмига шакл бериш учун МФЗ пресси. Темература, 0 С – 150-170 0 С (пуансонни) шакл берувчи пластина температураси, 70-80 0 С, шакл бериш ва қ ти, с – 30 сек. Қ олипга тортилган тановор қ ирраларига шакл бериш учун ПГФ пресси ишлатилади. Иш режаси: ПГФда Босим, Па (кгс/см2) – 3,5*106 (35) Са қ лаш ва қ ти, сек – 20-10 сек Пресс-форма температурас и , 0С – 90-150. Пойафзал уст тановорига пресс-формасиз шакл бериш Пресс-формаси шакл бериш асосан қ уйидаги операцияларни бажаришга қў лланилади: уст деталларнинг чеккаларини букишда, чокларни

дазмоллашда, тановор да ғ ал тикишларини т ўқ мо қ лашда, тортилган тановор қ ирраларини т ўқ мо қ лашда, тортилган тановорни ёки тагликни дазмоллашда ва бош қ аларда. Ишчи инструментлар б ў либ, т ўқ мо қ , ҳ ал қ а, роликлар ва дазмол хизмат қ илади. Т ўқ мо қ 1, катта тезлик билан қ айтар ҳ аракат қ илиб, ишлов берилаётган буюмга урилиб қ айтади . Т ўқ мо қ нинг ҳ ар бир урилиши д а, пружина си қ илади ва унинг кучи эса материалга узатилади. Кучли пружина қў ллашга ва т ўқ мо қ тезлигини оширишга рухсат берилмайди. Чунки қ атти қ пружина қў лланилса, материа л нинг си қ ишга қ аршилиги чекланади. Тезлик ҳ аддан таш қ ари камайтирилса, ме ҳ нат унумдорлиги тушади. Уст қ исми табиий ва синтетик чармдан б ў лган пойафзалларнинг ў з шаклини са қ лаб қ олишига шакл бериш режимларининг таъсири . Мана бир неча йиллар мобайнида МЕСТИнинг «чарм буюмлар технологияси» кафедрасида «Усти табиий ва синтетик чармдан бўлган пойафзал конструкцияларининг шаклини сақлашни назарий асосларини яратиш» устида илмий изланишлар олиб борилмоқда. Маълум бўлишича, пойафзалнинг уст материали ва технологик факторлар унинг шаклини узоқ вақтда сақлаб қолишига кўпроқ таъсир кўрсатар экан. Булардан ташқари, пойафзал шаклини сақлаб қолишига асосий шакл бериш режимларининг таъсири ўрганилди. Экспериментлар пойафзал уст тановорига қўлланиладиган материал системалари учун ўтказилди. Ҳозирги жуда илғор пойафзал ишлаб чиқариш услубларида, пойафзални нафақат тез қуритиш, балким унинг материалларида ҳосил бўлган кучланишни минимал туширишдир. Шунинг учун ҳам материални қиздириш темпасининг, кучланишнинг пасайиш тезлигига таъсири ўрганилиб чиқилди. Шу нарса ани қ ландики, материал тез қ издирилганда, ундаги қ олди қ кучланиш тезда пасаяди. Чармнинг оптимал намлиги 30 % дан ю қ ори

б ў лмаслиги ва таш қ и му ҳ итнинг нисбий намлиги 30-40 % дан ю қ ори б ў лмаслиги керак. Масалан, усти (полукожникнинг бязнинг тик-саржали) ва бостирма дастакли эркаклар ярим ботинкаси учун: шак бериш режими: Ча р мнинг ч ў зилиши, % 13-15 Чармнинг намлиги, % 25-30 Қ у ритгичг и ҳ аво температураси, 0С 100-120 Фиксация ва қ ти, мин 14-20 Охирги 15-20 йилда ривожланган мамлакатларнинг пойафзал саноатларида сунъий ва синтетик чармлар кенг қў лланилмокда. Бу чармлар табиий чармга нисбатан бир қ атор устунликларга ва камчиликларга эга. Бу асосан ю қори эластикликка эга б ў лгани учун пойафзал шаклини са қ лаб қ олиш қ обилияти ёмон. Шунинг учун ҳ ам сунъий ва синтетик чармлар ў з шаклини са қ лаб қ ола оладиган, шакл бериш режимларини яратиш талаб этилади. Шакл беришнинг асосий режимларини қ уйидагиларга таъсири изланилди: - уст тановори СК-8 дан б ў лган пойафзалнинг шаклни са қ лаб қ олишига деформациянинг, температура ва термофиксациянинг таъсири ў рганилди. Қ уйидаги системали материаллар учун математик тенгламалар тузилди: СК-8, СК-8 нинг чарм-астар, СК-8 нинг спилок, СК-8 нинг бязнинг чарм астарлик. Олинган тенгламаларнинг та ҳ лили шуни к ў рсатдики, температура ва термофиксация, Е ост га бирин-кетин таъсир к ў рсатади. Аммо деформация ва термофиксациянинг давомийлиги, пойафзал шаклии са қ лаб қ олишига жуда ҳ ам кам таъсир к ў рсатади ва бу ҳ исобга ҳ ам олинмайди . Оли н ган математик тенгламалариннг та ҳ лили яна шуни к ў рсатдики, уст материали синтетик ч арм дан б ў лган пойафзалларни лойи ҳ алаганда, орали қ астарни киритмаслк керак ва шарт. Агарда синтетик чармда қ олди қ деформация 65 + 1 % га тенг б ў лса, у ҳ олда у чарм кони қарл и шаклбардошликга эга.

Системадаги материалларнинг ч ў зилишини ва астарни нам лигини билган ҳ олда шакл бериш режими қ абул қ илинади.

Адабиётлар: 1.“Технология изделий из кожи” под редакции проф. Фукин М., 1992 2. Шагапова “Технология раскрой материалов на детали обуви” издат “Легкая индустрия” М., 1980 3.Справочник обув щ ика М., “Легкая индустрия” 1992 4.Швецева Г. П. “Технология обуви М. “Легкая и пишевая промышленность” 1 992.

Похожие

Пойабзал деталларга шакл бериш

Тикув махсулотларига шакл баркарорлик хусусиятлари бериш

Пойафзал устлик тановорига ташки параллел ички ва кушма усуллар билан шакл бериш

Тикув буюм деталларида шакл ҳосил қилиш ва шакл сақлаш усуллари

Композицион категориялари. Тектоника ва шакл